Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III Ca 1520/16

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 26 stycznia 2017 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach III Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący - Sędzia SO Andrzej Dyrda

Sędzia SO Magdalena Balion - Hajduk

SO Anna Hajda (spr.)

Protokolant Aleksandra Sado-Stach

po rozpoznaniu w dniu 26 stycznia 2017 r. w Gliwicach

na rozprawie

sprawy z powództwa B. S.

przeciwko Miejskiemu Przedsiębiorstwu (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w Z.

przy udziale interwenienta ubocznego (...) Spółki Akcyjnej w S.

o zapłatę

na skutek apelacji powódki

od wyroku Sądu Rejonowego w Zabrzu

z dnia 20 stycznia 2016 r., sygn. akt VIII C 371/13

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od powódki na rzecz pozwanej kwotę 3600 zł (trzy tysiące sześćset złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania odwoławczego.

SSO Anna Hajda SSO Andrzej Dyrda SSO Magdalena Balion – Hajduk

Sygn. akt III Ca 1520/16

UZASADNIENIE

P. B. S. wystąpiła z pozwem przeciwko Miejskiemu Przedsiębiorstwu (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w Z. domagając się zasądzenia na swoją rzecz kwoty 16.000 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 7 listopada 2011 roku tytułem odszkodowania oraz kwoty 50.000,00 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 7 listopada 2011 roku tytułem zadośćuczynienia. Ponadto powódka domagała się zwolnienia jej od kosztów sądowych oraz zasądzenia od pozwanej kosztów postępowania.

W toku postępowania powódka sprecyzowała żądanie pozwu, w ten sposób, że kwota 50.000 złotych stanowi zadośćuczynienie, zaś kwota 16.000 zł to należność wynikająca z procentowego uszczerbku na zdrowiu.

Pozwana spółka w odpowiedzi na pozew wniosła o oddalenie powództwa i zasądzenie od powódki na swoją rzecz kosztów procesu w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Ponadto wniosła o wezwanie do udziału w sprawie w charakterze interwenienta ubocznego (...) S.A. w S..

Pismem z dnia 1 września 2014 roku ubezpieczyciel pozwanego - (...) S.A. w S. przystąpiło do sprawy w charakterze interwenienta ubocznego. Ubezpieczyciel wskazał, ze posiada interes prawny w przystąpieniu do sporu, bowiem rozstrzygnięcie będzie miało wpływ na odpowiedzialność z tytułu zawartej umowy ubezpieczenia.

Wyrokiem z dnia 20 stycznia 2016 roku Sąd Rejonowy w Zabrzu w punkcie pierwszym oddalił powództwo, w punkcie drugim zasądził od powódki na rzecz pozwanej kwotę 4.417,00 złotych tytułem kosztów procesu, w punkcie trzecim nakazał pobrać od powódki na rzecz Skarbu Państwa Sądu Rejonowego Zabrze kwotę 494,21 złotych tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych, a w punkcie czwartym nakazał zwrot od Skarbu Państwa na rzecz interwenienta ubocznego (...) S.A. w S. kwoty 660,00 złotych zapisaną pod pozycją D 22245/13.

Podstawą tej treści rozstrzygnięcia były następujące ustalenia faktyczne poczynione przez Sąd Rejonowy.

W dniu 30 października 2009 roku zamawiający - Gmina Miejska Z. zawarła z wykonawcą - Konsorcjum firm w składzie Miejskie Przedsiębiorstwo (...) Sp. z o.o. w Z. oraz Zakład Usługowy (...) z siedzibą w B. umowę nr (...), na podstawie której wykonawca podjął się wykonania zamówienia „Utrzymanie czystości i porządku na terenie miasta Z. z podziałem na zadania. Zadanie I. Mechaniczne całoroczne utrzymanie dróg i placów”. Umowa ta obowiązywała w okresie od dnia 1 listopada 2009 roku do dnia 31 października 2012 roku. Szczegółowy opis przedmiotu umowy został zawarty w SIWZ, stanowiącym załącznik nr 1 do umowy. W załączniku tym wskazano, że w pierwszej kolejności wykonawca utrzymuje punkty newralgiczne, drogę krajową nr (...) i wszystkie ulice zaliczone do I kolejności odśnieżania. Wskazano, że obiekty te muszą być odśnieżone, posypane i przejezdne do 3 godzin po ustaniu opadów śniegu, wystąpieniu gołoledzi, lodowicy lub zlodowaceniu. Wskazano następnie, że drogi II kolejności utrzymania zimowego muszą być utrzymane na poziomie standardu III zgodnie z rozporządzeniem nr (...) (...) z dnia 25 października 1994 roku. Do II kolejności utrzymania zimowego należą drogi z Wykazu nr 1 o łącznej powierzchni 290 510 m 2. Dalej wskazano, że drogi III kolejności utrzymania zimowego musza być utrzymane na poziomie standardu IV zgodnie z rozporządzeniem nr (...) (...) z dnia 25 października 1994 roku. Wyjaśniono ponadto, ze punkty newralgiczne to miejsca, gdzie szczególnie występuje zagrożenie bezpieczeństwa dla ruchu kołowego spowodowane spadkiem temperatur (skrzyżowania, podjazdy, wiadukty, mosty itp.). W Wykazie nr 1 wskazano, że ul. (...) należy do II kolejności utrzymania zimowego.

Pozwana Miejskie Przedsiębiorstwo (...) w Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w Z. w okresie od dnia 4 września 2010 roku do dnia 3 września 2011 roku na podstawie zawartej umowy ubezpieczenia posiadała ubezpieczenie OC z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej lub użytkowania mienia z rozszerzeniem o OC za produkt w (...) S.A. w S..

W dniu 28 grudnia 2010 powódka B. S. około godziny 16:40 ulicą (...) w Z. wracała z lecznicy weterynaryjnej wraz z córką A. S.. Po drodze powódka spotkała swoją koleżankę A. P. przechodząc przez jezdnię w miejscu nieoznakowanym pasami poślizgnęła się i upadła. W miejscu w którym doszło do zdarzenia znajdował się lód. Córka powódki wraz z koleżanką powódki przeciągnęły powódkę na chodnik Córka powódki bezpośrednio po wystąpieniu zdarzenia wezwała pogotowie ratunkowe. W miejscu na jezdni, w którym doszło do wypadku znajdowała się wyrwa. Od dnia zdarzenia do dnia 10 stycznia 2011 roku powódka przebywała w Szpitalu Miejskim w Z. na Oddziale (...) Urazowo-Ortopedycznej. U powódki rozpoznano złamanie wieloodołamowe trzonu kości piszczelowej i strzałkowej lewej. P. pozostawała niezdolna do pracy do dnia 18 lutego 2011 roku. Aktualnie u powódki występuje stan po wieloodłamowym złamaniu trzonów kości strzałkowej i piszczelowej lewego podudzia i leczeniu operacyjnym - wygojone – z przewlekłym zespołem bólowym, trwałym zaburzeniem struktury fizjologicznej i anatomicznej obu kości oraz niewielkimi zaburzeniami funkcji statyczno-dynamicznej, cechami meteopatii. P. w związku z wypadkiem z dnia 28 grudnia 2010 roku doznała opisanych wyżej urazów skutkujących powstaniem trwałego uszczerbku na zdrowiu, którego wysokość wynosi 10%. Dysfunkcja ma charakter utrwalony, a jej związek z charakterem doznanych obrażeń będących bez wątpienia w całości następstwem doznanego urazu, czyli zdarzenia z dnia 28 grudnia 2010 roku jest oczywisty logiczny i konsekwentny.

W dniu 28 grudnia 2010 roku w Z. było pochmurno. W tym dniu występowały jednostajne opady śniegu o zmiennym natężeniu na ogół od słabego do umiarkowanego. Opady występowały w godzinach 5:20 – 8:20 oraz z przerwami w okresie od godziny 8:20 do 15:10. Tego dnia było mroźno – temperatura wynosiła od ok. -12 ˚C na początku doby do ok. -5,6˚C w godzinach popołudniowych. Ujemne wartości temperatury powietrza, duża wilgotność oraz występowanie opadów śniegu sprzyjały zwiększonej śliskości dróg i chodników. W dniach poprzedzających zdarzenie warunki atmosferyczne również sprzyjały zwiększonej śliskości. W dniu 28 grudnia 2010 roku w Z. w ramach akcji „zima” pracowało 6 kierowców, a w ich dyspozycji pozostawało 10 sztuk sprzętu, w tym przede wszystkim pługopiaskarki. Przez cały dzień pługopiaskarki poruszały się po mieście, a z przebiegu trasy według (...) wynika, że o godzinie 13:57 ulicą (...) przejeżdżała pługopiaskarka o numerze rejestracyjnym (...). Ponadto o godzinie 13:02 ulicą (...) przejeżdżała pługopiaskarka o numerze rejestracyjnym (...). P. pismem z dnia 7 listopada 2011 roku zwróciła się do Prezydenta Miasta Z. się o zapłatę kwoty 16.000,00 zł tytułem uszczerbku na zdrowiu oraz kwoty 50.000,00 zł tytułem zadośćuczynienia. P. w treści pisma wskazała, że jej żądanie jest uzasadnione skutkami wypadku, jakiemu uległa w dniu 28 grudnia 2010 roku na ulicy (...) w Z.. Pismem datowanym na dzień 17 listopada 2011 roku pismo zawierające żądanie powódki zostało przekazane do miejskiego Przedsiębiorstwa (...) w Z. w związku z realizacją umowy nr (...) z dnia 30 października 2009 roku. Następnie pismem z dnia 31 stycznia 2012 roku Miejskie Przedsiębiorstwo (...) Sp. z o.o. w Z. przekazała zgłoszenie powódki do swojego ubezpieczyciel – (...) S.A. w S.. Pismem z dnia 10 kwietnia 2012 roku (...) S.A. w S. poinformowało powódkę, że nie znajduje podstaw do przyjęcia odpowiedzialności cywilnej po stronie ubezpieczonego. W piśmie tym podkreślono, że zobowiązanie do usuwania śliskości i utrzymywania porządku w warunkach zimowych należy oceniać pod względem starannego działania, a warunki zimowe uniemożliwiają pełne i natychmiastowe usunięcie śniegu ze wszystkich rejonów odśnieżania.

W tak ustalonym stanie faktycznym zważył Sąd Rejonowy, że powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie. Przywołał Sąd I instancji dyspozycję art. 415 kc oraz art. 445 § 1 kc i art. 444 § 1 kc, wskazując równocześnie, że w obecnie obowiązującym stanie prawnym zasadnicze znaczenie dla oceny prawidłowości postępowania podmiotów, na których spoczywa obowiązek dbałości o należyty stan dróg i chodników ma ustawa
z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych oraz ustawa z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach. Pierwsza z powołanych ustaw wskazuje jakiego rodzaju powinności spoczywają na zarządcy drogi, których niedochowanie skutkuje odpowiedzialnością cywilną. Mianowicie do zadań zarządcy drogi należy między innymi utrzymywanie nawierzchni, chodników, obiektów inżynierskich, urządzeń zabezpieczających ruch i innych urządzeń związanych z drogą w stanie wykluczającym narażenie użytkowników na wypadek pozostający w bezpośrednim związku z wykorzystaniem drogi. Druga z wymienionych ustaw określa, że co do zasady utrzymanie czystości i porządku w gminach należy do obowiązkowych zadań własnych gminy. W takim przypadku wykonawcą tych zadań w zależności od rodzaju jednostki administracyjnej będzie: w przypadku gminy – wójt, a miast – burmistrz lub prezydent. W tej sytuacji w ocenie Sądu Rejonowego to na władzach gmin spoczywa obowiązek zapewnia czystości i porządku na swoim terenie oraz tworzenia warunków do ich utrzymania w nienagannym stanie poprzez odpowiednie działania mające na celu zapobieganie zanieczyszczaniu ulic, placów i terenów otwartych (zbieranie i pozbywanie się błota, śniegu, lodu oraz innych zanieczyszczeń uprzątniętych z chodników przez właścicieli nieruchomości). Utrzymanie porządku i czystości w gminach, zgodnie z art. 3 ust. 1 i ust. 2 pkt 3 ustawy z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach należy do zadań własnych gminy – w realiach niniejszej sprawy – Gminy Miejskiej Z..

W okolicznościach rozpoznawanej sprawy Gmina Miejska Z. powierzyła wykonanie zimowego utrzymania porządku i czystości pozwanej Spółce, co wynika z zawartej w dniu 30 października 2009 roku pomiędzy tymi podmiotami umowy nr (...). Zgodnie z treścią tej umowy oraz załączników do niej, w szczególności szczegółowego opisu przedmiotu zamówienia wraz z wykazem nr 1 zobowiązanie pozwanej Spółki polegało na mechanicznym zimowym utrzymaniu jezdni według odpowiednich standardów. Oznacza to, że podstawą odpowiedzialności pozwanej jest zawarta umowa i kwestę bezprawności jej działania należy rozpatrywać wyłącznie w odniesieniu do obowiązków wynikających z tej umowy.

Wskazał Sąd I instancji, że obowiązki pozwanego zostały ściśle w umowie określone i o bezprawności jego działania można by mówić dopiero wówczas, gdyby powódka wykazała, że nie dopełniono któregoś z tych obowiązków. W ocenie Sądu Rejonowego powódka takiej okoliczności nie wykazała, zatem uznać należało, że pozwana Spółka wykonała wszelkie możliwe czynności, które powinna wykonać w ramach umowy wiążącej ją z Gminą Miejską Z.. W realiach przedmiotowej sprawy nie można więc mówić o jakimkolwiek zawinionym zaniechaniu pozwanej, skutkującym jej odpowiedzialnością za zdarzenie, jakie było udziałem powódki, albowiem nie można zasadnie postawić pozwanej Spółce zarzutu nienależytego wykonania zobowiązania określonego umową, a w konsekwencji stwierdzić winy pozwanej w zdarzeniu powodującym szkodę powódki.

W takich okolicznościach powództwo należało w całości oddalić, o czym orzeczono w punkcie 1 sentencji wyroku. O kosztach orzeczono w punkcie 2 wyroku na podstawie art. 98 k.p.c.

Nadto Sąd w punkcie 3 nakazał pobrać od powódki na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Zabrzu kwotę 494,21 zł tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych, która to kwota stanowi część wynagrodzenia przyznanego biegłemu oraz Instytutowi Meteorologii i Gospodarki Wodnej za sporządzenie pisemnych opinii, w części w jakiej koszty te nie zostały pokryte przez zaliczki uiszczone przez pozwaną. Ponadto w punkcie 4 Sąd zwrócił interwenientowi ubocznemu (...) Towarzystwu (...) w S. kwotę 660,00 zł, albowiem ustalono, że interwenient uboczny prawdopodobnie w wyniku omyłki dwukrotnie uiścił na rachunek tutejszego Sądu opłatę od interwencji ubocznej.

Z wyżej wskazanym rozstrzygnięciem nie zgodziła się powódka wywodząc apelację i zaskarżając wyrok w całości. Skarżąca zarzuciła naruszenie prawa materialnego, a w szczególności art. 443 poprzez jego niezastosowanie polegające na oddaleniu powództwa, w sytuacji gdy istniały podstawy do uwzględnienia pozwu i zostały spełnione przesłanki niezbędne do ustalenia odpowiedzialności pozwanej. P. zarzuciła także naruszenie przepisu art. 233 kpc poprzez błędną ocenę materiału dowodowego, co skutkowało oddaleniem powództwa. W treści apelacji podniesiono także, że w sprawie powinien znaleźć zastosowanie art. 5 kc. W oparciu o tak sformułowane zarzuty skarżąca domagała się zmiany zaskarżonego wyroku poprzez uwzględnienie powództwa lub uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji, a także zasądzenia na swoją rzecz kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

W odpowiedzi na apelację strona pozwana wniosła o jej oddalenie oraz zasądzenie od powódki na swoją rzecz zwrotu kosztów postępowania odwoławczego, w tym kosztów zastępstwa adwokackiego według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja powódki nie mogła odnieść spodziewanego skutku wobec trafności zaskarżonego orzeczenia.

W pierwszej jednak kolejności wskazania wymaga, że powódka roszczenie swoje określiła jako roszczenie o zadośćuczynienia oraz o odszkodowanie z tytułu „procentowego uszczerbku na zdrowiu”. Zważywszy na argumentację prezentowaną przez skarżącą w toku niniejszego postepowania, doszedł Sąd Okręgowy do wniosku, że roszczenie powódki w istocie w całości stanowiło roszczenie o zadośćuczynienie. Brak bowiem podstaw by żądanie określone jako „odszkodowanie z tytułu procentowego uszczerbku na zdrowiu” traktować niezależnie od roszczenia, którego podstawę prawną stanowi przepis art. 445 § 1 kc. Zwykle stopień procentowego uszczerbku na zdrowiu może wpływać – i z reguły wpływa – na wysokość zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę. Okoliczność powyższa jednak pozostaje bez znaczenia w niniejszej sprawie, a to wobec treści zaskarżonego orzeczenia i – ostatecznie – rozstrzygnięcia w przedmiocie apelacji.

Odnosząc się zaś do zarzutów skarżącej, w pierwszej kolejności należy ustosunkować się do zarzutu naruszenia dyspozycji art. 233 kpc, gdyż dopiero ustalenie, że istotnie doszło do naruszenia tej normy prawnej, może prowadzić do konstatacji w przedmiocie naruszenia prawa materialnego. Wskazania zatem wymaga, że Sąd odwoławczy ma ograniczone możliwości ingerencji w ustalenia faktyczne poczynione przez sąd pierwszej instancji. Ewentualna zmiana tychże ustaleń może być dokonywana zupełnie wyjątkowo, w razie jednoznacznej wymowy materiału dowodowego oraz oczywistej błędności oceny tegoż materiału. Jeżeli z materiału dowodowego sąd wyprowadza wnioski logicznie poprawne i zgodne z doświadczeniem życiowym, to ocena sądu nie narusza reguł swobodnej oceny dowodów i musi się ostać, choćby w równym stopniu, na podstawie tego materiału dawały się wysnuć wnioski odmienne. Tylko w przypadku, gdy brak jest logiki w wiązaniu wniosków z zebranymi dowodami lub gdy wnioskowanie sądu wykracza poza schematy logiki formalnej albo, wbrew zasadom doświadczenia życiowego, nie uwzględnia jednoznacznych praktycznych związków przyczynowo-skutkowych, to przeprowadzona przez sąd ocena dowodów może być skutecznie podważona. Odnosząc powyższe uwagi do okoliczności rozpoznawanej sprawy nie sposób przypisać Sądowi Rejonowemu uchybień wskazanych powyżej, które uprawniałyby do ingerencji w treść poczynionych przez ten Sąd ustaleń faktycznych. Wręcz przeciwnie, Sąd I instancji przeprowadził postępowanie dowodowe w zakresie niezbędnym dla wydania orzeczenia w sprawie, prawidłowo ustalając fakty istotne dla rozstrzygnięcia. Ustalenia faktyczne poczynione przez Sąd Rejonowy uznać zatem należy za prawidłowe, a Sąd II instancji nie znajdując podstaw do ich korekty w całości uznaje je za swoje. Trafnie ocenił Sąd Rejonowy zarówno charakter i zakres umowy łączącej pozwaną z Gminą Z. jak również przebieg zdarzenia z dnia 28 grudnia 2010 roku, a także zakres odpowiedzialności pozwanego za skutki tego zdarzenia. W tej sytuacji nie sposób podzielić argumentacji skarżącej w części w jakiej zarzuca ona Sądowi Rejonowemu dokonanie błędnej oceny materiału dowodowego. Zatem i zarzut dotyczący naruszenia prawa materialnego uznać należy za chybiony. Powtórzyć należy za Sądem I instancji, iż w okolicznościach rozpoznawanej sprawy odpowiedzialność pozwanego rozpatrywać należy wyłącznie w kontekście łączącej go z Gminą Z. umowy i wyłącznie w odniesieniu do obowiązków wynikających z tejże umowy. Materiał dowodowy zgromadzony w niniejszym postępowaniu – jak to trafnie ustalił Sąd I instancji – nie daje podstaw do przypisania pozwanemu odpowiedzialności za skutki wypadku, jakiemu uległa powódka. Oczywistym także jest, że dyspozycja art. 5 kc nie może stanowić samodzielnej podstawy roszczenia powódki.

Powyższe doprowadzić musiało do uznania zarzutów skarżącej za nietrafne i w konsekwencji do oddalenia apelacji, o czym orzeczono stosownie do dyspozycji art. 385 kpc.

O kosztach postępowania odwoławczego orzeczono stosownie do jego wyniku na zasadzie art. 98 kpc, art. 108 § 1 kpc i § 8 pkt 6 w zw z § 16 pkt 1 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych.

SSO Anna Hajda SSO Andrzej Dyrda SSO Magdalena Balion – Hajduk