Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

K., dnia 15 marca 2018 r.

Sąd Okręgowy w Kaliszu II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 15 marca 2018 r. w Kaliszu

na rozprawie

sprawy z powództwa S. C.

przeciwko Towarzystwo (...) z siedzibą w W.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Rejonowego w Kaliszu

z dnia 12 czerwca 2017r. sygn. akt I C 85/15

1.  oddala apelację,

2.  zasądza od Towarzystwa (...) z siedzibą w W. na rzecz S. C. kwotę 1800 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu odwoławczym.

SSR del. Urszula Kowalska-Sip SSO Wojciech Vogt SSO Henryk Haak

II Ca 558/17

UZASADNIENIE

W dniu 20.01.2015 r. powód S. C. wystąpił z powództwem przeciwko Towarzystwu (...) z siedzibą w W. o zapłatę 12.500 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia wytoczenia powództwa do dnia zapłaty oraz o zasądzenie zwrotu kosztów według norm przepisanych.

Pozwany Towarzystwu (...) z siedzibą w W. wniósł o oddalenie powództwa i zasądzenie kosztów postępowania według norm przepisanych.

Sąd Rejonowy w Kaliszu wyrokiem z dnia 12 czerwca 2017 r. zasądził od pozwanego Towarzystwa (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. na rzecz powoda S. C. kwotę 12.500 zł z odsetkami ustawowymi za okres od dnia 20.01.2015r. do dnia 31.12.2015r., oraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie za okres od dnia 1.01.2016r do dnia zapłaty; orzekł również o kosztach postępowania.

Apelację od tego rozstrzygnięcia złożył pozwany zaskarżając wyrok w części zasądzającej kwotę ponad 2.500 zł wraz z określonymi tam odsetkami oraz rozstrzygnięcie o kosztach w całości. Zarzucił:

1.  naruszenie przepisów postępowania:

⚫

art. 233 § I kodeksu postępowania cywilnego statuującego zasadę swobodnej oceny dowodów poprzez dowolne, arbitralne przyjęcie, że rozmiar krzywdy doznanej i odczuwanej przez powoda na skutek wypadku dnia 21.10.2014r uzasadnia zasądzenie na jego rzecz tytułem zadośćuczynienia kwoty w łącznej wysokości 15.000 zł przy całkowitym braku uwzględnienia podczas oceny zabranego w sprawie materiału dowodowego i^ rozmiarów doznanej krzywdy całokształtu okoliczności sprawy w tym okoliczności przemawiających za ograniczeniem zadośćuczynienia;

⚫

art. 233 § 1 kodeksu postępowania cywilnego statuującego zasadę swobodnej oceny dowodów poprzez dowolne, arbitralne przyjęcie rozmiaru krzywdy jaki wystąpił u powoda na skutek wypadku z dnia 15 kwietnia 2015r głównie na podstawie stwierdzonego przez biegłego w kwestionowanej opinii 5 % uszczerbku na zdrowiu;

⚫

art. 233 § 1 kodeksu postępowania cywilnego statuującego zasadę swobodnej oceny dowodów poprzez błąd w ustaleniach faktycznych spowodowany brak wszechstronnego rozważenia zebranego w sprawie materiału dowodowego, pominięcie dowodów istotnych dla rozpoznania sprawy, bezkrytyczne zaakceptowanie ustaleń i wniosków wynikających z kwestionowanej przez pozwanego opinii biegłego i w konsekwencji tego dowolne, bezpodstawne przyjęcie, że powód na skutek zdarzenia z dnia 21.10.2014r doznał także urazu w postaci zapalenia przyczepów mięśni rotatorów barku prawego, co skutkowało orzeczeniem doznaniem przez powoda na skutek tego zdarzenia 5 % uszczerbku na zdrowiu;

⚫

art. 233 § 1 kodeksu postępowania cywilnego statuującego zasadę swobodnej oceny dowodów poprzez brak wszechstronnego rozważenia zebranego w sprawie materiału dowodowego, pominiecie dowodów istotnych dla rozpoznania sprawy, oparcie się na okolicznościach które nie mają w przedmiotowym sporze pierwszorzędnego znaczenia i w konsekwencji tego dowolne, bezpodstawne przyjęcie, że powód na skutek zdarzenia z dnia 21.10.2014r doznał krzywdy w rozmiarze uzasadniającym przyznanie zadośćuczynienia w łącznej kwocie 15.000 zł;

⚫

przepisu art. 278 w związku z art. 162 kodeksu postępowania cywilnego poprzez ich błędne zastosowanie poprzez brak dopuszczenia dowodu z opinii innego biegłego lekarza ortopedy podczas gdy w świetle ustaleń i wniosków wynikających z dotychczasowej opinii taki dowód był uzasadniony;

2.  naruszenie przepisów prawa materialnego:

⚫

art. 444 § 1 w związku z art. 445 § 1 kodeksu cywilnego przez jego niewłaściwe zastosowanie polegające na przyjęciu, że rozmiar krzywdy odczuwanej przez powoda na skutek konsekwencji wypadku z dnia 21 października 2014r, stosunki majątkowe panujące w społeczeństwie, dorobek orzecznictwa w sprawach podobnych odpowiednią sumę zadośćuczynienia stanowi kwota 15.000 zł;

⚫

naruszenie przepisów prawa materialnego art. 445 k.c. poprzez błędną wykładnię i w konsekwencji niewłaściwe jego zastosowanie w wyniku którego nastąpiło całkowicie nieuzasadnione przyznanie powodowi zadośćuczynienia w wygórowanej, nieodpowiedniej do skutków zdarzenia kwocie głównie w oparciu o stwierdzony przez biegłego w kwestionowanej opinii 5 % uszczerbek na zdrowiu, a z pominięciem innych istotnych okoliczności mających wpływ na rozmiar doznanej przez powoda krzywdy;

⚫

art. 445 § 1 kodeksu cywilnego przez jego niewłaściwe, błędne zastosowanie i ustalenie jako odpowiedniej sumy zadośćuczynienia w wysokości rażąco wygórowanej w stosunku do doznanej i wykazanej przez powoda krzywdy;

⚫

art. 362 kc poprzez brak jego zastosowania i uwzględnienia przyczynienia się powoda do dalszego istnienia stwierdzonego uszczerbku na zdrowiu poprzez brak podjęcia stałego leczenia i rehabilitacji zapalenia przyczepów mięśni rotatorów co jak wynika z opinii biegłego jest urazem, dolegliwością który na skutek podjętego leczenia, w tym rehabilitacji rokuje poprawę stanu i zmniejszenia bólu przy wysiłku fizycznym,

Wskazując na powyższe zarzuty wniósł:

1.  zmianę zaskarżonego wyroku w pkt. 1 poprzez zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kwoty 2.500 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia wyroku i oddalenie powództwa w pozostałym zakresie ;

2.  zmianę zaskarżonego wyroku w pkt. 2 i 3 poprzez prawidłowe rozdzielenie kosztów sądowych i kosztów procesu w stosunku do wyników procesu wg norm przepisanych;

3.  zasądzenie od powoda na rzecz strony pozwanej kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym wg norm przepisanych.

Powód wniósł o oddalenie apelacji i zasądzenie kosztów.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja nie zasługuje na uwzględnienie.

Sąd Okręgowy w całości podziela ustalenia faktyczne i rozważania dokonane przez Sąd Rejonowy i uznaje je za własne. W takiej sytuacji gdy sąd odwoławczy orzeka na podstawie materiału dowodowego zgromadzonego w pierwszej instancji i aprobuje dotychczasowe ustalenia, nie musi ich powtarzać (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 26 kwietnia 2007 r., II CSK 18/07, Lex nr 966804; orzeczenie Sadu Najwyższego z dnia 13 grudnia 1935 r., C III 680/34. Zb. Urz. 1936, poz. 379, z dnia 14 lutego 1938 r., C II 21172/37, Przegląd Sądowy 1938, poz. 380 i z dnia 19 listopada 1998 r., III CKN 792/98, OSNC 1999, nr 4, poz. 83; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 marca 2006 r., I CSK 147/05).

Skarżący podnosi w swojej apelacji zarzut naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. Zarzut ten nie jest uzasadniony. W myśl art. 233 § 1 k.p.c. sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów według swego przekonania, na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego w sprawie materiału. Sąd Rejonowy dokonując tej oceny nie naruszył reguł oznaczonych w powołanym tu unormowaniu, dającym wyraz obowiązywaniu zasady swobodnej oceny dowodów.

Cechą istotną swobodnej oceny dowodów jest ich bezstronna ocena (por. np. K. Piasecki, w: Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz do artykułów 1 – 505 , pod red. K. Piaseckiego, Warszawa 2006, t. I, s. 1026). Takiej właśnie – tj. bezstronnej oceny – dokonał Sąd I instancji.

Wszechstronne rozważenie zebranego materiału oznacza uwzględnienie wszystkich dowodów przeprowadzonych w postępowaniu oraz wszystkich okoliczności towarzyszących przeprowadzaniu poszczególnych środków dowodowych, a mających znaczenie dla ich mocy i wiarygodności (por. W. Siedlecki, Realizacja zasady swobodnej oceny dowodów w polskim procesie cywilnym, NP. 1966, nr 4, s. 20). Sąd Rejonowy wszechstronnie rozważył zebrany w tej sprawie materiał. Swoje twierdzenia Sąd I instancji przekonująco i należycie uzasadnił.

Skarżący kwestionując opinię biegłego P. pomija prawidłowe ustalenia Sądu, że już w V badaniu dokonanym przez lekarza ortopedy (...) w okresie niespełna miesiąca po opuszczeniu szpitala przez powoda, ten zgłaszał lekarzowi bóle barku, z tym że w dokumentacji medycznej wpisane zostało że zgłoszenie dotyczyło lewego, a nie prawego barku. Logiczne jest jednak to, że do takiego zapisu doszło wskutek pomyłki lekarza w sporządzaniu dokumentacji medycznej, gdyż nie jest prawdopodobne i zgodne z zasadami doświadczenia życiowego, aby u powoda wystąpiły tuż po wypadku dolegliwości barku lewego nie mające związku z wypadkiem, które następnie zniknęły bezśladowo, podczas gdy ujawniłyby się samoistne dolegliwości drugiego barku.

Ponadto sąd Rejonowy trafnie podkreślił, że zaistniały u powoda uszczerbek na zdrowiu w postaci stanu zapalnego pourazowego nie powstał w sposób natychmiastowy, gdyż jak każdy stan zapalny kształtuje się w czasie, natychmiastowo może powstać wyłącznie uraz będący przyczyną powstania stanu zapalnego.

Tak więc opinia biegłego P. jest – wbrew zarzutom zawartym w apelacji – w pełni zasadna i wyjaśnia logicznie wszystkie istotne sporne okoliczności.

Sąd również prawidłowo ustalił, że wspomniany uraz był leczony, co czyni bezpodstawnym zarzut pozwanego naruszenia przez Sąd art. 362 k.c. i nieuwzględnienie przyczynienia się powoda do szkody.

Należy podkreślić, że Sąd Rejonowy ma rację twierdząc, że opinia biegłego P. jest wyczerpująca i wystarczająca i w sposób obiektywny odpowiada na wszystkie pytania Sądu.

Na podstawie art. 286 k.p.c. można wyodrębnić opinię główną i uzupełniającą. Opinię uzupełniająca sąd dopuszcza gdy opinia główna jest niewystarczająca, tj. wówczas gdy nie daje odpowiedzi na zadane zagadnienia lub nie zawiera pełnego uzasadnienia. Opinia lub jej uzasadnienie nie daje odpowiedzi na zadane pytania, gdy są niejasne, niezupełne lub sprzeczne. Opinia jest niejasna jeśli jest niezrozumiała, albo zawiera dedukcje lub konkluzję niezgodną ze sprawozdaniem lub regułami logicznego myślenia. Opinia biegłych jest niezupełna jeśli nie wyczerpuje w całości postawionego przez sąd zagadnienia (por. Łukasz Błaszczak, Dowody i postepowanie dowodowe w sprawach cywilnych, Warszawa 2015, s. 631).

Należy podkreślić, że dopuszczenie dowodu z uzupełniającej opinii biegłych stanowi uprawnienie, a nie obowiązek sądu. W niektórych sytuacjach procesowych mimo braków lub sprzeczności opinii sąd może dane zagadnienie rozwiązać sam, stąd też sformułowanie „sąd może zażądać dodatkowej opinii”. Dokonanie czynności określonych w art. 286 k.p.c. pozostawione jest uznaniu sądu (por. wyrok SN z dnia 17 grudnia 1999 r., II UKN 273/99; wyrok SN z dnia 24 czerwca 2008 r., I UK 373/07; wyrok SN z dnia 21 listopada 1974 r., II CR 638/74).

Okoliczność, że opinia biegłych nie ma treści, odpowiadającej stronie, zwłaszcza gdy wypowiedzieli się kompetentni co do fachowości biegli, nie może uzasadniać przeprowadzenia dowodu z uzupełniającej opinii lub z opinii dalszych biegłych. Za nieuzasadnione należy uznać stanowisko według którego nie wolno zaniechać przeprowadzenia dowodu z opinii dalszych biegłych, jeżeli dotychczas opracowane opinie biegłych nie dają podstaw do rozstrzygnięcia sprawy w sensie twierdzonym przez stronę. Odmienne stanowisko oznaczałoby bowiem przyjęcie, że należy przeprowadzić dowód z wszelkich możliwych biegłych, by się upewnić, że niektórzy z nich nie byliby takiego zdania, jak strona (por. wyrok S.N. z dnia 18 lutego 1974 r,, II CR 5/74). Potrzeba powołania innego biegłego powinna wynikać z okoliczności sprawy, a nie z samego niezadowolenia strony z dotychczas złożonej opinii (por. wyrok SN z dnia 4 sierpnia 1999 r., I PKN 20/99).

Sąd I instancji miał więc racje odmawiając dopuszczenia dowodu z innego biegłego.

Określając wysokość zadośćuczynienia Sąd I instancji wziął pod uwagę wszystkie okoliczności sprawy, a nie tylko procentowy uszczerbek na zdrowiu co wynika bezpośrednio z obszernego uzasadnienia Sądu Rejonowego. Kwota przyznanego zadośćuczynienia jest odpowiednia do zakresu cierpień fizycznych i psychicznych doznanych przez powoda Skarżący nie zauważa, że leczenie powoda było długotrwałe, przebywał on wiele miesięcy na zwolnieniu lekarskim, a leczeniu towarzyszył ból o różnym nasileniu i konieczność przyjmowania leków przeciwbólowych i przeciwzapalnych, które nie są obojętne dla organizmu.

Pozwany proponowaną wysokością zadośćuczynienia deprecjonuje tak istotne dla każdego człowieka dobro jakim jest zdrowie.

Obecnie w orzecznictwie coraz częściej pojawia się śmiałość, z jaką strony postępowania i same sądy odwołują się do procentowych rozmiarów uszczerbku na zdrowiu oraz kwot pieniężnych, które powinny – w ich ocenie – odpowiadać procentowemu uszczerbkowi na zdrowiu. Do wskazanych przeliczników odwołują się strony postępowania, formułując swoje roszczenia procesowe. Podobnie sądy w sposób wyraźny lub dorozumiany wskazują na przyjmowane przez siebie przeliczniki, niekiedy sugerując ich obiektywny, powszechny charakter. W niektórych sprawach sądy po uwzględnieniu powództwa, odwołują się do wymienionych przeliczników, by uzasadnić, że zasądzona kwota ma umiarkowanych charakter. Powyższą tendencje uznaje się w doktrynie, co do zasady za trafną. Zasadnie wskazuje się bowiem na samodzielny charakter uszczerbku na zdrowiu jako krzywdy domagającej się odrębnej kompensacji. Wyraźne stanowisko sądu orzekającego w sprawie o zadośćuczynienie w kwestii zastosowania przelicznika posiada również doniosłe znaczenie w zakresie pewności prawa, umożliwiając zestawienie rozpoznawanej sprawy z innymi, w których rozmiar uszczerbku na zdrowiu był zbliżony. Co więcej, obiektywizacja w tym zakresie byłaby możliwa nawet na poziomie prawodawczym. Nie chodzi oczywiście o określenie sztywnego taryfikatora uszczerbków na zdrowiu, jak zwykli przyjmować krytycy tej koncepcji, lecz o wyznaczenie granic sędziowskiej swobody decyzyjnej, a zwłaszcza minimalnych kwot, które powinny przysługiwać poszkodowanemu za każdy procent doświadczanego uszczerbku na zdrowiu (por. Mikołaj Wild, Wysokość zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę w orzecznictwie sądów w latach 2010 – 2011 – analiza empiryczna, Instytut Wymiaru Sprawiedliwości. Prawo w działaniu. Sprawy cywilne 15/2013, s. 272-273 i podane tam orzecznictwo sądów apelacyjnych)

Analiza empiryczna wskazuje, że zadośćuczynienia ustalane przez sądy rejonowe są wyraźnie niższe od tych ustalanych przez sądy okręgowe. Orzecznictwo sądów okręgowych oscyluje zazwyczaj wokół kwoty 4000 zł za 1% inwalidztwa , a w niektórych przypadkach kwota ta sięga nawet kwoty 10.000 zł za 1% uszczerbku na zdrowiu (por. Mikołaj Wild, op.cit. s. 273). Należy tez pamiętać, że stopa życiowa poszkodowanego nie ma wpływu na wysokość zadośćuczynienia, nie może też kwota ta być ograniczana przez tzw. przeciętną stopę życiowa społeczeństwa, co było lansowane w orzecznictwie Sądu Najwyższego w latach siedemdziesiątych XX wieku (por. wyrok S.A. w Poznaniu z dnia 27 kwietnia 2011 r., I A Ca 298/11 i stanowisko Sądu Najwyższego wyrażone w wyroku z 17 września 2010 r., II CSK 94/10).

Mając na uwadze powyższe okoliczności należało, zgodnie z art. 385 k.p.c., orzec jak w sentencji. O kosztach orzeczono zgodnie z art. 98 k.p.c.

Henryk Haak Wojciech Vogt Urszula Kowalska-Sip