Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 6 listopada 2017 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie następującym:

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 6 listopada 2017 roku

sprawy z wniosku A. S.

z udziałem (...) Spółki Akcyjnej w K.

o ustanowienie służebności przesyłu

na skutek apelacji wnioskodawcy

od postanowienia Sądu Rejonowego w Bełchatowie z dnia 11 lipca 2017 roku, sygn. akt I Ns 214/15

postanawia:

1.  oddalić apelację,

2.  oddalić wniosek uczestnika o zasądzenie na jego rzecz od wnioskodawcy kosztów postępowania za instancję odwoławczą.

SSO Jarosław Gołębiowski

SSA w SO Stanisław Łęgosz SSO Adam Bojko

Sygn. akt II Ca 678/17

UZASADNIENIE

Zaskarżonym postanowieniem z dnia 11 lipca 2017 roku w wydanym w sprawie I Ns 214/15 w sprawie z wniosku A. S. z udziałem (...) S.A. w K. o ustanowienie służebności przesyłu - Sąd Rejonowy w Bełchatowie oddalił wniosek oraz ustalił, że każdy z uczestników ponosi koszty związane ze swoim udziałem w sprawie.

Powyższe postanowienie zapadło na podstawie poczynionych ustaleń faktycznych, z których wynika, że A. S. jest właścicielem nieruchomości obejmującej działkę nr (...) w obrębie S. (...), gmina S., dla której Sąd Rejonowy w Bełchatowie prowadzi KW nr (...). Przez działkę wnioskodawcy przebiega dwutorowa linia elektroenergetyczna 400 kV relacji R.-T., R.-O.. W okresie budowy wskazywana była relacja R.-M. z uwagi na podział administracyjny: w miejscowości M. przebiegała granica pomiędzy województwem (...) a (...). Dla wybudowania linii były wydawane decyzje administracyjne przez wojewodę (...) i (...). Budowę linii zakończono w 1990 roku i w tym roku oddano ją do eksploatacji. Od tamtego czasu przesył energii następuje w sposób ciągły, a linia nie zmieniała lokalizacji na odcinku przechodzącym przez działkę wnioskodawcy. Na przedmiotowej linii pracownicy uczestnika wykonują obchody piesze 2 razy do roku. W ramach tych obchodów dokonuje się oceny stanu technicznego i planuje się prace remontowe i eksploatacyjne. Takie prace były wykonywane w zależności od potrzeby wynikającej ze stanu technicznego urządzeń przesyłowych. Do 2014 r. właściciele przedmiotowej nieruchomości nie zgłaszali roszczeń związanych z usytuowaniem urządzeń przesyłowych.

Decyzją nr (...) z 27-05-1988 r. Wojewoda (...) na wniosek Zakładu (...) w Ł. ustalił lokalizację inwestycji polegającej na budowie linii energetycznej 400 kV R.-M. na terenie województwa (...) (od S. nr (...) do S. nr (...)). Decyzją z 16-11-1988 r. Urząd Wojewódzki w P. udzielił Zakładowi (...) w Ł. pozwolenia na budowę i zatwierdził plan linii energetycznej 400 kV R.-M. na terenie województwa (...).

K. S. jako właściciel działek (...) w S. (...) wyraził zgodę na przeprowadzenie przez Zakład (...) w Ł. przez ww. działki w S. (...) linii energetycznej 400 kV zgodnie z decyzją o lokalizacji inwestycji nr (...) z 27-05-1988 r.

Zakład (...) wchodził w skład Zakładów (...). W wyniku podziału przedsiębiorstwa państwowego pod nazwą (...) w W. z dniem 31-12-1988 r. na bazie Zakładu (...) w Ł. utworzone zostało przedsiębiorstwo państwowe pod nazwą „ Zakład (...) w Ł.”. Zarządzeniem nr (...) Ministra Przemysłu i Handlu z 09-07-1993 r. dokonano podziału przedsiębiorstwa państwowego pod nazwą „ Zakład (...) w Ł.” w celu wniesienia przez Skarb Państwa zorganizowanej części mienia przedsiębiorstwa do spółki akcyjnej (...) S.A. w W.. (...) S.A. przekazano m. in. linię 400 kV R.-T.. W dniu 24-10-2007 r. (...) S.A. zmieniły nazwę na (...) S.A. (...) S. A. w dniu 31-12-2007 r. uległa podziałowi. W podziale uczestniczyła (...) S.A., która przejęła wydzieloną część majątku (...) S. A., w tym linię 400 kV R.-T. ( (...) S.A. przejęła cały majątek sieciowy (...) S. A.). (...) S.A. w dniu 12-12-2008 r. zmieniła nazwę na (...) S.A.. (...) S.A w dniu 09-01-2013 r. zmieniła nazwę na (...) S.A.

Sąd pierwszej instancji uznał za zasadny podniesiony przez uczestnika postępowania zarzut zasiedzenia służebności przesyłu. Odwołując się do treści art. 292 k.c. wskazał, że służebność gruntowa może być nabyta przez zasiedzenie tylko w wypadku, gdy polega na korzystaniu z trwałego i widocznego urządzenia, przy czym przepisy o nabyciu własności nieruchomości w drodze zasiedzenia stosuje się odpowiednio. Chodzi tu w szczególności o odpowiednie stosowanie przepisów o terminach zasiedzenia oraz skutkach ich przerwania i zawieszenia. W konsekwencji również służebność przesyłu - do której z mocy art. 305 ⁴ k.c. stosuje się odpowiednio przepisy o służebnościach gruntowych - może zostać nabyta przez zasiedzenie.

Odnosząc się do poczynionych ustaleń faktycznych Sąd Rejonowy wskazał, że poprzednicy prawni uczestnika byli posiadaczem służebności przesyłu. Korzystali bowiem z nieruchomości wnioskodawcy w taki sposób jakby przysługiwała im służebność przesyłu. Uczestnik eksploatuje urządzenia przesyłowe, jego pracownicy dokonują konserwacji i w razie konieczności napraw linii. To samo dotyczy poprzedników prawnych uczestnika. Czynności te świadczą o posiadaniu służebności. Posiadanie służebności trwa od 1990 roku tj. od rozpoczęcia eksploatacji linii energetycznej przez poprzednika prawnego uczestnika.

Aprobując stanowisko orzecznictwa wyrażone m. in. w postanowieniu Sądu Najwyższego z dnia 4 lipca 2014 r., II CSK 551/13, (opubl. LEX nr 1504752) Sąd Rejonowy przyjął, że uczestnik i jego poprzednicy byli posiadaczami w dobrej wierze, gdyż w chwili uzyskania posiadania dysponowali m. in. decyzjami Wojewody (...) o ustaleniu lokalizacji inwestycji oraz o zatwierdzeniu planu realizacyjnego i udzieleniu pozwolenia na budowę, a ponadto wyraźną zgodą ówczesnego właściciela nieruchomości na przeprowadzenie linii energetycznej zgodnie z decyzją o lokalizacji inwestycji.

Konsekwencją przyjęcia dobrej wiary poprzednika prawnego uczestnika było zastosowanie terminu zasiedzenia wynoszącego 20 lat. Uwzględniając zarazem, że uczestnik mógł zgodnie z art. 176 § 1 w zw. z art. 292 k.c., zaliczyć do okresu swojego posiadania służebności przesyłu, okres posiadania tej służebności przez poprzedników prawnych, zasiedzenie służebności przesyłu nastąpiło najpóźniej z końcem 2010 r.

Wobec stwierdzenia, że uczestnik nabył już służebność przesyłu w drodze zasiedzenia Sąd pierwszej instancji oddalił wniosek o jej ustanowienie jako bezzasadny.

Apelację od powyższego postanowienia wniósł wnioskodawca, zaskarżając je w całości i zarzucając:

1.  naruszenie art. 199 k.c. w zw. z art. 60 k.c. poprzez błędną wykładnię i niezastosowanie skutkujące przyjęciem przez Sąd, że oświadczenie o wyrażeniu zgody na posadowienie spornej linii energetycznej na nieruchomości wnioskodawców złożone przez K. S. jest skuteczne, w sytuacji gdy z zgodnie z powołanymi przepisami wyrażenie zgody na posadowienie spornej linii wymagało pisemnej zgody obojga ówczesnych właścicieli nieruchomości przez co przedłożone przez uczestnika oświadczenie nie wywiera skutków prawnych i nie ma mocy wiążącej, czego skutkiem powinno było przyjęcie przez Sąd I instancji złej wiary w zakresie korzystania przez uczestnika z nieruchomości wnioskodawcy,

2.  naruszenie art. 292 kc w zw. z art. 172 kc oraz 392 kc poprzez ich błędne zastosowanie i przyjęcie, że poprzednik prawny uczestnika - Zakład (...) nabył posiadanie w dobrej wierze, gdyż uzyskał zgodę właściciela działek na przeprowadzenie linii elektroenergetycznej oraz dysponował decyzjami administracyjnymi pozwalającymi na budowę urządzeń przesyłowych i dotyczącymi ich przebiegu, w sytuacji gdy decyzje administracyjne i zgoda właściciela na wybudowanie na jego nieruchomości urządzeń przesyłowych dowodzą jedynie legalności posadowienia tych urządzeń, nie wynika z nich dla przedsiębiorstwa prawo do dostępu do urządzeń w celu ich eksploatacji, także przedsiębiorstwo, które nie legitymuje się tytułem prawnym do ingerowania w sferę cudzej własności nieruchomości korzysta z tej nieruchomości w złej wierze, a nadto gdy zgoda na posadowienie linii elektroenergetycznej na działce wchodzącej w skład majątku wspólnego małżonków została wyrażona tylko przez jednego z nich, przy braku zgody drugiego współwłaściciela;

3.  sprzeczność istotnych ustaleń faktycznych ze zgromadzonym w sprawie materiałem dowodowym polegającą na przyjęciu, że uczestnik i jego poprzednik posiadali nieruchomość w dobrej wierze, gdyż dysponowali zgodą ówczesnego właściciela na posadowienie i eksploatację linii 400 KV, w sytuacji, gdy brak jest zgody drugiego współwłaściciela nieruchomości a to Pani C. S. na wybudowanie linii i jej późniejszą eksploatację na nieruchomości wchodzącej w skład majątku wspólnego małżonków stanowiącą działkę nr (...), przez co oświadczenie złożone przez K. S. jest nieważne w świetle art. 199 kc w zw. z art. 37 § 1 krio, a złożone do akt sprawy oświadczenie K. S. (k. 64) obejmuje jedynie jego zgodę „na przeprowadzenie przez Zakład (...) przy ul. (...) (...) linii elektroenergetycznej o napięciu ... KV", nie obejmuje zgody na eksploatację tej linii, przez co nie dawało i nie daje przedsiębiorcy prawa do trwałego korzystania z nieruchomości w celu wykonywania czynności eksploatacyjnych,

4.  naruszenie art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 kpc polegające na dokonaniu dowolnej oceny dowodów zgromadzonych w sprawie i przyjęcie, że poprzednik prawny uczestnika objął posiadanie służebności w dobrej wierze, w sytuacji gdy oświadczenie złożone w 1988 roku przez K. S. było nieważne w świetle art. 199 kc w zw. z art. 60 kc i art. 37 § w krio albowiem brak było zgody drugiego ze współwłaścicieli na wybudowanie na nieruchomości linii energetycznej, a uczestnik nie przedstawił ważnego dokumentu, z którego wynikałoby, że poprzednik prawny uczestnika w chwili rozpoczęcia korzystania z linii energetycznej miał tytuł do korzystania z nieruchomości w celu wykonywania czynności dotyczących przesyłu energii elektrycznej (konserwacji linii, jej napraw, sprawdzania stanu)

Wskazując na powyższe zarzuty wnioskodawca wnosił o zmianę zaskarżonego postanowienia poprzez uwzględnienie wniosku w całości ewentualnie o jego uchylenie i przekazanie sprawy Sądowi Rejonowemu w Bełchatowie do ponownego rozpoznania i zasądzenie od uczestnika na rzecz wnioskodawcy kosztów postępowania odwoławczego według norm przepisanych.

Uczestnik postępowania wnosił o oddalenie apelacji i zasądzenie od wnioskodawcy na jego rzecz kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja jest niezasadna.

Na wstępie podnieść należy, że Sąd Okręgowy w całości podzielił ustalenia faktyczne, dokonane w sprawie przez Sąd Rejonowy, czyniąc je jednocześnie podstawą swojego rozstrzygnięcia.

Wszystkie zarzuty zawarte w apelacji w istocie sprowadzają się do zakwestionowania oceny Sądu Rejonowego, że posiadanie służebności przez uczestnika oraz jego poprzedników prawnych było posiadaniem wykonywanym w dobrej wierze.

Dobra bądź zła wiara nie stanowi faktu podlegającego ustaleniu, lecz materialnoprawną przesłankę powstania bądź wykonywania prawa podmiotowego. Tym samym przyjąć należało, że przedmiotem zarzutów naruszenia prawa procesowego w istocie nie jest prawidłowość dokonanych ustaleń faktycznych, ale ich subsumcja prawna, która jest elementem stosowania prawa materialnego, a konkretnie przepisu art. 292 w zw. z art. 172 oraz art. 392 k.c.

Zgodnie z art. 172 § 1 i 2 k.c. w zw. z art. 292 k.c. w zw. z art. 305 ⁴ k.c. osoba, która korzysta z cudzej nieruchomości w zakresie niezbędnym do zainstalowania i eksploatacji urządzeń przesyłowych, będących trwałym i widocznym urządzeniem, nabywa służebność przesyłu jeżeli posiada służebność nieprzerwanie przez 20 lat, chyba że uzyskała posiadanie w złej wierze. Natomiast po upływie 30 lat nabywa służebność nawet jeśli uzyskała jej posiadanie w złej wierze.

Zgodnie z ugruntowanym stanowiskiem Sądu Najwyższego okres występowania na nieruchomości stanu faktycznego odpowiadającego treści służebności przesyłu przed wejściem w życie art. 305-305 ^{( 4)} KC podlega doliczeniu do czasu posiadania wymaganego do zasiedzenia tej służebności (por. uchwała SN z dnia 8 kwietnia 2014 r., III CZP 87/13, OSNC 2014, nr 7-8, poz. 68, wyrok SN z 19.5.2004 r., II CK 496/02, MoP 2004, Nr 12, s. 535; wyrok SN z 11.3.2005 r., II CK 489/04, Legalis; postanowienie SN z 4.10.2006 r., II CSK 119/06, MoP 2006, Nr 11, s. 1128; postanowienie SN z 10.7.2008 r., III CSK 73/08, Legalis; uchwała SN z 7.10.2008 r., III CZP 89/08, BSN 2008, Nr 10, s. 7; wyrok SN z 12.12.2008 r., II CSK 389/08, Legalis).

Dobra wiara posiadacza polega na usprawiedliwionym w danych okolicznościach przekonaniu, że przysługuje mu takie prawo do władania rzeczą, jakie faktycznie wykonuje (postanowienie Sąd Najwyższego z 7.5.1971 r., I CR 302/71, Legalis, z glosą A. Kunickiego, NP 1973, Nr 4, s. 582; wyrok Sądu Najwyższego z 25.6.1968 r., III CRN 159/68, OSPiKA 1970, Nr 10, poz. 197 z glosami W. Pańko i S. Rudnickiego, OSPiKA 1971, Nr 3, poz. 56; postanowienie Sądu Najwyższego z 5.7.2012 r., IV CSK 606/11, Legalis). Dobrą wiarę posiadacza wyłącza zarówno jego wiedza o rzeczywistym stanie prawnym (stanie własności), ale również jego niedbalstwo. Pozostaje bowiem również w złej wierze osoba, która przy dołożeniu należytej staranności mogła się dowiedzieć, że nie nabyła własności. Dobrą wiarę posiadacza wyłącza przede wszystkim ujawnienie takich okoliczności, które u przeciętnego człowieka powinny wzbudzić poważne wątpliwości, że nie przysługuje mu prawo do korzystania z rzeczy w wykonywanym zakresie. Zła wiara wiąże się bowiem z powzięciem przez posiadacza informacji, które - racjonalnie ocenione - powinny wzbudzić w nim uzasadnione podejrzenie, że nie przysługuje mu takie prawo do władania rzeczą, jakie faktycznie wykonuje (por. np. wyroki Sądu Najwyższego z 28 grudnia 1979 r., II CR 471/79, OSNC 1980, Nr 6, poz. 127; z dnia 6 maja 2009 r., II CSK 594/08, z dnia 13 stycznia 2010 r., II CSK 374/09, i z dnia 11 sierpnia 2011 r., I CSK 642/10).

Powyższe rozumienie dobrej wiary w związku z wykonywaniem posiadania prowadzącego do zasiedzenia, w tym i służebności o treści służebności przesyłu, oznacza, że za osobę zasiadującą tę służebność w dobrej wierze można uznać jedynie tego, kto z cudzej nieruchomości korzysta w zakresie treści służebności o treści służebności przesyłu, a w danych okolicznościach jego błędne przekonanie o przysługiwaniu mu uprawnień mieszczących się w zakresie tej służebności jest usprawiedliwione.

Jak stanowi art. 7 k.c. jeżeli ustawa uzależnia skutki prawne od dobrej lub złej wiary, domniemywa się istnienie dobrej wiary. Domniemanie to jest wzruszalne, a ciężar jego obalenia spoczywa na osobie, która z przypisania złej wiary posiadaczowi wywodzi korzystne dla siebie skutki prawne (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 listopada 2010 r., I CSK 3/10, Lex nr 786547). Domniemanie dobrej wiary może być obalone przez wykazanie, że stan faktyczny jest inny, niż domniemanie nakazuje uznawać, a zatem niezbędne było przeprowadzenie dowodu przeciwieństwa. Poddanie w wątpliwość stanu dobrej wiary nie pozwala jeszcze nawet sądowi na dokonanie ustalenia innego, niż nakazane domniemaniem ustalenie dobrej wiary. Domniemanie zawarte w art. 7 KC nakazuje zatem rozstrzygnąć na korzyść dobrej wiary sytuację, gdy zgromadzony i prawidłowo oceniony materiał dowodowy nie wystarcza do usunięcia niepewności, co do dobrej lub złej wiary (por. wyrok Sądu Najwyższego z 15 lutego 2017 r., II CSK 157/16, opubl. Legalis, postanowienie Sądu Najwyższego z 4 grudnia 2009 r., III CSK 79/09, opubl. Legalis).

W aktualnym orzecznictwie Sądu Najwyższego dominuje pogląd, że wybudowanie na cudzej nieruchomości urządzeń przesyłowych przez korzystające z nich przedsiębiorstwo po uzyskaniu decyzji wydawanych w procesie budowlanym nie rozstrzyga o możliwości zakwalifikowania posiadania nieruchomości, na której te urządzenia zostały posadowione, jako wykonywanego w dobrej wierze (por. uchwała z dnia 20 listopada 2015 r., III CZP 76/15, OSNC 2016, Nr 12, poz. 138, postanowienie z 19.05.2016 r., IV CSK 522/15, opubl. Legalis, uchwała z dnia 17 czerwca 2005 r., III CZP 29/05, OSNCP 2006, nr 4, poz. 64, wyrok z dnia 9 sierpnia 2005 r., IV CK 82/05, wyrok z dnia 29 stycznia 2008 r., IV CSK 410/07; wyrok z dnia 6 maja 2009 r., II CSK 594/08). W uchwale z dnia 8 grudnia 2016 r. (III CZP 86/16, OSNC 2017, Nr 9, poz. 98) Sąd Najwyższy wskazał, że rozstrzygając czy uzyskanie posiadania służebności o treści odpowiadającej służebności przesyłu nastąpiło w złej wierze należy mieć na względzie całokształt okoliczności poprzedzających i towarzyszących uzyskaniu posiadania służebności; domniemanie dobrej wiary jest obalone, gdy z całokształtu okoliczności wynika, że przedsiębiorca przesyłowy w chwili uzyskania posiadania wiedział lub powinien był wiedzieć przy zachowaniu wymaganej staranności, że do nieruchomości, na której zlokalizowane są urządzenia przesyłowe, nie przysługuje mu prawo o treści odpowiadającej służebności przesyłu.

Źródłem powstania służebności może być umowa z właścicielem zawarta z zachowaniem warunków określonych w art. 245 KC, orzeczenie sądowe o jej ustanowieniu albo też nabycie jej przez zasiedzenie. Nie można jednak pomijać, że przepisy art. 305 ¹ - 305 ⁴ k.c. regulujące służebność przesyłu weszły w życie dopiero od 3 sierpnia 2008 r. W okresie wcześniejszym zakładanie i eksploatowanie urządzeń przesyłowych na cudzych nieruchomościach regulowały przepisy administracyjnoprawne tj. art. 35 ustawy z dnia 12 marca 1958 r. o zasadach i trybie wywłaszczania nieruchomości (t.j. Dz.U. z 1974 r. Nr 10, poz. 64 ze zm.), następnie art. 75 oraz 70 ustawy z dnia 29 kwietnia 1985 r. o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości (Dz.U. Nr 22, poz. 99 ze zm.), a kolejno art. 124 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (t.j. Dz.U. z 2016 poz. 2147). Badając zatem stan świadomości posiadacza służebności przesyłu co do przysługiwania mu tytułu prawnego do wejścia we władanie cudzej nieruchomości w zakresie niezbędnym do eksploatacji urządzeń przesyłowych przed datą 3 sierpnia 2008 r., należy mieć na względzie tytuł prawny wynikający z ówcześnie obowiązujących regulacji.

W dacie wydania decyzji o pozwoleniu na budowę linii energetycznej przebiegającej przez nieruchomość wnioskodawcy obowiązywały przepisy ustawy z dnia 29 kwietnia 1985 r. o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości w pierwotnym brzmieniu. Art. 75 ust. 1 tej ustawy przewidywał, że zakładanie i przeprowadzanie na nieruchomościach, zgodnie z decyzją o lokalizacji inwestycji, ciągów drenażowych, przewodów i urządzeń służących do przesyłania płynów, pary, gazów i energii elektrycznej oraz urządzeń technicznych łączności i sygnalizacji, a także innych podziemnych lub nadziemnych urządzeń technicznych niezbędnych do korzystania z tych przewodów i urządzeń, wymaga zezwolenia terenowego organu administracji państwowej. Według ust. 2 powyższego przepisu jednostkom i osobom zobowiązanym do wykonywania czynności związanych z eksploatacją i konserwacją przewodów i urządzeń przysługuje prawo wstępu na nieruchomości oraz dostępu do tych przewodów i urządzeń. Stosownie natomiast do art. 79 ustawy zezwolenie, o którym mowa w art. 75 ust. 1 może być udzielone tylko wówczas, gdy właściciel nie wyraża zgody na działanie określone w tym przepisie.

Wykładnia powyższych regulacji wskazuje, że zgoda właściciela nieruchomości na założenie i przeprowadzenie na nieruchomości, zgodnie z decyzją o lokalizacji inwestycji, ciągów drenażowych, przewodów i urządzeń służących do przesyłania płynów, pary, gazów i energii elektrycznej oraz urządzeń technicznych łączności i sygnalizacji, a także innych podziemnych lub nadziemnych urządzeń technicznych niezbędnych do korzystania z tych przewodów i urządzeń, zastępowała zezwolenie terenowego organu administracji państwowej. W konsekwencji zatem wyrażenie zgody na założenie i przeprowadzenie urządzeń przesyłowych wywoływało skutek określony w art. 75 ust. 2 ustawy o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości, polegający na tym, że jednostkom i osobom zobowiązanym do wykonywania czynności związanych z eksploatacją i konserwacją przewodów i urządzeń przysługuje prawo wstępu na nieruchomości oraz dostępu do tych przewodów i urządzeń. Tym samym podmiot, który objął we władanie nieruchomość w zakresie niezbędnym do eksploatacji urządzeń przesyłowych, na podstawie zgody jej właściciela, niewątpliwie pozostawał w usprawiedliwionym przekonaniu, że przysługuje mu prawo do korzystania z nieruchomości w zakresie odpowiadającym służebności przesyłu unormowanej po wejściu w życie przepisów art. 305 -305 ⁴ KC.

Jak wynika z ustalonego stanu faktycznego K. S. wyraził pisemną zgodę na przeprowadzenie przez Zakład (...) w Ł. przez nieruchomość linii energetycznej 400 kV zgodnie z decyzją o lokalizacji inwestycji. W ówczesnym stanie prawnym wyrażenie zgody na założenie i przeprowadzenie urządzeń przesyłowych stwarzało również tytułu do wykonywania czynności związanych z ich eksploatacją i konserwacją. Ponadto z wybudowaniem linii energetycznej wiążą się nierozerwalnie skutki w postaci jej eksploatacji i konserwacji. W związku z tym właściciel nieruchomości wyrażając zgodę na samą budowę linii w sposób dorozumiany akceptuje również nierozerwalnie z tym związane skutki w postaci eksploatacji i konserwacji urządzeń.

W związku z powyższym za chybione należy uznać stanowisko wnioskodawcy, że zgoda wyrażona przez K. S. nie obejmowała eksploatacji linii energetycznej.

Uczestnik postępowania nie kwestionował, że nieruchomość wnioskodawcy w dacie budowy linii energetycznej wchodziła w skład majątku wspólnego K. S. oraz jego żony C. S.. C. S. niewątpliwie nie wyraziła zgody pisemnej na przeprowadzenie linii energetycznej przez nieruchomość. Okoliczność ta nie jest jednak wystarczająca do obalenia domniemania dobrej wiary poprzednika prawnego uczestnika, przy uwzględnieniu przytoczonego wyżej stanowiska orzecznictwa Sądu Najwyższego, że do obalenia wspomnianego domniemania nie wystarczy wykazanie, że dobra wiara budzi wątpliwości. Wnioskodawca nie udowodnił bowiem, że C. S. sprzeciwiała się przeprowadzeniu linii energetycznej przez nieruchomość, a poprzednik prawny wnioskodawcy o tym wiedział. Przeciwnie z ustalonego stanu faktycznego wynika, że do 2014 r. właściciele przedmiotowej nieruchomości nie zgłaszali żadnych roszczeń związanych z usytuowaniem urządzeń przesyłowych. Poprzednik prawny wnioskodawcy nie miał zatem żadnych podstaw do przyjęcia, że K. S. wyrażając zgodę na przeprowadzenie linii, działał wbrew woli swojej żony. Tym samym nie można przyjąć, że powinien powziąć uzasadnione wątpliwości co do przysługiwania mu tytułu do przeprowadzenia przez nieruchomość urządzeń przesyłowych i ich eksploatacji.

Wsparciem dla przyjętego stanowiska może być jednolita linia orzecznicza Sądu Najwyższego dotycząca dobrej wiary nabywcy pojazdu mechanicznego wchodzącego w skład majątku wspólnego, który zawarł umowę kupna sprzedaży z jednym z małżonków. Zgodnie z poglądem Sądu Najwyższego świadomość nabywcy samochodu co do tego, że jego zbywca pozostaje w związku małżeńskim oraz że samochód ten wchodzi w skład majątku wspólnego zbywcy i jego małżonka, który nie bierze udziału w transakcji nie przesądza sama przez się o braku dobrej wiary nabywcy. Nabywca rzeczy ruchomej będzie uważany za działającego w złej wierze jeśli wie lub na podstawie towarzyszących transakcji okoliczności powinien wiedzieć, że zbywca taki działa wbrew woli małżonka (por. np. wyrok SN z 21 października 1987 r., III CRN 286/87, opubl. OSNCP 1989 nr 11, poz. 185).

W rozpoznawanej sprawie nie doszło zatem do skutecznego obalenia domniemania dobrej wiary istniejącego w dacie objęcia nieruchomości wnioskodawcy we władanie w zakresie odpowiadającym służebności przesyłu.

Nie doszło tym samym do naruszenia przez Sąd pierwszej instancji przepisów art. 292 k.c. w zw. z art. 172 k.c. oraz art. 392 k.c.

Natomiast zarzut naruszenia przepisów art. 199 k.c. w zw. z art. 60 k.c. i 37 § 1 k.r.i.o. był chybiony, albowiem przepisy te w rozpoznawanej sprawie nie miały zastosowania.

Z powyższych względów Sąd Okręgowy na podstawie art. 385 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. oddalił apelację.

Sąd Okręgowy oddalił również wniosek uczestnika postępowania o zasądzenie na jego rzecz zwrotu kosztów postępowania odwoławczego, uznając, że w okolicznościach tej sprawy nie zachodzą podstawy do odstąpienia ogólnej zasady ponoszenia kosztów postępowania nieprocesowego, określonej w art. 520 § 1 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c. i art. 13 § 2 k.p.c.

Stanisław Łęgosz Jarosław Gołębiowski Adam Bojko