Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 14 grudnia 2017 roku

Sąd Apelacyjny w Katowicach II Wydział Karny w składzie:

przy udziale Prokuratora Prokuratury Rejonowej w Rybniku Mariusza Sobieraja

po rozpoznaniu w dniu 14 grudnia 2017 roku sprawy

A. R. s. G. i R.

ur. (...) w K.

oskarżonego z art. 310 § 1 k.k. w zw. z art. 310 § 2 k.k. w zw. z art. 286 § 1 k.k. przy zast. art. 11 § 2 k.k. i art. 12 k.k.

na skutek apelacji obrońcy

od wyroku Sądu Okręgowego w Gliwicach

z dnia 7 sierpnia 2017 roku, sygn. akt V K 18/17

1.  utrzymuje w mocy zaskarżony wyrok;

2.  zasądza od Skarbu Państwa (Sąd Okręgowy w Gliwicach) na rzecz adwokata K. C. – Kancelaria Adwokacka w K. kwotę 738 (siedemset trzydzieści osiem) złotych, w tym 23 % VAT, tytułem obrony z urzędu udzielonej oskarżonemu A. R. w postępowaniu odwoławczym;

3.  zasądza od oskarżonego A. R. na rzecz oskarżyciela posiłkowego (...) sp. j. kwotę 1200 (tysiąc dwieście) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu odwoławczym;

4.  zwalnia oskarżonego A. R. od ponoszenia kosztów sądowych postępowania odwoławczego, obciążając nimi Skarb Państwa.

SSO del. Arkadiusz Cichocki SSA Michał Marzec SSA Iwona Hyła

Sygn. akt II AKa 527/17

UZASADNIENIE

A. R. został oskarżony o to, że w okresie od bliżej nieustalonego dnia września 2015 r. do dnia 15 października 2015 r. w C. i T., działając w krótkich odstępach czasu, w wykonaniu z góry powziętego zamiaru, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, po uprzednim podrobieniu dokumentu uprawniającego do otrzymania sumy pieniężnej w postaci weksla in blanco, w ten sposób, iż na blankiecie weksla nakreślił oświadczenie o poręczeniu oraz podpis swojej żony R. R., który to blankiet weksla następnie podpisał i puścił w obieg, przedkładając w spółce (...) sp. k. z siedzibą w T., przy podpisaniu umowy nr (...) o wzajemnej współpracy handlowej oraz oświadczenia do umowy o wzajemnej współpracy handlowej, jako zabezpieczenie dotychczasowych oraz przyszłych zobowiązań, wprowadził ww. spółkę w błąd co do faktu przyszłych zobowiązań również przez poręczyciela weksla in blanco oraz dobrej kondycji oraz płynności finansowej prowadzonej przez siebie działalności gospodarczej i doprowadził wyżej wymienioną spółkę do niekorzystnego rozporządzenia mieniem na swoją rzecz w postaci wydanego towaru o łącznej wartości 11.774 zł, tj. o przestępstwo z art. 310 § 1 k.k. w zw. z art. 310 § 2 k.k. w zw. z art. 286 § 1 k.k. i art. 11 § 2 k.k. w zw. z art. 12 k.k.

Sąd Okręgowy w Gliwicach wyrokiem z dnia 7 sierpnia 2017 r. wydanym w sprawie V K 18/17 orzekł, co następuje:

1)  uznaje oskarżonego A. R. za winnego tego, że w bliżej nieustalonym okresie drugiej połowy września 2015 r. do około 15 października 2015 r. w C. i T., działając w podobny sposób, w wykonaniu z góry powziętego zamiaru, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, po uprzednim podrobieniu dokumentu uprawniającego do otrzymania sumy pieniężnej w postaci weksla in blanco, poprzez nakreślenie oświadczenia o poręczeniu oraz podpisu swojej żony R. R., późniejszym jego podpisaniu puścił go w obieg, przedkładając w spółce (...) sp. j. z siedzibą w T., przy podpisaniu umowy nr (...) o wzajemnej współpracy handlowej oraz oświadczenia do umowy o wzajemnej współpracy handlowej, jako zabezpieczenie dotychczasowych oraz przyszłych zobowiązań, wprowadzając tym samym ww. spółkę w błąd co do faktu odpowiadania za przyszłe zobowiązania również przez poręczyciela weksla in blanco, tj. R. R., nadto co do faktu, iż prowadzona przez niego działalność gospodarcza - firma (...) znajduje się w dobrej kondycji finansowej i posiada płynność finansową, czym doprowadził spółkę (...) sp. j. z siedzibą w T. do niekorzystnego rozporządzenia mieniem na swoją rzecz w postaci wydawanego towaru o łącznej wartości 11.774 zł, wyczerpującego znamiona przestępstwa z art. 310 § 1 i 2 k.k. w zw. z art. 286 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. w zw. z art. 12 k.k., przyjmując, iż stanowił on wypadek mniejszej wagi z art. 310 § 3 k.k. i za to na mocy art. 310 § 1 i 3 k.k. w zw. z art. 11 § 3 k.k. w zw. z art. 60 § 1 k.k. i art. 60 § 6 pkt 2 k.k. wymierza mu karę 1 (jednego) roku i 8 (ośmiu) miesięcy pozbawienia wolności,

2)  na podstawie art. 29 ust. 2 ustawy z dnia 26 maja 1982 r. prawo o adwokaturze przyznaje adwokatowi A. L. kwotę 720,00 (siedmiuset dwudziestu) złotych powiększoną o kwotę 165,60 zł (stu sześćdziesięciu pięciu złotych sześćdziesięciu groszy) tytułem podatku VAT, łącznie kwotę 885,60 zł (ośmiuset osiemdziesięciu pięciu złotych sześćdziesięciu groszy), w związku z pomocą prawną świadczoną oskarżonemu z urzędu,

3)  na podstawie art. 627 k.p.k. w zw. z art. 616 § 1 pkt 2 k.p.k. zasądza od oskarżonego A. R. na rzecz oskarżyciela posiłkowego (...) sp. j. kwotę 2.197,00 (dwa tysiące sto dziewięćdziesiąt siedem) złotych w związku z ustanowieniem w sprawie pełnomocnika,

4)  na podstawie 624 § 1 k.p.k. zwalnia oskarżonego A. R. od ponoszenia kosztów postępowania w całości przenosząc je na rachunek Skarbu Państwa.

Apelację od wyroku wniósł obrońca oskarżonego. Zaskarżył wyrok w całości. Zarzucił błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę zaskarżonego orzeczenia polegający na bezpodstawnym uznaniu, że oskarżony „podrobił dokument uprawniający do otrzymania sumy pieniężnej w postaci weksla in blanco poprzez nakreślenie oświadczenia o poręczeniu oraz podrobieniu podpisu żony R. R. i puszczeniu go w obieg” mimo, iż szczegółowa analiza zebranego w sprawie materiału dowodowego nie pozwala na tego rodzaju ustalenie - co miało bezpośredni wpływ na jego treść oraz obrazę przepisów prawa materialnego, a to art. 310 § 1 i 2 k.k. w związku z art. 280 § 2 k.k. i art. 11 § 2 k.k. oraz art. 12 k.k. przez ich zastosowanie.

Skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez zmianę kwalifikacji prawnej czynu na art. 270 k.k. i wymierzenie oskarżonemu kary pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem oraz o zasądzenie na rzecz obrońcy kosztów nieopłaconej pomocy prawnej za II instancję, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi I Instancji do ponownego rozpoznania.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje.

Apelacja obrońcy jest bezzasadna.

Przeprowadzone przez Sąd Okręgowy, kompletne i dokładne postępowanie dowodowe, pozwoliło na poczynienie prawidłowych ustaleń faktycznych. Sąd trafnie ustalił, że przedmiotem czynności wykonawczej przypisanego oskarżonemu czynu ciągłego był weksel in blanco. Podnoszony w apelacji argument, iż w chwili nakreślenia sfałszowanego podpisu B. R. na wekslu nie widniał jeszcze podpis wystawcy, nie podważa trafności poczynionych ustaleń faktycznych. Zachowanie oskarżonego było rozciągnięte w czasie, co wynikało z przyjętej przez niego metody działania. Do siedziby pokrzywdzonej spółki udał się z przygotowanym już dokumentem w postaci blankietu weksla z nakreślonym przez siebie (a przez to podrobionym) podpisem innej osoby udzielającej rzekomo poręczenia wekslowego. W obecności wspólnika pokrzywdzonej spółki, B. Ż., oskarżony uzupełnił ten dokument o swój podpis jako wystawcy. Taka chronologia zdarzeń nie zmienia faktu, iż oskarżonemu przypisano jedno przestępstwo składające się z więcej niż jednego czynu (w znaczeniu ontologicznym), z których każdy był objęty wspólnym zamiarem. Chybione jest założenie, jakoby sprawca przestępstwa popełnionego w warunkach art. 12 k.k. miał ponosić inny zakres odpowiedzialności zależnie od tego, jak zaplanuje sobie chronologię działań zmierzających do realizacji uprzednio powziętego, jednego zamiaru. Oskarżony najpierw podrobił podpis poręczyciela wekslowego i z tak przygotowanym dokumentem przybył do siedziby pokrzywdzonej spółki, gdzie zgodnie z powziętym przez siebie planem, złożył swój podpis na wekslu. Nakreślając ten podpis w obecności B. Ż. uwiarygodniał swoje działanie i dążył, zresztą skutecznie, do wzbudzenia u niej przekonania, że wręczany weksel in blanco jest pod każdym względem autentyczny. Nie sposób byłoby tego uczynić inaczej, skoro z oczywistych względów nie byłby w stanie spowodować nakreślenia obydwu podpisów w obecności B. Ż., nie ujawniając przy tym fałszerstwa. Podpisanie weksla w jej obecności a następnie jego zabranie w celu uzyskania podpisu poręczyciela również byłoby działaniem co najmniej niezrozumiałym, skoro własnoręczne złożenie podpisu miało znaczenie uwiarygodniające tylko wtedy, gdy łączyło się z przekazaniem od razu weksla drugiej stronie. Zgromadzony materiał dowodowy w pełni uzasadniał poczynienie przez Sąd Okręgowy ustalenia, iż oskarżony podrabiając podpis żony działał w zamiarze sfałszowania weksla in blanco a nie jedynie „papieru – formularza”, jak wskazuje apelujący.

Chybiony jest zarzut obrazy prawa materialnego, a to art. 310 § 1 i 2 k.k. w zw. z art. 286 § 1 k.k. (w apelacji wskazano, zapewne wskutek oczywistej omyłki, art. 280 § 2 k.k.) i art. 11 § 2 k.k. oraz art. 12 k.k. Sąd Apelacyjny w pełni podziela utrwalony w judykaturze pogląd, że skoro weksel niezupełny ( in blanco) potwierdza istnienie prawa majątkowego, to jest papierem wartościowym. Stanowiąc zaś papier wartościowy, dający podstawę do otrzymania sumy pieniężnej, może być dokumentem uprawniającym do otrzymania sumy pieniężnej, o którym mowa w art. 310 § 1 k.k. (uchwała Sądu Najwyższego z dnia 21 marca 2007 r., sygn. I KZP 2/07, OSNKW 2007/4/31).

Nie wyłącza odpowiedzialności z art. 310 § 1 k.k. również to, że podrobiony na wekslu zapis nie był elementem warunkującym ważność weksla. Podrobienie podpisu poręczyciela wekslowego tworzy bowiem fałszywy obraz zobowiązania wekslowego w części dotyczącej poręczenia wekslowego, co wywołuje lub może wywołać skutki prawne w sferze obrotu gospodarczego pomiędzy uczestniczącymi w nim podmiotami. Sfałszowanie podpisu poręczyciela trzeba więc uznać za tożsame ze sfałszowaniem weksla, a zatem za czyn realizujący znamiona art. 310 § 1 k.k., który jest przepisem szczególnym w stosunku do przepisu art. 270 § 1 k.k. i wyłącza jego stosowanie.

Skarżący kwestionując przyjętą przez Sąd Okręgowy kwalifikację prawną odnosi to także do przypisania oskarżonemu znamion oszustwa. Uzasadnienie apelacji żadnej argumentacji w tym zakresie jednak nie zawiera, lecz sprowadza się do stwierdzenia, że czyn przypisany winien zostać zakwalifikowany wyłącznie z art. 270 § 1 k.k. Zarzut apelacyjny w tym zakresie wystarczy więc skwitować stwierdzeniem, że podrobienie podpisu poręczyciela wekslowego na wręczonym wekslu in blanco wprowadziło drugą stronę w błąd co do faktu, iż za przyszłe zobowiązania będzie odpowiadała także osoba rzekomego poręczyciela oraz, że pozostałe działania oskarżonego, szczegółowo wymienione w opisie czynu, wprowadziły w błąd co do kondycji finansowej oskarżonego i posiadanej przez niego płynności finansowej. Skoro takie wprowadzenie w błąd doprowadziło, zgodnie z zamiarem sprawcy, do niekorzystnego rozporządzenia mieniem przez drugą stronę, to konieczność uwzględnienia w kwalifikacji kumulatywnej także art. 286 § 1 k.k. była oczywista.

Wobec trafności zaskarżonego wyroku zarówno w zakresie ustaleń faktycznych, jak i ocen prawnych, nie mogły odnieść jakiegokolwiek skutku zarzuty skarżącego odnoszące się do wymiaru orzeczonej kary. Przyjmując wypadek mniejszej wagi Sąd był uprawniony do nadzwyczajnego złagodzenia kary (art. 310 § 3 k.k.). Czyniąc to, mógł wymierzyć karę pozbawienia wolności nie niższą od jednej trzeciej dolnej granicy ustawowego zagrożenia (art. 60 § 6 pkt 2 k.k.). Kara nie mogła być zatem niższa od roku i 8 miesięcy pozbawienia wolności i taką właśnie karę orzeczono. To z kolei warunkowało niedopuszczalność jej warunkowego zawieszenia, skoro po 1 lipca 2015 r. (a przypisane przestępstwo popełniono po tej dacie) warunkowe zawieszenie wykonania kary pozbawienia wolności jest możliwe wyłącznie w przypadku orzeczenia jej w wymiarze nieprzekraczającym roku (art. 69 § 1 k.k.).

Mając na uwadze całość powyższych rozważań, opierając się na dyspozycji art. 437 § 1 k.p.k., Sąd Apelacyjny zaskarżony wyrok utrzymał w mocy. Konsekwencją nieuwzględnienia apelacji wniesionej na rzecz oskarżonego było rozstrzygnięcie o kosztach procesu na podstawie art. 636 § 1 k.p.k., co obejmowało także zasądzenie od oskarżonego na rzecz oskarżyciela posiłkowego zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu odwoławczym – w stawce minimalnej. Oskarżonego zwolniono od ponoszenia kosztów sądowych postępowania odwoławczego, bowiem w jego aktualnej sytuacji ekonomicznej, warunkowanej także bezwzględnym charakterem prawomocnie orzeczonej kary pozbawienia wolności, poniesienie tych kosztów byłoby nadmiernie uciążliwe.

SSO del. Arkadiusz Cichocki SSA Michał Marzec SSA Iwona Hyła