Pełny tekst orzeczenia

Sygnatura akt II Ca 545/13

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 28 października 2013 r.

Sąd Okręgowy w Krakowie Wydział II Cywilny Odwoławczy

w składzie:

Przewodniczący:

SSO Agnieszka Cholewa-Kuchta

Sędziowie:

SO Grzegorz Buła (spr.)

SR (del.) Ewa Krakowiak

Protokolant:

Paulina Florkowska

po rozpoznaniu w dniu 28 października 2013 r. w Krakowie

na rozprawie

sprawy z powództwa M. A.

przy interwencji ubocznej Gminy (...) K.

przeciwko M. W. (1), A. W. (1) i M. W. (2)

o eksmisję

na skutek apelacji interwenienta ubocznego

od wyroku Sądu Rejonowego dla Krakowa-Śródmieścia w Krakowie

z dnia 23 sierpnia 2012 r., sygnatura akt I C 953/12/S

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od interwenienta ubocznego Gminy (...) K.na rzecz pozwanej M. W. (2)kwotę 110,70 zł (sto dziesięć złotych siedemdziesiąt groszy) brutto tytułem wynagrodzenia za pomoc prawną udzieloną jej z urzędu w postępowaniu odwoławczym przez adwokata D. T..

UZASADNIENIE

wyroku z dnia 28 października 2013 roku

Wyrokiem z dnia 23 sierpnia 2012 roku Sąd Rejonowy dla Krakowa-Śródmieścia w Krakowie w punkcie I utrzymał w mocy wyrok zaoczny tego Sądu z dnia 21 października 2010 roku w zakresie rozstrzygnięcia zawartego w jego punkcie I, w którym orzekł o nakazaniu pozwanemu M. W. (1)opuszczenia i opróżnienia z osób i rzeczy jego prawa reprezentujących lokal mieszkalny nr (...)znajdujący się w budynku nr (...)przy ul. (...)w K.i wydania go powodowi. Nadto powyższym wyrokiem (zaocznym w stosunku do pozwanego A. W. (2)) Sąd Rejonowy nakazał pozwanym M. W. (2)i A. W. (1), aby opuścili i opróżnili z rzeczy lokal mieszkalny wskazany wyżej i wydali go powodowi (pkt II), ustalił, że pozwanej M. W. (2)przysługuje uprawnienie do otrzymania lokalu socjalnego, a także iż pozwanym M. W. (1)i A. W. (1)prawo do takiego lokalu nie przysługuje (pkt III), wstrzymał wykonanie obowiązku opuszczenia i opróżnienia lokalu w stosunku do pozwanej M. W. (2)do czasu złożenia przez Gminę (...) K.oferty zawarcia umowy najmu lokalu socjalnego (pkt IV). Nadto Sąd pierwszej instancji orzekł o kosztach postępowania, wynagrodzeniu pełnomocnika z urzędu reprezentującego pozwanego M. W. (3)oraz o nadaniu wyrokowi w punkcie II rygoru natychmiastowej wykonalności w zakresie dotyczącym pozwanego A. W. (1).

Powyższy wyrok wydany został w następującym stanie faktycznym:

Najemcą lokalu mieszkalnego przy ul. (...)była A. W. (3)- matka pozwanego M. W. (1). Pismem z dnia 17 stycznia 2006 roku administrator tej nieruchomości (...) spółka z o. o.wypowiedziała stosunek najmu A. W. (3)na skutek nie wywiązywania się przez najemczynię z obowiązku uiszczania czynszu, jak również z innych obowiązków najemcy i oddania lokalu w używanie innym osobom. Jako podstawę prawną wskazano art. 11 ust. 2 pkt 1, 2 i 3 ustawy o ochronie praw lokatorów. Wypowiedzenie to było poprzedzone uprzednim wezwaniem jej o uregulowanie istniejących zaległości w zapłacie czynszu z wyznaczeniem dodatkowego miesięcznego terminu. A. W. (3)zmarła w dniu (...) roku. Pozwany M. W. (1)wniósł o ustalenie wstąpienia w stosunek najmu lokalu mieszkalnego numer (...)położonego w budynku przy ul. (...)w K.w miejsce matki. Prawomocnym wyrokiem z dnia 19 lutego 2009 roku Sąd Rejonowy dla Krakowa Śródmieścia w Krakowie powództwo oddalił. Obecnie w przedmiotowym lokalu zamieszkują M. W. (1), M. W. (2)– wnuczka A. W. (3)oraz A. W. (1)(syn M. W. (2)).

A. W. (1) ma lat 20, nie posiada wyuczonego zawodu, nigdy nie pracował, a nawet nie jest zarejestrowany jako bezrobotny. Ponadto ma dwójkę dzieci, które mieszkają z matką w W. i pozwany często do nich wyjeżdża oraz ma zamiar zamieszkać na stałe w W. u rodziców swojej partnerki. M. W. (3) ma lat 57, z zawodu jest kierowcą, utrzymuje się prac dorywczych, jest pomocnikiem lakiernika samochodowego. Posiadał status osoby bezrobotnej, jednak w dniu 8 lutego 2012 roku został pozbawiony tego statusu wobec braku gotowości podjęcia pracy. Ponownie uznano go za bezrobotnego w dniu 11 czerwca 2012 roku. Pozwany ten, pomimo skierowania go przez Urząd Pracy w 2010 roku na kurs, celem zdobycia uprawnień do kierowania samochodami ciężarowymi i jego formalnego ukończenia, nie przystąpił do wymaganego egzaminu, gdyż jak twierdził nie miał na to czasu. Z kolei pozwana M. W. (2) ma lat 40, nie ma wyuczonego zawodu, od marca 2011 roku posiada status osoby bezrobotnej. Wcześniej prowadziła działalność gospodarczą, która została zawieszona. Pozwana utrzymuje się ze środków pomocy społecznej, bezskutecznie poszukując pracy. W okresie od 2006 roku do 2008 roku pozwana obywała karę pozbawienia wolności. Karę taką odbywała także w trakcie postępowania przez Sądem Rejonowym, a zakład karny miała opuścić w styczniu 2013 roku. Pozwana nie ma możliwości zamieszkania w innym lokalu. Jej matka zmarła, a ojciec nie wyraża zgody na wspólne zamieszkiwanie.

W mieszkaniu objętym przedmiotowym postępowaniem w okresie od listopada 2007 roku do 17 lipca 2010 roku ośmiokrotnie miały miejsce interwencje funkcjonariuszy policji, w związku ze zgłoszeniami dotyczącymi hałasów dochodzących z tego mieszkania.

Dokonując oceny prawnej powyższego stanu faktycznego Sąd pierwszej instancji uznał przede wszystkim, że zasadne jest żądanie nakazania pozwanym opuszczenia i opróżnienia zajmowanego lokalu, z uwagi na nie przysługiwanie im tytułu prawnego do korzystania z niego. Sąd Rejonowy wskazał, że tytułem takim dysponowała pierwotnie A. W. (3), która była najemcą tego lokalu. Tytuł ten jednak wygasł wobec skutecznego wypowiedzenia jej umowy najmu. Według Sądu pierwszej instancji pozwani nie posiadali odrębnego tytułu do zajmowania tego lokalu, a prawomocnym wyrokiem w sprawie I C 237/08/S oddalone zostało żądanie M. W. (1) ustalenia wstąpienia przez niego w stosunek najmu po zmarłej matce. Wyrokiem tym Sąd Rejonowy był związany na podstawie art. 365 §1 k.p.c. Jak wskazał Sąd pierwszej instancji, pozwani nie nabyli też tytułu prawnego do lokalu na podstawie art. 30 ust.1 ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego, dalej u.o.p.l. Pogląd taki wyrażony został przez Sąd Okręgowy w Krakowie w uzasadnieniu wyroku z dnia 14 marca 2012 roku sygn. akt II Ca 1684/11, a powyższy pogląd prawny wiąże Sąd Rejonowy przy ponownym rozpoznaniu sprawy. Z powyższych względów zasadne było żądanie powoda domagającego się nakazania pozwanym opuszczenia i opróżnienia tego lokalu, a jego podstawą prawną był art. 222 §1k.c.

Nadto Sąd Rejonowy rozważając czy pozwanym przysługuje uprawnienie do lokalu socjalnego uznał, że prawo takie przysługuje jedynie pozwanej M. W. (2). Za przyznaniem pozwanej uprawnienia do otrzymania lokalu socjalnego zdaniem Sądu Rejonowego przemawiało to, że M. W. (2), posiadała status bezrobotnej i korzystała z pomocy społecznej, a zarazem nie miała możliwości zamieszkania w innym lokalu, co prowadziło do wniosku, że prawo to winno zostać jej przyznane. Sąd pierwszej instancji podniósł, że dodatkową okolicznością uzasadniającą uznanie sytuacji pozwanej za odmienną w stosunku do pozostałych pozwanych jest to, iż w przypadku pozwanej utrudnieniem przy poszukiwaniu zatrudnienia jest prawomocny wyrok skazujący ją na karę pozbawienia wolności, co sprawia, że osoba taka może mieć trudności w znalezieniu zatrudnienia. Według Sądu Rejonowego przyznanie pozwanej prawa do lokalu socjalnego umożliwi jej powrót do społeczeństwa po odbyciu kary pozbawienia wolności. Odnośnie pozostałych pozwanych, zdaniem Sądu Rejonowego, nie ma podstaw do przyznania im tego prawa, gdyż są oni w stanie w sposób samodzielny zaspokoić swoje potrzeby mieszkaniowe, posiadając faktyczne możliwości uzyskania dochodów, które mogą być przeznaczone na ten cel. Dodatkowymi argumentami było to, że pozwany A. W. (1) może mieszkać wraz ze swoimi dziećmi i ich matką w W., gdzie często przebywa, zaś w stosunku do pozwanego M. W. (1) jego dotychczasowy sposób korzystania z zajmowanego mieszkania, w którym często w związku z jego zachowaniem podejmowane były interwencje policji.

Podstawą prawną wyroku w zakresie rozstrzygnięć w przedmiocie prawa do lokalu socjalnego, jak podał Sąd Rejonowy, był art. 14 ust.3 i 4 pkt 5 i 6 u.o.p.l. Wobec przyznania pozwanej prawa do lokalu socjalnego Sąd pierwszej instancji, zgodnie z art. 14 ust.6 u.o.p.l. wstrzymał wobec niej nakaz opuszczenia i opróżnienia lokalu.

Powyższy wyrok został zaskarżony apelacją przez interwenienta ubocznego Gminę (...) K.. Apelująca zaskarżyła wyrok Sądu pierwszej instancji w zakresie punktu III i IV, domagając się ich zmiany poprzez ustalenie, że pozwanej M. W. (2)nie przysługuje prawo do lokalu socjalnego oraz uchylenie wstrzymania wobec niej nakazu opuszczenia i opróżnienia tego lokalu. Gmina (...) K.wniosła także o zasądzenie kosztów postępowania odwoławczego. Interwenient uboczny zarzucił zaskarżonemu wyrokowi naruszenie prawa materialnego poprzez błędne zastosowanie i interpretację art. 14 ust.3 i 4 u.o.p.l. przez uznanie, pozwana znajduje się w sytuacji uzasadniającej przyznanie prawa do lokalu socjalnego. Uzasadniając podniesiony zarzut apelująca Gmina wskazała, że pozwana prowadziła działalność gospodarczą, która obecnie była zawieszona, ale z której po ponownym podjęciu może uzyskiwać dochody z przeznaczeniem na potrzeby mieszkaniowe, co prowadzi do wniosku, że może ona w sposób samodzielny zaspokoić swoje potrzeby mieszkaniowe.

Pełnomocnik pozwanej M. W. (2) wniósł o oddalenie apelacji i zasądzenie kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu.

Pełnomocnik z urzędu pozwanego M. W. (1) wniósł o oddalenie apelacji, nie domagając się zasądzenia wynagrodzenia z tytułu pomocy prawnej udzielonej z urzędu.

Powód poparł apelację interwenienta ubocznego.

Sąd Okręgowy rozpoznając niniejszą sprawę oparł się na ustaleniach faktycznych dokonanych przez Sąd pierwszej instancji, uznając je za prawidłowe i oparte na właściwej ocenie zgromadzonego materiału dowodowego.

Nadto Sąd Okręgowy ustalił co następuje:

Pozwana M. W. (2) obecnie mieszka przy ul. (...). Zakończyła już odbywanie kary pozbawienia wolności. Jej jedynym dochodem i źródłem utrzymania są środki z pomocy społecznej wypłacane przez Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w K. w wysokości 450zł. Pozwana w dniu 29 lipca 2013 roku została zarejestrowana jako osoba bezrobotna, bez prawa do zasiłku. Nie prowadzi działalności gospodarczej, którą wyrejestrowała. Nie posiada jakichkolwiek oszczędności ani majątku. Pozwana M. W. (2) podejmuje starania w celu uzyskania zatrudnienia, ale nie przyniosły one dotychczas skutku. Nie posiada środków na rozpoczęcie działalności gospodarczej. Nie widzi możliwości przyłączenia się do działalności gospodarczej prowadzonej przez teścia swojego syna A.. Nie ma możliwości zamieszkania w innym lokalu.

Dowód: zeznania pozwanej M. W. (2) na rozprawie w dniu 28.10.2013r. – protokół rozprawy – 2min.43s, decyzje Prezydenta M. K. z dnia 29.07.2013r. OE- (...) – k. 259-260,

Powyższych ustaleń Sąd Okręgowy dokonał na podstawie dokumentów urzędowych w postaci decyzji administracyjnych dotyczących przyznania statusu osoby bezrobotnej. Dokumenty te nie budziły jakichkolwiek wątpliwości co do swojej autentyczności, a decyzje nimi objęte były wydane przez właściwe organy administracyjne, w zakresie ich kompetencji. Sąd oparł się także na zeznaniach pozwanej M. W. (2), które były konkretne, logiczne i rzeczowe, a także znajdowały potwierdzenie w przedłożonych przez nią dokumentach urzędowych. Zeznania te, w ocenie Sądu Okręgowego, w pełni zasługiwały więc na wiarę.

Sąd Okręgowy zważył co następuje :

Apelacja nie była zasadna.

Na wstępie zauważyć należy, iż Sąd drugiej instancji jest sądem meriti, i jako taki rozstrzygając sprawę musi brać pod uwagę stan rzeczy istniejący w chwili zamknięcia rozprawy przed tym sądem (art. 316 §1 k.p.c. w związku z art. 391 §1 k.p.c.). Biorąc pod uwagę powyższe, a także treść art. 14 ust.3 u.o.p.l., z którego wynika obowiązek badania z urzędu czy osobie objętej nakazem opuszczenia lokalu przysługuje uprawnienie do otrzymania lokalu socjalnego, Sąd Okręgowy uznał za celowe dopuszczenie dowodu z uzupełniającego przesłuchania pozwanej w charakterze strony na okoliczność jej aktualnej sytuacji majątkowej i osobistej. Powyższe było celowe z uwagi na fakt, iż od momentu jej przesłuchania przed Sądem Rejonowym (28.06.2012r.) minął ponad rok, zatem jej sytuacja mogła ulec zmianie w stosunku do ustalonej przez Sąd pierwszej instancji.

Zdaniem Sądu Okręgowego uwzględniając stan faktyczny ustalony przez Sąd pierwszej instancji, jak również okoliczności ustalone w toku postępowania apelacyjnego, stwierdzić należy, że zarzuty podniesione w apelacji są całkowicie bezzasadne. Sąd Rejonowy przyznając pozwanej M. W. (2) uprawnienie do otrzymania lokalu socjalnego uwzględnił wszystkie przesłanki określone w art. 14 ust.3 i 4 u.o.p.l. Wziął w szczególności pod uwagę dotychczasowy sposób korzystania przez pozwanych z zajmowanego lokalu. Jakkolwiek Sąd Rejonowy ustalił, że w lokalu tym często miały miejsce interwencje funkcjonariuszy policji związane z zakłóceniami ciszy, to ustalił że to nie zachowanie pozwanej wywoływało te interwencje. Ponadto Sąd Rejonowy dokonał ustaleń, a następnie rozważył szczegółowo osobistą i materialną sytuację pozwanej, dochodząc do przekonania, że spełnia ona kryteria do uzyskania prawa do lokalu socjalnego. Sąd Okręgowy ocenę tę podziela, a dodać należy, że nowe ustalenia w zakresie sytuacji pozwanej, oceny tej nie podważają. Pozwana jest osobą o statusie bezrobotnej. Już z tej przyczyny zgodnie z art. 14 ust.4 pkt 5 u.o.p.l. sąd nie może nie przyznać jej prawa do lokalu socjalnego. Podnieść należy, że wbrew zarzutom apelującego interwenienta ubocznego, ustalony stan faktyczny nie pozwala na stwierdzenie, że pozwana może zamieszkać w innym lokalu niż dotychczas zajmowany, a w szczególności aby dysponowała możliwościami finansowymi zaspokojenia we własnym zakresie swoich potrzeb mieszkaniowych, chociażby poprzez wynajęcie lokalu mieszkalnego (czy też jego części) na wolnym rynku. Zdaniem Sądu Okręgowego pozwana będąc osobą bezrobotną i utrzymującą się jedynie ze środków pomocy społecznej w wysokości 450zł jest pozbawiona możliwości wygospodarowania środków na wynajęcie lokalu na wolnym rynku. Trzeba podnieść, że otrzymywana przez nią kwota jest przeznaczana na wszelkie potrzeby związane z bieżąca egzystencją, a trudno przyjąć w realiach gospodarczych istniejących w Polsce, aby taki dochód był wystarczający na całomiesięczne utrzymanie i pokrycie kosztów wynajmu lokalu mieszkalnego. Logiczne i zgodne z doświadczeniem życiowym są wywody Sądu pierwszej instancji, a także zeznania pozwanej, że fakt bycia osobą karaną za popełnienie przestępstw, bezwątpienia utrudnia w znaczący sposób możliwość znalezienia zatrudnienia. Nie można więc uznać, że pozostawanie pozwanej bez jakiejkolwiek pracy jest wynikiem jej wyboru życiowego. Jako chybione należy ocenić zarzuty interwenienta ubocznego, że Sąd Rejonowy, przyznając pozwanej prawo do lokalu socjalnego nie wziął pod uwagę, że prowadziła ona poprzednio działalność gospodarczą, w związku z czym także obecnie ta działalność może być kontynuowana i przynosić dochody pozwalające na pokrycie kosztów wynajmu lokalu we własnym zakresie. Warto w tym miejscu wskazać, że powyższy zarzut całkowicie pomija powszechnie znany fakt, iż dla rozpoczęcia bądź prowadzenia działalności gospodarczej, szczególnie handlowej, niezbędne jest posiadanie środków finansowych, które pozwolą na zakup towaru przeznaczonego następnie do sprzedaży, a także pokrycie kosztów związanych z miejscem prowadzenia takiej działalności, nie wspominając o obowiązkowych opłatach z tytułu ubezpieczenia czy też podatków. Z poczynionych ustaleń w sposób nie budzący jakichkolwiek wątpliwości wynika, że pozwana aktualnie takimi środkami nie dysponuje, a zatem całkowicie oderwanym od rzeczywistości jest twierdzenie, że powinna ona kontynuować poprzednio prowadzoną działalność gospodarczą. Nie można się zgodzić także z apelująca Gminą, że pozwana może prowadzić taką działalność wspólnie z teściem swojego syna. Zdaniem Sądu Okręgowego, wykracza poza kognicję sądów powszechnych wskazywanie podmiotom gospodarczym z kim mają wspólnie prowadzić swoją działalność, a do tego w zasadzie sprowadzałoby się przyjęcie argumentacji interwenienta ubocznego. Nadmienić trzeba, że w toku całego niniejszego postępowania nikt nigdy nie zwracał się do teścia syna pozwanej o wyrażenie jego stanowiska co do takiej propozycji, a przecież to od niego wyłącznie zależy wybór wspólników bądź współpracowników.

Z powyższych względów podniesione w apelacji zarzuty należy uznać za chybione, co skutkować musiało oddaleniem apelacji.

W tym stanie rzeczy Sąd Okręgowy na podstawie art. 385 k.p.c. orzekł jak w punkcie 1 sentencji.

O kosztach za postępowanie odwoławcze orzeczono jak w punkcie 2 sentencji na zasadzie art. 98 § 1 i §3 k.p.c. w związku z art. 107 k.p.c. i art. 391 § 1 k.p.c. Zgodnie z art. 107 k.p.c. interwenient uboczny, do którego nie mają zastosowania przepisy o współuczestnictwie jednolitym, nie zwraca kosztów przeciwnikowi strony, do której przystąpił. Sąd może jednak przyznać od interwenienta na rzecz wygrywającego sprawę przeciwnika strony, do której interwenient przystąpił, zwrot kosztów wywołanych samoistnymi czynnościami procesowymi interwenienta. W ocenie Sąd Okręgowego nie budzi wątpliwości, że wygrywającym proces na etapie postępowania odwoławczego jest pozwana, skoro apelacja interwenienta ubocznego od wyroku Sądu pierwszej instancji została oddalona. Bez wątpienia koszty pomocy prawnej udzielonej w tym postępowaniu pozwanej wywołane zostały samoistnymi czynnościami interwenienta ubocznego, gdyż tylko on wniósł apelację, która dotyczyła wyłącznie orzeczenia w przedmiocie prawa do lokalu socjalnego. Zasadnym jest więc obciążenie interwenienta ubocznego kosztami postępowania odwoławczego. Na kwotę zasądzoną od interwenienta ubocznego na rzecz pozwanej złożyło się wynagrodzenie pełnomocnika z urzędu w osobie adwokata, którego wysokość ustalono w oparciu o §2, § 10 pkt 1 w związku z § 13 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (j.t. Dz. U. z 2013 r., poz. 461). Na wysokość tego wynagrodzenia wpływ miała okoliczność, że pełnomocnik ten nie brał udziału w postępowaniu przez Sądem pierwszej instancji, a także powiększenie wynagrodzenia o kwotę podatku od towarów i usług (VAT) przy zastosowaniu stawki 23%. Powyższe koszty zostały zasądzone na rzecz pozwanej, a nie bezpośrednio na rzecz pełnomocnika z urzędu zgodnie z art. 122 k.p.c.