Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z 20 kwietnia 2017 r. Sąd Rejonowy dla Łodzi -Widzewa w Łodzi oddalił powództwo L. Z. przeciwko (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w Ł. o pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego oraz orzekł o kosztach procesu.

Sąd Rejonowy ustalił, że L. i A. małżonkowie Z. umową notarialną z 5 lutego 2000 r. wyłączyli istniejącą między nimi wspólność majątkową.

Pozwem z 30 grudnia 2012 r. B. M. wniosła o zasądzenie na jej rzecz od A. Z. i R. S. solidarnie 3826,96 złotych tytułem zapłaty ceny wynikającej z umowy sprzedaży, zawartej 15 grudnia 2000 r. Wyrokiem z 29 lipca 2003 r. Sąd Rejonowy w Piotrkowie Trybunalskim, w sprawie o sygn. akt V GV UPR 130/03, uwzględnił powództwo w całości i zasądził od A. Z. i R. S. (...) w O. na rzecz B. M. – Hurtownia (...) w O. solidarnie kwotę 3826,96 złotych z ustawowymi odsetkami od 29 grudnia 2000 r. do dnia zapłaty (pkt 1) oraz zasądził od pozwanych na rzecz powódki solidarnie 306,40 złotych tytułem zwrotu kosztów procesu (pkt 2). Orzeczenie jest prawomocne od 20 sierpnia 2003 r.

Postanowieniem z 6 lipca 2006 r. Sąd Rejonowy w Piotrkowie Trybunalskim, w sprawie o sygn. akt V GCo 139/06, nadał w/w prawomocnemu wyrokowi, w zakresie jego punktu 1 i 2, klauzulę wykonalności na rzecz (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w Ł.. Orzeczenie to jest prawomocne od 14 listopada 2006 r.

26 maja 2014 r. (...) Sp. z o.o. w Ł. wniosła o nadanie klauzuli wykonalności opisanemu wyżej prawomocnemu wyrokowi przeciwko małżonce dłużnika – L. Z. z ograniczeniem jej odpowiedzialności do majątku objętego wspólnością ustawową. W odpowiedzi na wniosek L. Z. wniosła o jego oddalenie, podnosząc, że 5 lutego 2000 r. zawarła z małżonkiem A. Z. umowę o wyłączenie wspólności majątkowej. Sąd Rejonowy w Piotrkowie Trybunalskim, w sprawie o sygn. akt V GCo 178/14, postanowieniem z 16 września 2014 r. nadał opisanemu wyżej prawomocnemu wyrokowi, co do punktu pierwszego i drugiego, klauzulę wykonalności przeciwko małżonce dłużnika A. L. Z. z ograniczeniem jej odpowiedzialności do majątku objętego wspólnością majątkową małżeńską. Na to postanowienie zażalenie złożyła L. Z., załączając do zażalenia oświadczenie datowane na 25.10.2014 r., podpisane przez B. M., z którego wynika, że B. M. „była poinformowana o zawartej rozdzielności majątkowej pomiędzy małżonkami Z. L., a Z. A..” Postanowieniem z 23 stycznia 2015 r. Sąd Okręgowy w Łodzi w sprawie o sygn. akt XIII Gz 848/14 oddalił zażalenie L. Z.. Sąd Okręgowy w Łodzi uznał dowód w postaci oświadczenia B. M. za spóźniony, a ponadto nieprzydatny dla rozpoznania sprawy z uwagi na zbyt ogólnikową treść. Z oświadczenia nie wynikało, że wierzyciel (B. M.) wiedziała o umowie wyłączającą małżeńską wspólność ustawową w dacie powstania przedmiotowego zobowiązania.

Powyższy stan faktyczny Sąd Rejonowy ustalił w oparciu o zebrany w sprawie materiał dowodowy. Oddalił wniosek dowodowy powódki o przeprowadzenie dowodu z zeznań świadka B. M., ponieważ okoliczności, na które ten dowód miałby zostać przeprowadzony były przedmiotem rozpoznania w prawomocnie zakończonym postępowaniu klauzulowym.

W oparciu o tak ustalony stan faktyczny Sąd Rejonowy oddalił powództwo.

Na wstępie swoich rozważań Sąd I instancji podkreślił, że z uwagi na datę powstania zobowiązania, w związku z którym wydany został tytuł egzekucyjny przeciwko powódce jako małżonce dłużnika, w niniejszej sprawie zastosowanie mają przepisy KRO i KPC w brzmieniu obowiązującym przed wejściem w życie ustawy nowelizującej (tj. przed 20 stycznia 2005 roku). W świetle brzmienia przepisów mających zastosowanie w niniejszej sprawie, m.in. art. 787 k.p.c. – odmiennie niż obecnie – na etapie postępowania klauzulowego możliwe było badanie skuteczności małżeńskiej umowy majątkowej względem wierzyciela. Sąd Rejonowy podkreślił także, że skuteczność zawartej między powódką, a jej małżonkiem małżeńskiej umowy majątkowej względem wierzyciela była już przedmiotem badania w postępowaniu o nadaniu klauzuli wykonalności przeciwko małżonkowi dłużnika w sprawie o sygn. akt V GCo 178/14 (w postępowaniu zażaleniowym - XIII Gz 848/14). Sąd rozpoznający wniosek o nadanie klauzuli wykonalności przeciwko małżonkowi dłużnika (przeciwko powódce) orzekł prawomocnie o nadaniu klauzuli wykonalności, stwierdzając bezskuteczność małżeńskiej umowy majątkowej względem wierzyciela z uwagi na niewykazanie przez powódkę, że wierzyciel w dacie powstania zobowiązania wiedział o fakcie zawarcia takiej umowy i znał jej rodzaj.

W związku z powyższym Sąd Rejonowy stwierdził, że zarzut skuteczności małżeńskiej umowy majątkowej mógł być podnoszony jedynie w ramach postępowania o nadanie klauzuli wykonalności przeciwko małżonkowi dłużnika, a nie w ramach powództwa przeciwegzekucyjnego. Dlatego oddalił powództwo jako bezzasadne.

O kosztach procesu Sąd I instancji orzekł na podstawie art. 98 k.p.c.

Apelację od powyższego wyroku wywiodła powódka, zaskarżając go w całości i podnosząc zarzut naruszenia:

1.  art. 840 § 1 pkt 3 k.p.c. poprzez uznanie, iż nastąpił stan rzeczy osądzonej i Sąd Rejonowy w zaskarżonym postępowaniu nie mógł badać szerokich aspektów zawartej umowy o rozdzielności majątkowej,

2.  art. 41 § 3 k.r.o. bowiem wierzytelność dotyczy tylko majątku osobistego dłużnika, a nie jego żony, która nie powinna za ten dług odpowiadać.

W konkluzji powódka sformułowała wniosek o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez jego uchylenie lub przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji.

W odpowiedzi na apelację strona pozwana wniosła o jej oddalenie i zasądzenie od powódki na rzecz strony pozwanej kosztów postępowania apelacyjnego według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja jest niezasadna.

Na wstępie należy zaznaczyć, że Sąd Rejonowy słusznie wskazał, iż z uwagi na powstanie zobowiązania stwierdzonego tytułem egzekucyjnym w dniu 15 grudnia 2000 r., na gruncie niniejszej sprawy zastosowanie znajdują przepisy w brzmieniu obowiązującym w 2000 r., sprzed noweli wprowadzonej ustawą z dnia 17 czerwca 2004 r. (Dz. U. 2004 nr 162, poz. 1691).

W ocenie Sądu Okręgowego zarzut naruszenia art. 840 § 1 pkt 3 k.p.c. poprzez przyjęcie, że nastąpił stan rzeczy osądzonej i Sąd Rejonowy w zaskarżonym postępowaniu nie mógł badać szerokich aspektów zawartej umowy o rozdzielności majątkowej, uznać należy za bezpodstawny.

Sąd Rejonowy prawidłowo przyjął, że zarzut skuteczności małżeńskiej umowy majątkowej mógł być podnoszony jedynie w ramach postępowania o nadanie klauzuli wykonalności przeciwko małżonkowi dłużnika, a nie w ramach powództwa przeciwekgzekucyjnego. Jak podkreślane jest w doktrynie w sprawach o roszczenia powstałe przed 20 stycznia 2005 r. co do zasad wyłączania lub ograniczania odpowiedzialności majątkiem wspólnym za zobowiązania jednego małżonka oraz egzekucji roszczeń powstałych przed tym dniem, stosuje się przepisy dotychczasowe. Zarzut skuteczności wobec wierzyciela majątkowej umowy małżeńskiej podlega badaniu w postępowaniu klauzulowym na podstawie art. 787 k.p.c. w brzmieniu obowiązującym do 20 stycznia 2005 r. (por. Adamczuk Andrzej [w:] Manowska Małgorzata (red.). Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Tom II. Art. 506 – 1217, wyd. III; LEX). Sąd I instancji, powołując się na treść art. 787 k.p.c. oraz art. 47 k.r.o. w brzmieniu obowiązującym przed 20 stycznia 2005 roku, słusznie podniósł i wskazał, że małżeńska umowa majątkowa jest skuteczna względem osoby trzeciej jedynie w sytuacji, gdy o jej zawarciu i treści osoba ta powzięła wiadomość przed powstaniem przysługującej jej wierzytelności. Skuteczność zawartej umowy między powódką, a A. Z. była przedmiotem badania w postępowaniu o nadanie klauzuli wykonalności przeciwko małżonkowi w sprawie przed Sądem Rejonowym w Piotrkowie Trybunalskim toczącej się pod sygn. akt V GCo 178/14 (postępowanie zażaleniowe przed Sądem Okręgowym w Łodzi pod sygn. akt XIII Gz 848/14). Sądy w w/w wskazanym postępowaniu orzekły prawomocnie o nadaniu klauzuli wykonalności i stwierdziły bezskuteczność małżeńskiej umowy majątkowej względem wierzyciela z uwagi na niewykazanie przez apelującą, że wierzyciel w dacie powstania zobowiązania wiedział o fakcie zawarcia takiej umowy i znał jej rodzaj. Tym samym Sąd Rejonowy słusznie przyjął, że okoliczność ta nie podlega ponownemu badaniu w postępowaniu o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności. Mając tę okoliczność na względzie Sąd I instancji również trafnie nie uwzględnił wniosku o przeprowadzenie dowodu z przesłuchania świadka B. M. bo okoliczności, na które dowód ten miał być przeprowadzony, były przedmiotem rozpoznania w prawomocnie zakończonym w/w postępowaniu sądowym.

Powyższe rozważania znajdują również zastosowanie wobec bezzasadnego zarzutu naruszenia art. 41 § 3 k.r.o. Możliwość ograniczenia lub wyłączenia zaspokojenia się z majątku wspólnego przez wierzyciela, którego dłużnikiem jest tylko jeden z małżonków mogła być podnoszona jedynie w toku postępowania klauzulowego przed Sądem Rejonowym w Piotrkowie Trybunalskim w sprawie sygn. akt V GCo 178/14, które zostało prawomocnie zakończone. W niniejszym postępowaniu, wobec prawomocnie zakończonego postępowania klauzulowego podnoszenie tej okoliczności uznać należy za niedopuszczalne.

Z tych wszystkich względów Sąd Okręgowy uznał, że apelacja nie zawiera uzasadnionych argumentów mogących podważyć stanowisko Sądu Rejonowego, a tym samym jako bezzasadna podlega oddaleniu na podstawie art. 385 k.p.c.

O kosztach postępowania apelacyjnego Sąd Okręgowy orzekł z mocy art. 98 § 1 k.p.c. w związku z § 2 pkt 3 i § 10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych z dnia 22 października 2015 r. (Dz.U.2015.1804).