Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 2 marca 2018 roku

Sąd Apelacyjny w Krakowie w II Wydziale Karnym w składzie:

przy udziale Prokuratora Prokuratury Rejonowej Kraków - Nowa Huta Ryszarda Święcha

po rozpoznaniu w sprawie

A. C.

oskarżonego z art. 159 k.k. i inne

zażalenia wniesionego przez obrońcę oskarżonego

na postanowienie Sądu Okręgowego w Krakowie

z dnia 17 stycznia 2018 roku, sygn. akt VI K 72/17

w przedmiocie dalszego stosowania tymczasowego aresztowania

na podstawie art. 437 § 1 k.p.k.

postanawia

utrzymać w mocy zaskarżone postanowienie.

UZASADNIENIE

Powołanym wyżej postanowieniem, po wydaniu wyroku skazującego A. C. na karę czterech lat i sześciu miesięcy pozbawienia wolności, Sad Okręgowy w Krakowie orzekł o przedłużeniu tymczasowego aresztowania tego oskarżonego do 16 czerwca 2018 r., wskazując jako podstawy prawne tej decyzji art. 263 § 7 k.p.k. oraz art. 258 § 2 k.p.k.

Na postanowienie to zażalenie złożył obrońca oskarżonego. Zarzucił mu obrazę przepisów postępowania a to:

- art. 257 § 1 k.p.k. poprzez zastosowanie tymczasowego aresztowania w sytuacji gdy w stosunku do oskarżonego wystarczające jest zastosowanie nieizolacyjnych środków zapobiegawczych,

- art. 258 § 2 k.p.k. poprzez oparcie postanowienia na tej podstawie jako samoistnej przesłance aresztowana a także poprzez przyjęcie, że obawa utrudniania postępowania przez oskarżonego wynika z grożącej mu surowej kary w sytuacji gdy na jej poczet zostanie zaliczony okres stosowanego dotychczas tymczasowego aresztowania,

- art. 258 § 4 k.p.k. poprzez brak należytego rozważenia rodzaju i charakteru obaw dla prawidłowego toku postępowania jakie należy wiązać z wymierzeniem oskarżonemu kary orzeczonej w wyroku.

Zażalenie domaga się zmiany zaskarżonego postanowienia poprzez niestosowanie tymczasowego aresztowani bądź zmiany tego postanowienia poprzez uzależnienie uchylenia tymczasowego aresztowano od wpłaty przez oskarżonego poręczenia majątkowego.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje.

Zażalenie nie jest zasadne.

Kluczowe znaczenie dla rozstrzygnięcia ma ocena argumentu zażalenia odwołującego się do charakteru przesłanki z art. 258 § 2 k.p.k., tj. zagrożenia surową karą. Skarżący, przytaczając orzeczenie tut. Sądu, przekonuje, że nie ma ona charakteru samoistnego, zatem nie może istnieć jako wyłączna podstawa aresztowania (przedłużenia stosowania tego środka). Rzeczywiście, w postanowieniu z dnia 5 maja 2016 r. (II AKz 151/16, KZS 2016/5/26) Sąd Apelacyjny w Krakowie wyraził taki pogląd, jednakże obecny skład tego Sądu inaczej postrzega znaczenie zasadniczych argumentów, które legły u podstaw tego stanowiska. Pierwszy z nich polega na powołaniu się na treść art. 258 § 4 k.p.k. Wspomniane orzeczenie Sądu Apelacyjnego nie rozwija go szerzej, poprzestając tylko na wskazaniu tego przepisu, wydaje się jednak, że ma na uwadze wymienioną tam konieczność uwzględnienia przy stosowaniu aresztowania rodzaju i charakteru obaw wskazanych w przesłankach aresztowania wymienionych w podstawach szczególnych z § 1- 3 art. 258 k.p.k., ich nasilenie i zagrożenie dla prawidłowego toku postępowania w określonym jego stadium. Zapewne w omawianym judykacie jest to interpretowane jako konieczność powiązania przesłanki surowości grożącej kary z jedną bądź dwoma przesłankami ujętymi w art. 258 § 1 pkt 1 bądź w § 3 tego artykułu. W przekonaniu obecnego składu Sądu Apelacyjnego ten kierunek interpretacyjny nie jest trafny, podobny pogląd wyrażono też w notce redakcyjnej pod publikacją tego postanowienia w Krakowskich Zeszytach Sądowych jako stanowisko większości sędziów Wydziału Karnego tego Sądu (KZS 2016 z. 5 poz. 26), zaś w orzecznictwie innych sądów apelacyjnych jest ono obecne choćby w postanowieniu Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 27 stycznia 2016 r., II AKz 35/16 (KZS 2016 z. 12 poz. 30). Potrzeba uwzględniania okoliczności wskazanych w § 4 art. 258 k.p.k. w przypadku stosowania tymczasowego aresztowania na podstawie przesłanki surowej kary oznacza jedynie konieczność dostrzeżenia i rozważenia, czy obawy wynikające z surowości grożącej kary są realne, po pierwsze - w świetle zarzutu, który podlega ocenie w zakresie kwalifikacji prawnej również w trybie stosowania środków zapobiegawczych (por. uchwała 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 27 stycznia 2011 r., I KZP 23/10, OSNKW 2011 z. 1 poz.1), i po drugie – czy ,,realność’’ ta nie uległa zmianie (nie zmniejszyła się w istocie) po upływie pewnego czasu, jak to się dzieje, gdy tymczasowe aresztowanie trwa długo przed zakończeniem postępowania. Natomiast nie ma uzasadnienia poszukiwanie w treści tego przepisu koniecznego związku z inną podstawą aresztowania. Warto zauważyć, że Sąd Najwyższy w uchwale 7 sędziów z dnia 19 stycznia 2012 r., I KZP 18/11, OSNKW 2012 z. 1 poz. 1 orzekając co prawda w stanie prawnym, w którym przepis art. 258 § 4 k.p.k. miał inne brzmienie, jednoznacznie opowiedział się za samoistnym charakterem podstawy z art. 258 § 2 k.p.k.

Natomiast przytaczane we wspomnianym judykacie Sądu Apelacyjnego orzeczenia Europejskiego Trybunału Praw Człowieka oraz Trybunału Konstytucyjnego, akcentujące silnie gwarancyjne zasady procesu i wskazujące na konieczność rygorystycznego stosowania aresztowania jako środka najgłębiej ingerującego w wolność osobistą jednostki i traktowania go jako ultima ratio, nie formułują jednak stanowiska oznaczającego niesamodzielny charakter omawianej przesłanki. Niezbędność wskazania – obok podstawy w postaci zagrożenia surową karą - konieczności stosowania aresztowania dla zapewnienia prawidłowego toku postępowania, jak to wskazał Trybunał Strasburski w sprawie Ł. przeciwko Polsce i w sprawie Z. przeciwko Polsce, przytoczonych w postanowieniu Sądu Apelacyjnego z dnia 5 maja 2016 II AKz 151/16, nie może odgrywać przypisywanej mu w tym rozstrzygnięciu roli; jest to po prostu powtórzenie wymogu obecnego i w polskiej procedurze (art. 249 § 1 k.p.k.) jako warunku stosowania jakichkolwiek środków zapobiegawczych. Co więcej, w jednym z tych wyroków (Ł. p. Polsce) stwierdzono wprost, że surowość wyroku, jaki może zapaść w przyszłości i związany z nim ciężar gatunkowy stawianych zarzutów daje organom krajowym uzasadnioną podstawę do przyjęcia ryzyka ucieczki a nawet popełnienia ponownego przestępstwa. Podobnie Trybunał orzekł w sprawie K. p. Polsce (skarga nr (...), Lex nr 817591). Oba te judykaty powołano we wspomnianej uchwale Sądu Najwyższego z dnia 19 stycznia 2012, I KZP 18/11, podkreślając, że nie ma wątpliwości, iż Trybunał akceptuje funkcjonowanie szczególnego domniemania wynikającego z prognozowanej kary i ciężaru zarzutów. Jedyne zastrzeżenia formułowane w orzecznictwie strasburskim dotyczą ograniczenia okresu trwania aresztowania opartego na tej podstawie, co w pełni aktualizuje powołana wyżej analiza fragmentu przepisu art. 258 § 2 k.p.k. oraz potrzeby badania na bieżąco tej przesłanki stosownie do upływu czasu właśnie i rezultatu wykonanych czynności procesowych.

W sprawie niniejszej oskarżony został skazany przez sąd I instancji na karę 4 lat i 6 i miesięcy pozbawienia wolności, zatem powyżej 3 lat, co stanowi minimum orzeczonej kary dla stosowania aresztowania na podstawie z art. 258 § 2 k.p.k. Okres zaliczonego na poczet tej kary tymczasowego aresztowania wyniósł rok i 6 miesięcy, pozostaje zatem do odbycia kara w rozmiarze trzech lat, którą należy traktować jako karę surową, której perspektywa może skłaniać oskarżonego do jej uniknięcia w sposób bezprawny, tym bardziej, że kara odbiega od żądanej przez oskarżyciela kary o rozmiarze daleko surowszym, a postępowanie znajduje się wszak na etapie międzyinstancyjnym. Trzeba też dostrzec, że w istocie Sąd Okręgowy powołał się na podstawę aresztowania określoną w art. 258 § 1 pkt 1 k.p.k., choć jej nie nazwał normatywnie. Stwierdził bowiem Sąd, iż obawa przed podjęciem przez oskarżonego działań zmierzających do uniknięcia surowej kary uzasadniona jest także posiadaniem przez oskarżonego centrum życiowego w Anglii i tylko czasowym przebywaniem na terenie Polski; okoliczność ta mieści się w zakresie tej przesłanki z jej końcowej części. W tej sytuacji inne środki zapobiegawcze, w tym proponowane przez obrońcę poręczenie majątkowe nie spełniłoby potrzeby zabezpieczenia procesu.

Ocena podniesionych przez obrońcę oskarżonego okoliczności dotyczących aktualnego stanu zdrowia A. C. w związku z przedstawionymi kserokopiami wyników z jego badań wymaga specjalistycznej wiedzy medycznej, zatem oceny tej kwestii z uwzględnieniem stosownej opinii obejmującej zarówno diagnozę co do jego stanu zdrowia obecnie ale też możliwości leczenia oskarżonego w warunkach zakładu karnego, wreszcie wpływu izolacji więziennej na wystąpienie zagrożeń o jakich mowa w art. 259 § 1 pkt 1 k.p.k. Sąd Okręgowy wydając zaskarżone postanowienie nie dysponował informacjami nakazującymi stosowanie ostatnio wymienionego przepisu. Zaistniała jednakże po wydaniu zaskarżonego postanowienia sytuacja nie zwalnia tego Sądu (prowadzącego aktualnie postępowanie międzyinstancyjne) z powinności zbadania zasygnalizowanych obecnie przez obrońcę kwestii (art. 253 § 1 k.p.k.) i podjęcia odpowiedniej do ustalonych okoliczności decyzji podlegającej także kontroli instancyjnej (art. 252 § 1 k.p.k.).

Z tych powodów postąpił Sąd Apelacyjny jak na wstępie na podstawie powołanego tam przepisów prawa.

SSA Tomasz Szymański SSA Barbara Polańska-Seremet (spr.) SSA Tomasz Duski