Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 7 marca 2016 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Tryb. Wydział II Cywilny Odwoławczy w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 7 marca 2016 roku w Piotrkowie Trybunalskim

na rozprawie sprawy z powództwa małoletniej J. B. (1) reprezentowanej przez przedstawicielkę ustawową I. B.

przeciwko J. B. (2)

o alimenty

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Rejonowego w Piotrkowie Tryb.

z dnia 28 grudnia 2015 roku, sygn. akt III RC 715/13

1.  zmienia zaskarżony wyrok w punkcie pierwszym sentencji w ten sposób, że zasądzone od pozwanego J. B. (2) na rzecz małoletniej J. B. (1) alimenty w kwocie po 450 złotych miesięcznie obniża do kwoty po 350 (trzysta pięćdziesiąt) złotych miesięcznie,

2.  oddala powództwo i apelację w pozostałej części,

3.  znosi wzajemnie między stronami koszty procesu za instancję odwoławczą.

SSO Jarosław Gołębiowski

SSO Dariusz Mizera SSR del. Dominika Lisiecka

Sygn. akt II Ca 105/16

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 28 grudnia 2015 roku Sąd Rejonowy w Piotrkowie Tryb. po rozpoznaniu sprawy z powództwa J. B. (1) reprezentowanej przez przedstawicielkę ustawową I. B. przeciwko J. B. (2) o alimenty

1.  zasądził od pozwanego J. B. (2) na rzecz małoletniej córki J. B. (1), urodzonej (...) alimenty w kwocie po 450 złotych miesięcznie, płatne z góry poczynając od dnia 07 listopada 2013 roku do dnia 17 września 2015 roku, w terminie do dnia 10-tego każdego miesiąca z ustawowymi odsetkami w razie uchybienia terminu płatności którejkolwiek z rat, do rąk przedstawicielki ustawowej małoletniej powódki J. I. B..

2.  umorzył postępowanie w części dotyczącej alimentów za okres od dnia 18 września 2015 roku,

3.  oddalił powództwo w pozostałej części,

4.  nie obciążył pozwanego nieuiszczonymi kosztami sądowymi od uwzględnionej części powództwa, które przejmuje na rachunek Skarbu Państwa,

5.  nie obciążył powódki nieuiszczonymi kosztami sądowymi od oddalonej części powództwa, które przejmuje na rachunek Skarbu Państwa,

6.  zniósł wzajemnie koszty procesu między stronami,

7.  nadał wyrokowi w punkcie pierwszym rygor natychmiastowej wykonalności.

Podstawę powyższego rozstrzygnięcia stanowiły przytoczone poniżej ustalenia i zarazem rozważania Sądu Rejonowego:

J. B. (1), urodzona (...) w P.., pochodzi ze związku małżeńskiego J. B. (2) i I. B. zawartego dnia 26 października 1991 roku w S..

Małoletnia J. B. (1) ukończyła Gimnazjum. Od 01 września 2014 roku podjęła naukę w Liceum Ogólnokształcącym w P.., obecnie jest uczennicą II klasy. Koszty podróży małoletniej do szkoły i ze szkoły do domu wynoszą 100 złotych miesięcznie. Małoletnia stosuje maść na trądzik, która kosztowała 80 złotych miesięcznie. Na rozrywki przedstawicielka ustawowa małoletniej powódki przekazuje jej kwotę po 50 złotych miesięcznie. W okresie od 29 listopada 2010 roku do 05 lipca 2012 roku małoletnia pozostawała pod opieką Poradni (...)w P.. z powodu zaburzeń depresyjnych wywołanych sytuacją rodzinną oraz zmiana szkoły. Obecnie nie wymaga już leczenia psychiatrycznego. Koszty związane z rozpoczęciem roku szkolnego 2015/2016 małoletniej powódki wyniosły 400 złotych. W trakcie roku szkolnego zdarzają się składki klasowe, musiała mieć ona również dokupiony za kwotę 120 złotych. Małoletnia powódka miała w roku szkolnym 2015/2016 półmetek, którego koszt wyniósł 180 złotych. W listopadzie 2014 roku małoletnia doznała urazu kolana i w roku 2015 odnowiła jej się kontuzja. Wówczas wizyta u lekarza stanowiła koszt 50 złotych, a koszt stabilizatora wyniósł 35 złotych.

Małoletnia powódka, jej przedstawicielka ustawowa oraz M. B. mieszkają wspólnie w domu jednorodzinnym, którego koszty utrzymania są następujące: opłaty za media stanowią koszt około 300 złotych miesięcznie (w tym ująć należy energie elektryczną w kwocie 220 złotych za dwa miesiące, opłatę za wodę w kwocie 50 złotych na 3 miesiące, koszt gazu w kwocie 50 złotych miesięcznie, opłatę za wywóz śmieci 36 złotych na dwa miesiące), opłata za opał to 3000 złotych rocznie, podatek od nieruchomości to wydatek 212 złotych rocznie. Na zakup żywności przedstawicielka ustawowa małoletniej powódki przeznacza kwotę 200 - 220 złotych tygodniowo, co doliczając koszt zakupu środków chemicznych stanowi kwotę 1000 - 1200 złotych miesięcznie. Na eksploatację samochodu I. B. przeznacza 200 - 250 złotych miesięcznie.

Przedstawicielka ustawowa małoletniej powódki I. B. ma wykształcenie wyższe. Jest zatrudniona w (...) Szpitalu (...)w P.. na stanowisku starszej pielęgniarki i otrzymuje wynagrodzenie w kwocie około 2 250 złotych netto miesięcznie. W przeszłości świadczyła również usługi pielęgniarskie na rzecz Zakładu (...) W P.. na podstawie umowy zlecenia i uzyskiwała z tego tytułu dochody w kwocie 490 złotych miesięcznie, czego obecnie już nie robi ze względu na pogorszenie się jej stanu zdrowia.

M. B. pracuje jako pomoc w kuchni, za co otrzymuje wynagrodzenie w kwocie 500 złotych brutto za dwa miesiące. Jest on studentem (...) na Politechnice (...) w trybie zaocznym, a ich koszt wynosi około 1 900 złotych za semestr.

Pozwany J. B. (2) ma wykształcenie średnie. Z zawodu jest on technikiem elektronikiem. Pozwany jest zatrudniony w (...) Sp. z o.o. w P. na stanowisku ślusarza - montera i otrzymuje z tego tytułu wynagrodzenie w kwocie około 2 100 złotych netto miesięcznie. Pozwany jest właścicielem samochodu marki V. (...). rok produkcji 1993, którego koszty eksploatacji wynoszą 400 - 500 złotych miesięcznie. Przez pewien okres czasu po rozwodzie mieszkał on u swojej konkubiny, w domku letniskowym należącym do jej rodziców. Obecnie mieszka u siostry, partycypuje w kosztach utrzymania mieszkania w kwocie 400 złotych miesięcznie. Pozwany najedzenie wydaje 400-450 złotych miesięcznie. Na zakup środków czystości J. B. (2) wydaje 100 złotych miesięcznic Koszt, który ponosi on w związku z użytkowaniem telefonu to kwota 60 złotych miesięcznic. W związku z problemami zdrowotnymi pozwany we wrześniu 2015 roku był u lekarza, co wiązało się z kosztem leczenia w kwocie 300 złotych. Pozwany sezonowo wydaje na ubrania 350 złotych.

Relacje pozwanego J. B. (2) i małoletniej powódki J. B. (1) są zaburzone. Od 12 maja 2013 roku pozwany nie próbował spotkać się z małoletnią, która unika go gdy spotkają się w sklepie bądź na ulicy, obawiając się pozwanego.

Wyrokiem z dnia 14 sierpnia 2014 roku Sąd Okręgowy w Piotrkowie Tryb. w sprawie sygn. akt I C 13/14 rozwiązał przez rozwód związek małżeński J. B. (2) i I. B.; wykonywanie władzy rodzicielskiej nad małoletnim dzieckiem J. B. (1) powierzył matce I. B., ustalając miejsce pobytu małoletniego dziecka przy matce; ograniczył ojcu J. B. (2) władzę rodzicielską nad małoletnim dzieckiem J. B. (1) do prawa współdecydowania o istotnych sprawach dotyczących dziecka takich jak: zmiana miejsca stałego pobytu, wybór szkoły, kierunku kształcenia, organizacji wypoczynku i sposobu leczenia; obowiązkiem wychowania i utrzymania małoletniego dziecka stron obciążył oboje rodziców i w związku z tym zasądził od pozwanego J. B. (2) na rzecz J. B. (1) alimenty w kwocie po 450 złotych miesięcznie, poczynając od uprawomocnienia się wyroku, płatne z góry do dnia 10-go każdego miesiąca do rąk matki I. B. z ustawowymi odsetkami w przypadku uchybienia terminu płatności którejkolwiek z rat. Wyrok uprawomocnił się dnia 18 września 2015 roku.

Sąd Rejonowy zważył, iż zgodnie z treścią art. 445 § 3 k.p.c. po prawomocnym zakończeniu sprawy o rozwód lub separację zawieszone postępowanie podejmuje się z mocy prawa, orzeczenia zaś, których wykonanie było wstrzymane podlegają wykonaniu, jednak tylko co do okresu, za który w sprawie o rozwód lub o separację nie orzeczono o roszczeniach objętych zawieszonym postępowaniem. W pozostałym zakresie postępowanie ulega z mocy prawa umorzeniu.

W powyżej wskazanym wyroku rozwodowym, Sąd Okręgowy orzekł częściowo o roszczeniu objętym postępowaniem niniejszym, w związku z czym, od dnia 18 września 2015 roku, tj. od chwili uprawomocnienia się tegoż wyroku, należało umorzyć postępowanie o alimenty na rzecz małoletniej J. B. (1) od J. B. (2).

Zgodnie z treścią art. 133 k.r.o. rodzice obowiązani są do świadczeń alimentacyjnych względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie, chyba że dochody z majątku dziecka wystarczają na pokrycie kosztów jego utrzymania i niedostatku. Zakres obowiązku alimentacyjnego określa art. 135 § 1 k.r.o. uzależniając go od usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego oraz od zarobkowych i majątkowych możliwości zobowiązanego. § 2 tegoż przepisu stanowi, iż wykonywanie obowiązku alimentacyjnego względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie albo wobec osoby niepełnosprawnej może polegać w całości lub w części na osobistych staraniach o utrzymanie lub o wychowanie uprawnionego; w takim wypadku świadczenie alimentacyjne pozostałych zobowiązanych polega na pokrywaniu w całości lub w części kosztów utrzymania lub wychowania uprawnionego.

Jak wynika z zebranego w sprawie materiału dowodowego, usprawiedliwione potrzeby małoletniej J. B. (1), która jest uczennicą Liceum Ogólnokształcącego i dorastającą dziewczyną należy oszacować w kwocie około 900 - 950 złotych miesięcznie. W ocenie Sądu, określona kwota jest adekwatna do zaspokojenia usprawiedliwionych potrzeb w zakresie edukacji, wyżywienia, ubrania, leczenia oraz rozrywki małoletniej powódki. Przy określeniu obowiązku alimentacyjnego na rzecz J. B. (1) należy uwzględnić, iż to jej przedstawicielka ustawowa - I. B., u której małoletnia mieszka dokłada ponad jej utrzymanie finansowe również osobistych starań o jej utrzymanie i wychowanie. Sąd uwzględnił, iż owe starania nie pozostają już w takim szerokim zakresie, w jakim wymaga tego opieka nad młodszym dzieckiem niż 17-letnia, prawie dorosła dziewczyna. I. B., otrzymując wynagrodzenie w kwocie około 2 250 złotych netto miesięcznie jest w stanie pokrywać jej częściowe koszty utrzymania, przy czym Sąd uwzględnił również okoliczność pozostawania wciąż częściowo na jej utrzymaniu pełnoletniego syna M. B., który studiuje zaocznie i pracuje jedynie dorywczo.

Odnosząc się do możliwości zarobkowych pozwanego J. B. (2), utrzymuje on się z wynagrodzenia w kwocie 2 100 złotych netto miesięcznie. Uwzględniając jego zobowiązanie względem M. B. w postaci alimentów w kwocie po 200 złotych miesięcznie, kwotę 400 złotych którą dokłada do utrzymania domu siostry w którym mieszka, kwotę 400 - 500 złotych utrzymania samochodu, kwotę 400 - 450 złotych wydawaną na jedzenie, kwotę 100 złotych wydawana na środki czystości oraz opłatę 60 złotych za telefon jest on w stanie wykładać na utrzymanie małoletniej J. B. (1) kwotę tytułem świadczenia alimentacyjnego, co również będzie stanowiło połowę kosztów utrzymania, która zobowiązany jest ponosić.

Żądanie małoletniej powódki zasądzenia alimentów z mocą wsteczną, w listopadzie 2013 roku Sąd uznał za niezasadne, ze względu na brak przedstawionych przez stronę dowodu na okoliczność, iż od wyżej wskazanej daty do dnia wniesienia powództwa usprawiedliwione potrzeby nie były zaspakajane (zgodnie z treścią art. 137 § 2 k.r.o.).

Na podstawie art. 113 ust. 4 ustawy z dnia 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz.U. z 2010 roku, Nr 90, poz. 594 ze zm.) Sąd nie obciążył pozwanego kosztami od uwzględnionej ani powódki od oddalonej części powództwa nieuiszczonymi kosztami sądowymi, które przejął na rachunek Skarbku Państwa.

Na podstawie art. 100 k.c. Sąd zniósł wzajemnie koszty procesu między stronami.

Zgodnie z treścią art. 333 § 1 pkt 1 Sąd nadał wyrokowi w punkcie pierwszym zasądzającym alimenty, rygor natychmiastowej wykonalności.

Apelację od powyższego wyroku wniósł pełnomocnik pozwanego zaskarżając go w pkt 1. w części zasądzenia od pozwanego alimentów na rzecz małoletniej w wysokości powyżej 300 zł miesięcznie, poczynając od dnia 07 listopada 2013 roku do dnia 17 września 2015r . apelacja zaskarżonemu wyrokowi zarzuca błąd w ustaleniach faktycznych polegający na:

- nieuprawnionym przyjęciu, że uzasadnione potrzeby małoletniej córki. J. B. (1), w dniu wyrokowania w przedmiotowej sprawie, to jest w grudniu 2015r były takie same, jak te, oceniane na dzień wydania postanowienia w zakresie zabezpieczenia, to jest na dzień 12 listopada 2013r , w sytuacji, gdy odległość czasowa pomiędzy tymi datami wynosi blisko dwa łata i jej sytuacja życiowa 1 potrzeby w oczywisty sposób dopiero mogły wzrastać wraz z upływem czasu;

- błędnej ocenie możliwości finansowych zobowiązanego do alimentacji pozwanego J. B. (2), w tym w szczególności, obciążeń stałych, takich, jak: alimenty na rzecz syna stron, M. B., kosztów związanych z osobistymi obciążeniami pozwanego i kosztami utrzymania własnego, a to w sytuacji, gdy pozwany biorąc pod uwagę charakter wykonywanej pracy, nie może podjąć się wykonywania innych zajęć w celu uzyskania dodatkowego dochodu.

Biorąc pod uwagę powyższe zarzuty apelujący wnosił o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez ustalenie obowiązku alimentacyjnego na rzecz córki stron, J. B. (1), w wysokości po 300 zł miesięcznie, przy zachowaniu orzeczonych ram czasowych tego obowiązku, to jest od dnia 7 listopada 2013rdo dnia 17 września 2015r., ewentualnie o uchylenie wyroku w zaskarżonej części i przekazanie sprawy Sądowi I Instancji do ponownego rozpoznania.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja pozwanego jest częściowo uzasadniona.

Rozstrzygnięcie Sądu oparte zostało na założeniu, że w spornym okresie tj. od dnia 7 listopada 2013 roku do 17 września 2015 roku usprawiedliwione potrzeby małoletniej kształtowały się na poziomie 900- 950 złotych miesięcznie. Sąd Rejonowy w tym zakresie oparł się na ustaleniach dokonanych w sprawie I C 13/14 prowadzonej przez Sąd Okręgowy w Piotrkowie Tryb. Tak przyjęte bieżące koszty utrzymania uprawnionej są określone wadliwie.

Ustalenia Sądu dotyczące okresu późniejszego, a zatem okresu, w którym małoletnia była starsza i jej aktualne koszty utrzymania uległy naturalnemu wzrostowi.

Nie sposób nie zaakceptować argumentacji, że w okresie wcześniejszym tj. przed 18 września 2015 roku (data uprawomocnienia się wyroku w sprawie I C 13/14) koszty utrzymania uprawnionej były odpowiednio niższe. Do czerwca 2014 roku uczęszczała ona do gimnazjum i we wrześniu 2014 roku podjęła naukę w Liceum Ogólnokształcącym w P.. Jej usprawiedliwione koszty utrzymania były na poziomie 650- 750 złotych miesięcznie.

W zaistniałej sytuacji określenie dla spornego okresu świadczeń alimentacyjnych w wysokości po 450 złotych miesięcznie było wadliwe i nieadekwatne do usprawiedliwionych kosztów utrzymania uprawnionej.

Zebrany w sprawie materiał dowodowy upoważnia do stwierdzenia, iż alimenty od skarżącego na rzecz powódki winny w w/w okresie wynosić po 350 złotych miesięcznie. Jest to suma o 50 złotych wyższa niż wysokość świadczeń określonych w postanowieniu o zabezpieczeniu z dnia 12 listopada 2013 roku. Należy podkreślić, że zabezpieczenie alimentów miało postać zarządzenia tymczasowego tj. na czas trwania postępowania. Było ono wydane w sytuacji, w której Sąd orzekający nie dysponował jeszcze całokształtem zebranego materiału dowodowego.

Z tych zatem przyczyn należało zmienić zaskarżony wyrok w ten sposób, że zasądzone od pozwanego na rzecz małoletniej J. B. (1) alimenty w kwocie po 450 złotych miesięcznie obniżyć do kwoty po 350 złotych miesięcznie (art. 386 § 1 k.p.c.).

Apelacja pozwanego w pozostałej części nie jest uzasadniona.

Żądanie obniżenia alimentów do kwoty po 300 złotych miesięcznie nie znajduje oparcia w przeprowadzonych przez Sąd dowodach.

Uprawniona- co sygnalizowano wyżej-w powyższym okresie była uczennicą szkoły średniej. Jej bieżące, usprawiedliwione koszty utrzymania od 1 września 2014 roku uległy zwiększeniu.

Wydając postanowienie w przedmiocie zabezpieczenia, Sąd uwzględniał fakt, iż wówczas małoletnia uczestniczyła do gimnazjum. Rozstrzygając o zabezpieczeniu Sąd był władny poprzestać jedynie na uprawdopodobnieniu wysokości świadczeń alimentacyjnych. O świadczeniach tych Sąd rozstrzyga ostatecznie w wyroku kończącym postępowanie.

Za dalszym obniżeniem alimentów nie przemawiają- wbrew zarzutom apelacji- możliwości płatnicze zobowiązanego, które zostały ustalone w sprawie I C 13/14 prowadzonej przez Sąd Okręgowy w Piotrkowie Tryb. Jego zarobki w wysokości ponad 2000 złotych umożliwiają skarżącemu nie tylko wypełnienie obowiązku alimentacyjnego wobec obojga dzieci, ale również zaspokojenie swoich bieżących kosztów utrzymania.

Skoro, jak prawidłowo orzekł Sąd Okręgowy w sprawie I C 13/14, jest on w stanie regulować na rzecz uprawnionej alimenty w kwocie po 450 złotych miesięcznie, to tym bardziej brak jest przesłanek do uznania, że alimenty w przedmiotowym okresie po 350 złotych miesięcznie są w nadmiernej wysokości.

Z tych więc przyczyn i na podstawie art. 385 k.p.c. apelację w tej części, jako nieuzasadnioną, należało oddalić (art. 385 k.p.c.).

O kosztach procesu za instancję odwoławczą orzeczono na podstawie art. 100 k.p.c. znosząc je pomiędzy stronami, bowiem żądanie skarżącego odniosło skutek jedynie w części.

SSO Jarosław Gołębiowski

SSO Dariusz Mizera SSR del. Dominika Lisiecka