Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Sąd Okręgowy w Szczecinie Wydział VIII Gospodarczy

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Natalia Pawłowska-Grzelczak (spr.)

Sędziowie: SO Patrycja Baranowska

SO Anna Górnik

po rozpoznaniu w dniu 12 marca 2018 roku w Szczecinie

na posiedzeniu niejawnym

sprawy w postępowaniu upadłościowym osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej F. F.

o ustalenie planu spłaty wierzycieli

na skutek zażalenia upadłego F. F. na postanowienie Sądu Rejonowego Szczecin – Centrum w Szczecinie z dnia 3 listopada 2017 roku, sygnatura akt XII GUp 95/16

postanawia:

oddalić zażalenie.

SSO Anna Górnik SSO Natalia Pawłowska-Grzelczak SSO Patrycja Baranowska

UZASADNIENIE

Postanowieniem wydanym 25 października 2016 roku Sąd Rejonowy Szczecin – Centrum w Szczecinie ogłosił upadłość osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej F. F.. W skład masy upadłości weszły wyłącznie środki uzyskiwane z wypłaty świadczenia emerytalnego upadłego w części podlegającej zajęciu.

W postępowaniu upadłościowym syndyk sporządził listę wierzytelności uznając wierzytelności: (...) S.A. w kwocie 1200,05 zł w kat. II, U. Niestandaryzowanego Sekurytyzacyjnego Funduszu Inwestycyjnego Zamkniętego z siedzibą w W. w kwocie 3259,40 zł (z czego 3256,29 zł w kat. II i 3,11 zł w kat. III) oraz G. V. Niestandaryzowanego Sekurytyzacyjnego Funduszu Inwestycyjnego Zamkniętego w W. w kwocie 10165,56 zł (9792,55 zł w kat. II i 373,01 zł w kat. III). Postanowieniem z dnia 11 lipca 2017 roku sędzia komisarz zatwierdził listę wierzytelności oraz uzupełniającą listę wierzytelności.

Pismem z 24 kwietnia 2017 roku upadły wniósł o stwierdzenie wykonania planu spłaty wierzycieli i umorzenie zobowiązań upadłego powstałych przed ogłoszeniem upadłości i niewykonanych w wyniku wykonania planu spłaty wierzycieli. Wskazał w uzasadnieniu, że spłacił już wierzycieli (łącznie 445,34 zł), a mimo to z emerytury potrącana jest kwota 1328,26 zł. Nadto, otrzymywane po potrąceniach świadczenie emerytalne w kwocie 500 zł nie pozwala na pokrycie kosztów leczenia i najmu pokoju, a niewypłacalność była następstwem niezależnych okoliczności, tj. śmierci konkubiny i ciężkiej oraz przewlekłej choroby.

Na posiedzeniu w dniu 20 czerwca 2017 roku upadły wskazał, że choruje na nowotwór złośliwy z przerzutami oraz ma problemy ortopedyczne. Nie stać go na zakup niezbędnych leków, zalega z opłatami za podnajmowany w zamian za opiekę pokój i nie jest w stanie stosować przepisanej mu diety z powodu braku środków. Nadto, po ogłoszeniu upadłości także zaciągnął zobowiązania. Nie jest w stanie uzyskać pomocy z (...) ze względu na brak zgody na wizytę pracowników opieki społecznej osoby, u której mieszka.

W dniu 2 sierpnia 2017 roku syndyk złożył ostateczny plan podziału funduszów masy upadłości, określając sumę podlegającą podziałowi na kwotę 5.715,24 zł. Zgodnie z planem podziału, wierzyciele z II kategorii zostali zaspokojeni w 40,11%. Postanowieniem z dnia 28 września 2017 roku sędzia komisarz zatwierdził wskazany plan podziału. Plan podziału został wykonany przez syndyka.

Upadły w toku postępowania wykonywał swoje obowiązki w sposób należyty.

W toku postępowania ustalono, że upadłemu przysługuje świadczenie emerytalne w kwocie ok. 2100 zł brutto miesięcznie, a stałe koszty utrzymania wynoszą ok. 1800 zł i obejmują zakup żywności z uwzględnieniem diety w związku z chorobami (ok. 700 zł), zakup środków higieny (ok. 50 zł), zakup odzieży (ok. 50 zł), koszty najmu pokoju (500 zł) 9 leczenia (ok. 500 zł). Upadły leczy się z powodu choroby nowotworowej, cukrzycy oraz nadciśnienia i przyjmuje na stałe leki. Nie jest w stanie podjąć żadnego zatrudnienia.

Postanowieniem wydanym 3 listopada 2017 roku Sąd Rejonowy Szczecin-Centrum w Szczecinie ustalił plan spłaty wierzycieli upadłego przewidujący, że upadły przeznaczy na zaspokojenie swoich wierzycieli łączną kwotę 3800 zł uiszczając na rzecz (...) S.A. w L. kwotę 304 zł, na rzecz U. Niestandaryzowanego Sekurytyzacyjnego Funduszu Inwestycyjnego Zamkniętego w W. kwotę 836 zł oraz na rzecz G. V. Niestandaryzowanego Sekurytyzacyjnego Funduszu Inwestycyjnego Zamkniętego w W. kwotę 2.660 zł w terminie 14 dni od daty uprawomocnienia się postanowienia w przedmiocie ustalenia plany spłaty. W punkcie II wskazano, że po wykonaniu planu spłaty, pozostałe niespłacone w ramach planu spłaty zobowiązania wymienione w pkt I postanowienia oraz zobowiązania upadłego powstałe przed dniem ogłoszenia upadłości, z wyłączeniem zobowiązań wymienionych szczegółowo w art. 491 ²¹ ust. 2 prawa upadłościowego zostaną umorzone.

Sąd ustalił, że do spłaty pozostała upadłemu kwota 8.909,77 zł, a po wykonaniu ostatecznego planu podziału do rozdysponowania na rzecz wierzycieli w ramach planu spłaty pozostaje kwota 3800 zł z tytułu wpływ środków z zajętego świadczenia emerytalnego. Sąd ustalił zatem jednorazowy plan spłaty wierzycieli obejmujący tą kwotę i dokonał w ramach planu proporcjonalnego podziału kwoty, przy uwzględnieniu wysokości uznanych wierzytelności na liście oraz faktu częściowego zaspokojenia wierzycieli w toku sprawy. Sąd nie znalazł przy tym podstaw do ustalania planu spłaty obciążąjącego upadłego ponad kwotę znajdującą się aktualnie w masie upadłości ze względu na brak majątku oraz wysokość osiąganych dochodów, jak również konieczność zapewnienia minimum egzystencji upadłemu.

Wniesionym 7 grudnia 2017 roku zażaleniem upadły zaskarżył ww. postanowienie z dnia 3 listopada 2017 roku w całości zarzucając:

1.  Naruszenie przepisów prawa procesowego, tj. art. 491 ¹⁰ ust. 2 prawa upadłościowego i naprawczego przez odmowę umorzenia postępowania oraz art. 491 ¹⁴ ust. 2 i art. 491 ¹⁶ prawa upadłościowego i naprawczego poprzez odmowę umorzenia postępowania i ustalenie planu spłat w oderwaniu od osobistej sytuacji upadłego;

2.  Naruszenie prawa materialnego, tj. art. 5 k.c. poprzez jego niezastosowanie i pominięcie osobistej sytuacji upadłego, a w szczególności jego stanu zdrowia i wieku;

3.  Błąd w ustaleniach faktycznych poprzez przyjęcie, że upadły z kwoty 400-500 zł miesięcznie był w stanie utrzymać się i leczyć z choroby nowotworowej, nadciśnienia cukrzycy.

Wskazując na powyższe wniósł o uchylenie zaskarżonego postanowienia w całości i umorzenie postępowania oraz o zasądzenie na rzecz upadłego kosztów postępowania zażaleniowego wg norm przepisanych.

W uzasadnieniu podkreślił, że sama obiektywnie istniejąca sytuacja osobista upadłego wykluczająca jakiekolwiek spłaty w ramach planu jest wystarczającą podstawą do umorzenia zobowiązań bez ustalania planu spłaty wierzycieli.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Zażalenie wniesione przez upadłego nie zasługiwało na uwzględnienie.

Stosownie do regulacji art. 2 ust. 2 ustawy z dnia 28 lutego 2003 roku Prawo upadłościowe (t.j. Dz.U. z 2017r., poz. 2344) postępowanie upadłościowe wobec osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej należy prowadzić tak, aby umożliwić umorzenie zobowiązań upadłego niewykonanych w postępowaniu upadłościowym, a jeśli jest to możliwe - zaspokoić roszczenia wierzycieli w jak najwyższym stopniu.

Chociaż więc pierwszoplanowym celem tzw. upadłości konsumenckiej jest oddłużenie osoby fizycznej, to jednak przy zachowaniu słusznych praw wierzycieli, tak aby nie pozbawiało ono dłużnika w przyszłości motywacji do zwiększonej staranności. Zasadą jest zatem, że umorzenie zobowiązań upadłego będącego konsumentem powinno zostać poprzedzone próbą spłacenia przynajmniej części zadłużenia.

Jeśli bowiem upadły nie posiada majątku i z tego powodu nie został sporządzony plan podziału Sąd upadłościowy powinien ustalić plan spłaty wierzycieli – uwzględniając przy tym możliwości zarobkowe upadłego, konieczność utrzymania upadłego i osób pozostających na jego utrzymaniu, w tym ich potrzeby mieszkaniowe, wysokość niezaspokojonych wierzytelności i realność ich zaspokojenia w przyszłości (art. 491 ¹⁴ ust. 1 w zw. z art. 491 ¹⁵ ust. 4 p.u). Zgodnie z tym ostatnim przepisem, w postanowieniu o ustaleniu planu spłaty wierzycieli sąd określa, w jakim zakresie i w jakim czasie, nie dłuższym niż trzydzieści sześć miesięcy, upadły jest obowiązany spłacać zobowiązania uznane na liście wierzytelności, niewykonane w toku postępowania na podstawie planów podziału, oraz jaka część zobowiązań upadłego powstałych przed dniem ogłoszenia upadłości zostanie umorzona po wykonaniu planu spłaty wierzycieli.

Dopiero w przypadku stwierdzenia – jak o tym stanowi przepis art. 491 ¹⁶ ust. 1 p.u.n. – że osobista sytuacja upadłego w oczywisty sposób wskazuje, że nie byłby on zdolny do dokonania jakichkolwiek spłat w ramach planu spłaty wierzycieli Sąd powinien umorzyć jego zobowiązania bez ustalenia planu spłaty.

Jak wskazał A. W. w Systemie Prawa Handlowego, Tom 6 Rozdział 39, (...) pierwszym momentem, w którym może nastąpić oddłużenie, jest zatwierdzenie listy wierzytelności w sytuacji, w której faza likwidacyjna nie może przynieść pożądanego efektu z uwagi na brak majątku upadłego (nie sporządza się wówczas planu podziału). Drugim momentem jest – o ile faza likwidacyjna pozwala na częściowe zaspokojenie roszczeń wierzycieli – wykonanie ostatecznego planu podziału. W obydwu przypadkach zasadniczym dalszym etapem postępowania powinno być ustalenie planu spłaty wierzycieli (art. 491 ¹⁴ ust. 1 prawa upadłościowego). Jeśli jednakże upadły nie dysponuje stałym źródłem dochodów w wysokości umożliwiającej dokonywanie spłat w ramach planu wierzycieli (art. 491 ¹⁶ ust. 1 prawa upadłościowego), sąd odstępuje od jego ustalenia i umarza zobowiązania. Powołana przesłanka posługuje się określeniem „jakichkolwiek spłat”, co oznacza wymóg rozpoczęcia drugiej fazy postępowania nawet w sytuacji, w której możliwe do przyjęcia warunki planu spłaty zakładają jedynie niewielkie – choć nie symboliczne – płatności na rzecz wierzycieli. Trzecim momentem, w którym może nastąpić oddłużenie, jest taka zmiana okoliczności w czasie wykonywania planu spłaty wierzycieli, kiedy dłużnik w sposób trwały utracił możliwość wywiązywania się z nałożonych na niego obowiązków. Czwartym, najbardziej pożądanym momentem oddłużenia, jest wykonanie przez upadłego ustalonego planu spłaty.

Niekwestionowane jest stanowisko, że odstąpienie od ustalenia planu spłaty, a zatem rezygnacja z istotnego stadium postępowania upadłościowego, powinno mieć charakter absolutnie wyjątkowy, uzasadniony stanem zdrowia upadłego, jego niedołężnością, brakiem zdolności do pracy – w sytuacji gdy dostępne źródła utrzymania pozwalają wyłącznie na pokrycie bieżących potrzeb upadłego i osób pozostających na jego utrzymaniu, a nie ma podstaw do uznania, aby stan ten mógł ulec zmianie w najdłuższym możliwym – tj. 36-miesięcznym (por. art. 491 ¹⁵ ust. 1 p.u.n. ) – okresie wykonywania planu spłaty.

W przedmiotowej sprawie ze spełnieniem warunków przepisu art. 491 ¹⁶ ust. 1 ustawy, wbrew treści zażalenia upadłego, nie mamy do czynienia. Warunkiem umorzenia zobowiązań bez ustalenia planu spłaty, którego to postanowienia w swoim zażaleniu domaga się upadły, jest przede wszystkim brak zdolności do dokonania jakichkolwiek spłat w ramach planu spłaty wierzycieli w okresie wykonywania planu spłaty. Dopiero w dalszej kolejności badaniu podlega to, czy powyższe spowodowane jest osobistą sytuacją upadłego, która w oczywisty sposób wskazuje na ów brak zdolności do dokonania spłat.

Tymczasem, jak wskazał Sąd Rejonowy Szczecin-Centrum w Szczecinie, kwota 3800 zł, uzyskana z tytułu wpływu środków z zajętego świadczenia emerytalnego, aktualnie – po wykonaniu ostatecznego planu podziału - pozostaje do rozdysponowania na rzecz wierzycieli w ramach planu spłaty. Innymi słowy, wskazana w postanowieniu kwota 3800 zł przeznaczona na zaspokojenie wierzycieli, została już od upadłego wyegzekwowana. Nie sposób zatem przyjąć, że w odniesieniu do tej kwoty upadły utracił zdolność do dokonywania spłat. Prawidłowym było również ustalenie jednorazowego planu spłaty wierzycieli obejmującego ww. kwotę. Kwota przewidziana postanowieniem Sądu Rejonowego Szczecin-Centrum w Szczecinie znajduje się w masie upadłości, a dokonanie jej spłaty jednorazowo nie będzie skutkować koniecznością dalszego obciążania dłużnika i pozwoli na szybkie zakończenie postępowania upadłościowego względem F. F..

Jedynie na marginesie Sąd wskazuje, że choć niewątpliwie sytuacja osobista upadłego jest trudna, to – biorąc pod uwagę wysokość świadczenia emerytalnego (przed potrąceniami) – brak jest podstaw do uznania, że w sposób oczywisty wskazuje na całkowity brak zdolności do dokonywania spłat.

Mając na uwadze powyższą argumentację Sąd uznał, że zażalenie upadłego nie zasługiwało na uwzględnienie i z tej przyczyny, na podstawie art. 385 k.p.c. w związku z art. 397 §2 k.p.c., je oddalił.

SSO Anna Górnik SSO Natalia Paw łowska-Grzelczak SSO Patrycja Baranowska

Sygn. akt VIII Gz 49/18

ZARZĄDZENIE

1.  (...)

2.  (...)

- (...)

- (...)

3. (...)