Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

R. M. został oskarżony o to, że w okresie od 12 listopada 2015 roku do 25 lutego 2016 roku w K., woj. (...) znęcał się psychicznie i fizycznie nad żoną B. M. w ten sposób, że będąc pod wpływem alkoholu wszczynał awantury, podczas których znieważał w/w pokrzywdzoną słowami wulgarnymi i obraźliwymi, poniżał ją, zakłócał spokój nocny, groził pozbawieniem życia oraz naruszał nietykalność cielesną poprzez szarpanie, szturchanie, a nadto w dniu 15 lutego 2016 roku poprzez rzucenie się całym ciałem na pokrzywdzoną, spowodował u w/w pokrzywdzonej obrażenia w postaci skręcenia palca IV ręki lewej, naruszające czynności lewej ręki inne niż określone w art. 156 § 1 kk, trwające dłużej niż siedem dni,

tj. o czyn z art. 207 § 1 kk w zb. z art. 157 § 1 kk w zw. z art. 11 § 2 kk

Wyrokiem z dnia 17 marca 2017 roku, w sprawie o sygn. akt II K 546/16, Sąd Rejonowy w Kutnie:

1.  oskarżonego R. M. uznał za winnego popełnienia zarzucanego mu czynu i za to skazał go na podstawie art. 207 § 1 k.k. w zb. z art. 157 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k., przyjmując za podstawę wymiaru kary art. 207 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 3 k.k. na karę 4 miesięcy pozbawienia wolności;

2.  na podstawie art. 69 § 1 i 2 k.k. i art. 70 § 1 k.k. wykonanie orzeczonej wobec oskarżonego kary pozbawienia wolności warunkowo zawiesił na okres próby 2 lat i z mocy art. 73 § 1 k.k. w okresie próby oddał go pod dozór kuratora;

3.  na podstawie art. 72 § 1 pkt 6 k.k. orzekł wobec oskarżonego obowiązek poddania się terapii – leczeniu odwykowemu przeciwalkoholowemu w terminie 14 dni od zwolnienia z zakładu karnego;

4.  zasądził od Skarbu Państwa na rzecz r.pr. Z. F. kwotę 1033,20 zł tytułem zwrotu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej oskarżonemu z urzędu;

5.  zwolnił oskarżonego od kosztów sądowych, które przejął na rachunek Skarbu Państwa.

Od powyższego wyroku apelację wniósł prokurator.

Prokurator na podstawie art. 425 § 1 i 2 k.p.k. oraz art. 444 k.p.k. i art. 447 § 2 k.p.k. zaskarżył powyższy wyrok w części dotyczącej rozstrzygnięcia o karze na niekorzyść oskarżonego R. M..

Na podstawie art. 427 § 1 i 2 k.p.k. i art. 438 pkt 4 k.p.k. wyrokowi powyższemu prokurator zarzucił rażącą niewspółmierność kary czterech miesięcy pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem wykonania kary na okres próby wynoszący dwa lata, podczas gdy właściwa ocena stopnia społecznej szkodliwości czynu zabronionego przypisanego oskarżonemu oraz stopnia jego winy nie uzasadnia orzeczenia kary pozbawienia wolności we wskazanym wymiarze oraz warunkowego jej zawieszenia, ponadto wymierzona kara nie spełnia swoich funkcji w zakresie prewencji indywidualnej i ogólnej.

W konkluzji apelacji prokurator, na podstawie art. 427 § 1 k.p.k., art. 437 § 1 i 2 k.p.k. i art. 456 k.p.k. wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku w części orzeczenia dotyczącego kary i wymierzenie oskarżonemu kary 8 miesięcy pozbawienia wolności.

Sąd Okręgowy w Łodzi zważył, co następuje.

Apelacja prokuratora częściowo zasługuje na uwzględnienie.

Przeprowadzając kontrolę instancyjną przedmiotowej sprawy należało stwierdzić, że sąd rejonowy w sposób rzetelny i kompetentny zebrał materiał dowodowy, wnikliwie go rozważył, a stanowisko swoje wszechstronnie i wyczerpująco uzasadnił.

Ustalenia faktyczne dokonane przez sąd meriti mieszczą się w ramach swobodnej oceny dowodów i pozostają pod ochroną art. 7 k.p.k. Zostały one bowiem poprzedzone ujawnieniem w toku rozprawy całokształtu okoliczności sprawy, stanowiły wynik rozważenia wszystkich okoliczności przemawiających zarówno na korzyść, jak i na niekorzyść oskarżonego oraz były logicznie i wyczerpująco, z uwzględnieniem wskazań wiedzy i doświadczenia życiowego, uargumentowane w pisemnych motywach wyroku.

Sąd rejonowy przeprowadził szczegółową analizę zgromadzonych dowodów odnosząc się do okoliczności mogących stanowić podstawę ustaleń faktycznych. Precyzyjnie wskazał też na przesłanki dokonanej oceny dowodów. Tok rozumowania sądu rejonowego przedstawiony w pisemnych motywach wyroku jest czytelny i poprawny logicznie, nie zawiera sprzeczności i dwuznaczności, a wywiedzione wnioski oparte zostały w całości na wynikających z materiału dowodowego przesłankach.

Sąd odwoławczy nie dopatrzył się w niniejszej sprawie tego rodzaju uchybień, które skutkowałyby uniewinnieniem oskarżonego R. M. od popełnienia zarzucanego mu czynu przestępczego albo koniecznością uchylenia wyroku i przekazania sprawy sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania.

Wskazać natomiast należy, iż orzeczenie o karze zawarte w zaskarżonym wyroku, w ocenie sądu odwoławczego, wymaga zmiany. Sąd rejonowy wymierzył bowiem oskarżonemu karę 4 miesięcy pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na okres próby 2 lat, która to kara nosi znamiona rażąco niewspółmiernie łagodnej w rozumieniu art. 438 pkt 4 k.p.k. i która nie odpowiada dyrektywom wymiaru kary określonym w art. 53 k.k.

W utrwalonym orzecznictwie wskazuje się, że „rażąca niewspółmierność kary, o jakiej mowa w art. 438 pkt 4 k.p.k., zachodzi wówczas, gdy na podstawie ujawnionych okoliczności, które powinny mieć zasadniczy wpływ na wymiar kary, można przyjąć, iż zachodzi wyraźna różnica (dysproporcja) pomiędzy sumą kar zasadniczych i środków karnych orzeczonych przez sąd I instancji a karą jaką należałoby sprawcy wymierzyć w następstwie prawidłowego zastosowania w sprawie dyrektyw sądowego wymiaru kary określonych w art. 53 k.k. Ma to miejsce zatem wówczas, gdy orzeczona kara nie uwzględnia należycie stopnia społecznej szkodliwości czynu oraz nie realizuje w wystarczającej mierze celów kary w zakresie jej społecznego oddziaływania i celów zapobiegawczych i wychowawczych, jakie ma osiągnąć w stosunku do skazanego. Praktycznie zachodzi zaś wtedy, gdy orzeczona kara, jakkolwiek mieści się w granicach ustawowego zagrożenia, to jednak nie uwzględnia w sposób właściwy zarówno okoliczności popełnienia przestępstwa, jak i osobowości sprawcy - innymi słowy, gdy w społecznym odczuciu jest karą niesprawiedliwą” (wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 30 września 2010 roku, sygn. akt II AKa 266/10, opubl. LEX nr 686862).

Kontrola instancyjna skarżonego rozstrzygnięcia przez sąd odwoławczy pozwoliła na stwierdzenie, iż w niniejszej sprawie sąd pierwszej instancji nie kierował się w pełni zasadami i dyrektywami sędziowskiego wymiaru kary określonymi w art. 53 k.k., wymierzając bowiem karę 4 miesięcy pozbawienia wolności z zastosowaniem dobrodziejstwa warunkowego zawieszenia wykonania orzeczonej kary na okres próby 2 lat wymierzył karę, która jest karą nieadekwatną do wagi popełnionego czynu oraz stopnia winy R. M..

Wskazać należy, iż zgodnie z treścią art. 69 § 1 k.k. sąd może warunkowo zawiesić wykonanie kary pozbawienia wolności orzeczonej w wymiarze nieprzekraczającym roku, jeżeli sprawca w czasie popełnienia przestępstwa nie był skazany na karę pozbawienia wolności i jest to wystarczające dla osiągnięcia wobec niego celów kary, a w szczególności zapobieżenia powrotowi do przestępstwa. Tymczasem w realiach niniejszej sprawy stwierdzić należało, iż oskarżony R. M. wyrokiem z dnia 01 sierpnia 2016 roku w sprawie o sygn. akt II K 328/16 został skazany przez Sąd Rejonowy w Kutnie na karę 6 miesięcy pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na okres próby 2 lat za przestępstwo wypełniające dyspozycję art. 207 § 1 k.k., które zostało popełnione w okresie od kwietnia 2014 roku do 11 listopada 2015 roku. Postanowieniem z dnia 04 listopada 2016 roku Sąd Rejonowy w Kutnie zarządził wykonanie warunkowo zawieszonej kary pozbawienia wolności orzeczonej wskazanym wyrokiem. R. M. w chwili popełnienia aktualnie zarzucanego mu czynu nie był zatem jeszcze osobą karaną (w tym karą pozbawienia wolności, która w ogóle uniemożliwiałaby zastosowanie instytucji probacyjnej w postaci warunkowego zawieszenia wykonania kary pozbawienia wolności), jednakże w chwili wydawania aktualnie zaskarżonego orzeczenia sąd rejonowy posiadał wiedzę na temat tego, iż wobec R. M. zapadło prawomocne orzeczenie skazujące go na karę pozbawienia wolności (fakt warunkowego zawieszenia wykonania poprzednio orzeczonej kary pozbawienia wolności nie zmienia tego, iż nadal jest to kara pozbawienia wolności), a zatem – powinien był tę okoliczność wziąć pod uwagę. Nie może bowiem pozostać bez wpływu na ocenę stopnia społecznej szkodliwości czynu popełnionego przez R. M., a także stopnia jego winy fakt, iż aktualnie zarzuconego mu czynu oskarżony dopuścił się bezpośrednio po dokonaniu czynu, za który został już skazany.

Podkreślić należy, iż wymierzenie oskarżonemu kary pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania uznać należy za wymierzenie kary nieadekwatnej do stopnia zawinienia, społecznej szkodliwości czynu, a także społecznego poczucia sprawiedliwości. Jak się bowiem podkreśla w orzecznictwie „kara nadmiernie złagodzona, wtedy, gdy w istocie rzeczy nie zawiera żadnych realnych i bezpośrednich dolegliwości dla oskarżonego, a przy tym dotyczy oskarżonego już zdemoralizowanego, nie osiąga celów wychowawczych i nie wdraża do przestrzegania porządku prawnego. Przeciwnie, taka kara, jeśli zostanie subiektywnie oceniona przez oskarżonego jako brak kary, na ogół wyrabia (lub pogłębia) poczucie bezkarności, przekonanie o niesprawności systemu prawnego, o istnieniu mechanizmów umożliwiających uniknięcie prawnych dolegliwości i nie powstrzymuje od kontynuowania procederu popełniania przestępstw, jak też od podjęcia ich popełniania na nowo” (wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 25 kwietnia 2013 roku, sygn. akt II AKa 113/13, opubl. LEX nr 1322858).

Zwrócić uwagę należy w tym miejscu na fakt, iż dobrodziejstwo warunkowego zawieszenia wykonania kary pozbawienia wolności jest jedną z instytucji probacyjnych - związanych z poddaniem sprawcy próbie i jej zastosowanie możliwe jest tylko w przypadku stwierdzenia zaistnienia pozytywnej prognozy kryminologicznej, która sprowadza się do stwierdzenia, iż na podstawie okoliczności sprawy można uznać, iż cele kary zostaną osiągnięte pomimo jej niewykonania. Tymczasem w przypadku oskarżonego R. M. trudno jest mówić o zaistnieniu pozytywnej prognozy kryminologicznej. Oskarżony dopuścił się aktualnie zarzuconego mu czynu bezpośrednio po dokonaniu poprzedniego, wiedząc o tym, iż w stosunku do niego jedno postępowanie już się toczy (dochodzenie w sprawie czynu popełnionego w okresie od kwietnia 2014 roku do 11 listopada 2015 roku zostało wszczęte w dniu 01 grudnia 2015 roku, zaś zarzuty przedstawiono R. M. w dniu 26 stycznia 2016 roku). W dniu 11 listopada 2015 roku w mieszkaniu oskarżonego została podjęta interwencja przez funkcjonariuszy Policji, miał on zatem świadomość, iż jego żona – pokrzywdzona B. M. zgłosiła fakt znęcania się nad nią przez oskarżonego. Pomimo tej wiedzy oskarżony nadal dopuszczał się popełniania czynu wyczerpującego dyspozycję art. 207 § 1 k.k. (za który to czyn został oskarżony i skazany aktualnie zaskarżonym wyrokiem), zaś już po wydaniu wyroku skazującego za czyn popełniony w okresie od kwietnia 2014 roku do 11 listopada 2015 roku, w okresie próby, a zatem po dniu 09 sierpnia 2016 roku Sąd Rejonowy w Kutnie stwierdził, iż oskarżony nadal nadużywał alkoholu, nie poddał się terapii odwykowej, wszczynał awantury i zachowywał się agresywnie w stosunku do żony – B. M., co nie daje podstaw do uznania, iż wymierzenie mu ponownie kary pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania osiągnie wobec R. M. cele kary, w szczególności zapobiegnie ponownemu popełnieniu przez niego czynu zabronionego. Dotychczasowe zachowanie oskarżonego każe stwierdzić, iż jest on sprawcą niepoprawnym, którego dotychczasowe działania wymiaru sprawiedliwości niczego nie nauczyły, a zatem tylko wymierzenie wobec niego kary pozbawienia wolności bez warunkowego zawieszenia jej wykonania jest w stanie wpłynąć na jego postępowanie. Sam fakt, iż oskarżony, tuż przed osadzeniem go w zakładzie karnym w związku z zarządzeniem wykonania warunkowo zawieszonej kary pozbawienia wolności, starał się o terapię odwykową i podjął decyzję o rozpoczęciu leczenia na aktualnie podejmowaną ocenę pozytywnej prognozy kryminologicznej nie może mieć wpływu. Fakt stwierdzenia przez biegłych w opinii sądowo psychiatrycznej u oskarżonego choroby alkoholowej w żaden sposób nie może usprawiedliwiać jego dotychczasowego postępowania, wręcz przeciwnie – może prowadzić do konstatacji, iż właśnie ze względu na ograniczoną w nieznacznym stopniu poczytalność spowodowaną tą właśnie chorobą oskarżony może nadal podejmować negatywne zachowania w stosunku do pokrzywdzonej. W zakładzie karnym natomiast R. M. ma szansę na leczenie odwykowe, które pomoże mu uporać się z chorobą, która doprowadziła do popełnienia zarzuconego mu czynu przestępczego.

Jednocześnie wskazać należy, iż brak jest podstaw by zgodzić się z prokuratorem wnoszącym w apelacji o podwyższenie oskarżonemu kary pozbawienia wolności do 8 miesięcy. W ocenie sądu odwoławczego uwzględnienie wszystkich okoliczności sprawy, w tym okresu, w którym doszło do popełnienia zarzucanego R. M. czynu uzasadnia stwierdzenie, iż kara 4 miesięcy pozbawienia wolności bez warunkowego zawieszenia jej wykonania jest karą adekwatną, uwzględniającą wszystkie dyrektywy sędziowskiego wymiaru kary i nie nosi ona znamion kary rażąco niewspółmiernie łagodnej w rozumieniu przepisu art. 438 pkt 4 k.p.k.

W tym stanie rzeczy, mając na względzie podniesione wyżej okoliczności, Sąd Okręgowy w Łodzi na podstawie art. 437 § 1 i 2 k.p.k. i art. 438 pkt 4 k.p.k., częściowo uwzględniając wniesioną przez prokuratora apelację na niekorzyść oskarżonego, zmienił zaskarżony wyrok w ten sposób, że uchylił zawarte w punktach 2. i 3. orzeczenia dotyczące warunkowego zawieszenia wykonania orzeczonej wobec oskarżonego kary pozbawienia wolności, oddania go w okresie próby pod dozór kuratora oraz zobowiązania oskarżonego do poddania się terapii – leczenia odwykowego przeciwalkoholowego, w pozostałej części utrzymując powyższy wyrok w mocy jako odpowiadający prawu.

Z uwagi na fakt, że oskarżony korzystał z pomocy obrońcy z urzędu w postępowaniu przed sądem odwoławczym, Sąd Okręgowy w Łodzi na podstawie Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 03 października 2016 roku w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu (Dz. U. z 2016r., poz. 1715) zasądził od Skarbu Państwa na rzecz radcy prawnego Z. F. kwotę 619,92 złotych tytułem nieopłaconych kosztów pomocy prawnej udzielonej oskarżonemu R. M. z urzędu w postępowaniu przed sądem drugiej instancji.

Na podstawie art. 624 § 1 k.p.k. Sąd Okręgowy w Łodzi zwolnił R. M. od kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze, mając na względzie trudną sytuację oskarżonego, który ma do odbycia karę pozbawienia wolności.