Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 15 kwietnia 2016 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie – Wydział XXV Cywilny

w następującym składzie:

Przewodnicząca: SSO Dorota Kalata

Sędziowie: SSO Anna Błażejczyk, SSR del. Adam Mitkiewicz

Protokolant: Martyna Sajdak

po rozpoznaniu w dniu 1 kwietnia 2016 r. w Warszawie na rozprawie

sprawy z powództwa grupowego wytoczonego przez T. W., jako reprezentanta grupy

przeciwko (...) S.A. z siedzibą w W.

o ustalenie

postanawia:

1.  odrzucić pozew;

2.  oddalić wniosek pozwanej o złożenie kaucji;

3.  zasądzić od T. W. na rzecz (...) S.A. z siedzibą w W. kwotę 7.217 zł (siedem tysięcy dwieście siedemnaście złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sygn. XXV C 318/15

UZASADNIENIE

Pozwem dnia 2 marca 2015 r. (data prezentaty) powód - reprezentant grupy - T. W. wniósł przeciwko (...) S.A. w W. pozew o ustalenie, że pozwana ponosi odpowiedzialność odszkodowawczą z tytułu szkody doznanej przez poszczególnych członków grupy w związku ze stosowaniem przez pozwaną nieuczciwych praktyk rynkowych oraz czynów nieuczciwej konkurencji polegających na stosowaniu agresywnych technik sprzedaży produktu inwestycyjnego (...) we W. oraz rozpowszechnianiu nieprawdziwych informacji dotyczących sytuacji gospodarczej inwestora budowy ww. obiektu, powodując błędne wyobrażenie wśród członków grupy o okolicznościach faktycznych istotnych z punktu widzenia zawarcia umowy przedwstępnej sprzedaży poszczególnych apartamentów w ww. kompleksie hotelowym. Ponadto, wniósł o zasądzenie od pozwanej kosztów postępowania, według norm przepisanych ( pozew k. 2-15).

W pozwie powód zawarł wniosek o rozpatrzenie niniejszej sprawy w postępowaniu grupowym, uwagi na fakt, iż roszczenie pieniężne wszystkich członków grupy oparte jest na takiej samej podstawie faktycznej.

Przedstawiając okoliczności faktyczne powód wskazał, iż w okresie od 2010 r. do 2013 r. (...) Sp. z o.o. sp. k. oraz spółka (...) S.A. zajmowali się pośrednictwem w sprzedaży produktów inwestycyjnych w postaci apartamentów w hotelu o nazwie Hotel (...) we W.. Sprzedaż odbywała się w systemie tzw. C. hotel, polegającym na sprzedaży nieruchomości - apartamentów w hotelu przy jednoczesnym zawarciu umowy dzierżawy zapewniającej kupującym najem apartamentów, który to najem jest źródłem dochodów dla inwestora kupującego apartament. Zgodnie z folderem reklamowym obiekt miał dysponować pokojami dwu lub trzy-osobowymi oraz pokojami rodzinnymi, jak również zapleczem rekreacyjnym w postaci: mini- aquaparku, boiska do koszykówki i siatkówki, kortów tenisowych i do mini golfa, ścianki wspinaczkowej i sali sportowej. Do sprzedaży powodom oferowane były lokale typu „A" o powierzchni 18 m ^{( 2 )}z wykończeniem „pod klucz” oraz typu „B” o powierzchni 15 m ^{( 2)} także z wykończeniem „pod klucz”. Ceny lokali typu „A" opiewały na kwotę 185.000 zł netto + VAT, natomiast lokali typu „B" wahały się w granicach od 180.000 zł do 200.000 zł netto + VAT. W przypadku każdego z oferowanych lokali przewidziana była również opcja korzystania z lokalu przez jego nabywcę - właściciela przez 21 dni w roku, z wyłączeniem okresów: od 1 czerwca do 31 sierpnia, od 24 grudnia do 01 stycznia, jak również okresów świątecznych (Nowy Rok, Świąt Wielkanocnych, Majówka, Boże Ciało). W ramach pobytu właściciel, czyli nabywca nieruchomości, miał otrzymywać czynsz najmu oraz ponosić koszty administracyjne w wysokości (...)zł dziennie od lokalu. Do nabycia lokalu niezbędny był wkład własny w wysokości 60.000 zł. Jednocześnie oferowano bezpieczny harmonogram płatności oraz możliwość odliczenia podatku VAT od zakupionego lokalu, jak również gwarantowano czynsz dzierżawy rzędu (...) zł rocznie w ramach zawartej umowy najmu oraz rozpoczęcie jego naliczania od 1 stycznia 2013 r., jak również dodatkowy czynsz dzierżawy w pierwszych dwóch latach.

Inwestycja początkowo była realizowana przez Przedsiębiorstwo Handlowe (...) D. G. i R. G. Sp. j. z siedzibą w R., a następnie przez spółkę (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością” Spółkę komandytowo - akcyjną z siedzibą w Ł..

Pośrednictwem w sprzedaży lokali we wskazanym kompleksie zajmowali się początkowo pracownicy (...) sp. z o. o. sp. k., a następnie pracownicy (...) S.A. W trakcie świadczenia usług pośrednictwa dopuszczono się przede wszystkim agresywnej techniki sprzedaży mającej na celu wywarcie przekonania u potencjalnego kupującego, iż oferowany do sprzedaży lokal jest jednym z ostatnich dostępnych na rynku oraz w danym kompleksie hotelowym, pomimo że w rzeczywistości była to pierwsza z zawieranych transakcji. W odniesieniu do wszystkich osób zainteresowanych kupnem lokali/apartamentów w hotelu (...) pracownicy (...) sp. z o. o. sp. k. oraz (...) S.A. tworzyli atmosferę pośpiechu w kwestii podjęcia decyzji, co do zakupu zakreślając potencjalnym klientom krótki okres czasu na podjęcie decyzji w kwestii zakupu. Powyższe działanie i zachowanie, zdaniem powoda, miało na celu wywołanie presji względem potencjalnego klienta celem nie tylko zainteresowania daną ofertą, lecz również celem finalizacji przedwstępnej umowy sprzedaży.

Ponadto powód argumentował, iż stałą taktyką stosowaną przez pracowników pozwanego było stworzenie iluzji ograniczonego dostępu do oferowanych produktów. Klientom wprost mówiono, iż pozostało już tylko kilka lokali lub że lokal, którym są zainteresowani jest przedmiotem zainteresowania innych osób. Z kolei pierwszych nabywców lokali zapewniano, iż zakupują jeden z ostatnich dostępnych apartamentów. Dodatkowo powód twierdził, iż pracownicy (...) sp. z o. o. sp. k. oraz (...) S.A. bardzo często tworzyli iluzję polegającą na informowaniu klienta, że specjalnie dla niego „zatrzymano” lokal i że niezbędne jest podjęcie szybkiej decyzji dotyczącej zakupu, a w przeciwnym wypadku apartament zostanie sprzedany innej osobie.

Powód zarzucił, iż w trakcie prezentacji oferty sprzedaży lokalu zarówno (...) sp. z o. o. sp. k. jak i (...) S.A. będący podmiotami profesjonalnie zajmującymi się obrotem nieruchomościami nie dopełniali jednego z podstawowych obowiązków, jakim jest należyte poinformowanie potencjalnych klientów o ryzyku, jakie niesie za sobą inwestycja środków finansowych w dany produkt typu condo - hotel. Wręcz przeciwnie klientów zapewniano o dużej szansie powodzenia inwestycji. W tym celu w trakcie rozmów prowadzonych przez pośredników z potencjalnymi klientami wskazywano na unikalność inwestycji, jak również jej wysoką rentowność na poziomie 10% rocznie w przypadku zakupu apartamentu za gotówkę, zaś w przypadku zakupu w ramach kredytu hipotecznego w wysokości 14,24% w skali roku. Ponadto w trakcie rozmów z potencjalnymi klientami zapewniano o dużej szansie powodzenia w realizacji inwestycji.

Powód argumentował dalej, iż wielu klientów chcąc zakupić jedynie lokal w przedmiotowym hotelu, jako warunek sprzedaży musiało skorzystać z innego produktu oferowanego przez (...) sp. z o. o. sp. k. oraz (...) S.A. lub podmiot będący w tej samej grupie kapitałowej ( (...) Bank S.A., (...) Bank S.A.). Skutkiem tego klienci poddawani byli wymuszeniu sprzedaży innych produktów wraz z głównym będącym przedmiotem zainteresowania klienta (tzw. cross sellingowi). Twierdził, iż w finansowanie inwestycji zaangażowany był (...) Bank SA, który jak zapewniano klientów, jest gwarantem terminowego ukończenia inwestycji oraz bezpieczeństwa zainwestowanych środków. Klienci, którzy nie dysponowali wystarczającymi środkami finansowymi w gotówce, mogli w ramach współpracy z bankami z określonej „grupy” uzyskać kredyt na zakup nieruchomości. Tym samym bank z jednej strony finansował dewelopera i budowę nieruchomości, z drugiej zaś kredytował zakup lokali przez poszczególnych klientów.

T. W. wywodził dalej, iż pomimo znacznego opóźnienia w realizacji inwestycji podczas zawierania umów pośrednictwa z pierwszymi klientami pozwany w dalszym ciągu zapewniał o doskonałej kondycji finansowej dewelopera oraz o powodzeniu inwestycji. Pierwsze oznaki opóźnień w realizacji inwestycji zaczęły pojawiać się już w ostatnich miesiącach 2010 roku. Ponadto w tym samym czasie pojawiły się problemy z płatnościami czynszu dzierżawnego za poszczególne apartamenty, jak również z przekazaniem poszczególnych części inwestycji, w tym przedłużenia czasu budowy skrzydła cytrynowego do końca czerwca 2012 r. wobec braku płynności dewelopera.

W maju 2012 r. inwestycja, z racji problemów finansowych dewelopera, została przejęta przez (...) jako (...). Wiedzę w tym zakresie posiadali również pracownicy pozwanego dążąc do ustalenia sposobu kredytowania nieruchomości przez potencjalnych klientów, w tym również przez powodów. Pomimo tego klienci dalej zapewniani byli o dużej szansie powodzenia inwestycji

W 2013 roku w odniesieniu do dewelopera toczyły się postępowania o ogłoszenie upadłości. Pomimo tego (...) S.A. oferowała sprzedaż apartamentów aż do końca 2013 roku. W tym też celu kierowane były do poszczególnych nabywców apartamentów pisma zatytułowane (...) S.A.” zapewniające, iż prowadzone względem inwestora postępowanie egzekucyjne przez komornika sądowego na łączną kwotę zadłużenia 481.289,90 zł wraz z odsetkami nie stanowi zagrożenia dla realizacji inwestycji. W dalszym ciągu obecni nabywcy oraz potencjalni nabywcy byli przekonywani o powodzeniu w realizacji inwestycji. Ponadto pozwany wskazywał, iż postępowanie egzekucyjne zostanie umorzone, jeśli tylko deweloper spłaci swoje należności, zaś poszczególni nabywcy złożą wierzycielowi inwestora (...) sp. z o.o. oświadczenie, o jakim mowa w art. 896 § 2 k.p.c.

Na przełomie roku 2013/2014 (...) wystosował do nabywców pisemną informację z zapewnieniem o powodzeniu w realizacji inwestycji.

Pomimo tragicznej sytuacji finansowej inwestora, pozwany w dalszym ciągu informował o podejmowaniu kolejnych kroków, co do realizacji inwestycji. Zapewniał nabywców o dołożeniu staranności w doprowadzeniu w przeciągu 2-3 tygodni do wyodrębnienia poszczególnych lokali i zawarcia z deweloperem umów ustanowienia odrębnych własności lokali oraz ich sprzedaży

(...) S.A. zapewniała, iż w dniu 14 lutego 2014 r. planowane jest podpisanie porozumienia z (...) S.A., na mocy, którego bank zwolni z hipoteki, co pozwoli inwestorom na bezciężarowe nabycie prawa własności lokali. Podkreślał, że w dniu 20 lutego 2014 r. nastąpi przekazanie projektu umowy przyrzeczonej sprzedaży w formie aktu notarialnego drogą mailową, zaś w marcu 2014 r. zostanie określony ostateczny harmonogram działań w zakresie realizacji skrzydła morskiego. (...) wskazał również, iż na przełomie maja i czerwca 2014 r. planowana jest gotowość techniczna, a następnie uruchomienie operacyjne „skrzydła cytrynowego” inwestycji na sezon letni. Ponadto strona pozwana zapewniała, iż w związku pozytywnym wynikiem audytu, wydatki ponoszone z tytułu realizacji inwestycji prowadzone są w sposób rzetelny i racjonalny.

Zakończenie prac budowlanych w ramach inwestycji „(...) we W.” miało nastąpić nie później niż do dnia 30 października 2013 r., zaś zawarcie umowy ustanowienia odrębnej własności i sprzedaży poszczególnych lokali wraz z udziałem w nieruchomości wspólnej w terminie do dnia 30 grudnia 2013 r.

Uzasadniając swój wniosek powód podnosił, iż przedwstępne umowy sprzedaży poszczególnych lokali zawierane były z poszczególnymi konsumentami w okresie od dnia 1 lipca 2010 r. do dnia 26 listopada 2012 r. Jednocześnie w tym samym dniu zawierane były umowy dzierżawy poszczególnych lokali z (...) Sp. z o.o. z siedzibą we W.. Dodatkowo zabezpieczeniem płatności czynszu dzierżawnego za okres jednego roku był wystawiany przez wydzierżawiającego weksel własny. Pomimo upływu wskazanego terminu inwestycja nigdy nie została przez dewelopera ukończona, zaś z konsumentami, którzy zawarli przedwstępne umowy sprzedaży, nie zostały zawarte umowy ustanowienia odrębnych własności lokali.

Pomimo że deweloper był od ponad roku niewypłacalny, gdyż wnioski o ogłoszenie upadłości składane były dwukrotnie w 2013 r., pozwany w dalszym ciągu zapewniał potencjalnych i dotychczasowych nabywców o powodzeniu w realizacji inwestycji. W chwili obecnej deweloper jest w stanie upadłości likwidacyjnej na mocy postanowienia Sądu Rejonowego Gdańsk - Północ w Gdańsku VI Wydział Gospodarczy z dnia 19 września 2014 r. (sygn. akt: VI GU 110/14).

Pozwana zaś, w ramach prowadzonej działalności gospodarczej, zawarła z poszczególnymi konsumentami umowę o pośrednictwo. Tym samym działania pozwanej polegały na zawodowym wykonywaniu czynności zmierzających do zawarcia przez inne osoby umów: nabycia lub zbycia praw do nieruchomości, nabycia lub zbycia własnościowego spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego, lokalu użytkowego lub domu jednorodzinnego, najmu lub dzierżawy nieruchomości. Istotnym celem zabiegów pośrednika jest, zatem z jednej strony wywołanie u potencjalnych kontrahentów stanu gotowości do zawarcia umowy, z drugiej zaś udzielenie profesjonalnej pomocy w prawidłowym przeprowadzeniu transakcji. Pozwana, jako przedstawiciel działający na rzecz sprzedającego powinien reklamować i prezentować nieruchomość przedstawiając przy tym rzetelne informacje. Zdaniem powoda pracownicy pozwanej nie tylko uchybili swoim obowiązkom ustawowym wynikającym z art. 180 ustawy o gospodarce nieruchomościami (w brzmieniu obowiązującym przed 1 stycznia 2014 r.), lecz również wprowadzali w błąd klientów, co do stanu realizacji inwestycji kompleksu hotelowego oraz braku możliwości finansowych dewelopera na ukończenie zamierzonej inwestycji.

Zachowanie pracowników pozwanej, w sposób opisany powyżej, stanowiło również naruszenie przepisów ustawy z dnia 23 sierpnia 2007 r. o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym mającym na celu zapewnienie należytej ochrony interesów konsumentów, a w szczególności art. 4 i 5. W ocenie powoda działania pozwanej miały niewątpliwie charakter działań wprowadzających powodów, jako konsumentów w błąd oraz stanowiły czyny niedozwolone. Z kolei prowadzenie agresywnej akcji reklamowej z dużym naciskiem na potencjalnego klienta, który poprzez wprowadzanie w błąd, co do ilości oferowanej do sprzedaży liczby apartamentów, niejako zawierał przedwstępną umowę sprzedaży pod wpływem presji. Działania pośredników naruszały zatem również przepisy ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, tj. art. 24 ust. 2 pkt. 2 i 3. Zgodnie bowiem z treścią przywołanych przepisów przez praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów rozumie się godzące w nie bezprawne działanie przedsiębiorcy, w szczególności: naruszanie obowiązku udzielania konsumentom rzetelnej, prawdziwej i pełnej informacji. Powód wywodził tu, iż o bezprawności działania decyduje, w świetle orzecznictwa Sądu Najwyższego, całokształt okoliczności konkretnego stanu faktycznego (por. wyrok SN z 8 maja 2002 r., l PKN 267/01, Lex Polonica nr 365759, OSNP 2004, nr 6, póz. 99).

Do pozwu powód załączył oświadczenia 22 członków grupy o przystąpieniu do grupy wraz z oświadczeniami o wyrażeniu zgody co do osoby reprezentanta T. W.. Powyższe oświadczenia złożyli W. W., E. G., M. Z. (1), M. J. (1), M. J. (2), M. D., K. D., E. M. (1), G. M., M. M., J. M., P. S., M. S., T. W., E. M. (2), K. M. (1), I. Z., M. Z. (2), M. Z. (3), S. Ś., C. Ś., K. Z. ( oświadczenia k. 20-41).

Pozwana (...) S.A. z siedzibą w W. wniosła o odrzucenie pozwu i zasądzenie kosztów procesu według norm przepisanych, ewentualnie o jego oddalenie. Ponadto wniosła o zobowiązanie powoda do złożenia kaucji na zabezpieczenie kosztów procesu w wysokości 50 000 zł ( odpowiedź na pozew k. 347-375). W uzasadnieniu przedmiotowego wniosku wskazała, iż w związku z przedmiotowym postępowaniem poniosła koszty związane z działaniem pełnomocnika, a wysokość kaucji jest znacznie mniejsza niż koszty rzeczywiście poniesione. Pozwana jednocześnie nie załączyła umowy zawartej z pełnomocnikiem, określającej wysokość jego wynagrodzenia, wskazując jedynie, że wynagrodzenie pełnomocników w podobnych sprawach wielokrotnie przekracza stawki minimalne określone w stosownych rozporządzeniach Ministra Sprawiedliwości.

Argumentując wniosek o odrzucenie pozwu, pozwana podniosła, iż sprawa nie podlega rozpoznaniu w postępowaniu grupowym. Zdaniem pozwanej powód nie wykazał zgodnie z ciężarem dowodu, iż roszczenia wszystkich osób oparte są na jednakowej podstawie faktycznej. Argumentowała, iż wskazani w pozwie świadkowie nie byli obecni przy zawieraniu umów pośrednictwa przez wszystkich członków grupy i nie mają w tym zakresie wiedzy dotyczącej innych członków grupy. Pozwana wskazała, iż wbrew twierdzeniom powoda, iż warunkiem sprzedaży lokali było skorzystanie z kredytów hipotecznych oferowanych przez G. (...) Bank lub (...), jedynie 3 osoby z grupy posiadały kredyt hipoteczny na zakup lokalu (min. M. D., I. G., M. Z. (3)). Nie jest zatem prawdziwe twierdzenie powoda, iż wszyscy członkowie grupy byli poddawani tzw. cross sellingowi. Pozwana zarzuciła, iż powód nie udowodnił twierdzeń o agresywnej technice sprzedażowej zawartych w pozwie, nie dołączył min. wszystkich umów dzierżawy ze spółką (...) (...) sp. z o.o. we W. (dotyczących min. E. M. (2), K. M. (1), M. Z. (3), K. Z.), nie przedstawił również rzeczonych weksli, wystawianych na zabezpieczenie roszczeń ww. spółki. Wniosła również o oddalenie wszystkich spóźnionych twierdzeń i dowodów powoda. Wskazywała także na różnice w stanie faktycznym, min. na fakt zawarcia umowy przedwstępnej w zwykłej formie pisemnej przez M. Z. (1). Ponadto pozwana zarzuciła, iż na podstawie załączonych do pozwu oświadczeń pozostałych członków grupy, nie można ustalić czy dochodzone roszczenia są jednego rodzaju i oparte na tej samej podstawie faktycznej. Z treści tych oświadczeń nie wynika, iż miałyby to być nieuczciwe praktyki rynkowe, nie wynika również w jakich okolicznościach miałyby być stosowane.

Po doręczeniu odpisu pozwu pozwanej, E. G. złożyła oświadczenie o wystąpieniu z grupy ( oświadczenie k. 407).

Jednocześnie oświadczenia o przystąpieniu do grupy o podobnej treści, jak wyżej, złożyli I. K. ( oświadczenie k. 441-442) i A. K. ( oświadczenie k. 443). Do powyższego oświadczenia załączyli umowę przelewu praw i obowiązków z 01.07.2013 r. (k. 423-432) oraz umowę przedwstępną zawartą przez J. K. i K. K. (1) z 04.08.2011 r. wraz z kolejnymi aneksami (k. 425-437).

Oświadczenia o przystąpieniu do grupy złożyli także K. K. (2) (k.472-473) i K. K. (3) (k. 470-471). Załączyli umowę przedwstępną sprzedaży lokalu z 17.07.2013 r. (k. 475-486).

Sąd ustalił i zważył, co następuje

Powód w pozwie złożył wniosek o rozpoznanie sprawy w postępowaniu grupowym. Tryb rozpoznawania pozwów zbiorowych reguluje ustawa z dnia 17 grudnia 2009 r. o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym (Dz.U.2010.7.44) – zwana dalej PostGrU. Pierwszą kwestią podlegającą ocenie Sądu jest dopuszczalność takiego trybu postępowania. Sąd zobligowany jest do wydania postanowienia o odrzuceniu pozwu bądź też postanowienia o rozpoznaniu sprawy w postepowaniu grupowym ( art. 10 ust. 1 PostGrU).

Przesłanki warunkujące dopuszczalność postępowania grupowego podzielić można na materialnoprawne, które obejmują roszczenia o ochronę konsumentów, z tytułu odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny oraz z tytułu czynów niedozwolonych, z wyjątkiem roszczeń o ochronę dóbr osobistych (art. 1 ust 2 upg) oraz procesowe, które muszą spełniać kryteria: jednorodzajowości, tej samej lub takiej samej podstawy faktycznej oraz muszą być dochodzone przez co najmniej 10 osób (art. 1 ust. 1 PostGrU).

Strona powodowa zgłosiła żądanie ustalenia odpowiedzialności pozwanej za szkody doznane przez członków grupy w związku ze stosowaniem nieuczciwych praktyk rynkowych oraz czynów nieuczciwej konkurencji. Powód dowodził, że roszczenia dochodzone przez poszczególnych członków grupy są jednego rodzaju, tzn. są to roszczenia pieniężne dotyczące ustalenia odpowiedzialności odszkodowawczej pozwanej z tytułu szkody doznanej przez poszczególnych członków grupy w związku ze stosowaniem przez pozwaną nieuczciwych praktyk rynkowych oraz czynów nieuczciwej konkurencji, polegające na stosowaniu agresywnych technik sprzedaży produktu inwestycyjnego kompleksu rekreacyjno -wypoczynkowego (...) we W. oraz rozpowszechnieniu nieprawdziwych informacji dotyczących sytuacji gospodarczej inwestora budowy ww. obiektu, powodując błędne wyobrażenie wśród członków grupy o okolicznościach faktycznych istotnych z punktu widzenia zawarcia umowy przedwstępnej sprzedaży poszczególnych apartamentów w ww. kompleksie hotelowym.

O ile spełnienie przesłanki materialnoprawnej powództwa nie budzi wątpliwości Sądu, bowiem sprawa dotyczy roszczeń o ochronę konsumentów, to jednak wszystkie roszczenia nie spełniają kryteriów ustawowych w aspekcie procesowym.

Zauważyć należy, iż przesłanki procesowe muszą zostać spełnione kumulatywnie. W pozwie zachodzi jednorodzajowość roszczenia, skoro dochodzone jest roszczenie o ustalenie odpowiedzialności pozwanej, mającej stanowić niejako prejudykat dla dalszych roszczeń każdego z członków grupy, o odszkodowanie.

Przechodząc do drugiej przesłanki procesowej, Sąd ocenił, iż powód nie wykazał, iż roszczenia wszystkich członków grupy oparte są na tej samej lub takiej samej podstawie faktycznej.

Z załączonych do pozwu i dalszych pism procesowych dokumentów wynika, że na chwilę rozpoznawania pozwu w skład grupy wchodziło 25 osób: W. W., M. Z. (1), M. J. (1), M. J. (2), M. D., K. D., E. M. (1), G. M., M. M., J. M., P. S., M. S., T. W., E. M. (2), K. M. (1), I. Z., M. Z. (2), M. Z. (3), S. Ś., C. Ś., K. Z., I. K., A. K., K. K. (2) i K. K. (3).

Z załączonych do pozwu oświadczeń członków grupy wynika, iż podstawą ich roszczeń jest zawarcie umowy przedwstępnej ustanowienia własności lokalu i jego sprzedaży z Przedsiębiorstwem Handlowym (...) D. G. i R. (...) spółka jawna / „(...) sp. z o.o.” spółka komandytowa-akcyjna, za pośrednictwem pozwanej (...) Spółka Akcyjna w W.. Członkowie grupy oświadczyli, iż praktyki podejmowane przez pośrednika (pozwaną), wyczerpywały znamiona nieuczciwych praktyk rynkowych i wywołały wymierną szkodę finansową w ich majątku. Podano, iż celem przyłączenia się do grupy jest wniesienie pozwu w postępowaniu grupowym o ustalenie odpowiedzialności odszkodowawczej pozwanej z tytułu szkody doznanej przez członków grupy w związku ze stosowaniem przez przedmiotową spółkę nieuczciwych praktyk rynkowych ( oświadczenia k. 20-41). Do powyższych oświadczeń zostały dołączone umowy przedwstępne ustanowienia odrębnej własności i sprzedaży lokalu w inwestycji o nazwie Hotel (...) zawarte w formie aktu notarialnego przez członków grupy wraz ze zmieniającymi je aneksami ( k. 55-277), prócz M. Z. (4) który zawarł umowę przedwstępną w zwykłej formie. Powyższe umowy przedwstępne były zawierane przez poszczególnych członków grupy w okresie od kwietnia 2010 r. do lipca 2013 r.

S. Ś. i C. Ś. zawarli ww. umowę (...).04.2010r., T. W. 21.12.2010 r., P. S. i M. S. 17.01.2011 r., I. Z. i M. Z. (2) 15.02.2011r., K. Z. 25.02.2011r., M. Z. (3) 04.03.2011 r., M. D. i K. D. 09.03.2011r., M. Z. (1) 24.03.2011r., E. M. (1) 08.04.2011r., G. M. i M. M. 08.04.2011r., W. W. 13.05.2011r., E. M. (2) i K. M. (1) 15.12.2011r., J. M. 14.12.2012r., M. J. (1) i M. J. (2) 23.05.2013r., K. K. (2) i K. K. (3) 17.07.2013 r. Zaś małżonkowie I. K. i A. K. zawarli w dniu 01.07.2013 r. umowę przelewu praw i obowiązków z J. i K. K. (1) z umowy przedwstępnej sprzedaży lokalu z dnia 04.08 2011 r. Powyższe umowy przedwstępne przez niektórych członków grupy były zmieniane aneksami ( umowy przedwstępne k. 55 -277, umowa przelewu k. 423-438, umowa przedwstępna k. 475-483).

Załączono do pozwu także umowy dzierżawy dotyczące poszczególnych członków grupy (k. 278-326), prócz umów dotyczących E. M. (3), K. M. (2), M. Z. (3) i K. Z. .

Powód załączył ponadto umowę o zakazie konkurencji zawartą przez „(...) sp. z o.o.” spółkę (...) ( umowa k. 293-294) oraz K. K. (3) i K. K. (2) ( umowa k. 484-486).

Powód twierdził w pozwie, iż poszczególni członkowie grupy doznali szkody na skutek stosowania przez pozwaną nieuczciwych praktyk rynkowych oraz czynów nieuczciwej konkurencji polegających na stosowaniu agresywnych technik sprzedaży produktu inwestycyjnego oraz rozpowszechnianiu nieprawdziwych informacji dotyczących sytuacji gospodarczej inwestora budowy ww. obiektu, powodujących błędne wyobrażenie wśród członków grupy o okolicznościach faktycznych istotnych z punktu widzenia zawarcia umowy przedwstępnej sprzedaży poszczególnych apartamentów w ww. kompleksie hotelowym.

Jednocześnie powód do pozwu załączył tylko jedną umowę pośrednictwa kupna sprzedaży na rynku pierwotnym zawartą pomiędzy spółką (...) S.A. w W., a W. W. z dnia 09.05.2011 r. ( odpis umowy k. 46).

Z §2 ww. umowy pośrednictwa wynika, iż pozwana w ramach pośrednictwa zobowiązała się do przedłożenia ofert, dokonywania prezentacji, skontaktowania z deweloperem i udziału w negocjacjach oraz zapewnienia obsługi organizacyjnej transakcji, w tym sprawdzenia stanu prawnego nieruchomości. Powód wraz z członkami grupy skarży zachowania pozwanej, jako bezprawne, naruszające postanowienia umowy pośrednictwa oraz przepisy prawa min. art. 180 ustawy o gospodarce nieruchomościami w brzmieniu obowiązującym sprzed 1 stycznia 2014 r., art. 4 i 5 ustawy z dnia 23 sierpnia 2007 r. o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym mającym na celu zapewnienie należytej ochrony interesów konsumentów, art. 24 ust. 2 pkt. 2 i 3 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, tj. wprowadzającą w błąd oraz agresywną praktykę rynkową.

De facto zarzuty powoda sprowadzają się do wprowadzenia przez pozwaną klientów w błąd, co do ilości oferowanego produktu i pomyślności inwestycji, co powodowało w ocenie strony powodowej zawieranie umów przedwstępnych pod presją czasu. Powyższe było determinowane min. faktem, że deweloper jest w stanie upadłości likwidacyjnej na mocy postanowienia Sądu Rejonowego Gdańsk - Północ w Gdańsku VI Wydział Gospodarczy z dnia 19 września 2014 r. (sygn. akt: VI GU 110/14 k. 327 ). Co spowodowało, iż nie doszło do zawarcia umów przyrzeczonych z członkami grupy. Zdaniem powoda pozwany pośrednik mając informacje o złej kondycji finansowej dewelopera, podtrzymywał dalej stanowisko, że inwestycja jest bezpieczna.

Zdaniem Sądu, w okolicznościach niniejszej sprawy powód nie wykazał, iż roszczenia wszystkich członków grupy oparte są na tej samej lub takiej samej podstawie faktycznej. Na podstawie tylko jednej umowy z jednym członkiem grypy nie można domniemywać, iż pozwana zawarła ze wszystkim członkami grupy umowy pośrednictwa tej samej treści. Pozwana zakwestionowała twierdzenia powoda zawarte w pozwie, poza tym że pozwaną wiązały z członkami grupy umowy pośrednictwa na zakup przedmiotowych lokali. W ocenie Sądu brak umów pośrednictwa zawartych ze wszystkimi członkami grupy nie pozwala ocenić jednoznacznie, czy prawa i obowiązki stron zostały ukształtowane w poszczególnych umowach w taki sam sposób. Ponadto poszczególni członkowie grupy nie odwołali się w swoich oświadczeniach załączonych do pozwu do umów pośrednictwa, w tym do umowy pośrednictwa załączonej przez W. W.. Członkowie grupy w ogóle nie wskazują w swych oświadczeniach czy i kiedy zawarli umowy pośrednictwa z pozwaną, ani w jaki sposób zostały ukształtowane poszczególne zapisy umowy.

Ponadto z twierdzeń pozwu wynika, iż pośrednictwem w sprzedaży lokali we wskazanym kompleksie zajmowali się początkowo (...) sp. z o. o. sp. k., a następnie pracownicy (...) S.A., a zatem dwa różne podmioty. Powód nie wykazał, kto z członków grupy poza W. W. zawarł umowę pośrednictwa z pozwaną i na jakich warunkach.

Powód przy wniesionym przeciwko pozwanej powództwie wskazywał, że dopuszczono się agresywnej techniki sprzedaży mającej na celu wywarcie przekonania u potencjalnego kupującego, bowiem pracownicy (...) sp. z o. o. sp. k. oraz (...) S.A. tworzyli atmosferę pośpiechu w kwestii podjęcia decyzji, co do zakupu. (...) sp. z o. o. sp. k. oraz (...) S.A. bardzo często tworzyli iluzję polegającą na informowaniu klienta, że specjalnie dla niego „zatrzymano” lokal i że niezbędne jest podjęcie szybkiej decyzji. Prezentacji oferty sprzedaży lokalu zarówno (...) sp. z o. o. sp. k. jak i (...) SA. Nie sposób niniejszej okoliczności zakwalifikować do jednakowej podstawy faktycznej. Nie został określony przez stronę powodową okres w jakim pośrednictwem zajmował się pierwszy bądź drugi ze wskazanych podmiotów. Członkowie grupy mogli być zatem obsługiwani przez dwa różne podmioty.

Ponadto pośrednictwo przez tak długi okres czasu i z pomocą osób trzecich- pracowników również kreują odmienne okoliczności faktyczne. Co przy zarzucie stosowania agresywnych technik sprzedaży czy wprowadzenia w błąd ma niebagatelne znaczenie dla ustalenia bezprawności działania. Badaniu i ocenie podlega, bowiem każde z zachowań, na czym polegało i jaki wpływ miało na konkretnego klienta i zawarcie konkretnej umowy. Adresatami są również osoby o różnym poziomie wiedzy, decyzje zakupowe bywają podejmowane także na podstawie innych - niż zapewnienie pozwanego lub nierzetelna informacja – czynników.

Powód podnosił także, że członkowie grupy poddawani byli tzw. cross sellingowi, a więc wymuszeniu sprzedaży innych produktów wraz z głównym będącym przedmiotem zainteresowania klienta. Tymczasem nie wszyscy członkowie grupy zaciągnęli kredyt pod inwestycję, co również wskazuje na odmienność okoliczności faktycznych. Jedynie 3 osoby z grupy posiadały kredyt hipoteczny na zakup lokalu (min. M. D., I. G., M. Z. (3)).

Skoro wszyscy członkowie grupy mieli być zapewniani przez pośrednika o dużej szansie powodzenia inwestycji to na odmienności okoliczność faktycznych wskazują już twierdzenia pozwu, że stan inwestycji ulegał systematycznemu pogarszaniu od 2010 r. Deweloper - popadał w coraz większe problemy finansowe. W maju 2012 r. inwestycja, z racji problemów finansowych dewelopera, została przejęta przez (...) jako (...). Zważywszy na daty zawierania poszczególnych umów kreowało to odmienny stan faktyczny w danym czasie, bowiem wskazywało nowe okoliczności, co do realizacji przedsięwzięcia, w szczególności o ryzyku z nią związanym.

Ponadto wszyscy członkowie grupy w swoich oświadczeniach powoływali się jedynie na nieuczciwe praktyki rynkowe pozwanej, które ich zdaniem wywołały wymierną szkodę finansową w ich majątku, one też miały stanowić jedyną podstawę ich żądania. W powyższych oświadczeniach brak jest jakichkolwiek zarzutów dotyczących stosowania przez pozwaną czynów nieuczciwej konkurencji polegających na stosowaniu agresywnych technik sprzedaży produktu inwestycyjnego, rozpowszechniania nieprawdziwych informacji dotyczących sytuacji gospodarczej inwestora budowy ww. obiektu, czy powodowania błędnych wyobrażeń wśród członków grupy o okolicznościach faktycznych.

Strona powodowa w pozwie podnosiła, iż w wyniku zawarcia ww. umów przedwstępnych z niewypłacalnym deweloperem członkowie grupy ponieśli szkodę majątkową. Działania pracowników pozwanego stanowiły zaś delikt wywołujący po stronie powodowej szkodę majątkową. W tym miejscu wskazać należy, iż o ewentualnej bezprawności działania decyduje, w świetle orzecznictwa Sądu Najwyższego, całokształt okoliczności konkretnego stanu faktycznego ( wyrok SN z 8 maja 2002 r., l PKN 267/01, Lex Polonica nr 365759, OSNP 2004, nr 6, poz. 99).

W ocenie Sądu Okręgowego, z załączonych przez powoda dokumentów oraz oświadczeń i dokumentów przedstawionych przez członków grupy nie wynika, iż powództwo zostało oparte na takiej samej podstawie faktycznej. Dla potrzeb wstępnej oceny dopuszczalności pozwu Sąd związany jest okolicznościami podanymi przez powoda. Ocena charakteru sprawy następuje w ramach wskazanego przez powoda roszczenia i podanych przez niego okoliczności faktycznych, które to elementy konkretyzują stosunek prawny zachodzący pomiędzy stronami, kształtują charakter sprawy i tym samym nadają lub odejmują jej przymiot sprawy cywilnej (zob. J. Gudowski (w:) T. Ereciński (red.), Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, tom 1, Warszawa 2007, s. 17).

Podstawą faktyczną postępowania grupowego jest zespół okoliczności faktycznych uzasadniających rozpoznanie sprawy w postępowaniu grupowym. Jeżeli fakty uzasadniające istnienie określonych stosunków prawnych są jednakowe w odniesieniu do wszystkich członków grupy, to spełniony jest warunek jednakowości podstawy faktycznej.

Ocena przesłanki podobieństwa roszczeń dokonywana jest, więc w oparciu o okoliczności wskazane przez powoda. Podstawa faktyczna pozwu sprowadza się do zarzutu wprowadzenia w błąd przez pracowników pozwanego- profesjonalnego pośrednika, strony powodowej.

W analizowanym stanie faktycznym, stosowanie nieuczciwych praktyk rynkowych oparte na zarzucie wprowadzenia w błąd poprzez przypisywanie sprzedawanym produktom nieprawdziwych właściwości, nienależyte informowanie o ryzykach związanych z budową inwestycji, trudno jest uznać za oparte na takiej samej podstawie faktycznej. Wynika to z faktu, iż nierzetelne informacje mają różną treść, są przekazywane przez różnych przedstawicieli pozwanego, ich adresatami są osoby o różnym poziomie wiedzy, informacje bywają przekazywane w długim okresie czasu, różny jest też zakres spowodowanej szkody, decyzje zakupowe bywają podejmowane także na podstawie innych - niż zapewnienie pozwanego lub nierzetelna informacja – czynników. W powyższej sprawie umowy były zawierane od kwietnia 2010 r. do lipca 2013 r. Nierzadko powyższe umowy były zmieniane aneksami. Z tych też względów sytuacje poszczególnych członków grupy różniły się. Wbrew twierdzeniom powoda, jedynie 3 osoby z grupy posiadały kredyt hipoteczny na zakup lokalu (min. M. D., I. G., M. Z. (3)). Nie zostały też wykazane dokumentami twierdzenie powoda, iż wszyscy członkowie grupy byli poddawani tzw. cross sellingowi. Z powyższych względów, zbadanie zachowania powoda i wszystkich członków grupy oraz pracowników pozwanej w całym okresie objętym powództwem (2010-2013 r.) i przyjęcie jednolitej oceny tego zachowania byłoby nierealistyczne w postępowaniu grupowym.

Należy zaznaczyć, że wykazanie przesłanek dopuszczalności postępowania grupowego w konkretnej sprawie jest obowiązkiem powoda. Merytoryczna ocena wskazanych okoliczności odbywa się już bowiem na etapie badania dopuszczalności postępowania grupowego zgodnie z art. 10 PostGrU.

Badanie dopuszczalności postępowania grupowego na zasadzie postępowania rozpoznawczego za pomocą analizy dowodów, wydaje się konieczne, by umożliwić sądowi efektywną weryfikację twierdzeń pozwu i treści oświadczeń członków grupy w zakresie istotnym dla badania przesłanek dopuszczalności postępowania grupowego. Przykładowo, można wyobrazić sobie sytuację, w której treść pozwu i oświadczeń członków wskazują na istnienie przesłanki podobieństwa podstawy faktycznej, a jednak budzą uzasadnione wątpliwości, co do zgodności ze stanem rzeczywistym. Pozbawienie sądu możliwości weryfikacji treści pozwu i oświadczeń zmuszałoby sąd do stwierdzenia dopuszczalności postępowania grupowego, mimo istniejących wątpliwości, co do prawdziwości oświadczeń powoda i członków grupy. Prowadziłoby to do niepotrzebnego angażowania wysiłku sądu i pozwanego na dalszym etapie postępowania, a jednocześnie stwarzałoby grupie powodowej możliwość wywierania nieuczciwej presji na pozwanego, np. w celu wymuszenia zawarcia ugody ze względów wizerunkowych. Argumenty na rzecz dopuszczalności prowadzenia postępowania dowodowego już na etapie badania dopuszczalności postępowania wynikają też z treści cytowanej wyżej ustawy. Artykuł 6 ust. 1 PostGrU nie zwalnia powoda z obowiązku przedstawienia w pozwie dowodów na poparcie zgłaszanych twierdzeń.

Wykaz osób, które przystąpiły do grupy, wraz z oświadczeniami o przystąpieniu do grupy są traktowane w chwili przedstawienia ich przez reprezentanta sądowi, jako szczególnego rodzaju pisma procesowe. Czynność polegająca na złożeniu wykazu z oświadczeniami do sądu jest równoznaczna z wnioskiem reprezentanta o rozpoznanie sprawy także na rzecz wskazanych osób. Zauważyć należy, iż żądania członków grupy zawarte w oświadczeniach wraz z przytoczonymi okolicznościami faktycznymi wyznaczają przedmiotowe granice sporu i powagi rzeczy osądzonej. Oświadczenie poszczególnych członków grupy powinno także zawierać wskazanie okoliczności uzasadniających żądanie i przynależność do grupy oraz przedstawienie dowodów. Chodzi tu o przedstawienie okoliczności faktycznych ( vide Ustawa o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym. Komentarz. Tomasz Jaworski, Patrick Radzimierski. Rok wydania: 2010. Wydawnictwo C.H.Beck.).

Treść oświadczeń dołączonych do pozwu w powiązaniu z treścią pozwu musi jednoznacznie identyfikować członków grupy, treść oraz podstawę faktyczną roszczeń. Jest wprawdzie dopuszczalne posłużenie się w tych oświadczeniach odesłaniem do pozwu w zakresie wskazania żądań, okoliczności uzasadniających żądanie, okoliczności uzasadniających przynależność do grupy, a także środków dowodowych, byleby tylko treść pozwu wraz z treścią oświadczeń dołączonych do pozwu umożliwiała sądowi ocenę dopuszczalności rozpoznania sprawy w postępowaniu grupowym (por. postanowienie Sądu Najwyższego - Izba Cywilna z 2015-09-18, I CSK 672/14 Legalis Numer: 1360104). Jednakże w niniejszej sprawie oświadczenia złożone przez poszczególnych 24 członków grupy nie odwołują się do pozwu T. W., ani do okoliczności faktycznych uzasadniających jego żądanie, ani do zgłoszonych przez niego środków dowodowych.

Należy wskazać, iż w postępowaniu grupowym dopuszczalne jest powództwo o ustalenie odpowiedzialności pozwanego w sprawie o roszczenie pieniężne wynikające z czynu niedozwolonego stanowiącego jedno zdarzenie (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 28 stycznia 2015 r. I CSK 533/14 LEX nr 1648177). W przedmiotowej sprawie brak jest jednego zdarzenia. Każdy z członków grupy jest stroną oddzielnego stosunku prawnego. Powód nie wykazał, iż załączona kopia oferty sprzedaży (k. 43-45) trafiła do każdego z członków grupy. Czas, w jakim były zawierane umowy stanowiące podstawę roszczeń także nie wskazuje na jednolitość podstawy faktycznej. Duża rozpiętość w datach zawieranych stosunków prawnych (2010-2013r.) ma bezpośredni wpływ na odmienność okoliczności faktycznych. Ponadto I. K. i A. K. nie zawierali umowy z deweloperem lecz swoje prawa nabyli od osób fizycznych J. i K. K. (1), na podstawie umowy przelewu praw i obowiązków z dnia 24 sierpnia 2011 r. Nie dowodzili w żaden sposób okoliczności zawarcia przez nich umowy pośrednictwa. Z kolei K. K. (3), K. K. (2) i J. M. łączy z deweloperem także dodatkowa umowa o zakazie konkurencji, co również ma wpływ na okoliczności faktyczne dotyczące zawarcia umowy, bowiem wchodzą także inne dodatkowe czynniki faktyczne stojące u podstaw zawarcia umów przedwstępnych.

Reasumując, powyższe okoliczności wskazują na brak oparcia pozwu na takiej samej podstawie faktycznej i z tych względów Sąd uznał, iż zachodzi niedopuszczalność rozstrzygnięcia sprawy w postępowaniu grupowym.

Wobec powyższego, na zasadzie art. 10 ustawy o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym, należało pozew odrzucić.

O kosztach procesu Sąd orzekł, na podstawie art. 98 k.p.c. w zw. z art. 24 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 2009 r. o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym. Jedynymi kosztami poniesionymi przez pozwaną jest wynagrodzenie pełnomocnika wraz z opłatą od pełnomocnictwa. Wynagrodzenie pełnomocnika pozwanej zostało ustalone wedle § 6 pkt 7 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz.U.2013.461 j.t. ze zm.) w zw. z § 21 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz.U.2015.1800) stanowiącym, że do spraw wszczętych i niezakończonych przed dniem wejścia w życie rozporządzenia stosuje się przepisy dotychczasowe do czasu zakończenia postępowania w danej instancji.

Wniosek pozwanej o zobowiązanie powoda do złożenia kaucji na zabezpieczenie kosztów procesu nie zasługiwał na uwzględnienie. Zgodnie z art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 2009 r. o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym na żądanie pozwanego sąd może zobowiązać powoda do złożenia kaucji na zabezpieczenie kosztów procesu. Celem kaucji jest zabezpieczenie kosztów procesu poniesionych przez pozwanego. Instytucja zabezpieczenia kosztów procesu ma służyć ochronie interesów pozwanego przed nieuzasadnionymi powództwami. Zobowiązanie powoda do złożenia kaucji ma charakter fakultatywny. Nie każde zatem żądanie pozwanego będzie wiązać się z koniecznością złożenia kaucji. Ustawodawca nie precyzuje kryteriów, jakimi ma kierować się sąd przy rozpoznawaniu zasadności żądania pozwanego. Wyznaczenie kaucji w postępowaniu grupowym podlega ocenie sądu z punktu widzenia celowości przy uwzględnieniu całokształtu okoliczności sprawy. Sąd ocenia czy w konkretnej sprawie istnieje ryzyko, że w przypadku wygrania procesu strona pozwana będzie miała problemy z wyegzekwowaniem przyznanych jej kosztów procesu. Za pozytywnym rozstrzygnięciem wniosku przemawia np. okoliczność, że przewidywane koszty strony pozwanej są na tyle wysokie, że brak ich zwrotu poważnie zagrozi jej płynności finansowej, a przy tym istnieje realne zagrożenie, że w razie przegrania sprawy strona powodowa będzie się uchylać od zapłaty zasądzonych na rzecz strony pozwanej kosztów procesu.

Wskazać należy, iż w niniejszej sprawie pozwana nie przytoczyła jakichkolwiek okoliczności uzasadniających obawę braku zaspokojenia roszczenia o zwrot kosztów procesu przez stronę powodową. Ponadto do niezbędnych kosztów procesu strony w postępowaniu grupowym, która jest reprezentowana przez adwokata lub radcę prawnego, zalicza się wynagrodzenie, jednak nie wyższe niż stawki opłat określone w odrębnych przepisach i wydatki jednego adwokata. Zważywszy, że pozew został odrzucony brak jest celu ustanawiania kaucji na przyszłe koszty procesu.