Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 23 lutego 2018 r.

Sąd Rejonowy w Olsztynie, I Wydział Cywilny,

w składzie:

Przewodniczący: SSR Justyna Smolińska

Protokolant: apl. adw. Monika Daszkiewicz

po rozpoznaniu w dniu 15 lutego 2018 r., w O., na rozprawie,

sprawy z wniosku W. K.

z udziałem (...) Sp. z o.o. w W.

o ustanowienie służebności przesyłu

postanawia

I.  oddalić wniosek;

II.  koszty postępowania związane ze swoim udziałem w sprawie strony ponoszą we własnym zakresie.

SSR Justyna Smolińska

Sygn. akt I Ns 832/17

UZASADNIENIE

Wnioskodawca W. K. wniósł o ustanowienie za wynagrodzeniem służebności przesyłu na będącej jego własnością nieruchomości, tj. na działce gruntu o numerze ewidencyjnym (...), dla której Sąd Rejonowy w Olsztynie VI Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi KW nr (...) – na rzecz uczestnika (...) sp. z o.o. oddział Zakład (...) w O.. Wnioskodawca zażądał przyznania mu od uczestnika wynagrodzenia za ustanowienie służebności w wysokości 120.000 zł oraz kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. W uzasadnieniu swojego wniosku wnioskodawca podał, że na jego działce znajduje się gazociąg średniego ciśnienia dn 225 wchodzące w skład przedsiębiorstwa uczestnika w rozumieniu art. 49 § 1 k.c..

(...) sp. z o.o. w W. wniosła o oddalenie wniosku w całości i zasądzenie kosztów postępowania wraz z kosztami zastępstwa prawnego według norm przepisanych. Motywując swoje stanowisko przedsiębiorstwo gazowe wskazało, iż nie jest właścicielem gazociągu, którego wniosek dotyczy. W związku z tym nie ma legitymacji biernej. Podkreślił, iż inwestorem budowy gazociągu średniego ciśnienia relacji W. – G. o długości około 11 km, który przebiega m.in. przez działkę należącą do wnioskodawcy była Gmina M. O. i Gmina pozostaje do chwili obecnej właścicielem urządzeń, albowiem nie doszło do przejęcia przez uczestnik urządzeń od gminy. Zdaniem uczestnika podmiotem właściwym do kierowania żądań o ustanowienie służebności przesyłu jest właściciel gazociągu.

Sąd ustalił, co następuje:

Wnioskodawca W. K. jest właścicielem nieruchomości położonej w O., o numerze ewidencyjnym (...), dla których Sąd Rejonowy w Olsztynie VI Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi KW nr (...).

(dowód: kw nr (...) )

Na nieruchomości wnioskodawcy posadowiony jest gazociąg średniego ciśnienia 225 mm relacji W. – G.. Inwestorem Gazociągu była Gmina O.. Obecnie gazociąg średniego ciśnienia ze stacji redukcyjnej W. do stacji redukcyjnej G. w O. stanowi mienie Gminy O.. Gmina O. prowadzi postępowanie zmierzające do przeniesienia na (...) sp. z o.o. własności wybudowanego na działce wnioskodawcy gazociągu.

(dowód: pismo Gminy O. znak (...).02.2018-W k.106)

Sąd zważył, co następuje:

W świetle poczynionych w sprawie ustaleń wniosek wnioskodawcy nie zasługiwał na uwzględnienie.

Swoje rozstrzygnięcie Sąd oparł na dokumentach zgromadzonych w aktach przedmiotowej sprawy oraz aktach księgi wieczystej o numerze kw (...), których wiarygodność nie została skutecznie podważona przez żadną ze stron.

Niekwestionowanym w tej sprawie pozostawało, że na nieruchomości wnioskodawcy znajduje się urządzenie przesyłowe. Sporna była kwestia własności tychże urządzeń oraz okoliczność, na rzecz którego podmiotu można ustanowić służebność przesłu. Wnioskodawca stał na stanowisku, że skoro korzysta z nich uczestnik (...) sp. z o.o. w W. to na jej rzecz powinna być ustanowiona służebność przesyłu. Tymczasem uczestniczka (...) Spółka (...) uważała, że służebność przesyłu można wyłącznie ustanowić na rzecz właściciela sieci gazowej, w tym wypadku Gminy O..

Zgodnie z art.305 ¹k.c. nieruchomość można obciążyć na rzecz przedsiębiorcy, który zamierza wybudować lub którego własność stanowią urządzenia, o których mowa w art. 49 § 1, prawem polegającym na tym, że przedsiębiorca może korzystać w oznaczonym zakresie z nieruchomości obciążonej, zgodnie z przeznaczeniem tych urządzeń (służebność przesyłu). Jeżeli właściciel nieruchomości odmawia zawarcia umowy o ustanowienie służebności przesyłu, a jest ona konieczna dla właściwego korzystania z urządzeń, o których mowa w art. 49 § 1, przedsiębiorca może żądać jej ustanowienia za odpowiednim wynagrodzeniem (art.305 ²§1k.c.). W art.49§1k.c. mowa jest o urządzeniach służących do doprowadzania lub odprowadzania płynów, pary, gazu, energii elektrycznej oraz innych urządzeniach podobnych. Zgodnie z powołanym art.305 ²§1k.c. przesłanką uwzględnienia wniosku o ustanowienie służebności przesyłu jest wykazanie, że jest ona konieczna dla właściwego działania urządzeń przesyłowych. Zgodnie zaś z art. 305 ² § 2 k.c., jeżeli przedsiębiorca odmawia zawarcia umowy o ustanowienie służebności przesyłu, a jest ona konieczna do korzystania z urządzeń przesyłowych, właściciel może żądać odpowiedniego wynagrodzenia w zamian za ustanowienie służebności przesyłu. W myśl natomiast z art. 49 . § 1. k.c. urządzenia służące do doprowadzania lub odprowadzania płynów, pary, gazu, energii elektrycznej oraz inne urządzenia podobne nie należą do części składowych nieruchomości, jeżeli wchodzą w skład przedsiębiorstwa. Nie budzi wątpliwości, że urządzenia wchodzące w skład przedsiębiorstwa stanowią jego składnik w znaczeniu przedmiotowym ( art. 55 ¹ k.c. ), służą realizacji określonych zadań gospodarczych (dostawa gazu). Oznacza to, że z chwilą przyłączenia urządzenia do sieci, która należy do przedsiębiorstwa lub zakładu, urządzenia te przestają być częścią składową nieruchomości, a stają się składnikiem przedsiębiorstwa ( art. 55 ¹ k.c. ), co jednak nie wpływa na kwestie własnościowe. Urządzenie przesyłowe, z chwilą przyłączenia do sieci przedsiębiorstwa, przestaje być częścią składową nieruchomości, staje się rzeczą ruchomą , która może być przedmiotem odrębnej własności i odrębnego obrotu. Nadto w wyroku z dnia 13 kwietnia 2011 r. Sąd Najwyższy wskazał, że po wejściu w życie ustawy z dnia 30 maja 2008 r. o zmianie ustawy - Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw nie można potwierdzić, że urządzenia, które zostają ściśle powiązane z siecią, stają się częścią składową instalacji należącej do przedsiębiorstwa. Samo podłączenie do sieci usuwa je tylko spod działania zasady superficies solo cedit, a nie rodzi skutku w postaci przeniesienia ich własności lub ustanowienia innego prawa na rzecz przedsiębiorcy sieciowego (tak SN w wyroku z dnia 13 kwietnia 2011 r., V CSK 309/10, Lex nr 1001339 , Zob. też wyrok SN z dnia 18 czerwca 2004 r. (II CK 259/03, Biul. SN 2005, nr 1, s. 42). Tym samym właścicielowi przedsiębiorstwa musi w stosunku do nich przysługiwać określone prawo: albo prawo własności, albo inne prawo umożliwiające korzystanie ze wskazanych urządzeń, stanowiących własność osoby trzeciej (Z. Trzaskowski, Z problematyki stosunków własnościowych..., op. cit., s. 551).

W uznaniu Sad materiał dowodowy zgromadzony w niniejszej sprawie prowadził do jednoznacznego wniosku, że właścicielem omawianej sieci gazowej posadowionej na nieruchomości jest Gmina O..

Sąd nie stracił z pola widzenia, iż podmiotem, na rzecz którego może być ustanowiona służebność przesyłu, jest wyłącznie przedsiębiorca, a więc osoba fizyczna, osoba prawna i podmiot ustawowy, o którym mowa w art. 331 § 1 k.c. , prowadzący we własnym imieniu działalność gospodarczą lub zawodową. Przedmiotem działalności takiego przedsiębiorcy powinna być działalność związana z wykorzystaniem urządzeń przesyłowych. Ustanowienie służebności przesyłu jest możliwe tylko na rzecz takiego przedsiębiorcy, który jest właścicielem urządzeń, służących do doprowadzania lub odprowadzania płynów, pary, gazu, energii elektrycznej oraz innych urządzeń podobnych lub który zamierza wybudować takie urządzenia ( art. 49 § 1 k.c. ). W doktrynie zaś zaprezentowane zostało stanowisko, zgodnie z którym dopuszczalne jest przyjęcie rozszerzającej wykładni terminu „przedsiębiorca”, a co za tym idzie istnieje możliwość ustanowienia służebności przesyłu na rzecz jednostek samorządu terytorialnego i Skarbu Państwa. Przykładowo wskazać można, iż wykonywanie zadań gminnych może wiązać się m. in. z prowadzeniem działalności gospodarczej polegającej na budowie urządzeń przesyłowych oraz dostarczaniu mediów przy ich użyciu. Powołać w tym miejscu również należy uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 13 kwietnia 2017 roku w sprawie III CZP 3/17, w której wskazano, iż właściciel nieruchomości, na której znajduje się sieć wodociągowa, może żądać ustanowienia służebności przesyłu obciążającej tę nieruchomość na rzecz gminy będącej właścicielem tej sieci także tedy, gdy gmina wydzierżawiła sieć przedsiębiorstwu wodociągowo – kanalizacyjnemu (Lex nr 2270180, OSNC 2017/11/127). Motywując swoje stanowisko Sąd Najwyższy wskazał, iż brak podstaw do zawężającej wykładni art.305 ¹ k.c. przez przyjmowanie, że uprawnionym może być tylko taki przedsiębiorca, który prowadzi bezpośrednio działalność gospodarczą w zakresie doprowadzenia lub odprowadzenia płynów, pary, gazu i energii elektrycznej. Wskazano, iż dla prawidłowego rozumienia pojęcia „przedsiębiorca” w rozumieniu art.305 ¹ k.c. kryterium wiodącym jest własność urządzeń przesyłowych, a właściciel urządzeń przesyłowych może prowadzić inną działalność gospodarczą polegająca na udostępnianiu urządzeń przesyłowych. Reasumując wskazać należy, iż warunkiem koniecznym ustanowienia służebności przesyłu, jest zatem legitymowanie się przez przedsiębiorcę przesyłowego tytułem własności do już wybudowanych urządzeń, o których mowa w art. 49 § 1 k.c. , a więc urządzeń służących do doprowadzania lub odprowadzania płynów, pary, gazu, energii elektrycznej oraz innych urządzeń podobnych.

Na gruncie niniejszej sprawy należało zatem przyjąć, iż z chwilą połączenia wybudowanych na gruncie wnioskodawcy urządzeń przesyłowych z siecią należącą do (...) sp. z o.o. uzyskały one status samoistnych rzeczy ruchomych. Do przeniesienia prawa własności powyższych urządzeń przesyłowych nie wystarczy jednakże, jak zostało to już wskazane powyżej samo włączenie tych urządzeń do sieci. Na gruncie rozpoznawanej sprawy aby można było stwierdzić ,iż doszło do przeniesienia prawa własności nowo wybudowanych urządzeń na rzecz uczestnika musi być zawarta umowa pomiędzy nim, a Gminą O., a jak wynika ze stanowiska gminy jeszcze nie doszło do jej zawarcia. Dodatkowo podkreślić należy ,iż bez znaczenia dla kwestii własnościowych pozostaje w ocenie Sądu okoliczność, iż uczestniczka dokonywała i dokonuje czynności eksploatacyjnych na sieci, w tym na urządzeniach infrastruktury gazowej znajdujących się na nieruchomości należącej do wnioskodawcy.

Mając na uwadze powyższe Sąd orzekł jak w pkt I postanowienia.

O kosztach postępowania orzeczono na podstawie art. 520 § 1 k.p.c.

W postępowaniu nieprocesowym obowiązuje bowiem zasada ponoszenia przez każdego uczestnika postępowania wszystkich kosztów, jakie związane są z jego udziałem w sprawie. Z zasady tej wynika w sposób jednoznaczny, iż nie istnieje pomiędzy uczestnikami postępowania nieprocesowego obowiązek zwrotu kosztów. Każdy uczestnik ponosi natomiast koszty związane z poszczególnymi czynnościami, których dokonał, koszty związane z jego działaniem oraz koszty związane z czynnościami sądu podjętymi w jego interesie. Od tej zasady przepis art. 520 § 2 i § 3 k.p.c. przewiduje wyjątki.

I tak zgodnie z art. 520 § 2 k.p.c. sąd może stosunkowo rozdzielić obowiązek zwrotu kosztów lub włożyć go na jednego z uczestników w całości, jeżeli uczestnicy są w różnym stopniu zainteresowani w wyniku postępowania, lub interesy ich są sprzeczne. Z kolei z § 3 powołanego wyżej przepisu wynika, iż w sytuacji, gdy interesy uczestników są sprzeczne, sąd może włożyć na uczestnika, którego wnioski zostały oddalone lub odrzucone, obowiązek zwrotu kosztów postępowania poniesionych przez innego uczestnika. To samo dotyczy sytuacji, gdy uczestnik postępował niesumiennie lub oczywiście niewłaściwie. Należy przy tym podkreślić, że sytuacja w postępowaniu nieprocesowym jest inna niż w procesie, w którym przegranie sprawy z reguły wywołuje skutek w postaci obowiązku zwrotu kosztów. Wynika to wprost z zawartego w art. 520 § 2 i 3 k.p.c. wyrażenia „sąd może”. W postępowaniu nieprocesowym sąd ma więc możliwość oceny, czy rodzaj sprawy, jej okoliczności, wątpliwość występujących w niej zagadnień prawnych czyniły i w jakim zakresie nietrafność lub nawet oczywistą niesłuszność stanowiska któregoś z uczestników w tym sensie „przegrywającego sprawę” i w zależności od tej oceny odmówić zasądzenia albo zasądzić zwrot kosztów. Rozwiązanie to jest elastyczne i uwzględnia różnorodność spraw rozpoznawanych w postępowaniu nieprocesowym (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 5 grudnia 2012 r., I CZ 148/12, OSNC- ZD 2013/2 /45). Jednocześnie wskazać należy ,iż ustalenia poczynione prze Sąd w przedmiotowej sprawie doprowadziły do rozstrzygnięcia, w wyniku którego nie doszło do zwiększenia, czy też zmniejszenia interesów czy to wnioskodawcy, czy uczestnika.

.

/-/SSR Justyna Smolińska