Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 21 listopada 2016 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Tryb. Wydział II Cywilny Odwoławczy w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 7 listopada 2016 roku w Piotrkowie Trybunalskim

na rozprawie sprawy z powództwa M. Z. (1)

przeciwko S. G.

przy udziale Gminy O.

o eksmisję z lokalu

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Rejonowego w Opocznie

z dnia 5 maja 2016 roku, sygn. akt I C 396/15

1.  zmienia zaskarżony wyrok w punktach: pierwszym sentencji w ten sposób, że powództwo oddala, drugim i trzecim sentencji w ten sposób, że uchyla rozstrzygnięcia w nich zawarte oraz czwartym sentencji w ten sposób, że nie obciąża powódki M. Z. (1) obowiązkiem zwrotu kosztów procesu na rzecz pozwanego S. G.;

2.  nie obciąża powódki M. Z. (1) obowiązkiem zwrotu kosztów procesu na rzecz pozwanego S. G. za instancję odwoławczą.

SSO Jarosław Gołębiowski

SSO Dariusz Mizera SSR Monika Cichocka

Sygn. akt II Ca 719/16

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 5.05. 2016 r. Sąd Rejonowy w Opocznie po rozpoznaniu sprawy z powództwa M. Z. (1) przeciwko S. G. przy udziale Gminy O. eksmitował pozwanego wraz z rzeczami i osobami, których prawa reprezentuje z nieruchomości zabudowanej położonej w O. oznaczonej w ewidencji gruntów nr (...) o powierzchni 0,21 ha, orzekł, że pozwanemu nie przysługuje prawo do lokalu socjalnego, odroczył termin wykonania eksmisji na okres 6 miesięcy od daty uprawomocnienia się orzeczenia, zasądził od pozwanego na rzecz powódki kwotę 200 zł tytułem zwrotu opłaty sądowej.

Podstawę powyższego rozstrzygnięcia stanowiły przytoczone poniżej ustalenia i rozważania Sądu Rejonowego:

Budynek, w którym zamieszkuje S. G., posadowiony jest na nieruchomości położonej w O., oznaczonej w ewidencji gruntów numerem działki (...) o powierzchni 0,21 ha. Nieruchomość ta należała do M. i M. małż. Z. na mocy aktu własności ziemi z dnia 2.10.1975 r. Po śmierci M. Z. (2) w 2010 r. przedmiotowa nieruchomość jest własnością M. Z. (1) w 5/8 częściach oraz A. G., J. M. i E. Ś. po 1/8 części. W dniu 25.10.1985 r. S. G. zawarł związek małżeński z córką M. i M. małż. Z. - D.. Zamieszkał wówczas z żoną i teściami w ich domu w O.. Ze związku tego urodził się syn A.. Po zajściu w ciążę D. G. straciła wzrok, zaś w dniu (...) r. zmarła. Jeszcze przed jej śmiercią na przedmiotowej nieruchomości w O. M. G. (1) rozpoczął budowę. Najpierw powstała stodoła i budynek gospodarczy, a następnie dom mieszkalny, który do dnia dzisiejszego pozostaje nie wykończony. W wyniku nieporozumień rodzinnych S. G. w 1993 r. wyprowadził się z domu w O. i przeniósł się do O., gdzie wykończył suterenę domu mieszkalnego i tam zamieszkał. Mieszka tam do dziś, choć nie jest zameldowany. M. Z. (1) mieszka z wnukiem A. G. w O. na działce nr (...) w budynku gospodarczym przerobionym na budynek mieszkalny. Postanowieniem z dnia 14.12.1995 r. zapadłym w sprawie sygn. akt III Nsm 58/95 Sąd ograniczył władzę rodzicielską S. G. nad małoletnim A. G. przez umieszczenie go w rodzinie zastępczej u M. i M. małż. Z.. Do chwili obecnej pełnoletni już A. G. mieszka z babcią M. Z. (1) i pomimo zamieszkiwania na tej samej nieruchomości ma z ojcem S. G. słaby kontakt. M. G. (2) chciałaby wykończyć budynek, w którego suterenie aktualnie mieszka S. G. i zamieszkać w nim z wnukiem. Wspólnego zamieszkiwania ze S. G. sobie nie wyobraża.

S. G. jest zatrudniony w (...) w S. za wynagrodzeniem w wysokości 2.400 zł miesięcznie.

Sąd Rejonowy uznał, iż roszczenie zasługuje na uwzględnienie, albowiem zgodnie z art. 222 § 1 k.c. właściciel może żądać od osoby, która włada faktycznie jego rzeczą, ażeby rzecz została mu wydana, chyba że osobie tej przysługuje skuteczne względem właściciela uprawnienie do władania rzeczą. W sprawie niniejszej bezspornym jest, iż powódka M. Z. (1) posiada skuteczne prawo do dysponowania nieruchomością położoną w O., oznaczoną w ewidencji gruntów numerem działki (...) o powierzchni 0,21 ha.

Prawo to wynika z aktu własności ziemi z dnia 2.10.1975 r. Podobnie rzecz się ma jeśli chodzi o posadowiony na nieruchomości budynek mieszkalny, którego budowę rozpoczął M. Z. (2), a który nie został do dnia dzisiejszego ukończony i oddany do użytkowania. Pozwany S. G. wykończył w nim suterenę i zamieszkał za przyzwoleniem M. Z. (2), nie udowodnił jednak, stosownie do art. 6 k.c., że przysługuje mu skuteczne uprawnienie do władania nieruchomością. Tym samym nie dysponuje on tytułem prawnym do zajmowania przedmiotowego budynku. Pozwany miał świadomość, że mieszka na cudzej działce na zasadzie użyczenia za zgodą byłych teściów.

Zgodnie z art. 14 ust. 1 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (Dz. U. z 2005 r. Nr 31, poz. 266 z późn. zm.) w wyroku nakazującym opróżnienie lokalu sąd orzeka o uprawnieniu do otrzymania lokalu socjalnego bądź o braku takiego uprawnienia wobec osób, których nakaz dotyczy. Sąd nie może orzec o braku uprawnienia do otrzymania lokalu socjalnego wobec osób wymienionych w art. 12 ust. 4 w/w ustawy. Sąd Rejonowy uznał, iż w stosunku do pozwanego S. G. nie zachodzi żadna z okoliczności wymienionych w przepisie art. 12 ust. 4 w/w ustawy. Mając jednak na uwadze to, iż pozwany mieszka w przedmiotowym budynku od 23 lat, Sąd odroczył termin eksmisji na 6 miesięcy, aby umożliwić pozwanemu znalezienie mieszkania, w którym mógłby zamieszkać po opuszczeniu działki w O.. Biorąc pod uwagę tę okoliczność jak również uwzględniając to, że pozwany do obecnej chwili mieszkał tam za zgodą powódki Sąd uznał, że zastosowanie w przedmiotowej sprawie art. 320 kpc jest w pełni uzasadnione. O kosztach procesu, na które składaj się opłata od pozwu w kwocie 200 zł, Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c.

Apelację od powyższego wyroku wniósł pozwany S. G. zaskarżając wyrok w całości. Zarzucił mu błąd w ustaleniach faktycznych, mający wpływ na treść wydanego orzeczenia, a polegający na błędnym przyjęciu przez Sąd I instancji, że do dnia dzisiejszego nie jest zameldowany w O. i nie udowodnił, że przysługuje mi skuteczne uprawnienie do władania nieruchomością, podczas gdy pozwany został zameldowany pod adresem O. (...) w 2003 r., co wynika z treści zeznań pozwanego i świadka J. M., a także naruszenie art. 5 k.c. poprzez wytoczenie powództwa o eksmisję z lokalu w sytuacji, gdy przedmiotowa nieruchomość w której mieszka od 23 lat wybudowana została z moich środków finansowych i od początku miała być przeznaczona dla pozwanego, jego żony i syna, co jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego. Apelujący wnosił o zmianę zaskarżonego orzeczenia poprzez oddalenie powództwa oraz zasądzenie od powódki na jego rzecz kosztów procesu za obie instancje. Z ostrożności procesowej apelujący wnosił ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania, pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania apelacyjnego.

W odpowiedzi na apelację powódka wnosiła o oddalenie apelacji oraz zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Na rozprawie apelacyjnej wniosła o uznanie za bezskuteczną względem niej umowy darowizny zawartej przez pozwanego dnia 7.11.2016 r.

Sąd Okręgowy dodatkowo ustalił następujący stan faktyczny:

Umową darowizny z dnia 7.11.2016 r. sporządzoną w formie aktu notarialnego Rep. A Nr (...) r. sporządzonego w Kancelarii notarialnej Notariusz A. S. w O. J. M. darowała S. G. ze swojego udziału wynoszącego 1/8 część udział wynoszący ½ we współwłasności nieruchomości położonej w O. oznaczonej ewidencyjnie nr działki (...), a obdarowany powyższą darowiznę przyjął.

(akt notarialny koperta k. 126)

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Zarzuty przedstawione w apelacji są bezzasadne, albowiem kwestia zameldowania na nieruchomości oraz nakłady poczynione na nieruchomość przez pozwanego nie stanowią podstawy skutecznego wykazania prawa do zajmowanej nieruchomości. Apelacja jednak jest uzasadniona w świetle ustalonych nowych okoliczności faktycznych

Pozwany zawierając z J. M. (współwłaścicielką przedmiotowej nieruchomości na skutek spadkobrania) umowę darowizny jako obdarowany udziałem wielkości 1/16 stał się kolejnym współwłaścicielem nieruchomości. Współwłaściciel ma prawo do współposiadania nieruchomości oraz do korzystania z niej (art. 206 kc). Pozwany przedstawiając w sprawie umowę darowizny wykazał zatem, iż przysługuje mu skuteczne uprawnienie do władania rzeczą.

Odnośnie podniesionego przez powódkę zarzutu bezskuteczności względem niej zawartej przez pozwanego umowy darowizny z dnia 7.11.2016 r. – zarzut ten w ocenie Sądu Okręgowego jest bezskuteczny w niniejszej sprawie, albowiem ocenę jego zasadności dokonuje Sąd w postępowaniu u dział spadku. Zgodnie bowiem z treścią art. 1036 kc spadkobierca może jedynie za zgodą pozostałych spadkobierców rozporządzić udziałem w przedmiocie należącym do spadku. W braku takiej zgody rozporządzenie jest bezskuteczne o tyle, o ile naruszałoby uprawnienia przysługujące spadkobiorcy niewyrażającemu zgody na podstawie przepisów o dziale spadku. Jedynie zatem w postępowaniu działowym spadkobiercy mogą domagać się uznania rozporządzenia za względnie bezskutecznego. W doktrynie i orzecznictwie powszechnie przyjęto, że właściwym forum do rozstrzygania sporów pomiędzy spadkobiercami, wynikłych z rozporządzeniem udziałem w przedmiocie należącym do spadku, jest postępowanie o dział spadku (np. J. Pietrzykowski [w:] Komentarz KC z 1972 r., t. III, s. 1963, A. Stempniak - Postępowanie o dział spadku, W-wa 2006 r., s. 291-293, wyrok SN z 16.01.2002 r. w sprawie IV CKN 595/00). Przyjęta przez ustawodawcę konstrukcja określonego w art. 1036 kc żądania sprawia, że może ono być zgłoszone i rozpoznane tylko w postępowaniu o dział spadku z udziałem wszystkich spadkobierców.

Mają na względzie powyższe Sąd Okręgowy zmienił zaskarżony wyrok w punkcie pierwszym i oddalił powództwo na podstawie art. 386 § 1 kpc.

W konsekwencji Sąd Okręgowy zmienił także wyrok w punkcie drugim i trzecim sentencji poprzez uchylenie rozstrzygnięć w nich zawartych jako bezprzedmiotowych.

Sąd Okręgowy zmienił także wyrok Sądu Rejonowego w punkcie czwartym - z uwagi na szczególny charakter sprawy (powództwo wytoczyła teściowa przeciwko zięciowi, który zamieszkuje na nieruchomości od 1993 r., a od dnia 7.11.2016 r. jest współwłaścicielem nieruchomości) na podstawie art. 102 kcp nie obciążył powódki kosztami procesu, pomimo iż powódka przegrała sprawę.

Z tych samych powodów na podstawie art. 102 kcp w zw. z art. 391 § 1 kpc Sąd Okręgowy nie obciążył powódki kosztami procesu za instancję odwoławczą.