Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 30 marca 2017 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Tryb. Wydział II Cywilny Odwoławczy w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 30 marca 2017 roku w Piotrkowie Trybunalskim

na rozprawie sprawy z powództwa Z. B.

przeciwko M. B.

o ustalenie wygaśnięcia obowiązku alimentacyjnego, o obniżenie alimentów

na skutek apelacji powoda Z. B.

od wyroku Sądu Rejonowego w Bełchatowie z dnia 28 grudnia 2016 roku, sygn. akt III RC 127/16

zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że ustala, iż obowiązek alimentacyjny Z. B. wobec jego córki M. B. wynikający z wyroku Sądu Rejonowego w Bełchatowie z dnia 29 stycznia 2013 roku w sprawie III RC 374/12 zmienionego wyrokiem Sądu Okręgowego w Piotrkowie Trybunalskim z dnia 5 sierpnia 2013 roku, sygn. akt II Ca 458/13wygasł z dniem 30 marca 2017 roku, a w pozostałej części apelację oddala.

SSA w SO Grzegorz Ślęzak

SSA w SO Stanisław Łęgosz ` SSR Mirosława Makowska

Sygn. akt II Ca 175/17

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 28 grudnia 2016 roku Sąd Rejonowy w Bełchatowie, w sprawie III RC 127/16, po rozpoznaniu sprawy w powództwa Z. B. przeciwko M. B. o ustalenie wygaśnięcia obowiązku alimentacyjnego oddalił powództwo.

Podstawę powyższego rozstrzygnięcia stanowiły przytoczone poniżej ustalenia i rozważania Sądu Rejonowego.

Wyrokiem Sądu Rejonowego w Bełchatowie z dnia 29.01.2013 r. wydanym w sprawie sygn. akt III RC 374/12 zmienionym wyrokiem Sądu Okręgowego w Piotrkowie Tryb. z dnia 05.08.2013 r. wydanym w sprawie sygn. akt II Ca 458/13 zasądzono alimenty na rzecz M. B. od Z. B. w kwocie po 450 zł miesięcznie.

Powód Z. B. ma 61 lat. Z zawodu jest dziennikarzem. Orzeczeniem z dnia 13.04.2016 r. Lekarz Orzecznik ZUS orzekł, że Z. B. nie jest niezdolny do pracy. Powód złożył odwołanie od tej decyzji. (...) Zespół ds. (...)w B. w dniu 23.05.2014 r. wydał orzeczenie, w którym zaliczył Z. B. do osób o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności, okresowo do dnia 31.05.2017 r.

Od dnia 13.05.2016 r. powód utrzymuje się z zasiłku dla bezrobotnych wypłacanego w wysokości 678,71 zł miesięcznie. Innych źródeł dochodów nie posiada.

W majątku dorobkowym małżeńskim posiada mieszkanie oraz nieruchomości rolne o powierzchni 1,1 ha i 0,28 ha. W mieszkaniu byli małżonkowie wspólnie zamieszkują. Miesięczne koszty jego utrzymania stanowią kwotę ok. 500 zł. Rachunki za energię elektryczną wynoszą ok. 90 zł. Koszty związane z utrzymaniem mieszkania ponosi powód.

Z. B. nadal leczy się okulistycznie. Miesięczne koszty leczenia wynoszą 70-100 zł.

M. B. ma 24 lata. Maturę zdała w 2010 r. W październiku 2010 r. podjęła studia stacjonarne w Ł. na kierunku psychologia. Ukończyła je w 2015 r. uzyskując tytuł magistra. W okresie od sierpnia do listopada 2015 r. odbyła staż w firmie zajmującej się rekrutacją pracowników. Ostatecznie nie została zatrudniona. W listopadzie 2015 r. podjęła naukę na Uniwersytecie (...) na Wydziale (...)na kierunku (...). Są to stacjonarne studia drugiego stopnia. Planowany termin ukończenia studiów to 31.10.2017 r. Od sierpnia do września 2016 r. M. B. odbywała praktyki w (...) w Ł..

W związku ze studiami pozwana wynajmuje w Ł. pokój, za który płaci ok. 400 zł miesięcznie. M. B. nie posiada własnych źródeł dochodów. Od maja 2016 r. nie otrzymuje alimentów od powoda.

M. B. poszukuje zatrudnienia w niepełnym wymiarze czasu pracy.

Zgodnie z art. 138 kro każda ze stron może domagać się zmiany orzeczenia dotyczącego obowiązku alimentacyjnego w razie zmiany stosunków. Przez zmianę stosunków rozumieć należy zwiększenie bądź zmniejszenie możliwości majątkowych, zarobkowych zobowiązanego lub też usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego do świadczenia alimentacyjnego. Natomiast przesłanką ustalenia wygaśnięcia obowiązku alimentacyjnego jest taka zmiana po stronie uprawnionego, która pozwala przyjąć, iż osoba ta uzyskała zdolność do samodzielnego utrzymania się.

W przedmiotowej sprawie wskazana zmiana stosunków nie nastąpiła. Przede wszystkim nie zmienił się istotnie zakres usprawiedliwionych potrzeb uprawnionej M. B.. Pozwana nadal kontynuuje kształcenie w celu uzyskania kwalifikacji zawodowych umożliwiających podjęcie zatrudnienia i zarobkowanie na własne utrzymanie. Podkreślić trzeba, że M. B. w br. ukończy drugi kierunek studiów stacjonarnych. Okoliczność ta niewątpliwie wskazuje na to, że dotychczasowe edukacyjne osiągnięcia pozwanej wskazują na to, że osobiste zdolności i cechy charakteru pozwalają na rzeczywiste kontynuowanie przez nią nauki. Dodatkowo ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego jednoznacznie wynika, iż M. B. nie lekceważy obowiązków wynikających z podjętej przez nią nauki, bowiem nie ma żadnych problemów z terminowym zaliczaniem kolejnych etapów kształcenia. Nadto zauważyć należy, iż w obecnie panujących warunkach społeczno - ekonomicznych posiadanie szerokiego wykształcenia zwiększa konkurencyjność na rynku pracy.

Wobec powyższego uwzględnienie żądania powoda prowadziłoby do zahamowania dalszego rozwoju pozwanej, a to przez pozbawienie jej środków materialnych niezbędnych do kontynuowania nauki ( por. wyrok SN z dnia 14.11.1997 r. III CKN 217/97; Prok. i Pr. 1998/9/28).

Zakres świadczeń alimentacyjnych zależy od usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego oraz zarobkowych i majątkowych możliwości zobowiązanego.

Sytuacja majątkowa i zarobkowa Z. B. nie uległa pogorszeniu, które powodowałoby konieczność skorygowania istniejącego zakresu obowiązku alimentacyjnego. Podkreślić trzeba, że w czasie wyrokowania w przedmiocie alimentów na rzecz pozwanej powód był uznany przez lekarza orzecznika ZUS za osobę niezdolną do pracy. Obecnie Z. B. jest osobą zdolną do pracy. Zatem może podjąć zatrudnienie i uzyskiwać dochód w wysokości co najmniej minimalnego wynagrodzenia za pracę.

Biorąc pod uwagę powyższe Sąd Rejonowy powództwo oddalił.

Apelację od powyższego wyroku wniósł powód zarzucając mu, iż został wydany w sposób nieobiektywny, bez wzięcia pod uwagę wszystkich okoliczności sprawy i niezgodnie z przepisami prawa. Sąd Rejonowy w Bełchatowie nie rozważył czy dalsze alimentowanie dorosłego dziecka, które posiada dyplom ukończenia studiów i wyuczony zawód jest dla zobowiązanego połączone z. nadmiernym uszczerbkiem. Nie zbadał także czy pozwana konsultowała z ojcem i matką sprawę dalszego swojego kształcenia w kontekście ich możliwości finansowych. Ponadto Sąd Rejonowy nie rozpatrzył stosunku córki do ojca. Nadto skarżący zarzucił:

1. iż Sąd Rejonowy nie rozpatrzył zabezpieczenia powództwa, o które występował powód w pozwie oraz nie odniósł się w żaden sposób do pisma procesowego o zwolnienie od kosztów sądowych z dnia 7 sierpnia 2016 r;

2. nie dostarczył powodowi odpowiedzi pozwanej na pozew z dn. 12.12.2016 r. w trybie umożliwiającym zapoznanie się z nim i przygotowanie odpowiedzi, co pozbawiło powoda możności działania;

3. nie ustosunkował się ani w żaden inny sposób, nie zareagował na wniesioną podczas sprawy w dn. 20.12.2016 r. przez powoda prośbę i sugestię o jakąś formę mediacji w sprawie 127/16.

W konkluzji skarżący wniósł o uchylenie (zmianę) wyroku, uchylenie alimentów lub wydanie innego wyroku uwzględniającego niniejsze odwołanie.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje.

Pozwana w toku rozprawy apelacyjnej w dniu 30 marca 2017 roku uznała apelację w części, tzn. oświadczyła, że „uznaje apelację o ustalenie wygaśnięcia obowiązku alimentacyjnego od dzisiaj”(k.146 – min. 7.50-9.38).

Zgodnie z przepisem art. 213 § 2 k.p.c. sąd jest związany uznaniem powództwa (apelacji), chyba że uznanie jest sprzeczne z prawem lub zasadami współżycia społecznego albo zmierza do obejścia prawa. W sprawie niniejszej nie zachodzi żadna z przesłanek negatywnych, która podważałaby skuteczność dokonanego uznania. Zauważyć bowiem należy, że pozwana zrezygnowała z bieżących alimentów i oświadczyła, że chce aby powód zwrócił jej tylko alimenty należne za okres do 30 marca 2017 roku. Takie stanowisko pozwanej jest wyrazem jej świadomego podejścia, iż obowiązek alimentacyjny powoda mógł się utrzymywać tylko przez kilka następnych miesięcy, kiedy to planowane jest zakończenie drugiego kierunku studiów.

Mając więc na uwadze to, iż uznanie apelacji nie jest sprzeczne z przesłankami wymienionymi w art. 213 § 2 k.p.c., Sąd Okręgowy na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. zmienił zaskarżony wyrok i orzekł jak w sentencji.

W pozostałej części apelacja powoda nie zasługuje na uwzględnienie.

W istocie zarzuty apelacji sprowadzają się do zarzucenia Sądowi pierwszej instancji naruszenia zasady swobodnej oceny dowodów określonej w art. 233 k.p.c. oraz naruszania przepisów postępowania m.in. poprzez nie rozpoznanie wniosku o zabezpieczenie powództwa, o zwolnienie od kosztów sądowych.

Sąd I instancji przeprowadził postępowanie dowodowe, dysponując dowodami zaoferowanymi przez strony, które poddane zostały wnikliwej i wszechstronnej ocenie zgodnie z dyrektywami zawartymi w art. 233 § 1 k.p.c. Okoliczność, iż dokonane przez sąd ustalenia, jak i wnioski z nich wyciągnięte nie odpowiadają powodowi nie oznacza, że są błędne i nieprawidłowe. W szczególności należy wskazać, iż Sąd pierwszej instancji prawidłowo ocenił okoliczność, iż pozwana - która co prawda kontynuuje naukę na drugim już kierunku studiów – zasługuje na to aby była w dalszym ciągu alimentowana przez powoda. Należy wskazać, że pozwana rozpoczęła studnia jesienią 2015 roku. Wtedy też powód nie kwestionował faktu, że musi ponosić ciężar alimentów na rzecz córki, która zakończyła studia i uzyskała tytuł magistra psychologii. Strony oraz matka pozwanej mieszkają w jednym mieszkaniu, pozwana przyjeżdża do domu na weekendy. W tych okolicznościach nie można zarzucać pozwanej, że nie konsultowała z powodem faktu kontynuowania nauki. Powód mógł już jesienią 2015 roku wytoczyć powództwo o ustalenie wygaśnięcia obowiązku alimentacyjnego. Skoro tego nie uczynił to znaczy, że akceptował fakt dalszego podnoszenia kwalifikacji przez córkę. W okolicznościach niniejszej sprawy zdaniem Sądu Okręgowego zasadnym jest aby umożliwić pozwanej zakończenie drugiego kierunku studiów. Kierunek ten wiąże się z psychologią, którą już pozwana ukończyła. Pozwoli to, jak słusznie zauważył Sąd pierwszej instancji, na zwiększenie konkurencyjności pozwanej na rynku pracy. Wobec faktu, iż pozwana uznała apelację w części, co wskazano wyżej, pozwanego obciążają alimenty za okres do dnia 30 marca 2017 roku. Sąd odwoławczy dostrzega, że powód utracił z dniem 13 kwietnia 2016 roku prawo do renty. Zauważyć jednakże należy, iż powód nie jest już osobą niezdolną do pracy. Może zatem podjąć zatrudnienie i wypłacić pozwanej zaległe alimenty. Należy podnieść, że to rodzice muszą podzielić się z dzieckiem nawet najmniejszymi dochodami i nie mogą uchylać się od tego obowiązku tylko na tej podstawie, że wykonywanie obowiązku alimentacyjnego stanowiłoby dla nich nadmierny ciężar (uchwała pełnego składu Izby Cywilnej SN z dn. 9.06.1976r. IIICZP 46/75, OSN CP 1976, nr 9, poz. 184). Możliwość zarobkowe i majątkowe osób zobowiązanych do alimentacji określa się nie według faktycznie osiąganych dochodów, ale według tego, jakie dochody może osiągnąć zobowiązany do alimentowania przy założeniu, że dokłada wszelkich starań i swoje możliwości zarobkowe w pełni wykorzystuje.

Faktem jest w niniejszej sprawie, że Sąd pierwszej instancji nie rozpoznał ponownie wniosku powoda o zabezpieczenie powództwa, zgodnie z postanowieniem Sądu Okręgowego w Piotrkowie Tryb. z dnia 16 września 2016 roku, sygn. akt II Cz 757/16. Jest to jednakże naruszenie przepisów, które nie miało wpływu na wynik niniejszej sprawy, skoro powództwo o wygaśnięcie obowiązku alimentacyjnego zostało oddalone. Odnosząc się zaś do zarzutu nie ustosunkowania się przez Sąd pierwszej instancji do wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych zawartego w piśmie powoda z dnia 8 sierpnia 2016 roku (k. 51). Stwierdzić należy, iż formalnie Sąd Rejonowy winien wydać stosowne postanowienie, jednakże naruszenie to nie miało również wpływu na wynik sprawy. Był to bowiem już drugi wniosek powoda o zwolnienie od kosztów sądowych. Postanowieniem z dnia 2 maja 2016 roku Sąd Rejonowy w Bełchatowie oddalił wniosek powoda o zwolnienie od kosztów sądowych (k.25-26). Postanowieniem z dnia 17 czerwca 2016 roku Sąd Okręgowy w Piotrkowie Tryb., oddalił zażalenie powoda na powyższe postanowienie (k.36-37). Pozwany poniósł koszty opłaty sądowej w kwocie 270 złotych. W toku dalszego procesu powoda nie obciążyły już żadne inne koszty sądowe.

Odnosząc się zaś do zarzutów wskazanych w pkt. 2 i 3 apelacji, to są one niezasadne. Analizując treść nagrania rozprawy z dnia 20 grudnia 2016 roku, stwierdzić należy, że Sąd pierwszej instancji zwrócił się do stron z pytaniem, czy nie zgłaszają wniosków dowodowych w sprawie. Powód nie wniósł o odroczenie rozprawy, celem zapoznania się z zarzutami zawartymi w odpowiedzi na pozew doręczonej mu na rozprawie, nie wniósł również o przeprowadzenie mediacji. W tych okolicznościach czynienie Sądowi Rejonowemu zarzutów uznać należy za bezzasadne.

Mając powyższe na względzie Sąd Okręgowy orzekł jak w sentencji wyroku.