Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt: I Ns 195/16

POSTANOWIENIE

Dnia 05/12/2017 r.

Sąd Rejonowy w Inowrocławiu I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący:

SSR Marcin Sroczyński

Protokolant:

starszy sekretarz sądowy Joanna Operacz-Nizioł

po rozpoznaniu w dniu 5 grudnia 2017 r. w Inowrocławiu

na rozprawie

sprawy z wniosku M. G. reprezentowanej przez opiekuna prawnego D. K.

z udziałem Spółdzielczej Kasy Oszczędnościowo-Kredytowej im. F. S. z siedzibą w G.

o zatwierdzenie uchylenia się od skutków prawnych niezłożenia w terminie oświadczenia o odrzuceniu spadku po K. K. (1)

postanawia:

1.  zatwierdzić oświadczenie opiekuna prawnego D. K. złożone w imieniu ubezwłasnowolnionej całkowicie M. G. o uchyleniu się od skutków prawnych niezachowania terminu do złożenia oświadczenia o odrzuceniu spadku po babci K. K. (1) zmarłej dnia 28 sierpnia 2007 roku w I., posiadającej ostatnie miejsce zwykłego pobytu w I.,

2.  kosztami postępowania od których zwolniona była wnioskodawczyni obciążyć
Skarb Państwa,

3.  przyznać ze Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Inowrocławiu na rzecz adwokata W. R. kwotę 442,80 zł (czterysta czterdzieści dwa złote 80/100) tytułem zwrotu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej wnioskodawczyni z urzędu.

SSR Marcin Sroczyński

Sygn. akt I Ns 195/16

UZASADNIENIE

W dniu 11 lutego 2016 roku wnioskodawczyni M. G. działająca przez opiekuna prawnego D. K. złożyła wniosek o przyjęcie i zatwierdzenie oświadczenia wnioskodawczyni D. K. jako opiekuna prawnego całkowicie ubezwłasnowolnionej M. G. o uchyleniu się w imieniu całkowicie ubezwłasnowolnionej od skutków prawnych nie złożenia w terminie oświadczenia o odrzucenia spadku po zmarłej K. K. (1). Przyjęcie oświadczenia wnioskodawczyni D. K., że spadek przypadający całkowicie ubezwłasnowolnionej M. G. na podstawie dziedziczenia ustawowego, po zmarłej w dniu 28 sierpnia 2007 roku w I., K. K. (1) w imieniu całkowicie ubezwłasnowolnionej odrzuca w całości. W uzasadnieniu wniosku wskazano, iż M. G. jest wnuczką zmarłej K. K. (1). Należy do kręgu spadkobierców ustawowych po zmarłej. Postępowanie o stwierdzenie nabycia spadku nie było przeprowadzone, podobnie nie zostało wydane notarialne poświadczenie dziedziczenia. M. G. nie składała też oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku. W związku z powyższym spadek po zmarłej przyjęła z upływem 6 miesięcy od chwili dowiedzenia się o tytule powołania czyli od chwili śmierci K. K. (1). M. G. jest osobą całkowicie ubezwłasnowolnioną z powodu upośledzenia umysłowego w stopniu znacznym. M. G. nie złożyła oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku, bowiem uniemożliwiał to stan jej zdrowia. Już w tamtym czasie M. G. była osobą upośledzoną umysłowo, co znacznie ograniczało możliwość zrozumienia zaistniałej sytuacji, a tym bardziej podjęcia jakiejkolwiek decyzji w tej kwestii. M. G. jest osobą o zaburzonej mowie, niekomunikatywną, o zaburzonym zrozumieniu werbalnym. Nie ma orientacji w otoczeniu i autoorientacji. Występuje u niej autoagresja, infantylizm. Nie jest zdolna do samodzielnej egzystencji. Od 2004 roku była uznana za osobę niepełnosprawną w stopniu umiarkowanym. Trudno zatem przypuszczać aby była ona w stanie zrozumieć treść i złożyć wymagane oświadczenie woli w kwestii przyjęcia lub odrzucenia spadku. Nie sposób przyjęć jakoby całkowicie ubezwłasnowolniona z uwagi na stan zdrowia orientowała się w sytuacji finansowej babci, czy też by funkcjonowała na poziomie umożliwiającym ustalenie faktycznego stanu spadku. Przyczyną nie zachowania przez spadkobiercę terminu do złożenia oświadczenia o odrzuceniu spadku był stan zdrowia całkowicie ubezwłasnowolnionej, która funkcjonuje i przez wiele lat funkcjonowała na poziomie upośledzenia umysłowego w stopniu znacznym. Zachodzi za tym przypuszczenie, że M. G. nie posiadała żadnej wiedzy na temat sytuacji materialnej spadkodawczyni, a ten brak wiedzy nie pozostaje w związku przyczynowym z niedołożeniem przez nią należytej staranności w ustaleniu rzeczywistego stany majątku spadkowego. Wnioskodawczyni jako opiekun prawny całkowicie ubezwłasnowolnionej M. G. nie dysponowała wiedzą co do powołania podopiecznej do dziedziczenia po zmarłej babci. Jaka osoba obca nie orientuje się w jej stosunkach rodzinnych. O takowym dziedziczeniu dowiedziała się dopiero, gdy M. G. została pozwana o zapłatę należności wchodzącej w skład spadku po zmarłej babci. Zmarła K. K. (1) pozostawiła po sobie długi w nieznanej wysokości, które należą do spadku. W tej sytuacji należy przypuszczać, że gdyby całkowicie ubezwłasnowolniona M. G. na dzień śmierci spadkodawczyni miała ustanowionego opiekuna prawnego, a ten miałby wiedzę o stanie majątku zmarłej w szczególności że w skład masy spadkowej wchodzą długi, to z pewnością w imieniu M. G. spadek by odrzuciła. Brak tego oświadczenia, wynikał z błędu co do skutków prawnych, od którego wnioskodawczyni w imieniu M. G. się uchyla.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny

W dniu 13 czerwca 2006 roku K. K. (1) zawarła umowę ramową pożyczek odnawialnych ,,chwilówek” nr (...) z Spółdzielczą Kasą Oszczędnościowo- Kredytową im. F. S. z siedzibą w G.. Po zawarciu umowy pożyczki K. K. (2) zmarła w dniu 28 sierpnia 2007 roku w I..

Dowód: umowa ramowa pożyczek ,,chwilówek” nr (...) k. 28-31, odpis

skrócony aktu zgony K. K. (1) k. 7

W dniu 4 stycznia 2013 roku został złożony do Sądu Rejonowego w Inowrocławiu pozew przeciwko między innymi M. G. jako spadkobierczyni K. K. (1) o zapłatę kwoty 2.047,30 zł wraz z odsetkami i kosztami postępowania. W dniu 4 marca 2013 roku został wydany przez Sąd Rejonowy w Inowrocławiu nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym przeciwko między innymi wnioskodawczyni o zapłatę kwoty 2.047,30 zł wraz z odsetkami i kosztami postępowania z tytułu zobowiązań K. K. (1).

Dowód: kopia pozwu z dni 28 grudnia 2013 roku k. 12, kopia nakazu zapłaty w

postępowaniu upominawczym z dnia 4 marca 2013 roku k. 13

M. G. jest osobą o znacznym stopniu niepełnosprawności oraz osobą całkowicie ubezwłasnowolniona. Postanowieniem z dnia 3 marca 2017 roku Sąd Rejonowy w Chełmnie zezwolił opiekunowi prawnemu D. K. przedstawicielowi całkowicie ubezwłasnowolnionej M. G. na odrzucenie w jej imieniu spadku po K. K. (1).

Dowód: kopia orzeczenia o stopniu niepełnosprawności k.8, odpis

prawomocnego postanowienia z dnia 3 marca 2017 roku

Sądu Rejonowego w Chełmnie k. 46, zeznania D. K.

opiekuna prawnego M. G. k. 52

Sąd zważył co następuje

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o przedłożone dokumenty jak również w oparciu o zeznania D. K. opiekuna prawnego M. G.. Zgodnie z art. 1015 § k.c. oświadczenie o przyjęciu bądź odrzuceniu spadku może być złożone w ciągu sześciu miesięcy od dnia, w którym spadkobierca dowiedział się o tytule swego powołania do spadku. Brak oświadczenia spadkobiercy w powyższym terminie jest jednoznaczny z prostym przyjęciem spadku (według brzmienia na dzień otwarcia spadku po K. K. (1) art. 1015 § 2 zd. pierwsze k.c.). Z kolei w myśl z art. 1019 § 2 k.c. jeżeli spadkobierca, który pod wpływem groźby lub błędu nie złożył żadnego oświadczenia (o przyjęciu lub odrzuceniu spadku) w terminie, może uchylić się od skutków prawnych niezachowania terminu. Zgodnie z art.1019 § 1 k.c. jeżeli oświadczenie o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku zostało złożone pod wpływem błędu lub groźby , stosuje się przepisy o wadach oświadczenia woli z następującymi zmianami: uchylenie się od skutków prawnych oświadczenia powinno nastąpić przed sądem, spadkobierca powinien jednocześnie oświadczyć, czy i jak spadek przyjmuje, czy też go odrzuca. Uchylenie się od skutków prawnych oświadczenia o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku wymaga zatwierdzenia przez sąd (art. 1019 § 3 k.c.).Spadkobiercy przysługuje uprawnienie do uchylenia się od skutków prawnych oświadczenia lub braku oświadczenia, jeżeli składający był w błędzie co do treści czynności prawnej (art. 84 k.c.) oraz, jeżeli błąd był istotny zarówno obiektywnie jak i subiektywnie. Błąd ten może mieć postać błędu dotyczącego osoby spadkodawcy, tytułu powołania jak i przedmiotu spadku. Jak wskazuje się w doktrynie odesłanie zawarte w (...) § 1 k.c. wyraźnie wskazuje na uregulowania dotyczące błędu i groźby, ale nie może budzić wątpliwości, że mają zastosowanie normy odnoszące się do innych wad oświadczeń woli w tym oświadczeń osób znajdujących się w stanie wyłączającym świadome albo swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli. Odnosi się ona do oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku (tak Elżbieta Skowrońska - Bocian Komentarz do kodeksu cywilnego księga czwarta spadki Warszawa 2005 str.196).

W ocenie Sądu M. G. nie posiadała wiedzy o długach spadkowych swej babci K. K. (1). Z zgromadzonego materiału dowodowego wynika, iż jest osobą o znacznym stopniu niepełnoprawności intelektualnej oraz osobą całkowicie ubezwłasnowolnioną, która nie ma świadomości w zakresie postrzegania rzeczywistości. Nie posiada ona również wiedzy co to jest spadek, dług, pieniądz co wskazał w swych zeznaniach jej opiekun prawny k. 52. Również zostało przedłożone do akt sprawy prawomocne postanowienie Sądu Rejonowego w Chełmnie z dnia 3 marca 2017 roku, który zezwolił opiekunowi prawnemu D. K. przedstawicielowi całkowicie ubezwłasnowolnionej M. G. na odrzucenie w jej imieniu spadku po K. K. (1) k.46. D. K. została ustanowiona opiekunem prawnym wnioskodawczyni w dniu 17 września 2014 roku, co wynika z kopii zaświadczenia k. 11.Mając powyższe na uwadze Sąd zatwierdził oświadczenie opiekuna prawnego D. K. złożone w imieniu całkowicie ubezwłasnowolnionej M. G. o uchyleniu się od skutków prawnych niezachowania terminu do złożenia oświadczenia o odrzuceniu spadku po babci K. K. (1) zmarłej dnia 28 sierpnia 2007 roku w I., posiadającej ostatnie miejsce zwykłego pobytu w I. (punkt pierwszy postanowienia). Kosztami postępowania od których zwolniona była wnioskodawczyni Sąd na podstawie art. 113 ust.1 Ustawy z dnia 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych w zw. z art. 520 § 1 k.p.c. obciążył Skarb Państwa (punkt drugi postanowienia).

Z uwagi na okoliczność, iż wnioskodawczyni była reprezentowana przez ustanowionego w sprawie pełnomocnika z urzędu Sąd na podstawie § 12 pkt.1 w zw. z § 4 pkt.2 i 3 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu przyznał na rzecz adwokata W. R. kwotę 442,80 zł tytułem zwrotu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej wnioskodawczyni z urzędu. Sąd mając na uwadze nakład pracy pełnomocnika wnioskodawczyni przyznał mu wynagrodzenie w trzykrotnej wysokości stawki minimalnej ( punkt trzeci postanowienia).

SSR Marcin Sroczyński