Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 19 lutego 2018 roku

Sąd Okręgowy w Szczecinie VIII Wydział Gospodarczy

w składzie:

Przewodniczący SSO Patrycja Baranowska

Protokolant st. sekr. sąd. Emilia Marchewka

po rozpoznaniu w dniu 14 lutego 2018 roku w Szczecinie

na rozprawie

sprawy z powództwa GRUPA (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w S.

przeciwko J. M. (1)

o zapłatę

I.  utrzymuje w mocy nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym z weksla z dnia 17 lipca 2017 roku wydany w sprawie VIII GNc 273/17 w zakresie kwoty 281.174,73 zł (dwustu osiemdziesięciu jeden tysięcy stu siedemdziesięciu czterech złotych siedemdziesięciu trzech groszy) wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 14 lutego 2018 roku do dnia zapłaty oraz w zakresie kosztów procesu,

II.  uchyla nakaz zapłaty w pozostałej części i umarza w tym zakresie postępowanie w sprawie,

III.  zasądza od pozwanej J. M. (1) na rzecz powódki kwotę 3.600,00 zł (trzech tysięcy sześciuset złotych) tytułem kosztów procesu.

Sygn. akt VIII GC 430/17

UZASADNIENIE

W dniu 10 lipca 2017 roku powódka GRUPA (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w S. wniosła pozew o zapłatę w postępowaniu nakazowym z weksla, domagając się zasądzenia od pozwanej J. M. (1) kwoty 375.956,11 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 10 czerwca 2017 roku do dnia zapłaty. Powódka wniosła również o zasądzenie na jej rzecz kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu powódka wskazała, że jest w posiadaniu weksla wystawionego przez pozwaną. Pozwana nie wykonała swojego zobowiązania względem powódki, wobec czego powódka wypełniła weksel, który w dniu 1 czerwca 2017 roku przedstawiła pozwanej do zapłaty. Pozwana nie uiściła należności wekslowej.

W dniu 17 lipca 2017 roku został wydany nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym z weksla, od którego pozwana złożyła zarzuty.

W zarzutach pozwana zaskarżyła nakaz zapłaty w całości. Pozwana zarzuciła naruszenie art. 485 §2 k.p.c. poprzez wydanie nakazu zapłaty na podstawie weksla in blanco jedynie na podstawie jego abstrakcyjnej treści w oderwaniu od stosunku podstawowego łączącego strony mimo gwarancyjnego charakteru weksla in blanco, co obligowało Sąd do sprawdzenia dokumentów zobowiązania podstawowego, to jest umowy stron i zasadności roszczenia.

Poza tym pozwana zarzuciła naruszenie prawa materialnego, tj. art. 483 §1 k.c. w zw. z art. 58 §1 k.c. poprzez oparcie roszczenia podstawowego na karze umownej, mimo niedopuszczalności jej stosowania w sytuacji zobowiązania pieniężnego pozwanej, co skutkowało nieważnością roszczenia w tym zakresie i brakiem merytorycznej podstawy do wypełnienia i dochodzenia weksla. Pozwana wniosła o uchylenie nakazu zapłaty i oddalenie powództwa, a także do zasądzenie na jej rzecz kosztów procesu według norm przepisanych.

W uzasadnieniu zarzutów pozwana wskazała, że strony łączyła umowa, na mocy której pozwana dokonywała zakupu od powódki materiałów lakierniczych z odroczoną płatnością. Świadczenia pozwanej miały charakter świadczeń pieniężnych, pomimo to w §9 umowy przewidziano karę umowną niedopuszczalną w świetle bezwzględnie obowiązującego art. 483 §1 k.c. za rozwiązanie umowy bez wypowiedzenia z winy pozwanej. Zdaniem pozwanej zapis umowy jest nieważny, co powoduje nieważność obciążenia pozwanej karą umowną.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Powódka GRUPA (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w S. prowadzi działalność gospodarczą związaną m.in. ze sprzedażą hurtową wyrobów chemicznych, sprzedażą hurtową części i akcesoriów do pojazdów samochodowych z wyłączeniem motocykli.

Bezsporne,

Przedmiotem działalności gospodarczej pozwanej J. M. (1) jest konserwacja i naprawa pojazdów samochodowych z wyłączeniem motocykli.

Bezsporne,

W prowadzonej działalności gospodarczej pozwaną reprezentuje jej mąż- J. M. (2).

Bezsporne, a nadto dowód: zeznania świadka N. Z. k. 211-212,

W dniu 6 czerwca 2016 roku pomiędzy stronami zawarta została umowa partnerska, której przedmiotem było określenie zasad współpracy w zakresie zakupów i stosowania przez pozwaną (Partnera) – w ramach prowadzonej przez niego działalności gospodarczej- lakierów samochodowych, farb gruntowych i pokładowych marki B. (...), określenie zasad zamawiania przez pozwaną i dostarczania przez (...) wymienionych produktów oraz określenie warunków handlowych (cen, rabatów, premii, promocji, limitów kredytowych i terminów płatności).

Z ramienia powódki umowę negocjował przedstawiciel handlowy N. Z..

Nadzorował go W. J. pełniący funkcję dyrektora handlowego.

W §4 umowy ustalono, że pozwana będzie składała w (...) zamówienia poprzez aplikację E-Zamówienia lub pocztą elektroniczną. Strony uzgodniły szczegółowe warunki zamówień i dostaw.

Powódka zobowiązała się dostarczyć pozwanej cennik detaliczny na produkty. Pozwana zobowiązała się w całym okresie obowiązywania umowy nie kupować materiałów podobnych do produktów określonych w umowie, a pochodzących od innych podmiotów (§5 ust.2).

Pozwana zobowiązała się do tego, że licząc od początku trzeciego miesiąca kalendarzowego obowiązywania umowy łączna wartość materiałów zakupionych od powódki, w każdym kwartale kalendarzowym obowiązywania umowy będzie nie mniejsza niż 48.000,00 zł + VAT w wysokości określonej przepisami (§5 ust.3).

Pozwana zobowiązała się do zapłaty za towary zakupione w (...) w terminie 30 dni od dnia wystawienia faktury, zgodnie ze sposobem płatności wskazanym na fakturze.

Ustalono, że łączne, całkowite zadłużenie pozwanej wobec powódki nie może przekroczyć kwoty 35.000,00 zł. W przypadku przekroczenia przez pozwaną tego limitu zadłużenia, (...), według własnego wyboru, ma prawo do żądania zapłaty gotówką przy odbiorze nowego towaru lub wstrzymania dostaw towarów do chwili zapłaty przez partnera zadłużenia, a w przypadku opisanym w § 8 pkt 4b do rozwiązania umowy bez wypowiedzenia.

Uzgodniono, że w przypadku nieuregulowania przez Partnera jakichkolwiek wymagalnych należności wobec (...), przez okres dłuższy niż 30 dni od terminu zapłaty, (...) wyraża zgodę by (...) mogło złożyć jednostronne oświadczenie o postawieniu wszystkich należności Partnera wobec (...) w stan natychmiastowej wymagalności wraz z odsetkami i rozpocząć ich windykację. W takim przypadku (...) według własnego wyboru ma prawo do żądania zapłaty gotówką przy odbiorze nowego towaru lub wstrzymywania dostaw towarów do chwili zapłaty przez partnera zadłużenia, a w przypadku opisanym w §8 pkt 4b niniejszej umowy do rozwiązania umowy bez wypowiedzenia.

Poza tym ustalono, że w przypadku nie wykonania przez pozwaną któregokolwiek z zobowiązań określonych w §5 ust.2 lub §5 ust.3, (...) ma prawo rozwiązać umowę bez wypowiedzenia.

W § 6 ust. 1 strony zawarły zapis, że w związku z podpisaniem umowy i zobowiązaniami Partnera, (...) zobowiązuje się wypłacić Partnerowi wynagrodzenie za cały okres obowiązywania umowy, w łącznej wysokości 328.000,00 zł + VAT w wysokości określonej przepisami. Uzgodniono, że wynagrodzenie płatne będzie w miesięcznych ratach, po zakończeniu każdego miesiąca obowiązywania umowy w wysokości równej 32,8 % wartości zakupów netto produktów określonych w §1 ust.1 umowy, dokonanych przez Partnera w (...) w ramach niniejszej umowy w poprzednim miesiącu, którego dotyczy dana faktura, aż do osiągnięcia łącznej wartości wynagrodzenia, tj. kwoty 328.000,00 zł + VAT w wysokości określonej przepisami.

W § 6 ust.3 uzgodniono, że na poczet wynagrodzenia (...) wypłaci Partnerowi zaliczkę w wysokości 328.000,00 zł + VAT w wysokości określonej przepisami. Zaliczka będzie płatna w dwóch częściach po 164.000,00 zł netto każda, płatne w terminie odpowiednio do 21 i do 48 dni od daty zawarcia umowy, ale nie wcześniej niż po 5 dniach od dnia podpisania umowy oraz nie wcześniej niż po 5 dniach od doręczenia powódce faktury na kwotę zaliczki.

Powódka zobowiązała się na podstawie odrębnej umowy najmu przekazać Partnerowi do korzystania zestaw urządzeń do mieszania lakierów o wartości 25.000,00 zł netto, spektrofotometr o wartości 20.000,00 zł. Poza tym, po spełnieniu określonych w umowie warunków powódka zobowiązała się do udzielenia Partnerowi premii.

Zgodnie z §7 umowa zawarta została na czas od dnia 6 czerwca 2016 roku do dnia, w którym łączna wysokości dokonanej przez Partnera zapłaty za zakupy produktów przekroczy kwotę 1.000.000,00 zł + VAT. Po tym czasie umowa staje się zawartą na czas nieoznaczony, z możliwością rozwiązania jej za miesięcznym wypowiedzeniem.

W §8 pkt 4 zawarto zapis, że umowa może zostać rozwiązania przez (...) bez wypowiedzenia w przypadku:

a)  nie dotrzymania przez Partnera któregokolwiek z zobowiązań określonych w §5 pkt 2-3 niniejszej umowy bez pisemnej zgody (...), przy czym dla złożenia oświadczenia o rozwiązaniu umowy, wystarczające jest niedotrzymanie przez Partnera już jednego z wskazanych jej postanowień,

b)  jeśli jakiekolwiek wymagalne zobowiązania Partnera wobec (...) będą przeterminowane ponad sześćdziesiąt dni, bez pisemnej zgody (...),

c)  złożenia wniosku o upadłość, bądź wszczęcia postępowania likwidacyjnego wobec Partnera,

przy czym do złożenia oświadczenia o rozwiązaniu umowy bez wypowiedzenia, wystarczy wystąpienie tylko jednej z powyższych okoliczności.

W §9 wskazano, że dla zabezpieczenia roszczeń (...) wobec Partnera mogących wyniknąć z tytułu wykonania umowy, (...) wręczy (...) weksel in blanco bez protestu, który to weksel (...) ma prawo wypełnić na kwotę stanowiącą wartość zadłużenia wynikającego z umowy, po wcześniejszym, pisemnym wezwaniu Partnera do zapłaty należności.

W pkt 2 powołanego paragrafu strony ustaliły, że w przypadku rozwiązania umowy przed upływem czasu jej obowiązywania, w tym bez wypowiedzenia przez (...), (...) zapłaci karę umowną wyliczoną według wzoru:

(328.000,00 zł – wysokość dokonanych wpłat na poczet kary określonej w §9 pkt 3) x 1,1 [łączna wysokość dokonanej przez Partnera zapłaty za zakupy produktów określonych w §1 ust1, dokonywane w (...) w ramach tej umowy do momentu rozwiązania umowy w kwocie netto/ obrót UmP zł)].

W pkt 3 umieszczono natomiast zapis, że w przypadku, gdy w danym kwartale wysokość zakupów produktów określonych w §1 pkt 1 dokonanych przez Partnera w (...) będzie mniejsza niż 48.000,00 zł netto, (...) ma prawo naliczyć Partnerowi karę za ten dany kwartał na podstawie wzoru:

(15.744 zł) x 1,1 x [1- (łączna wysokość dokonanych przez Partnera zakupów produktów określonych w §1 ust.1, dokonanych w (...) w ramach tej umowy w danym kwartale kalendarzowym w kwocie netto/48.000,00 zł)].

Ustalono, że wszelkie zmiany umowy wymagają dla swej ważności formy pisemnego aneksu.

Dowód: umowa z dnia 6 czerwca 2016 roku k. 29-33, zeznania świadka N. Z. k. 211-212, zeznania świadka W. J. k. 223-224,

Powódka uiściła na rzecz pozwanej zaliczkę w łącznej wysokości 403.440,00 zł. Z tego tytułu pozwana wystawiła obciążające powódkę faktury zaliczkowe o numerach 58/16 i 59/16. W dniu 28 czerwca 2016 roku powódka dokonała na rzecz pozwanej zapłaty kwoty 201.720,00 zł. W dniu 25 lipca 2016 roku powódka dokonała kolejnej wpłaty w tej samej wysokości.

Dowód: faktur VAT k.119, potwierdzenia przelewów k. 120, 121, zeznania świadka N. Z. k.211-212, zeznania świadka W. J. k. 223-224,

Początkowo, przez około dwa pierwsze miesiące współpracy, powódka wywiązywała się z umowy spełniając limity zakupowe i płacąc terminowo za towar. Następnie, z uwagi na spadek ilości napraw zlecanych pozwanej, po stronie pozwanej powstały zaległości.

Dowód: zeznania świadka N. Z. k. 211-212,

W dniu 14 marca 2017 roku powódka rozwiązała umowę, powołując się na §8 pkt 4a i 4b z uwagi na naruszenie przez pozwaną §5 pkt 3 umowy poprzez niezrealizowanie określonego w umowie kwartalnego poziomu zakupów, a także brak zapłaty wymagalnych od ponad 60 dni zobowiązań wobec powódki.

Poza tym powódka wezwała pozwaną do zapłaty kwoty 370.628,41 zł wraz z odsetkami ustawowymi. Wskazała, że na powyższą kwotę składa się kwota 348.660,06 zł tytułem kary umownej zgodnie z §9 pkt 2 umowy oraz kwota 21.968,35 zł, na którą składają się zobowiązania wynikające z dokonanych przez pozwaną i nie opłaconych zakupów potwierdzonych fakturami VAT.

W tym samym dniu powódka wystawiła obciążającą pozwaną notę. W nocie wskazała, że obciąża pozwaną karą umowną w wysokości 348.660,41 zł zgodnie z §9 ust.2 umowy współpracy (partnerskiej) z dnia 6 czerwca 2016 roku, z uwagi na rozwiązanie umowy bez wypowiedzenia. Powódka wyznaczyła pozwanej termin 7 dni na dokonanie zapłaty od dnia doręczenia noty.

Do oświadczenia o wypowiedzeniu umowy powódka załączyła notę obciążeniową, wezwanie do zapłaty oraz wyliczenie kary umownej, zawierające zestawienie zakupów produktów B. (...) w okresie od dnia 6 czerwca 2016 roku do 14 marca 2017 roku. W dniu 15 marca 2017 roku powódka wezwała pozwaną do zapłaty kwoty 22.157,32 zł tytułem należności wynikających z faktur. Powyższe dokumenty zostały doręczone pozwanej w dniu 31 marca 2017 roku.

Dowód: nota obciążeniowa k. 34, wypowiedzenie umowy wraz z wezwaniem do zapłaty k. 34 v, zestawienie zakupów k. 35-37, wezwanie do zapłaty k. 38, potwierdzenie odbioru k. 117-118,

W dniu 20 kwietnia 2017 roku powódka wezwała pozwaną do zapłaty kwoty 22.309,00 zł tytułem nieuiszczonych należności wynikających z faktur.

Dowód: wezwanie do zapłaty k. 197,

W dniu 1 czerwca 2017 roku powódka wypełniła weksel na kwotę 375.956,11 zł z terminem zapłaty 9 czerwca 2017 roku.

Kwota uwidoczniona na wekslu obejmowała karę umowną w wysokości 348.660,06 zł, zaległość pozwanej w zapłacie ceny wynikającą z faktur o nr (...) w łącznej kwocie 21.968,35 zł oraz odsetki.

Bezsporne, a nadto dowód: weksel k. 13, faktury VAT k.

Powódka przedstawiła weksel do zapłaty, wzywając pozwaną do zapłaty sumy wekslowej wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie. Pismo z dnia 1 czerwca 2017 roku zostało wysłane do pozwanej listem poleconym w dniu 2 czerwca 2017 roku..

Dowód: przedstawienie weksla do zapłaty wraz z dowodem nadania k. 14-15,

Na dzień rozwiązania umowy pozwana kupiła od powódki materiały na kwotę 33.647,27 zł przy łącznym obrocie 46.771,55 zł. W żadnym kwartale obowiązywania umowy partnerskiej pozwana nie zawarła z powódką umów sprzedaży materiałów RM na zakładane w umowie kwoty.

Zestawienie obrotów z danym klientem przygotowuje K. P. pełniący w powodowej spółce funkcję kierownika biura działu sprzedaży. Zestawienie to przygotowywane jest na podstawie danych z systemu firmy. Dane zawierają wszystkie zakupy Partnera, które zostały dokonane w powodowej spółce. Ze wszystkich zakupów system wyodrębnia te produkty, które są wyszczególnione w umowie. Na tej podstawie ustalane są obroty. Raport uwzględnia również korekty do zakupów. K. P. na podstawie wzoru zawartego w umowie w oparciu o dane dokonuje wyliczenia kary umownej. Na kwotę wyliczonej kary umownej wystawiana jest nota obciążeniowa.

Bezsporne, a nadto dowód: obroty k. 122-134, zeznania świadka K. P. k. 224, faktury VAT k. 135-184,

W dniu 16 sierpnia 2017 roku pozwana uiściła na rzecz powódki kwotę 22.157,32 zł tytułem zapłaty ceny za towar (21.968,35 zł oraz odsetki ustawowe).

Bezsporne, a nadto dowód: potwierdzenie przelewu k. 198,

N. Z. wielokrotnie rozmawiał z J. M. (2) o karze umownej. J. M. (2) zapewniał, że dokona zapłaty. Również specjalista do spraw windykacji w powodowej spółce- (...) kontaktowała się z J. M. (2), który nie kwestionował zadłużenia.

Dział windykacji w powodowej spółce na bieżąco rozlicza wpłaty dokonane przez klientów.

Na dzień 13 grudnia 2017 roku zadłużenie pozwanej z tytułu kary umownej wynosiło 273.604,27 zł.

Na dzień 15 stycznia 2018 roku łączna kwota zadłużenia pozwanej wynosiła 283.517,99 zł, w tym należność główna to 270.634,27 zł.

Na dzień 14 lutego 2018 roku zaległość pozwanej z tytułu należności głównej wynosiła 270.634,27 zł, zaś z tytułu odsetek 10.540,46 zł.

Dowód: zeznania świadka N. Z. k. 211-212, zeznania świadka M. K. k. 222-223, nierozliczone transakcje k. 230, potwierdzenie zapłaty k. 231, zawiadomienie o zajęcie wierzytelności z rachunku bankowego k. 232, potwierdzenie salda k. 239, noty odsetkowe k 230-231, raport k. 242, potwierdzenie salda k. 243, potwierdzenia salda z dowodami zapłaty k. 245-261, zestawienie zaległości k. 262,

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo okazało się uzasadnione.

W niniejszej sprawie powódka dochodziła roszczenia z weksla. W treści pozwu wskazano bowiem, ze powódka jest w posiadaniu weksla wystawionego przez pozwaną, pozwana nie wykonała swojego zobowiązania względem powódki, wobec czego powódka wypełniła weksel, a następnie przedstawiła weksel pozwanej do zapłaty.

Wobec powyższego należy zacząć od ogólnego zdefiniowania charakteru weksla. Wśród jego cech jako jedną z kluczowych należy wskazać abstrakcyjność. Polega ona na oderwaniu weksla od stosunku podstawowego, co oznacza, że brak, nieważność lub wadliwość stosunku kauzalnego nie ma wpływu na ważność zobowiązania wekslowego. (tak m.in. A. Szpunar Komentarz do prawa wekslowego Wyd. Prawn. 1994 k. 15; T. Borkowski Prawo wekslowe w praktyce k. 15). Przejawem abstrakcyjności weksla jest niedopuszczalność badania istnienia, ważności i wadliwości stosunku podstawowego ( art. 17 prawa wekslowego). Powyższe jest generalną zasadą, od której przepisy prawa wekslowego przewidują jednak wyjątki. Abstrakcyjność weksla doznaje bowiem osłabienia w przypadku weksla niezupełnego w chwili wystawienia (weksla in blanco), wystawionego w celu zabezpieczenia zobowiązania ze stosunku podstawowego (w niniejszej sprawie umowy partnerskiej z dnia 6 czerwca 2016 roku). Taki też weksel został wystawiony w niniejszej sprawie. To osłabienie abstrakcyjności weksla in blanco wyraża się w możliwości analizowania stanów faktycznych wynikających ze stosunku podstawowego, w szczególności tego, czy odpowiedzialność dłużnika w ramach stosunku wekslowego odpowiada rozmiarowi jego odpowiedzialności ze stosunku podstawowego. W niniejszej sprawie dopuszczalna była więc ocena, czy zobowiązanie wekslowe koreluje z zobowiązaniem pozwanej wynikającym ze wskazanej umowy partnerskiej.

Możliwość wysuwania przez wystawcę weksla zarzutów ze stosunku podstawowego wynika z treści art. 10 prawa wekslowego. Stanowi on, że jeżeli weksel, niezupełny w chwili wystawienia, uzupełniony został niezgodnie z zawartym porozumieniem, nie można wobec posiadacza zasłaniać się zarzutem, że nie zastosowano się do tego porozumienia, chyba że posiadacz nabył weksel w złej wierze albo przy nabyciu dopuścił się rażącego niedbalstwa. Stanowisko, zgodnie z którym gwarancyjny weksel in blanco nie jest wekslem abstrakcyjnym aprobowane jest w orzecznictwie. W wyroku z dnia 18 listopada 1970 r. I PR 407/70 Sąd Najwyższy stwierdził, że „weksel gwarancyjny nie jest wekslem abstrakcyjnym, lecz wekslem gwarantującym wykonanie zobowiązania, w więc „kauzalnym”.” Podobnie w uzasadnieniu wyroku z dnia 4 listopada 1993 r. w sprawie Acr 607/93 opubl. w OSAiSN nr 11-12/1994 poz. 58, stwierdził Sąd Apelacyjny w Katowicach, wskazując, iż „nie ulega wątpliwości, że zobowiązanie wekslowe ma charakter abstrakcyjny, czyli jest ono oderwane od swej podstawy prawnej ( causa). Trzeba jednak podkreślić, że ten abstrakcyjny charakter ulega osłabieniu w przypadku weksla niezupełnego. Sytuacja prawna dłużnika z weksla niezupełnego w chwili wystawienia kształtuje się różnie w zależności od tego, kto jest wierzycielem wekslowym. Jeżeli posiadaczem weksla jest pierwszy wierzyciel, wiąże go porozumienie zawarte z dłużnikiem (…). Podpisanie i wręczenie weksla in blanco oparte jest bowiem na zaufaniu do odbiorcy, który powinien wypełnić dokument zgodnie z zawartym porozumieniem. Uzasadnia to obronę wystawcy weksla, że weksel został wypełniony niezgodnie z porozumieniem.”

Wobec powyższego należy przyjąć, że ustawodawca przesądził o dopuszczalności badania treści stosunku podstawowego w przypadku dochodzenia przez pierwszego wierzyciela należności z weksla in blanco przeciwko jego wystawcy. Nie ulega wątpliwości, że powódka jest pierwszym wierzycielem wystawcy weksla (pozwanej).

Pozwana w zarzutach od nakazu zapłaty odniosła się do stosunku podstawowego.

Sąd nie podzielił argumentacji pozwanej o braku, w niniejszej sprawie, podstaw do wydania nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym z weksla. Wskazać należy, że abstrakcyjność weksla ma wpływ na rozkład ciężaru dowodu. Ten kto to dochodzi zapłaty jako wierzyciel wekslowy, musi tylko przedłożyć dokument weksla, na który się powołuje, i wykazać swą tożsamość z osobą remitenta, nie musi zatem wykazywać podstawy zobowiązania wekslowego ani tego, że ta podstawa w ogóle istniała. To na dłużniku wekslowym spoczywa ciężar udowodnienia, że weksel został wypełniony niezgodnie z porozumieniem (tak m.in. orzeczenie SN z dnia 24 października 1962 r., OSNCP 1962, poz. 27).

Przedstawione przez stronę pozwaną w zarzutach od nakazu zapłaty dowody oraz dowody złożone przez powódkę na dalszym etapie postępowania umożliwiały Sądowi zbadanie zgodności zobowiązania wekslowego z zobowiązaniem ciążącym na pozwanej w związku z zawarciem umowy partnerskiej.

Tak więc stan faktyczny w niniejszej sprawie ustalony został na podstawie wszystkich dokumentów przedłożonych przez strony – weksla, umowy, zestawień, faktur, wezwań do zapłaty, wyliczenia kary umownej, rozliczeń, potwierdzeń sald, dowodów wpłat. Żadna ze stron nie kwestionowała mocy dowodowej powołanych dokumentów, zaś Sąd również nie powziął wątpliwości co do ich prawdziwości i rzetelności. Poza tym uzupełniające znaczenie w stosunku do dowodów z dokumentów miały zeznania świadków, pracowników powódki. Zeznania te zasługiwały na wiarę i w żadnym zakresie nie zostały podważone przez stronę przeciwną. Świadkowie zrelacjonowali swoje role we współpracy z pozwaną. Szczególnie istotne znaczenie miały zeznania świadka K. P., który był autorem zestawień dotyczących wielkości obrotów z przedsiębiorstwem pozwanej. Świadek potwierdził, że wszystkie dane zawarte w zestawieniu pochodzą z systemu firmy. Poza tym świadek opisał, że dane uzyskane z sytemu służyły wyliczeniu kary umownej. Świadek podał, że w obliczeniach uwzględnił wszystkie zakupy pozwanej oraz korekty do zakupów.

Jak wynika z przedstawionych dowodów, strony procesu łączyła umowy partnerska z dnia 6 czerwca 2016 roku, która szczegółowo określała prawa i obowiązki stron. Z punktu widzenia roszczeń powódki istotne znaczenie mają postanowienia umowy dotyczące: świadczeń powódki na rzecz pozwanej po zawarciu umowy, minimalnych poziomów zakupów materiałów lakierniczych, przyczyn uzasadniających rozwiązanie umowy i podstaw do naliczenia kary umownej.

Na kwotę dochodzoną przez powódkę składały się zarówno kary umowne, którymi powódka obciążyła pozwaną w związku z rozwiązaniem umowy przed upływem czasu jej obowiązywania z uwagi na naruszenie warunków umowy oraz należności z faktur dotyczących sprzedanych towarów.

Odnosząc się w pierwszej kolejności do żądania zapłaty wynikających z faktur odpowiednio zauważyć trzeba, że pozwana nie kwestionowała tego zobowiązania ani co do zasady ani co do wysokości. Po wniesieniu pozwu w niniejszej sprawie, co miało miejsce w dniu 10 lipca 2017 roku, w dniu 16 sierpnia 2017 roku dokonała zapłaty kwoty 21.968,35 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie. Opisana wpłata wyczerpywała roszczenie powódki z tytułu ceny za zakupione przez pozwaną w powodowej spółce towary.

Pozwana kwestionowała natomiast istnienie obowiązku zapłaty kary umownej, która stanowiła zdecydowaną część dochodzonego w niniejszym postępowaniu roszczenia. Podważając obowiązek zapłaty kary umownej pozwana wskazała, że w związku z tym, że świadczenia pozwanej na podstawie umowy miały charakter świadczeń pieniężnych, zastrzeżenie kary umownej w §9 umowy stron było bezwzględnie nieważne.

Wskazać należy, że w §9 ust. 2 przewidziano karę umowną w przypadku rozwiązania umowy przed upływem czasu jej obowiązywania, w tym bez wypowiedzenia przez (...).

Materiał dowodowy dał wystarczające podstawy aby uznać, że ziściły się przesłanki uprawniające powódkę do rozwiązania umowy z powodu niewypełnienia przez pozwaną warunków z niej wynikających.

W tym miejscu zaznaczyć należy, że po zawarciu umowy strona powodowa dokonała na rzecz pozwanej wypłaty premii w wysokości 328.000,00 zł netto. Strona powodowa w odpowiedzi na zarzuty przedstawiła przekonującą argumentację uzasadniającą umieszczenie w umowie zapisów o karze umownej. Podkreśliła, że z uwagi na wartość przyznawanych pozwanej przez powódkę korzyści, konieczne było zabezpieczenie prawidłowego wykonania umowy, gdyż przyznawane pozwanej świadczenia miały bezzwrotny charakter. Ustalona kara umowna miała stanowić rekompensatę dla powódki o wartości ekwiwalentnej do świadczeń powódki wynikających z umowy, a poniesionych na rzecz pozwanej, na wypadek gdyby pozwana nie wykonała umowy w całości, a w szczególności nie zawarła umów sprzedaży na określoną wartość.

Przeprowadzone postępowanie dowodowe wykazało, że strona pozwana nie wywiązała się z postanowień umowy w zakresie minimalnych zakupów, czym naruszyła postanowienia § 5 pkt 3 umowy, a poza tym nie dokonywała płatności w terminach, czym naruszyła §5 pkt 4 umowy. Z zestawienia nierozliczonych transakcji, który to dokument w żaden sposób nie został podważony przez pozwaną wynika, że na dzień rozwiązania umowy pozwana kupiła od powódki materiały RM na kwotę 33.647,27 zł przy łącznym obrocie 46.771,55 zł. Pozwana nie kwestionowała zresztą, że nie zawarła z powódkę umów sprzedaży dotyczących materiałów RM na założone w umowie minimalne kwoty.

W tej sytuacji spełnione zostały przesłanki z §8 pkt 4, a zatem powódka uprawniona była do rozwiązania umowy z pozwaną bez wypowiedzenia. Skoro zaś przyczyną rozwiązania był brak realizacji obowiązków umownych przez pozwaną, zaktualizowało się prawo powódki do naliczenia kary umownej.

Jak już wskazano, pozwana zakwestionowała dopuszczalność zastrzeżenia kary umownej podnosząc, że została ona zastrzeżona na wypadek niewykonania zobowiązania o charakterze pieniężnym. Strona pozwana powołała się na art. 483 § 1 k.c. zgodnie z którym można zastrzec w umowie, że naprawienie szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania niepieniężnego nastąpi przez zapłatę określonej sumy (kara umowna).

Analiza treści umowy łączącej strony w zakresie zapisów o karze umownej prowadzi do wniosku, że kara umowna została przewidziana w sytuacji rozwiązania umowy przed upływem czasu jej obowiązywania.

Odnosząc się do powyższej kwestii w pierwszej kolejności wskazać należy, że w orzecznictwie niekwestionowane jest uprawnienie do zastrzeżenia w umowie kary umownej na wypadek odstąpienia lub wypowiedzenia umowy przez stronę (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 17 grudnia 2008 r., sygn. I CSK 240/08, LEX nr 484667; wyrok SN z dnia 20 października 2006 r., sygn. IV CSK 154/06, opubl. w OSNC 2007/7-8/117; wyrok SN z dnia 28 maja 2014 r., sygn. I CSK 345/13, LEX nr 1532768). W powołanych orzeczeniach wskazano, że zastrzeżenie kary umownej na wypadek odstąpienia od umowy można traktować jako formę uproszczenia redakcji warunków umowy, która pozwala na przyjęcie przez strony, że wypadki niewykonania lub nienależytego wykonania umowy, które uprawniają stronę do odstąpienia od umowy, stanowią jednocześnie podstawę do domagania się zapłaty kary umownej. Podkreślono również, że okoliczność, iż podstawą odstąpienia od umowy było nienależyte wykonanie przez jedną ze stron zobowiązania pieniężnego, nie przesądza charakteru jego zobowiązania, za które zastrzeżono karę umowną. Karę umowną można wiązać bowiem z nienależytym wykonaniem lub niewykonaniem obowiązku o charakterze niepieniężnym, przy czym to niewykonanie związane jest z odstąpieniem od umowy. W ocenie Sądu analogiczne zasady należy odnieść do sytuacji, w której strona rozwiązuje umowę, w związku z czym świadczenia stron w niej określone nie są kontynuowane. Przekładając zaś powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy zauważyć trzeba, że kara umowna została zastrzeżona na rzecz powódki jako surogat szkody, poniesionej w związku z tym że umowa nie będzie wykonywana przez pozwaną. Skoro zatem w związku z rozwiązaniem umowy pozwana nie miała faktycznie możliwości wywiązania się z wykonania zobowiązania niepieniężnego – dokonywania zakupów ponad określone limity i przez określony czas- należało uznać że zastrzeżenie kary umownej było skuteczne i ważne.

W związku z wpłatami dokonywanymi przez pozwaną zarówno na poczet należności z tytułu ceny, jak również na poczet kary umownej i odsetek strona powodowa ograniczyła żądanie, domagając się ostatecznie na dzień zamknięcia rozprawy z tytułu kary umownej kwoty 270.634,27 zł, zaś z tytułu skapitalizowanych odsetek kwoty 10.540,46 zł.

Strona pozwana, chociaż w piśmie z dnie 13 lutego 2018 roku kwestionowała rozliczenie zaległości pozwanej względem powódki, to nie przedstawiła własnych wyliczeń, które skutecznie podważyłyby dokumenty przedstawione przez powódkę, a prezentujące wysokość zadłużenia. Stąd uznać należy, że nie sprostała ciężarowi dowodzenia, że weksel został wypełniony na kwotę nie odpowiadającą rzeczywistej kwocie zadłużenia pozwanej względem powódki.

W tym stanie sprawy należało uznać, że zadłużenie pozwanej wobec powódki na rzecz zamknięcia rozprawy wynosi 270.634,27 zł, zaś wysokość skapitalizowanych odsetek wynosi 10.540,46 zł. Stąd w pkt I rozstrzygnięcia Sąd utrzymał nakaz zapłaty w mocy w zakresie kwoty 281.174,73 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 14 lutego 2018 roku.

Podkreślić należy, że kwota zadłużenia wskazana przez powódkę uwzględnia wpłaty dokonane przez pozwaną i nie pozostaje w sprzeczności z zestawieniem wpłat pochodzącym od Komornika sądowego.

Ponad kwotę 281.174,73 zł i kwotę odsetek za opóźnienie od tej kwoty od dnia 14 lutego 2018 roku powódka cofnęła powództwo, co uzasadniało uchylenie nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym i umorzenie postępowania ponad wskazaną kwotę.

Podstawę prawną tego rozstrzygnięcia stanowił przepis art. 494 k.p.c. oraz art. 355 §1 k.p.c..

O odsetkach orzeczono na podstawie art. 482 § 1 k.c..

Podstawę rozstrzygnięcia o kosztach postępowania stanowił art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 108 k.p.c. Powództwo zostało uwzględnione w całości, stąd mając na uwadze zasadę odpowiedzialności za wynik procesu, należało kosztami niniejszego postępowania obciążyć w całości pozwaną.

Na koszty zasądzone w nakazie zapłaty złożyła się opłata od pozwu w postępowaniu nakazowym wynosząca 4.700,00 zł, opłata skarbowa od pełnomocnictwa procesowego w kwocie 17,00 zł oraz wynagrodzenie pełnomocnika procesowego reprezentującego powódkę w kwocie 7.200,00 zł. Wysokość wynagrodzenia została ustalona na podstawie § 3 pkt 7) rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U. poz.1804, zm.:Dz.U. z 2016 r. poz.1667).

W pkt III tytułem wyroku należało zasądzić od pozwanej na rzecz powódki dodatkowo kwotę 3.600,00 zł tytułem kosztów procesu. Należne stronie powodowej koszty procesu z tytułu wynagrodzenia występującego w sprawie pełnomocnika wynosiły łącznie 10.800,00 zł, co wynika z §2 pkt 7) wymienionego rozporządzenia.