Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 25 czerwca 2013 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie Wydział IV Cywilny

w następującym składzie:

Przewodniczący: SSO Anna Bartoszewska

Protokolant: starszy sekretarz sądowy Aneta Gąsińska

po rozpoznaniu na rozprawie

w dniu 20 czerwca 2013 r. w Warszawie

sprawy z powództwa E. F.

przeciwko Przedsiębiorstwu Państwowemu (...) „w W.

o zapłatę

1.  zasądza od pozwanego Przedsiębiorstwa Państwowego (...)w W.na rzecz powódki E. F.kwotę 36.471,80 zł ( trzydzieści sześć tysięcy czterysta siedemdziesiąt jeden tysięcy 80/100) z ustawowymi odsetkami od dnia 10 sierpnia 2009r. do dnia zapłaty ;

2.  w pozostałym zakresie powództwo oddala;

3.  koszty zastępstwa procesowego między stronami wzajemnie znosi;

4.  nakazuje ściągnąć od pozwanego Przedsiębiorstwa Państwowego (...) w W. na rzecz Skarbu Państwa- Sądu Okręgowego w Warszawie kwotę 1.824 zł

(jeden tysiąc osiemset dwadzieścia cztery złote) tytułem części opłaty sądowej od ponoszenia której powódka była zwolniona i kwotę 2.744,(...) zł ( dwa tysiące siedemset czterdzieści cztery złote (...)/100) tytułem części poniesionych wydatków;

5.  nakazuje ściągnąć od powódki E. F.na rzecz Skarbu Państwa-Sądu Okręgowego w Warszawie kwotę 305,62 zł ( trzysta pięć złotych 62/100) tytułem części poniesionych wydatków;

6.  w pozostałym zakresie opłatę sądową od ponoszenia której powódka była zwolniona przejmuje na rachunek Skarbu Państwa.

UZASADNIENIE

wyroku z dnia 25 czerwca 2013 r.

Pozwem z dnia 10 sierpnia 2009 r. powódka E. F. wniosła o zobowiązanie pozwanego Przedsiębiorstwa Państwowego (...)z siedzibą w W.do zawarcia z nią umowy przenoszącej własność zabudowanej nieruchomości położonej przy ul. (...)w W.na rzecz pozwanego za cenę rynkową 900.000 zł. ewentualnie o zasądzenie od pozwanego kwoty 90.000 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty tytułem odszkodowania za spadek wartości nieruchomości oraz o zasądzenie kwoty 30.000 zł tytułem nakładów koniecznych do zapewnienia właściwego klimatu akustycznego ww. nieruchomości. Powódka wniosła również o zasądzenie kosztów procesu. W uzasadnieniu pozwu wskazała, że powództwo główne wywodzi z art. 64 k.c. w zw. z art. 129 ust.1 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska, zaś roszczenia ewentualne oparte są na: pierwsze na podstawie art. 435 § 1 k.c. w zw. z art. 322, art. 324 i art. 325 ustawy Prawo ochrony środowiska, a drugie na podstawie art. 129 ust. 2 w zw. z art. 136 ust. 3 ww. ustawy.

Na rozprawie w dniu 20 czerwca 2013 r. powódka ostatecznie sprecyzowała swoje stanowisko domagając się zasądzenia od pozwanego z tytułu nakładów koniecznych kwoty wynikającej z wyliczenia dokonanego przez powołanego w sprawie biegłego z zakresu budownictwa A. K. tj. do kwoty 36.471,80 zł , natomiast w zakresie roszczenia o odszkodowanie za spadek wartości nieruchomości , kwestionując w całości opinię biegłego A. Z. wnosiła o to aby Sąd sam ustalił wysokość tego odszkodowania w oparciu o art. 322 k.p.c.(k.642).

Pozwany ostatecznie wnosił o oddalenie powództwa w całości ,nie kwestionował jednak opinii biegłego A. K. w zakresie wyliczenia nakładów i nie uznając formalnie roszczenia w tym zakresie, wnosił o oddalenie powództwa.

Odnośnie zaś odszkodowania z tytułu spadku wartości nieruchomości pozwany pierwotnie wskazywał, że nieaktualne jest rozporządzenie Wojewody (...)nr (...)z dnia 7 sierpnia 2007 r. w sprawie utworzenia obszaru ograniczonego użytkowania dla (...)w W.. Dlatego brak jest podstaw prawnych do uwzględnienia roszczeń odszkodowawczych, o których mowa w art. 129 ust. 2 w zw. z art. 136 ust. 3 ustawy Prawo ochrony środowiska.

Następnie nie kwestionując już podstawy prawnej dochodzonego roszczenia , twierdził , że powódka nie udowodniła, że zaistniały ograniczenia uniemożliwiające lub istotnie ograniczające korzystanie z nieruchomości, wskazał, że powódka nie udowodniła szkody oraz nie wykazała związku przyczynowego pomiędzy poniesioną szkodą a działalnością pozwanego. Poza tym roszczenie powódki z tego tytułu uległo przedawnieniu (k. odpowiedź na pozew - k. 242- 254).

Sąd na podstawie materiału dowodowego zebranego w sprawie ustalił następujący stan faktyczny:

Powódka E. F.jest właścicielką zabudowanej budynkiem mieszkalnym nieruchomości, położonej w W.przy ul. (...), stanowiącej działkę nr ew. (...) z obrębu (...) (dowód: odpis z KW nr (...)- k.16-18). Powódka nie zamieszkuje w ww. nieruchomości, która w całości jest przedmiotem umowy najmu. Wszystkie lokale w przedmiotowym budynku objęte są kwaterunkiem (dowód z przesłuchania strony powodowej - k.642-643).

W dniu 7 sierpnia 2007 r. na mocy upoważnienia wynikającego z art. 135 ust. 2 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2006 r., poz. 129, nr 129 ze zm.) Wojewoda (...)wydał rozporządzenie nr (...) (obowiązujące od dnia 24 sierpnia 2007 r.) sprawie utworzenia obszaru ograniczonego użytkowania dla (...)w W.. Nieruchomość stanowiąca własność powódka znalazła się w granicach tego obszaru (dowód: rozporządzenie nr (...) Dz. Urz. Wojew. (...). Nr 155 z dnia 10 sierpnia 2007 r., kopia zaświadczenia nr 338/10 - k. 294 ).

W związku z wejściem w życie Uchwały Sejmiku Województwa (...)nr (...)z dnia 20 czerwca 2011 r. w sprawie utworzenia obszaru ograniczonego użytkowania dla (...)w W.rozporządzenie nr (...) utraciło moc .Uchwała (...) Sejmiku Województwa (...)w §3 określiła granicę zewnętrzną i wewnętrzną obszaru ograniczonego użytkowania. W obszarze ograniczonego użytkowania wyróżniła dwie strefy: Strfę Z1, której granicę zewnętrzną wyznacza linia miarodajnego poziomu dźwięku 55 dB w porze nocy od wewnątrz granica lotniska i Strefę Z2 , której granicę wyznacza od zewnątrz izolinia miarodajnego poziomu dźwięku 50 dB w porze nocy, a od wewnątrz granica Strefy Z1 ( § 4 Uchwały (...)) .

Nieruchomość powódki znajduje się w całości w strefie Z2 ( okoliczność niesporna).

§5 ust. 2 Uchwały (...) stanowi ,że w Strefie Z2 zakazuje się przeznaczania terenów pod szpitale i domy opieki społecznej oraz pod zabudowę związaną ze stałym pobytem dzieci i młodzieży, zakazuje się lokalizowania budynków o funkcji szpitali, domów opieki społecznej oraz o funkcjach związanych ze stałym pobytem dzieci i młodzieży, oraz ,że zakazuje się zmiany funkcji budynków istniejących na budynki o funkcjach związanych ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży, szpitali i domów opieki społecznej.

Z kolei § 6 uchwały określając wymagania techniczne dotyczące budynków objętych obszarem ograniczonego użytkowania stanowi ,że w nowoprojektowanych budynkach należy zapewnić odpowiednią izolacyjność ścian zewnętrznych, okien i drzwi w ścianach zewnętrznych, dachów i stropodachów – zgodnie z ustawą z dnia 7 lipca 1994r. Prawo budowlane i przepisami wykonawczymi do tej ustawy, natomiast w istniejących budynkach należy zastosować zabezpieczenia zapewniające właściwy klimat akustyczny w pomieszczeniach , zgodnie z ustawą Prawo budowlane i przepisami wykonawczymi do tej ustawy .

Nieruchomość powódki nie spełnia norm dotyczących ochrony przed hałasem. W celu zapewnienia w budynku właściwego klimatu akustycznego - stosownie do § 6 pkt 2 uchwały nr (...) konieczne jest wykonanie izolacji akustycznej stropodachu, wykonanie dźwiękochłonnej stolarki okiennej i drzwi balkonowych. Koszt nakładów koniecznych na zrealizowanie powyższego celu wykonujący opinię w sprawie biegły A. K. wyliczył na kwotę 36.471,80 zł. Strony nie kwestionowały opinii biegłego (dowód: opinia biegłego sądowego ds. budownictwa A. K. - k. 604-618, protokół rozprawy z dnia 20 czerwca 2013 r. - k. 642).

Wartość nieruchomości położonej przy ul. (...) w W., zgodnie z opinią wykonującego opinię biegłego A. Z. opiewa na kwotę 596.526 zł. Wartość takiej samej nieruchomości jak powyższa, ale zlokalizowanej poza obszarem ograniczonego użytkowania wynosi 598.986 zł. W latach 2005 - 2006 na obszarze dzielnicy W.i U. większość cen jednostkowych lokali mieszkalnych położonych w kilkudziesięcioletnich budynkach w strefie ograniczonego użytkowania znajdowała się na poziomie 3-4 tys. zł/ m ^{( 2)}, natomiast od drugiej połowy 2009 - 2011 większość cen znajdowała się na poziomie 5,5-8 tys. zł/ m ^{( 2)}. Identycznie kształtowały się ceny jednostkowe lokali mieszkalnych położonych w kilkudziesięcioletnich budynkach poza strefą ograniczonego użytkowania. Ponadto na terenie dzielnic W.i U. położenie nieruchomości w zasięgu wyraźnie odczuwalnego oddziaływania lotnisk, nie wpływa na jej wartość (dowód: opinia biegłego sądowego ds. szacowania nieruchomości A. Z. z dnia 16 listopada 2011 r. - k. 344- 392 wraz z ustną opinią uzupełniającą - k. 522-524).

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

W pierwszym rzędzie odnieść należy się do zarzutu pozwanego dotyczącego nieobowiązywania rozporządzenia Wojewody (...)nr (...) z dnia 07 sierpnia 2007 r. (dalej rozporządzenie nr (...)) w sprawie utworzenia obszaru ograniczonego użytkowania dla (...)w W.(Dz. U. Woj. (...). Nr 155 z dnia 10 sierpnia 2007 r.). Wbrew stanowisku pozwanego do dnia 4 lipca 2011 r. ww. akt prawa miejscowego pozostawał w mocy, którą utracił dopiero w związku z wejściem w życie Uchwały Sejmiku Województwa (...)nr (...) z dnia 20 czerwca 2011 r. w sprawie utworzenia obszaru ograniczonego użytkowania dla (...)w W.. Stwierdzić potrzeba, że w dacie wejścia w życie rozporządzenia nr (...), tj. w dnu 24 sierpnia 2007 r., art. 135 ust. 2 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. (Dz. U. z 2006 r., poz. 129, nr 129 ze zm.) Prawo ochrony środowiska (dalej poś) wskazywał, że obszar ograniczonego użytkowania dla przedsięwzięcia mogącego znacząco oddziaływać na środowisko, o którym mowa w art. 51 ust. 1 pkt 1 , lub dla zakładów, lub innych obiektów, gdzie jest eksploatowana instalacja, która jest kwalifikowana, jako takie przedsięwzięcie, tworzy wojewoda, w drodze rozporządzenia. Przepis ten uległ zmianie od dnia 1 stycznia 2008 r. (zob. art. 19 pkt 5 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o zmianie niektórych ustaw w związku ze zmianami w podziale zadań i kompetencji administracji terenowej ). Obecne art. 135 ust. 2 poś stanowi, że obszar ograniczonego użytkowania dla przedsięwzięcia mogącego zawsze znacząco oddziaływać na środowisko w rozumieniu ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko, lub dla zakładów, lub innych obiektów, gdzie jest eksploatowana instalacja, która jest kwalifikowana jako takie przedsięwzięcie, tworzy sejmik województwa, w drodze uchwały. Pomimo zmiany rodzaju aktu wykonawczego oraz organu upoważnionego do wydawania aktu wykonawczego rozporządzenie nr (...) do dnia 4 lipca 2011 r. nie utraciło mocy obowiązującej. Rozstrzygające znaczenie miała treść art. 47 ust. 2 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o zmianie niektórych ustaw w związku ze zmianami w podziale zadań i kompetencji administracji terenowej (Dz. U. z 2005 r., poz. 175, nr 1462), który przewidywał, że akty prawa miejscowego wydane na podstawie przepisów zmienianych niniejszą ustawą z zakresu zadań i kompetencji podlegających przekazaniu niniejszą ustawą zachowują moc do czasu wydania nowych aktów prawa miejscowego przez organy przejmujące zadania i kompetencje. Podkreślić potrzeba, że ocena mocy obowiązującej rozporządzenia nr (...), była przedmiotem szczegółowej analizy orzeczeń wydanych przez Sąd Apelacyjny w Warszawie, którego stanowisko tut. Sąd w pełni podziela (por. wyroki Sądu Apelacyjnego w Warszawie: z dnia 8 lipca 2011 r., sygn. VI ACa 140/11, z dnia 30 listopada 2010 r. VI ACa 1156/10 oraz z dnia 01 kwietnia 2011 r. VI ACa 194/11). Wskazać natomiast należy , że utrata mocy obowiązującej rozporządzenia nr (...), spowodowana wejściem w życie uchwały nr (...) w sprawie utworzenia obszaru ograniczonego użytkowania dla (...)w W., nie miała wpływu na rozstrzygnięcie rozpoznawanej sprawy. Nieruchomość powódki ,nadal pozostaje bowiem w obszarze ograniczonego użytkowania i w jej budynku należy zastosować zabezpieczenia zapewniające właściwy klimat akustyczny w pomieszczeniach.

Powódka wywodziła swoje roszczenie (główne) z art. 129 ust. 1 poś. Powyższy przepis stanowi, że jeżeli w związku z ograniczeniem sposobu korzystania z nieruchomości korzystanie z niej lub z jej części w dotychczasowy sposób lub zgodny z dotychczasowym przeznaczeniem stało się niemożliwe lub istotnie ograniczone, właściciel nieruchomości może żądać wykupienia nieruchomości lub jej części. Sąd uznał, że żądanie powódki zobowiązujące pozwanego do złożenia oświadczenia woli o nabyciu prawa własności nieruchomości położonej w W. przy ul. (...), nie zasługuje na uwzględnienie. Rację ma pozwany podnosząc, że powódka nie wykazała, zgodnie z zasadą rozkładu ciężaru dowodów, że wystąpiły okoliczności, o których mowa w powołanym przepisie. Przeciwnie powódka podała, że nieruchomość jest zamieszkiwana; wszystkie osiem lokali jest wynajmowanych (k. 643).

Oddalając powództwo główne (pkt II wyroku), Sąd zważył zasadność roszczeń ewentualnych. Zgodnie z art. 129 ust. 2 poś w związku z ograniczeniem sposobu korzystania z nieruchomości jej właściciel może żądać odszkodowania za poniesioną szkodę; szkoda obejmuje również zmniejszenie wartości nieruchomości. Z roszczeniem, o którym mowa w ust. 1-3, można wystąpić w okresie 2 lat od dnia wejścia w życie rozporządzenia lub aktu prawa miejscowego powodującego ograniczenie sposobu korzystania z nieruchomości (art. 129 ust. 4 poś). Stosownie zaś do art. 136 ust. 2 poś w razie określenia na obszarze ograniczonego użytkowania wymagań technicznych dotyczących budynków szkodą, o której mowa w art. 129 ust. 2, są także koszty poniesione w celu wypełnienia tych wymagań przez istniejące budynki, nawet w przypadku braku obowiązku podjęcia działań w tym zakresie. Przenosząc powyższe na grunt rozpoznawanej sprawy, uznać należy, że żądanie zasądzenia odszkodowania z tytułu nakładów koniecznych na dostosowanie nieruchomości do właściwego klimatu akustycznego, jest uzasadnione na podstawie art. 136 ust. 3 w zw. z art. 129 ust. 2 poś. Jest rzeczą bezsporną, że nieruchomość powódki pozostaje w obszarze ograniczonego użytkowania. Zarówno§ 5 pkt 2 rozporządzenia nr (...) jak i § 6 uchwały (...) stanowią o wymogach, jakie muszą być spełnione w istniejących budynkach w obszarze ograniczonego użytkowania. Wymagania te dotyczyły całego obszaru ograniczonego użytkowania bez wyróżnienia strefy M, jak w § 4 rozporządzenia nr (...) czy stref Z1 i Z2 jak w uchwale. Wykonujący opinię biegły sądowy ds. budowlanych A. K. stwierdził, że nieruchomość stanowiąca własność powódki, nie spełnia norm dotyczących ochrony przed hałasem. Wskazał, że w celu zapewnienia w budynku powódki właściwego klimatu akustycznego konieczne jest wykonanie izolacji akustycznej stropodachu oraz wykonanie dźwiękochłonnej stolarki okiennej i drzwi balkonowych za łączną kwotę 36.471,80 zł. Ponieważ żadna ze stron nie kwestionowała opinii biegłego K. Sąd zasądził na rzecz powódki wyliczoną przez niego kwotę wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 10 sierpnia 2009 r. do dnia zapłaty. O odsetkach Sąd orzekł na podstawie art. 481 § 1 k.c., uznając pozew za wezwanie do zapłaty (pkt I wyroku).

Niezasadne okazało się natomiast drugie żądanie ewentualne pozwu. W pierwszym rzędzie stwierdzić potrzeba, że prowadzenie legalnej działalności portu lotniczego nie stanowi deliktu cywilnego. Obniżenie zaś potencjalnej wartości nieruchomości, nie mieści się w granicach szkody, ani jako rzeczywista strata, ani jako utracona korzyść. Tak, więc na zasadach ogólnych odpowiedzialności odszkodowawczej nie jest możliwe dochodzenie z tego tytułu roszczeń, wobec przedsiębiorstwa prowadzącego lotnisko ani na zasadzie winy - art. 415 k.c., ani ryzyka - art. 435 § 1 k.c. (por. z dnia 30 listopada 2010 r. VI ACa 1156/10 , wyrok z dnia 17 października 2006 r., VI ACa 79/06). Sąd nie jest związany podaną w pozwie kwalifikacją prawną dochodzonego roszczenia, zatem dla oceny zasadności żądania powódki, zastosowanie będzie miał art. 129 ust. 2 poś, jako lex specialis w stosunku do przepisów kodeksu cywilnego. Przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy, Sąd uznał za niezasadne żądanie pozwu w tym zakresie . Powódka nie udowodniła, że obecność lotniska nieopodal jej nieruchomości i utworzenie w związku z nim obszaru ograniczonego użytkowania, spowodowało obniżenie wartości nieruchomości. Biegły sądowy ds. szacowania nieruchomości A. Z. wskazał, że wobec nieruchomości położonych w dzielnicach U. i W.bez znaczenia - z punku widzenia ich wartości - jest to, czy nieruchomość znajduje się w strefie ograniczonego użytkowania, czy też poza nią. Dodatkowo podkreślić należy, że wbrew stanowisku powódki, w okresie od 2005 do 2009 r. ceny jednostkowe nieruchomości wzrosły - niemalże dwukrotnie. Wzrost wartości dotyczył zarówno nieruchomości położonych w strefie ograniczonego użytkowania, jak i poza nią. W tym stanie rzeczy Sąd uznał, że utworzenie obszaru ograniczonego użytkowania dla lotniska nie spowodowało obniżenia wartości nieruchomości powódki, która nie wykazała, aby było inaczej. Powyższe skutkowało oddaleniem powództwa w tym zakresie (pkt II wyroku). Odnośnie zaś pisemnej i ustnej, uzupełniającej opinii biegłego sądowego A. Z. stwierdzić potrzeba, że opinia została sporządzona w sposób prawidłowy , po uprzednim dokonaniu oględzin wycenianej nieruchomości i porównaniu jej z cenami rynkowymi nieruchomości podobnych. Biegły w sposób rzeczowy, jasny i logiczny przedstawił podstawy przyjętych ustaleń i twierdzeń oraz wyprowadzonych z nich wniosków. Pozwala to uznać opinię za rzetelną, nie budzącą wątpliwości co do wiedzy i fachowości jej autora. Sąd nie doszukał się w opinii biegłego sprzeczności, które zarzuca strona powodowa. Wbrew twierdzeniom powódki, biegły dokonując wyceny nieruchomości wziął pod uwagę hałas, uwzględniając go w cesze lokalizacja (k. 528). Wyjaśnił także dlaczego i w jaki sposób obniżył wartość nieruchomości obciążonej kwaterunkiem w stosunku do nieruchomości wolnej od obciążeń. Stwierdzić potrzeba również, że nie ma racji powódka zarzucając biegłemu naruszenie art. 175 ust. 1 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (Dz. U. z 2010 r., poz. 102, nr 651 j. t.). Biegły wykonał czynności zgodnie z zasadami wynikającymi z przepisów prawa (por. § 4 ust. 4 Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 21 września 2004 r. w sprawie wyceny nieruchomości i sporządzania operatu szacunkowego ), a także zgodnie ze standardami zawodowymi, dokonując oceny wpływu czynników środowiskowych na wartość nieruchomości na podstawie ogólnodostępnych badań w zakresie hałasu (załącznik nr 10 - k. 433-434). Wskazać należy również, że nie ma racji powódka twierdząc, że nieruchomości mieszkaniowe znajdujące się na obszarze ograniczonego użytkowania, zawsze tracą na wartości. O ile położenie nieruchomości w sąsiedztwie lotniska może powodować obniżenie wartości nieruchomości w stosunku do stanu, jaki by ją kształtował, gdyby sąsiedztwo takie nie istniało, o tyle nie można wykluczyć, że położenie nieruchomości w pobliżu portu lotniczego powoduje, że nieruchomość staje się atrakcyjna, zależy to od przeznaczenia danej nieruchomości (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia z dnia 30 listopada 2010 r. VI ACa 1156/10 ). Wydaje się zatem możliwa również taka sytuacja, że obecność lotniska nie ma wpływu zarówno na wzrost, jak i spadek wartości nieruchomości.

O kosztach postępowania Sąd orzekł na podstawie art. 100 k.c. Sąd zniósł wzajemnie między stronami koszty zastępstwa procesowego (pkt III wyroku). Pozostałe koszty sądowe Sąd stosunkowo rozdzielił. Sąd obciążył powódkę opłatą od pozwu w kwocie 5.000 zł oraz kosztami wynagrodzenia biegłego w kwocie 3.305, 62 zł. Dlatego, Sąd na podstawie art. 113 ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w prawach cywilnych (Dz. U. z 2010 r., nr 90, poz. 594, zm.) nakazał ściągnąć od powódki na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Okręgowego w Warszawie kwotę 305,62 zł tytułem części poniesionych wydatków (pkt V wyroku). Na podstawie art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w prawach cywilnych Sąd nakazał ściągnąć od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Okręgowego w Warszawie kwotę 1.824 zł tytułem części opłaty, od ponoszenia której powódka była zwolniona oraz obciążył pozwanego kosztami opinii biegłego sądowego w kwocie 2.744,(...) zł (pkt IV wyroku). Nieuiszczone koszty procesu w postaci opłaty od pozwu, od ponoszenia której powódka była zwolniona, Sąd przejął na rachunek Skarbu Państwa (pkt VI wyroku).