Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt VIII U 791/17

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 8 marca 2017 roku (decyzja nr (...)) Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. na podstawie art. 83 ust. 1 pkt. 1, art. 68 ust. 1 lit. a ustawy
z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych
(Dz. U. z 2016 r.
poz. 963 z późń. zm.) w związku z art. 83 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 roku Kodeks cywilny (Dz. U. z 2016 r. poz. 380) w związku z art. 300 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 roku Kodeks pracy (Dz. U. z 2016 r. poz. 1053) stwierdził, że M. M. (1) nie podlega,
od dnia 1 lipca 2016 roku, ubezpieczeniom społecznym, tj. ubezpieczeniu emerytalnemu, rentowemu, chorobowemu oraz wypadkowemu jako pracownik, u płatnika składek,
Fundacji (...) (uprzednio Fundacja (...)) w Ł.. W uzasadnieniu organ rentowy wskazał, iż przeprowadził postępowanie kontrolne w zakresie zgłoszenia M. M. (1) do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego od dnia 1 lipca 2016 roku
do 31 marca 2019 roku, na stanowisku koordynatora Centrum (...), w pełnym wymiarze czasu pracy, z wynagrodzeniem zasadniczym w kwocie 3.493,21 zł. Jako miejsce wykonywania pracy wskazano biuro Fundacji (...), mieszczące się przy ul. (...), jednak M. M. (1) głównie wykonywała swoją pracę zdalnie. Ubezpieczona
od dnia 24 października 2016 roku wystąpiła o wypłatę zasiłku chorobowego z tytułu zatrudnienia, a od 14 listopada 2016 roku wniosła o wypłatę zasiłku macierzyńskiego
w związku z odbytym porodem. Organ rentowy wskazał, że z wyjaśnień płatnika składek wynika, iż powodem zatrudnienia wnioskodawczyni była potrzeba współpracy z osobą,
która posiada kompetencje niezbędne do uruchomienia i realizacji projektu Centrum (...). Do zakresu obowiązków M. M. (1) miało należeć m. in. opracowanie i wdrożenie nowego projektu tj. Centrum (...), stworzenie misji oraz celów projektu,
kontakt z odpowiednimi urzędami oraz instytucjami, znalezienie oraz dostosowanie przestrzeni do realizacji projektu, koordynacja działań w nowej przestrzeni, etc.
Organ rentowy dodał, że w związku z nieobecnością ubezpieczonej nie została zatrudniona żadna inna osoba na jej miejsce a obowiązki przypisane do tego stanowiska wykonuje Prezes Zarządu – B. L.. W ocenie organu rentowego, powyższe okoliczności wskazują, iż nie było potrzeby gospodarczej zatrudnienia M. M. (1) na podstawie umowę
o pracę.

Na podstawie zebranej w sprawie dokumentacji i dokonanych ustaleń, w ocenie ZUS, zasadne jest stwierdzenie, że M. M. (1), jako osoba nieposiadająca tytułu
do ubezpieczeń społecznych, będąca w ciąży, została zgłoszona do ubezpieczeń społecznych jako pracownik jedynie w celu uzyskania prawa do świadczeń z ubezpieczenia chorobowego tj. zasiłku chorobowego, macierzyńskiego oraz prawa do bezpłatnej opieki lekarskiej przysługujących osobom zatrudnionym na podstawie umowy o pracę. Organ rentowy stwierdził, iż zatrudnienie wnioskodawczyni podyktowane było wyłącznie interesem prywatnym, z uwagi na okoliczność, że ojcem dziecka ubezpieczonej jest L. J. (Wiceprezes Zarządu).

Dokumentacja związana ze stosunkiem pracy w ocenie organu rentowego potwierdza jedynie fakt formalnego jej sporządzenia i nie jest dowodem faktycznego nawiązania stosunku pracy uzasadniającego podleganie ubezpieczeniom społecznym w charakterze pracownika. Ponadto, w ocenie organu rentowego, celem zawarcia umowy o pracę
z ubezpieczoną nie było rzeczywiste świadczenie pracy a wyłącznie stworzenie okoliczności faktycznych świadczących o jej wykonywaniu. Argumentem przemawiającym za powyższą tezą, w ocenie organu rentowego, jest fakt, iż do zakresu zadań wnioskodawczyni należało pozyskanie lokalu przeznaczonego na prowadzenie nowej działalności, tj. Centrum (...), jednak odpowiedni wniosek do zarządu lokali miejskich o wynajęcie lokalu Fundacja (...) (uprzednio Fundacja (...)) złożyła dopiero 15 grudnia 2016 roku. Był to zatem okres,
w którym obowiązki ubezpieczonej pełnił Prezes Fundacji (...).

(decyzja z dnia 8 marca 2017 roku k.1-7 – akta ZUS)

W dniu 31 marca 2017 roku wnioskodawczyni wniosła odwołanie od przedmiotowej decyzji żądając jej zmiany poprzez ustalenie, że od 1 lipca 2016 roku podlegała obowiązkowemu ubezpieczeniu emerytalnemu, rentowemu, chorobowemu i wypadkowemu. W uzasadnieniu ubezpieczona podnosi, iż postępowanie kontrolne przeprowadzone przez organ rentowy doprowadziło do zebrania materiału dowodowego, który w przekonaniu wnioskodawczyni, oceniony został wybiórczo oraz w sposób dla niej krzywdzący.
Ponadto, ubezpieczona podkreśla, iż zawarcie umowy o pracę w celu skorzystania,
w późniejszym czasie, ze świadczeń z systemu ubezpieczeń społecznych nie jest sprzeczne
ze społeczno – gospodarczym przeznaczeniem tego prawa. Wnioskodawczyni zwraca także uwagę, że praca była faktycznie wykonywana, a w konsekwencji przedmiotowa umowa
o pracę nie mogła mieć charakteru czynności pozornej. Na potwierdzenie tej tezy wnioskodawczyni wnosi o przesłuchanie osób, które mogą zostać przesłuchane w charakterze świadków na powyższą okoliczność.

(odwołanie – k. 2 – 8)

W odpowiedzi na odwołanie z dnia 31 marca 2017 roku organ rentowy wniósł
o jego oddalenie podtrzymując argumentację przedstawioną w uzasadnieniu decyzji z dnia
8 marca 2017 roku.

(odpowiedź na odwołanie – k. 10 – 11)

W dniu 3 kwietnia 2017 roku Fundacja (...) (uprzednio Fundacja (...)) wniosła odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, II Oddział w Ł.,
z dnia 8 marca 2017 roku (decyzja nr (...)). W ocenie odwołującego, w toku postępowania kontrolnego, przekazany organowi rentowemu materiał dowodowy był wyczerpujący w zakresie faktycznego wykonywania pracy przez M. M. (1) oraz powierzonych jej obowiązków.

(odwołanie – k. 2 – 3 akta sprawy VIII U 792/17)

W odpowiedzi na odwołanie z dnia 3 kwietnia 2017 roku organ rentowy wniósł
o jego oddalenie podtrzymując argumentację przedstawioną w uzasadnieniu decyzji z dnia
8 marca 2017 roku.

(odpowiedź na odwołanie – k. 15 – 16 akta sprawy VIII U 792/17)

Na rozprawie przeprowadzonej 17 października 2017 roku Sąd Okręgowy postanowił, na podstawie art. 219 Kodeksu postępowania cywilnego, połączyć sprawę VIII U 792/17
do łącznego rozpoznania i rozstrzygnięcia ze sprawą VIII U 791/17 i dalej prowadzić sprawy pod numerem VIII U 791/17.

(protokół rozprawy z dnia 17 października 2017 roku, k. 59 akta sprawy VIII U 792/17)

Na rozprawie poprzedzającej wydanie wyroku pełnomocnik wnioskodawców poparł odwołanie i wniósł o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych w stawce ryczałtowej. Pełnomocnik ZUS wniósł o oddalenie odwołania.

(e-protokół rozprawy z dnia 13 lutego 2018 roku – 00:44:27 – 00:58:00, k. 167)

Sąd Okręgowy w Łodzi ustalił następujący stan faktyczny:

M. M. (1) urodziła się (...) w Ł.. Wnioskodawczyni ukończyła jednolite studia magisterskie na kierunku stosunki międzynarodowe, w zakresie amerykanistyki i mass mediów, w październiku 2005 roku, uzyskując tytuł zawodowy magistra.

(kwestionariusz osobowy – akta ZUS, dyplom – akta ZUS)

Wnioskodawczyni posiada następujące doświadczenie zawodowe:

- w okresie od 1 kwietnia 2006 roku do 28 lutego 2013 roku pracowała na stanowisku asystenta w Wyższej Szkole Studiów (...) w Ł.;

- w okresie od 2014 do 2015 roku prowadziła własną działalność gospodarczą – Biuro (...);

- w okresie od 11 kwietnia 2016 roku do 30 czerwca 2016 roku pracowała na stanowisku specjalista ds. marketingu w C. Polska Ł., (...) Spółka Jawna.

(świadectwo pracy – akta ZUS, kwestionariusz osobowy – akta ZUS, świadectwo pracy – akta ZUS)

Wnioskodawczyni podjęła współpracę z Fundacją (...) (uprzednio Fundacja (...)) w lutym 2012 roku. Ubezpieczona zajmowała się nieodpłatnym tworzeniem tekstów do pisma L..

(zeznania wnioskodawczyni – e-protokół z dnia 13 lutego 2018 roku – 00:15:46,
k. 167, w zw. z e-protokołem z dnia 17 października 2017 roku – 00:03:37 – 00:24:23, k. 68, zeznania świadka M. M. (2) – e-protokół z dnia 17 października 2017 roku – 01:13:56 – 01:19:34, zeznania świadka O. Ł. – 01:32:14 – 01:33:24, k. 68)

Na początku 2016 roku Zarząd Fundacji podjął działania dotyczące rozszerzenia prowadzonej działalności. W marcu 2016 roku wnioskodawczyni zaangażowała
się w stworzenie projektu Centrum (...) oraz przygotowała projekt graficzny planowanego przedsięwzięcia, który został wykorzystany podczas wstępnych rozmów członków zarządu z przedstawicielami Urzędu Miasta Ł.. W konsekwencji, wnioskodawczyni została wytypowana na koordynatora projektu.

(zeznania wnioskodawczyni – e-protokół z dnia 13 lutego 2018 roku – 00:15:46,
k. 167, w zw. z e-protokołem z dnia 17 października 2017 roku – 00:03:37 – 00:28:02, k. 68, zeznania B. L. – e-protokół z dnia 13 lutego 2018 roku – 00:38:45, k. 167,
w zw. z e-protokołem z dnia 17 października 2017 roku – 00:37:20 – 00:47:07, k. 68, zeznania świadka A. W. – e-protokół z dnia 4 stycznia 2018 roku – 00:07:00 – 00:29:03, k. 161, projekt graficzny – akta ZUS)

W połowie czerwca wytypowano lokal znajdujący się przy ulicy (...),
który mógłby zostać zaadaptowany na potrzeby projektu. Z uwagi na informacje przekazane przez Urząd Miasta Ł., o możliwości najmu lokalu oraz zapewnieniach inwestora,
który zgodził się sfinansować projekt – prezesa firmy (...), podjęto decyzję o zatrudnieniu wnioskodawczyni na stanowisku Koordynatora Centrum (...).

(zeznania wnioskodawczyni – e-protokół z dnia 13 lutego 2018 roku – 00:15:46,
k. 167, w zw. z e-protokołem z dnia 17 października 2017 roku – 00:03:37 – 00:28:02, k. 68, zeznania B. L. – e-protokół z dnia 13 lutego 2018 roku – 00:38:45, k. 167,
w zw. z e-protokołem z dnia 17 października 2017 roku – 00:37:20 – 00:47:07, k. 68, zeznania świadka A. W. – e-protokół z dnia 4 stycznia 2018 roku – 00:07:00 – 00:23:15, k. 161)

Fundacja (...) (uprzednio Fundacja (...)) została zarejestrowana w Krajowym Rejestrze Sądowym 10 lipca 2007 roku. Przedmiotem działalności Fundacji jest m. in. promocja miasta Ł., działalność na rzecz rozwoju Ł., animacja życia społeczno – kulturalnego w Ł., wspieranie różnorodnych form aktywności społecznej,
działalność oświatowa.

(wypis z KRS – k. 43 – 46, 174 – 178)

Wnioskodawczyni M. M. (1) została zatrudniona w Fundacji (...)
w Ł. (uprzednio Fundacja (...)) na podstawie umowy na czas określony od dnia
1 lipca 2016 roku do 31 marca 2019 roku w pełnym wymiarze czasu pracy jako koordynator Centrum (...) z wynagrodzeniem w wynoszącym 3.493,21 zł. W imieniu Fundacji umowę podpisał Prezes Zarządu B. L.. Jako miejsce wykonywania pracy wskazano biuro Fundacji zlokalizowane przy ulicy (...).

(zaświadczenie – k. 36, umowa o pracę – akta ZUS, zeznania L. J. – e-protokół z dnia 13 lutego 2018 roku – 00:24:01 – 00:38:45, k. 167, w zw. z e-protokołem
z dnia 17 października 2017 roku – 01:02:43 – 01:05:17, k. 68, zeznania B. L. – e-protokół z dnia 13 lutego 2018 roku – 00:38:45 – 00:43:38, k. 167)

Wnioskodawczyni podejmując pracę poddała się badaniom lekarskim w dniu
30 czerwca 2016 roku. Lekarz nie stwierdził przeciwwskazań do podjęcia pracy
na stanowisku koordynatora Centrum (...).

(orzeczenie lekarskie – akta ZUS)

Ubezpieczona M. M. (1) odbyła szkolenie z zakresu bezpieczeństwa
i higieny pracy w dniu 1 lipca 2016 roku.

(karta szkolenia wstępnego – akta ZUS)

Wnioskodawczyni w zakresie powierzonych jej obowiązków była odpowiedzialna za: opracowanie oraz wdrożenie nowego projektu w ramach Fundacji, tj. Centrum (...), stworzenie misji oraz celów projektu, wytyczenie obszarów przyszłego rozwoju,
kontakt z odpowiednimi urzędami i instytucjami, znalezienie oraz dostosowanie przestrzeni do realizacji projektu, badanie rynku krajowego oraz zagranicznego w celu stworzenia najlepszej oferty, pozyskanie partnerów krajowych i zagranicznych, pozyskanie grantów
w ramach programów ministerialnych i unijnych oraz ich prowadzenie i rozliczanie, koordynacja wszystkich działań w nowej przestrzeni, animowanie przestrzeni, organizację warsztatów, wystaw oraz wydarzeń, rozpowszechnianie informacji o działalności poprzez media społecznościowe, stronę internetową.

(zakres obowiązków pracownika – akta ZUS)

M. M. (1) jako koordynator Centrum (...) zajmowała się współpracą
z wieloma osobami zajmującymi się podobnymi projektami. Odbywała liczne spotkania biznesowe, które odbywały się nawet kilka razy w tygodniu. Ponadto, poza kontaktem osobistym, wielokrotnie kontaktowała się mailowo i telefonicznie w zakresie projektów graficznych dotyczących przedsięwzięcia. W celu promocji Centrum (...) wnioskodawczyni nawiązała również kontakt w sprawie stworzenia identyfikacji wizualnej. Konsultowała z architektem projekt wnętrza oraz cele i założenia projektu. Ponadto, uczestniczyła w licznych spotkaniach z przedstawicielami Urzędu Miasta Ł. dotyczących najmu lokalu. Wnioskodawczyni prowadziła również rozmowy z architektami w K.. W tym celu odbyła również podróż służbową do K.. Należy podkreślić, iż w zakresie znalezienia odpowiedniego lokalu wnioskodawczyni wizytowała także inne (...) lokale znajdujące się przy ulicy 6 sierpnia i przy ulicy (...). Dodatkowo, aktywnie uczestniczyła w konsultacjach dotyczących założeń co do funkcjonowania miejsca
z inwestorem i członkami zarządu oraz była zaangażowana w tworzenie publikacji na cele promocyjne. M. M. (1), po wstępnym wyborze lokalizacji przedsięwzięcia, odbyła rozmowy z przedstawicielem Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Ł.,
ze względu na konieczność ustalenia ewentualnych zmian dotyczących obiektu, który był wpisany na listę zabytków.

(zeznania wnioskodawczyni – e-protokół z dnia 13 lutego 2018 roku – 00:15:46,
k. 167, w zw. z e-protokołem z dnia 17 października 2017 roku – 00:03:37 – 00:28:02 k. 68, zeznania świadka M. M. (2) – e-protokół z dnia 17 października 2017 roku – 01:13:56 – 01:27:12, zeznania świadka O. Ł. – 01:27:12 – 01:31:52, zeznania świadka M. L. – 01:33:48 – 01:44:09, zeznania świadka M. J. – 01:44:09 – 01:53:52, k. 68, zeznania świadka A. W. – e-protokół
z dnia 4 stycznia 2018 roku – 00:07:00 – 00:28:29, zeznania świadka A. J. – 00:32:24 – 00:42:02, k. 161)

Wnioskodawczyni swoje obowiązki wykonywała głównie zdalnie, pracując w domu oraz uczestnicząc w spotkaniach. Praca zdalna wynikała z zaawansowania ciąży oraz problemów z przemieszczaniem się. Wnioskodawczyni uzyskała zgodę na pracę zdalną
od członków zarządu. Inni pracownicy Fundacji także pracowali zdalnie. Kontrolę nad wykonywaniem obowiązków przez wnioskodawczynię sprawował Prezes Zarządu B. L..

(zeznania wnioskodawczyni – e-protokół z dnia 13 lutego 2018 roku – 00:15:46,
k. 167, w zw. z e-protokołem z dnia 17 października 2017 roku – 00:03:37 – 00:28:02, 00:32:53 – 00:37:20, k. 68, zeznania wnioskodawcy B. L. – e-protokół z dnia 13 lutego 2018 roku – 00:38:45, k. 167, w związku z e-protokołem z dnia 17 października 2017 roku – 00:55:09 – 01:02:43, k. 68)

Pracodawca utworzył dla wnioskodawczyni ewidencję czasu pracy.

(ewidencja czasu pracy – k. 57 – 61, zeznania wnioskodawczyni – e-protokół z dnia
13 lutego 2018 roku – 00:15:46, k. 167, w zw. z e-protokołem z dnia 17 października 2017 roku – 00:24:23 – 00:32:53, k. 68, zeznania B. L. – e-protokół z dnia
13 lutego 2018 roku – 00:38:45, k. 167, w związku z e-protokołem z dnia 17 października 2017 roku – 00:55:09 – 01:02:43, k. 68)

Wnioskodawczyni podejmując pracę w Fundacji była w ciąży. Ostatnia miesiączka miała miejsce 7 marca 2016 roku. Pierwsze wizyta ginekologiczna odbyła się
14 kwietnia 2016 roku, w piątym tygodniu ciąży. Kolejne wizyty ginekologiczne oraz badania diagnostyczne odbywały się kolejno 20 kwietnia, 20 maja, 7 czerwca, 22 czerwca,
19 sierpnia, 14 września, 21 września, 19 października, 20 listopada 2016 roku. Przewidywana termin porodu został określony na datę 12 grudnia 2016 roku.
Ciąża przebiegała prawidłowo. Brak było przeciwwskazań do podjęcia pracy. Ubezpieczona pracowała do dnia 21 września 2016 roku, gdy przeszła na zwolnienie chorobowe, które trwało do dnia porodu. Dziecko urodziła w dniu 14 listopada 2016 roku. Ojcem dziecka jest L. J. – wiceprezes Fundacji.

(karta ciąży – k. 145, dokumentacja medyczna – k. 148zeznania wnioskodawczyni –
e-protokół z dnia 13 lutego 2018 roku – 00:15:46, k. 167, w zw. z e-protokołem z dnia 17 października 2017 roku – 00:03:37 – 00:24:23, k. 68, orzeczenie lekarskie – akta ZUS, skrócony odpis aktu urodzenia – akta ZUS)

W czasie choroby ubezpieczonej nikt nie został zatrudniony na stanowisko koordynatora Centrum (...). Dotychczasowe obowiązki wnioskodawczyni przejął Prezes Zarząd B. L.. Członkowie zarządu podjęli decyzję o niezatrudnianiu innej osoby na zastępstwo, na okres choroby, ze względu na ryzyko związane z możliwością niepowodzenia projektu Centrum (...). Wynikało to z okoliczności związanych
z najmem lokalu przy ulicy (...). Mimo wstępnych rozmów z przedstawicielami Urzędu Miasta Ł. o możliwości najmu lokalu po zakończeniu remontu, tj. w grudniu 2016 roku, oraz oficjalnych pism wystosowanych w tej sprawie, ostatecznie lokal został wynajęty innym podmiotom a inwestor wycofał się z finansowania przedsięwzięcia.

(podanie o wynajem lokalu z dnia 21 lipca 2016 roku – k. 32 akta sprawy VIII U 792/17, pismo z zarządu lokali miejskich z dnia 22 sierpnia 2016 roku – k. 33 akta sprawy VIII U 792/17, podanie o wynajem lokalu z dnia 15 grudnia 2016 roku – akta ZUS,
pismo z zarządu lokali miejskich z dnia 6 grudnia 2017 roku – k. 173, zeznania wnioskodawczyni – e-protokół z dnia 13 lutego 2018 roku – 00:15:46 – 00:24:01, k. 167,
w zw. z e-protokołem z dnia 17 października 2017 roku – 00:03:37 – 00:24:23, k. 68, zeznania wnio skodawcy B. L. – e-protokół z dnia 13 lutego 2018 roku –

00:38:45, k. 167, w związku z e-protokołem z dnia 17 października 2017 roku – 00:37:20 – 00:47:07, 00:53:10 – 00:55:09, k. 68, zeznania wnioskodawcy L. J. – e-protokół z dnia 13 lutego 2018 roku – 00:24:01 – 00:34:34, k. 167, zeznania świadka A. W. – e-protokół z dnia 4 stycznia 2018 roku – 00:07:00 – 00:23:15, zeznania świadka A. J. – 00:32:24 – 00:42:02, płyta CD – k. 161)

Wnioskodawczyni powróciła do pracy po urlopie macierzyńskim. W okresie
od 3 kwietnia 2017 roku do 12 listopada 2017 roku korzystała z urlopu rodzicielskiego oraz pracowała u dotychczasowego pracodawcy w wymiarze ½ etatu.

(wniosek o podjęcie pracy – k. 170, zeznania wnioskodawczyni – e-protokół z dnia
13 lutego 2018 roku – 00:15:46 – 00:24:01, k. 167, w zw. z e-protokołem z dnia 17 października 2017 roku – 00:03:37 – 00:24:23, k. 68, zeznania świadka A. K. - e-protokół z dnia 13 lutego 2018 roku – 00:04:47 – 00:10:03, k. 167)

Z dniem 11 listopada 2017 roku umowa o pracę została rozwiązana na mocy porozumienia stron. Jako przyczynę rozwiązania umowy wskazano likwidację stanowiska pracy. Obecnie wnioskodawczyni współpracuje z Fundacją (...) w Ł. (uprzednio Fundacja (...)) w związku z innym projektem.

(porozumienie o rozwiązaniu umowy o pracę – k. 171, świadectwo pracy – k. 172, zeznania wnioskodawczyni zeznania wnioskodawczyni – e-protokół z dnia 13 lutego 2018 roku – 00:15:46 – 00:24:01, k. 167, w zw. z e-protokołem z dnia 17 października 2017 roku – 00:03:37 – 00:24:23, k.68, zeznania L. J. e-protokół z dnia 13 lutego 2018 roku – 00:24:01 – 00:34:34, k. 167)

Fundacja (...) (uprzednio Fundacja (...)) z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej osiągnęła w 2016 roku zysk netto wynoszący 25.934,22 zł.

(wprowadzenie do sprawozdania finansowego, bilans zysków i strat – k. 125 – 129)

Fundacja oprócz wnioskodawczyni zatrudniała ponad 20 osób na podstawie umów cywilnoprawnych. Jedyną osobą zatrudnioną na podstawie umowy o pracę była M. M. (1). Wybór formy zatrudnienia nastąpił w porozumieniu między ubezpieczoną
a członkami zarządu, na wyraźną prośbę ubezpieczonej, która w poprzednich miejscach pracy także była zatrudniona na podstawie umów o pracę. Inne osoby współpracujące z Fundacją (...) w Ł. (uprzednio Fundacja (...)) nie były zainteresowane tą formą zatrudnienia. Wysokość wynagrodzenia ubezpieczonej wyniosła 3.493,21 zł brutto i była wypłacana przelewem na rachunek bankowy. Wysokość wynagrodzenia innych pracowników Fundacji była zróżnicowana, wynosząca od kilkuset do kilku tysięcy złotych.
Wielu pracowników otrzymywało wynagrodzenie na podobnym poziomie w stosunku do wynagrodzenia wnioskodawczyni.

(lista wypłat – k. 81 – 124, lista płac za okres lipiec, sierpień, wrzesień, październik – akta ZUS, potwierdzenie przelewu z dnia 2 listopada 2016 roku – akta ZUS, potwierdzenie przelewu z dnia 1 sierpnia 2016 roku – akta ZUS, potwierdzenie przelewu z dnia 1 września 2016 roku – akta ZUS, potwierdzenie przelewu z dnia 4 października 2016 roku – akta ZUS, zeznania wnioskodawczyni – e-protokół z dnia 13 lutego 2018 roku – 00:15:46 – 00:24:01,
k. 167, w zw. z e-protokołem z dnia 17 października 2017 roku – 00:28:02 – 00:32:53, k. 68, zeznania wnioskodawcy B. L. – e-protokół z dnia 13 lutego 2018 roku – 00:38:45 – 00:43:38, k. 167, w związku z e-protokołem z dnia 17 października 2017 roku – 00:37:20 – 00:47:07, 00:55:09 – 01:02:43, k. 68, zeznania wnioskodawcy L. J. – e-protokół z dnia 13 lutego 2018 roku – 00:24:01 – 00:37:32, k. 167, w zw. z e-protokołem z dnia 17 października 2017 roku – 01:02:43 – 01:05:17, k. 68, zeznania świadka O. Ł. – e-protokół z dnia 17 października 2017 roku – 01:32:14 – 01:33:48, k. 68, zeznania świadka A. K. – e-protokół z dnia 13 lutego 2018 roku – 00:10:03 – 00:11:36, k. 161)

Przy ustalaniu stanu faktycznego Sąd odmówił wiary zeznaniom wnioskodawców w zakresie dotyczącym ustalenia końcowej daty trwania umowy o pracę. Zebrany materiał dowodowy nie potwierdza okoliczności w jakich miało nastąpić uzgodnienie czasu trwania umowy o pracę między wnioskodawczynią a Fundacją. Ponadto, świadek A. K., która została przesłuchana na powyższą okoliczność, nie potwierdziła faktu sporządzenia przedmiotowej umowy, a w szczególności proponowania okresu trwania umowy. Należy również podkreślić, iż biuro księgowe nie ingerowało w warunki umowy zawartej między stronami.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie w świetle zgromadzonego materiału dowodowego, według przeprowadzonej wyżej oceny dowodów, zasługuje na uwzględnienie i powoduje zmianę zaskarżonej decyzji.

Zgodnie z treścią art. 6 ust. 1 pkt 1 i 13 ust 1 pkt 1 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2016 r., poz. 963 z późn. zm.), obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnym, rentowym, chorobowym i wypadkowym - podlegają osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są pracownikami
w okresie od nawiązania stosunku pracy do dnia jego ustania.

Stosownie zaś do treści art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 roku o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. z 2016 r. poz. 372) osobom tym, w razie choroby lub macierzyństwa, przysługują świadczenia pieniężne na warunkach i w wysokości określonych ustawą.

Natomiast, jak stanowi art. 4 w ust. 1 i 2 w/w ustawy zasiłkowej, ubezpieczony podlegający obowiązkowo ubezpieczeniu nabywa prawo do zasiłku chorobowego po upływie 30 dni nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego.

W myśl art. 22 § 1 kp przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca - do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem.

Stosownie do treści § 1 1 art. 22 kp, zatrudnienie w warunkach określonych w § 1 jest zatrudnieniem na podstawie stosunku pracy, bez względu na nazwę zawartej przez strony umowy.

Zaś zgodnie z § 1 2 art. 22, nie jest dopuszczalne zastąpienie umowy o pracę umową cywilnoprawną przy zachowaniu warunków wykonywania pracy, określonych w § 1.

Do cech pojęciowych pracy stanowiącej przedmiot zobowiązania pracownika
w ramach stosunku pracy należą osobiste i odpłatne jej wykonywanie w warunkach podporządkowania. Zgodnie ze stanowiskiem judykatury stosunek ubezpieczeniowy jest następczy wobec stosunku pracy i powstaje tylko wówczas, gdy stosunek pracy jest realizowany. Jeżeli stosunek pracy nie powstał bądź też nie jest realizowany, wówczas nie powstaje stosunek ubezpieczeniowy, nawet jeśli jest odprowadzana składka na ubezpieczenie społeczne (wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia z dnia 17 stycznia 2006 roku III AUa 433/2005, Wspólnota (...)). Podleganie pracowniczemu tytułowi ubezpieczenia społecznego jest uwarunkowane nie tyle opłacaniem składek ubezpieczeniowych,
ile legitymowaniem się statusem pracownika rzeczywiście świadczącego pracę w ramach ważnego stosunku pracy (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 października 2005 roku o sygn. akt II UK 43/05, OSNAPiUS rok 2006/15 – 16/251).

W niniejszej sprawie odwołująca się – M. M. (1) zawarła z Fundacją (...) (uprzednio Fundacja (...)) w dniu 1 lipca 2016 roku umowę o pracę, która stanowiła stosowną podstawę do zastosowania w/w regulacji i przyjęcia, iż uzyskała ona prawo
do świadczeń określonych w ustawie zasiłkowej. Jednakże ważność tej umowy została przez organ rentowy niesłusznie zakwestionowana. Niewątpliwie bowiem umowa o pracę z dnia
1 lipca 2016 roku nie została zawarta dla pozoru, jest ważna i nie ma do niej zastosowania przepis art. 83 k.c.

Zgodnie z treścią art. 83 kc nieważne jest oświadczenie woli złożone drugiej stronie,
za jej zgodą, dla pozoru. Złożenie oświadczenia woli dla pozoru oznacza, że osoba oświadczająca wolę nie chce, aby powstały skutki prawne, jakie zwykle prawo łączy
ze składanym przez nią oświadczeniem. Inaczej mówiąc, strony niejako udawałyby,
że dokonują jakiejś czynności prawnej np. zawierając umowę o pracę.

Podkreślenia w tym miejscu wymaga okoliczność, na którą Sąd Najwyższy wielokrotnie zwracał uwagę, iż nie skutkuje w sferze prawa do świadczeń z ubezpieczenia społecznego tylko taka umowa o pracę, która nie wiąże się z faktycznym wykonywaniem tej umowy, a zgłoszenie do ubezpieczenia następuje tylko pod pozorem istnienia tytułu ubezpieczenia w postaci zatrudnienia. Chodzi tu zatem o "fikcyjne" zawarcie umowy,
gdzie następuje zgłoszenie do ubezpieczenia społecznego jako pracownika osoby,
która w rzeczywistości pracy nie świadczyła (wyrok Sądu Najwyższego z 16 marca 1999 r.
II UKN 512/98, opubl: OSNAPiUS rok 2000, Nr 9, poz. 36; wyrok Sądu Najwyższego
z 28 lutego 2001 r. II UKN 244/00, opubl: OSNAPiUS rok 2002, Nr 20, poz. 496; wyrok Sądu Najwyższego z 17 grudnia 1996 r. II UKN 32/96, opubl: OSNAPiUS rok 1997, Nr 15,
poz. 275; wyrok Sądu Najwyższego z 4 sierpnia 2005 r. II UK 320/04, opubl: (...)
rok 2006, Nr 7-8, poz. 122; wyrok Sądu Najwyższego z 4 sierpnia 2005 r. II UK 320/04, opubl: OSNAPiUS rok 2006, Nr 7-8, poz. 122; wyrok Sądu Najwyższego z 25 stycznia 2005 r.
II UK 141/04, opubl: OSNAPiUS rok 2005, Nr 15, poz. 235, str. 712).

Tytułem do ubezpieczenia, z którym przepisy prawa ubezpieczeń społecznych łączą podleganie ubezpieczeniu i prawo do świadczeń, jest zatrudnienie, jako wykonywanie pracy,
w ramach stosunku pracy. Nie jest istotne przy tym, czy strony miały realny zamiar zobowiązania się – przez pracownika do wykonywania pracy, a pracodawcy do przyjmowania tego świadczenia i dawania wynagrodzenia, lecz to czy zamiar taki został w rzeczywistości zrealizowany.

Ustalając stan faktyczny Sąd dał wiarę zeznaniom świadków oraz wnioskodawczyni, w których wskazali na realność zawartej umowy o pracę oraz faktyczne świadczenie pracy przez wnioskodawczynię w ramach powyższej umowy o pracę w przedmiotowym okresie.

Należy zauważyć, że ubezpieczona współpracowała z Fundacją co najmniej od 2012 roku, choć umowę podpisała dopiero w lipcu 2016 roku w związku z nowym projektem, który miała koordynować.

W ocenie Sądu zeznania w niniejszej sprawie są jasne, logiczne, niesprzeczne oraz wzajemnie uzupełniają się. Wersję zdarzeń przedstawioną przez wnioskodawczynię potwierdzają świadkowie, zarówno osoby współpracującej z Fundacją, jak i osoby obce dla każdej ze stron, a więc niemające interesu w tym by zeznawać na korzyść, którejkolwiek
z nich. Ponadto, zeznania osób współpracujących z Fundacją, jak również osób postronnych są spójne oraz niesprzeczne. Stwierdzić należy, iż wskazane przez wymienione wyżej osoby okoliczności znajdują również potwierdzenie w treści dokumentów znajdujących się w aktach sprawy, a więc w pozostałym zebranym w sprawie materiale dowodowym powołanym
w opisanym stanie faktycznym.

Na podkreślenie zasługuje okoliczność, iż złożone do akt dokumenty nie były kwestionowane przez ZUS, a zeznania wnioskodawczyni oraz świadków nie zostały zasadnie podważone w toku procesu przez organ rentowy, który nie przedstawił w czasie postępowania przed sądem żadnych dowodów na poparcie swoich racji.

Bez znaczenia dla oceny wiarygodności zeznań B. L. jest fakt,
iż podał on, że umowa z wnioskodawczynią została zawarta na okres jednego roku, podczas gdy z umowy o pracę wynika, że została ona zawarta na czas określony, do dnia 31 marca 2018 roku. Zdaniem sądu okoliczność ta nie przemawia za uznaniem pozorności oświadczeń woli wnioskodawców w zakresie nawiązania stosunku pracy. Ponadto, z zeznań L. J. wynika, iż strony były zainteresowane długofalową współpracą w razie realizacji projektu. Ze względu na obiektywne przyczyny (tj. brak lokalu oraz rezygnacja inwestora), niezależne od pracodawcy, i konieczność likwidacji stanowiska pracy wnioskodawczyni, umowa o pracę została rozwiązana na mocy porozumienia stron
w listopadzie 2017 roku.

W świetle poczynionych, w rozpoznawanej sprawie, ustaleń faktycznych nie można mówić o pozorności oświadczeń woli w zawarciu umowy o pracę.

W tym miejscu należy rozważyć, czy zachowanie to nie narusza zasad współżycia społecznego, gdyż zgodnie z w/w art. 58 § 2 kc nieważna jest czynność prawna sprzeczna
z zasadami współżycia społecznego. W wyroku z dnia 18 października 2005 roku (sygn. akt
II UK 43/05, opubl. OSN Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych rok 2006, Nr 15 – 16, poz. 251)
Sąd Najwyższy wyraził pogląd, iż cel zawarcia umowy o pracę
w postaci osiągnięcia świadczeń z ubezpieczenia społecznego nie jest sprzeczny z ustawą,
ale nie może to oznaczać akceptacji dla nagannych i nieobojętnych społecznie zachowań oraz korzystania ze świadczeń z ubezpieczeń społecznych, przy zawarciu umowy o pracę na krótki okres przed zajściem zdarzenia rodzącego uprawnienie do świadczenia (np. urodzeniem dziecka i niezdolność do pracy w okresie ciąży) i ustaleniu wysokiego wynagrodzenia w celu uzyskania świadczeń obliczonych od tej podstawy. Taka umowa o pracę jest nieważna jako sprzeczna z zasadami współżycia społecznego.

Stosownie do treści art. 58 § 1 kc, czynność prawna sprzeczna z ustawą albo mająca na celu obejście ustawy jest nieważna, chyba że właściwy przepis przewiduje inny skutek,
w szczególności ten, iż na miejsce nieważnych postanowień czynności prawnej wchodzą odpowiednie przepisy ustawy.

Zaś w myśl § 2 w/w przepisu, nieważna jest czynność prawna sprzeczna z zasadami współżycia społecznego.

Po pierwsze podkreślić należy, iż zawarcie przedmiotowej umowy o pracę nie miało na celu obejścia przepisów ustawy, gdyż osiągnięcie wskazanych przez organ rentowy celów jest zgodne z ustawą. Nawiązanie stosunku pracy powoduje konsekwencje prawne nie tylko
w sferze prawa pracy, ale i w innych dziedzinach prawa. Jednym z takich skutków jest prawo do świadczeń z ubezpieczenia społecznego na wypadek ziszczenia się określonych w ustawie warunków. Skutek ten po ich spełnieniu powstaje z mocy prawa. Nie można zatem wiązać zawarcia umowy o pracę, choćby zmierzała wyłącznie do uzyskania świadczeń ubezpieczeniowych, z zamiarem obejścia prawa (por. wyrok Sądu Najwyższego z 4 sierpnia 2005 r. II UK 320/04, opubl: OSNAPiUS rok 2006, Nr 7-8, poz. 122; zdanie odrębne
do wyroku Sądu Najwyższego z 14 lipca 2005 r. II UK 278/04, opubl: OSNAPiUS rok 2006, Nr 7-8, poz. 116)
. Cel w postaci objęcia ubezpieczeniem społecznym i uzyskania z niego świadczeń nie jest bowiem sprzeczny z ustawą ani nie zmierza do jej obejścia, a przeciwnie - co zostało już wcześniej powiedziane - jest konsekwencją uzyskania statusu pracownika.

Na uwagę zasługuje także stanowisko Sądu Najwyższego, wyrażone w wyroku
z 14 marca 2001 r. (II UKN 258/00, OSNP 2002/21/527), zgodnie z którym nie można przyjąć pozorności oświadczeń woli o zawarciu umowy o pracę, gdy pracownik podjął pracę
i ją wykonywał, a pracodawca świadczenie to przyjmował i wypłacał z tego tytułu wynagrodzenie za pracę. Nie wyklucza to rozważenia, czy w konkretnym przypadku zawarcie umowy zmierzało do obejścia prawa (art. 58 § 1 k.c. w związku z art. 300 k.p.).

Sąd Okręgowy w Łodzi podziela również pogląd Sądu Najwyższego zawarty
w wyroku z dnia 25 stycznia 2005 r., (II UK 141/04 opublikowanym w OSNP 2005/15/235), w którym stwierdza się, iż stronom umowy o pracę, na podstawie której rzeczywiście były wykonywane obowiązki i prawa płynące z tej umowy, nie można przypisać działania w celu obejścia ustawy (art. 58 § 1 kc w zw. z art. 300 kp).

Ponieważ postępowanie dowodowe wykazało, iż wnioskodawczyni pracę podjęła
i faktycznie ją świadczyła, a pracodawca – świadczenie to przyjmował, płacąc umówione wynagrodzenie co potwierdzają, oprócz zeznań świadków i wnioskodawczyni, dokumenty znajdujące się w aktach sprawy, tj. listy płac oraz potwierdzenia przelewów, brak podstaw
do uznania nieważności spornej umowy o pracę.

Nie bez znaczenia w sprawie jest także fakt, iż wnioskodawczyni powróciła do pracy, którą świadczyła w wymiarze ½ etatu podczas urlopu rodzicielskiego. Okoliczność ta utwierdza sąd w przekonaniu o braku podstaw do uznania pozorności spornej umowy, przesądza bowiem o rzeczywistym zamiarze jej świadczenia.

W ocenie Sądu należycie zostały wyjaśnione i uprawdopodobnione motywy związane z zatrudnieniem wnioskodawczyni. Zatrudnienie ubezpieczonej było podyktowane rzeczywistymi potrzebami pracodawcy. Potrzebny był pracownik do koordynowania nowego projektu, tj. Centrum (...). Nawiązano również kontakt z inwestorem, który poczynił zapewnienia w zakresie sfinansowania przedsięwzięcia.

Jednocześnie ustalone okoliczności faktyczne sprawy uprawniają Sąd do oceny kwestii wynagrodzenia określonego w umowie o pracę pomiędzy wnioskodawczynią a płatnikiem składek.

Zgodnie z art. 78 kp wynagrodzenie za pracę powinno być tak ustalone,
aby odpowiadało w szczególności rodzajowi wykonywanej pracy i kwalifikacjom wymaganym przy jej wykonywaniu, a także uwzględniało ilość i jakość świadczonej pracy.

Otrzymywana przez skarżącą, we wskazanych wyżej warunkach, kwota wynagrodzenia 3.493,21 zł brutto, nie jest kwotą wygórowaną.

Nadto wynagrodzenia niektórych pracowników w Fundacji też były na podobnym poziomie.

Sąd Okręgowy podziela w tym miejscu stanowisko wyrażone przez Sąd Najwyższy
w treści wyroku z dnia 23 kwietnia 2010 r. w sprawie II UK 309/09, opubl. LEX nr 604210 „Zgodnie z systemem orzekania w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych
w postępowaniu wywołanym odwołaniem do sądu pracy sąd rozstrzyga o prawidłowości zaskarżonej decyzji w granicach jej treści i przedmiotu”. Kwestia oceny samej wysokości wynagrodzenia określonego w spornej umowie pod kątem jego zgodności z zasadami współżycia społecznego, czy też z przepisami ustawy może być przedmiotem nowej decyzji ZUS. W decyzji tej organ rentowy może rozstrzygnąć, czy ustalone przez strony wynagrodzenie było faktycznie adekwatne do powierzonych obowiązków oraz uzasadnione zasobami finansowymi pracodawcy.

Zdaniem Sądu, nie można zatem podzielić stanowiska reprezentowanego przez organ rentowy, że ubezpieczona podjęła zatrudnienie jedynie w celu uzyskania świadczeń
z ubezpieczenia społecznego.

Jak wynika z ustaleń sądu brak podstaw do uznania, iż sporna umowa była zawarta jedynie dla pozoru. O pozorności można bowiem mówić jedynie wówczas, gdy oświadczenie woli złożone jest drugiej stronie za jej zgodą dla pozoru. A zatem strony niejako udawałyby, że dokonują jakiejś czynności prawnej np. zawierają umowę o pracę. Fundacja chciała zatrudnić skarżącą, jako koordynatora Centrum (...) i miała ku temu realne powody. Ubezpieczona zaś świadczyła pracę i otrzymywała stosowne wynagrodzenie. A zatem niewątpliwie brak było po obydwu stronach zgody na zatrudnienie pozorne.

Uwzględniając poglądy Sądu Najwyższego wyrażone w przytoczonych orzeczeniach, należy uznać, że w sytuacji gdy wolą stron zawierających umowę o pracę było nawiązanie stosunku pracy i doszło do faktycznego świadczenia pracy za wynagrodzeniem,
sama świadomość jednej ze stron umowy, a nawet obu jej stron, co do wystąpienia
w przyszłości zdarzenia uprawniającego do świadczeń z ubezpieczenia społecznego
(np. choroby), nie daje podstawy do uznania, że umowa miała na celu obejście prawa. Zawarcie umowy o pracę przez wnioskodawczynię z płatnikiem składek w świetle zebranego materiału dowodowego, w ocenie Sądu Okręgowego nie było też sprzeczne z zasadami współżycia społecznego.

Mając powyższe na uwadze Sąd doszedł do przekonania, iż decyzja organu rentowego wydana została w oparciu o błędnie ustalony stan faktyczny i nie znajduje ona oparcia
w realiach niniejszej sprawy.

Wobec powyższego Sąd na podstawie art. 477 14 § 2 kpc zmienił zaskarżoną decyzję jak w pkt 1 sentencji wyroku uznając odwołanie za zasadne.

O kosztach postępowania Sąd orzekł na podstawie art. 99 w zw. z art. 98 § 1 i § 3 kpc w zw. z § 9 ust. 2 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 r.
w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U. z 2016 r., poz. 1667) i zasądził
od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych I Oddziału w Ł. na rzecz wnioskodawców kwotę po 180 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

ZARZĄDZENIE

Odpis wyroku wraz z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi organu rentowego wraz z aktami rentowymi .

15 III 2018 roku

K.J.