Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 15 marca 2018 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach III Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie następującym:

Przewodniczący-Sędzia SO Teresa Kołęczko-Wacławik

Sędziowie SO Gabriela Sobczyk (spr.)

SO Maryla Majewska-Lewandowska

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 15 marca 2018 r.

sprawy ze skargi R. C.

na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki, w sprawie toczącej się przed Sądem Rejonowym w Gliwicach pod sygn. I C 9/17

przy udziale Skarbu Państwa – Prezesa Sądu Rejonowego

postanawia:

1.  stwierdzić, że w sprawie I C 9/17 toczącej się przed Sądem Rejonowym w Gliwicach nastąpiła przewlekłość postępowania;

2.  przyznać skarżącemu R. C. od Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Gliwicach kwotę 2000 zł (dwa tysiące złotych);

3.  oddalić skargę w pozostałej części.

SSR(del.) Maryla Majewska-Lewandowska SSO Teresa Kołeczko-Wacławik SSO Gabriela Sobczyk

Sygn. akt III S 17/18

UZASADNIENIE

Skarżący R. C. wniósł w dniu 12.01.2018r. skargę na podstawie ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r., wskazując że domaga się przyznania kwoty 20 000 zł za przewlekłość postępowania w sprawie I C 9/17 Sądu Rejonowego w Gliwicach. Wskazał, że pozew został przez niego złożony w dniu 27 grudnia 2016r., a Sąd wyznaczył rozprawę po 14 miesiącach. Ponadto wzywał go w kwietniu 2017r. do złożenia pozwu bez wulgaryzmów, mimo, że w ocenie skarżącego pozew wulgaryzmów nie zawierał. Ponadto postanowienie dotyczące zwolnienia z kosztów sądowych z 13 lutego 2017r, zostało skarżącemu wysłane 22 czerwca 2017r. wskazał, że skoro w lutym zwolniono go od kosztów, to czytano pozew, a zatem niezasadne były wzywanie po kolejnych dwóch miesiącach o nowy pozew.

Skarb Państwa- Prezes Sądu Rejonowego w Gliwicach przystąpił do sprawy i wniósł o oddalenie skargi. Wskazał, że Sad Rejonowy przeprowadził szereg czynności bez zbędnej zwłoki. Jedyna dłuższa przerwa w toku postępowania miała miejsce pomiędzy 20 kwietnia 2017r. a 22 czerwca 2017r., ale zdaniem uczestnika nie ma ona charakteru rażącego. Wskazał przy tym na problemy kadrowe sekretariatu Wydziału I Cywilnego tego Sądu. Podniósł przy tym, że pomimo istniejącego braku wniosku dowodowego powoda o dopuszczenie dowodu z zeznań świadka lekarza wyznaczenie pierwszego terminu rozprawy zostało i tak przyspieszone.

Sąd Okręgowy ustalił następujący przebieg postępowania w sprawie I C 9/17 Sądu Rejonowego w Gliwicach:

Pozew skarżącego o zapłatę od Skarbu Państwa- Dyrektora Aresztu Śledczego w G. kwoty 60 000 zł z tytułu zadośćuczynienia za pogorszenie stanu zdrowia powoda w związku ze sposobem żywienia powoda w pozwanym areszcie wpłynął do Sądu w dniu w dniu 30 grudnia 2016r. Zarządzenie o wpisaniu sprawy do repertorium C oraz o ustaleniu opłaty i o wezwaniu powoda do złożenia oświadczenia o stanie majątkowym na formularzu wydano 3 stycznia 2017r., a wysłano 16.01. 2017r. Wezwanie to powód otrzymał w dniu 19.01.2017r. W dniu 25 stycznia 2017r. wpłynęło oświadczenie powoda o stanie rodzinnym, majątku, dochodach i źródłach utrzymania na formularzu. Postanowieniem z dnia 13 lutego 2017 r. referendarz sądowy zwolnił powoda od kosztów sądowych w całości. W tym samym dniu wydał zarządzenia o doręczeniu tego postanowienia stronom, jednocześnie jednak wydano zarządzenie o wstrzymaniu wykonania tego doręczenia do czasu przedstawienia sprawy sędziemu referentowi. Akta przedstawiono sędziemu referentowi w dniu 22 lutego 2017r. Zarządzeniem sędziego z 23 lutego 2017r. wezwano powoda do przedłożenie pozwu wraz z odpisem bez słów wulgarnych - pod rygorem zwrotu pozwu. Polecono w związku z tym wstrzymanie wykonania zarządzenia z 13 lutego 2017r. odnośnie doręczenia postanowienia referendarza z 13.02.2017r. Zarządzenie to wykonano 5 kwietnia 2017r., zobowiązanie powód otrzymał w dniu 6 kwietnia 2017r. W dniu 12 kwietnia 2017r. wpłynął nowo sformułowany przez powoda pozew. Zarządzeniem z dnia 20 kwietnia 2017r. polecono doręczenie powodowi oraz pozwanemu odpisu postanowienia z 13 lutego 2017r. oraz pozwanemu odpisu pozwu z zobowiązaniem do wskazania w terminie 14 dni wszelkich zarzutów, twierdzeń, wniosków pod rygorem ich utraty w dalszym postępowaniu. Zarządzenie to wykonano 22 czerwca 2017r. W dniu 6 lipca 2017r. wpłynęła odpowiedź na pozew. Zarządzeniem z dnia 16 sierpnia 2017r. wezwano pozwanego do wykazania w terminie 7 dni, że osoba podpisana pod odpowiedzią na pozew została powołana na stanowisko dyrektora Aresztu Śledczego w G. dokumentami nieuwierzytelnionymi notarialnie – w terminie 7 dni pod rygorem zwrotu odpowiedzi na pozew. Zarządzenie to wykonano 18 sierpnia 2017r. i doręczono 24 sierpnia 2017r. Pismem, które wpłynęło 31 sierpnia 2017r. przedstawiono żądany dokument. Zarządzeniem z dnia 14 września 2017r. polecono doręczenie odpisu odpowiedzi na pozew powodowi z zobowiązanie do ustosunkowania się w terminie 2 tygodni do jej treści, wskazania wszelkich twierdzeń i dowodów pod rygorem ich pominięcia w dalszym toku postępowania. Zarządzenie to wykonano 25.09.2017r. Powód otrzymał to zobowiązanie 27 września 2017r. Z akt wynika, że wpłynęło pismo powoda wysłane 29 września 2017r. Zarządzeniem z dnia 23 października 2017r. wezwano powoda do dołączenia w terminie 7 dni załącznika do pisma z 28 września 2017r. – pod rygorem zwrotu pisma. Zarządzenie to wykonano 25.10.2017r. Pismem z dnia 27.10.2017r. powód poinformował o przetransportowaniu go na innego aresztu śledczego. Sąd Rejonowy zasięgnął informacji odnośnie aktualnego miejsca pobytu powoda i wezwanie wysłane 25.10.2017r. uwzględniało już fakt przetransportowania powoda. Wezwanie to powód otrzymał 2 listopada 2017r. Zarządzeniem z dnia 24 listopada 2017r. zarządzono zwrot pisma powoda z dnia 29 września 2017r., a termin rozprawy wyznaczono na 7 lutego 2017r., polecono zawiadomienie o nim stron. Polecono wezwanie zawnioskowanego przez pozwanego świadka oraz wystawienie nakazu doprowadzenia świadka pozbawionego wolności zawnioskowanego przez powoda. Jednocześnie wezwano powoda do podania w terminie 7 dni świadka powołanego przez powoda jako lekarza- pod rygorem oddalenia wniosku (wniosek dowodowy w tym zakresie został złożony przez powoda w pozwie wniesionym ponownie na żądanie Sądu w dniu 12 kwietnia 2017r.). Polecono też doręczenie powodowi odpisu pisma pozwanego z 15 listopada 2017r. Zarządzenie to wykonano w dniu 3 stycznia 2018r. W dniu 29 grudnia 2017r. wpłynęło zawiadomienie powoda o aktualnym miejscu pobytu (zmianie aresztu śledczego w którym przebywa). 11 stycznia 2018r. wpłynęło pismo powoda wskazujące imię i nazwisko wnioskowanego świadka, wskazanie aktualnego miejsca pozbawienia wolności wnioskowanego wcześniej świadka pozbawionego wolności oraz wniosek powoda o jego doprowadzenie na rozprawę. Zarządzeniem z dnia 18 stycznia 2018r. polecono wezwanie kolejnego wnioskowanego świadka na rozprawę, wykonanie czynności związanych z doprowadzeniem na rozprawę powoda oraz wnioskowanego przez niego świadka. Zarządzenie to wykonano 18.01.2018r. W dniu 7 lutego 2017r. odbyła się rozprawa, podczas której przeprowadzono dowód z zeznań wnioskowanego przez pozwanego świadka, zaś nieskuteczne okazało się wezwanie kolejnego świadka „z wolności”. Doprowadzono na nią powoda oraz świadka pozbawionego wolności. Przeprowadzono dowód z opakowania sera przedstawionym przez powoda. Sąd rejonowy zobowiązał powoda w terminie 7 dni do złożenia orzeczenia o stanie zdrowia, zobowiązał ponadto pozwanego do wskazania aktualnego adresu świadka, który zaprzestał pracy u pozwanego, a rozprawę odroczył na 21 marca 2018r.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Skarga co do zasady odniosła skutek.

Przedstawiony przebieg postępowania w sprawie I C 9/17 wskazuje, że czynności przeprowadzane były przez Sąd Rejonowy co prawda zasadniczo w rozsądnych odstępach czasu (poza dwumiesięczną przerwą dotyczącą wykonania zarządzenia z 20 kwietnia 2017r., które wykonano 22 czerwca 2017r.), jednak zwlekanie z wyznaczeniem rozprawy w sprawie nie służyło sprawnemu jej rozstrzygnięciu.

Przedmiotem oceny w sprawie ze skargi są nie tylko czasokresy pomiędzy poszczególnymi czynnościami procesowymi czy technicznymi, ale także celowość prowadzonych czynności i to, czy mają one na celu sprawne wydanie w sprawie rozstrzygnięcia. Zgodnie z art. 2 ust.1 i 2 ustawy z dnia z dnia 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki ( t. jedn. Dz. U. z 2018 poz. 75), do przewlekłości postępowania dochodzi, jeżeli postępowanie zmierzające do wydania rozstrzygnięcia kończącego postępowanie w sprawie trwa dłużej niż to konieczne dla wyjaśnienia istotnych okoliczności faktycznych i prawnych. Dla stwierdzenia, czy w sprawie doszło do przewlekłości postępowania, należy w szczególności ocenić terminowość i prawidłowość czynności podjętych przez sąd w celu wydania rozstrzygnięcia kończącego postępowanie w sprawie. Dokonując tej oceny, uwzględnia się łączny dotychczasowy czas postępowania od jego wszczęcia do chwili rozpoznania skargi, niezależnie od tego, na jakim etapie skarga została wniesiona, a także charakter sprawy, stopień faktycznej i prawnej jej zawiłości, znaczenie dla strony, która wniosła skargę, rozstrzygniętych w niej zagadnień oraz zachowanie się stron, a w szczególności strony, która zarzuciła przewlekłość postępowania.

Oceniając w świetle powyższych wskazówek ustawodawcy przebieg postępowania w sprawie I C 9/17 Sądu Rejonowego w Gliwicach podnieść należy, że przez okres ponad roku do czasu wniesienia niniejszej skargi w sprawie tej nie miała miejsce żadna rozprawa, nie przeprowadzono też żadnych dowodów. Czynności wstępne dotyczące wniosku powoda o zwolnienie od kosztów przeprowadzone były sprawnie, natomiast niezasadnie nie skumulowano czynności dotyczących usunięcia braków formalnych pozwu oraz zawartych w nim wniosków dowodowych, wzywając powoda do usunięcia braku formalnego pozwu dopiero po ponad 3 miesiącach od wniesienia pozwu, a do sprecyzowania wniosku dowodowego zawartego w uzupełnionym w kwietniu 2017r. pozwie – dopiero w listopadzie 2017r. W okolicznościach sprawy budzi wątpliwości co do sprawnego procedowania zarządzona wymiana pism procesowych – w trybie art. 207 kpc bez równoległego wyznaczenia terminu rozprawy. Wzgląd na sprawne prowadzenie postępowania przemawiało za niezwłocznym wyznaczeniem tego terminu- najpóźniej po wpływie odpowiedzi na pozew. W niniejszej sprawie zastosowanie art. 207§3kpc poprzez zarządzenie dalszej wymiany pism pomiędzy stronami przed wydaniem zarządzenia o wyznaczeniu pierwszej rozprawy nie było uzasadnione materią sprawy oraz nie służyło jej sprawnemu biegowi. Jakkolwiek bowiem ustawodawca przewidział możliwość zarządzenia wymiany pism, to jednak stosując ten przepis Sąd winien mieć na względzie charakter sprawy, w tym nade wszystko sprawne procedowanie. W ocenie Sądu Okręgowego wyznaczenie terminu rozprawy po skutecznym wpływie odpowiedzi na pozew z około dwumiesięcznym wyprzedzeniem z jednoczesnym poleceniem doręczenia odpisu odpowiedzi na pozew powodowi pozwoliłoby na dokonanie wymiany pism przed terminem rozprawy bez naruszenia zasad ekonomiki procesowej. Dodatkowo podnieść należy, że niedoprecyzowany wniosek dowodowy powoda, na który powoływał się Prezes Sądu Rejonowego w Gliwicach został złożony w treści uzupełnionego pozwu w kwietniu 2017r. Zatem wezwanie powoda do jego sprecyzowania zostało skierowane do niego po ponad 7 miesiącach. Niewątpliwie okres ten jest zbyt długi i nie daje podstaw do wniosku o sprawnym prowadzenia postępowania w sprawie.

W świetle przytoczonych okoliczności Sąd Okręgowy uznał, że podjęte przez Sąd czynności oraz charakter niniejszej sprawy nie uzasadniały wyznaczenia terminu rozprawy dopiero zarządzeniem wydanym w dniu 24 listopada 2017r. Opisany przebieg postępowania wskazuje na brak koncentracji czynności procesowych związanych z kontrolą wymogów formalnych pozwu, miesięczną zwłokę w wykonaniu zarządzenia o doręczeniu odpisu pozwu oraz opóźnione wyznaczenie rozprawy. Spowodowały one w sprawie powstanie opóźnienia w biegu postępowania wynoszącego co najmniej 5 miesięcy. Uzasadniało ono stwierdzenie przewlekłości w sprawie. Z tych przyczyn w oparciu o art. 12 ust.2 ustawy orzeczono jak w punkcie 1 sentencji.

Zgodnie z art. 12 ust.4 ustawy, uwzględniając skargę, sąd na żądanie skarżącego przyznaje od Skarbu Państwa sumę pieniężną w wysokości od 2000 do 20 000 złotych. Wysokość sumy pieniężnej, w granicach wskazanych w zdaniu pierwszym, wynosi nie mniej niż 500 złotych za każdy rok dotychczasowego trwania postępowania, niezależnie od tego, ilu etapów postępowania dotyczy stwierdzona przewlekłość postępowania. Sąd może przyznać sumę pieniężną wyższą niż 500 złotych za każdy rok dotychczasowego trwania postępowania, jeżeli sprawa ma szczególne znaczenie dla skarżącego, który swoją postawą nie przyczynił się w sposób zawiniony do wydłużenia czasu trwania postępowania. Rozważając w kontekście przytoczonych ustawowych przesłanek, jak powinna być odpowiednia wysokość kwoty przyznanej powodowi, Sąd Okręgowy doszedł do przekonania, że powodowi winna być przyznana kwota w wysokości 2000 zł. Postępowanie w sprawie do chwili wniesienia skargi trwało bowiem niewiele ponad 1 rok, a nie zostały spełnione przesłanki uzasadniające przyznanie powodowi kwoty wyższej niż minimalna przewidziana przepisami. W szczególności nie można uznać, aby przewlekłość postępowania w tej sprawie wpłynęła w jakikolwiek sposób na aktualną sytuację powoda, ani aby sprawa ta miała w tym kontekście dla powoda szczególne znaczenie. Z tych powodów w oparciu o art. 12 ust.4 ustawy przyznano powodowi kwotę 2000 zł, a dalej idącą skargę oddalono. Z uwagi na podjęte obecnie przez Sąd Rejonowy czynności Sąd Okręgowy uznał, że nie zachodzi w sprawie potrzeba wydania zaleceń.

SSR(del.) Maryla Majewska-Lewandowska SSO Teresa Kołeczko-Wacławik SSO Gabriela Sobczyk