Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 10 stycznia 2018 r.

Sąd Apelacyjny w Warszawie VII Wydział Gospodarczy w składzie:

Przewodniczący: SSA Ewa Zalewska

Sędziowie: SA Marek Kolasiński (spr.)

SO del. Marian Kociołek

Protokolant: sekr. sądowy Katarzyna Mikiciuk

po rozpoznaniu w dniu 10 stycznia 2018 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w K.

przeciwko Prezesowi Urzędu Regulacji Energetyki

o wymierzenie kary pieniężnej

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie – Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów

z dnia 26 lipca 2016 r., sygn. akt XVII AmE 11/15

I.  oddala apelację;

II.  zasądza od (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w K. na rzecz Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki kwotę 1 080 zł (jeden tysiąc osiemdziesiąt złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego.

Sygn. akt VII AGa 814/18

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 28 listopada 2014 r. (znak:(...) na podstawie art. 56 ust. 1 pkt la, art. 56 ust. 2 pkt 1, ust. 2a pkt 2, ust. 3 i ust. 6 oraz art. 30 ust. 1 w zw. z art. 9a ust. 6 ustawy z 10 kwietnia 1997 r. Prawo energetyczne (Dz. U. z 2012 r., poz. 1059 z późn. zm., dalej: PE) w zw. z art. 104 k.p.a., Prezes Urzędu Regulacji Energetyki (dalej również jako: Prezes URE; pozwany) orzekł, że (...) sp. z o.o. z siedzibą w K. (dalej również jako: powód; T. ), wykonując zadania sprzedawcy z urzędu, nie wywiązał się w okresie od dnia 11 stycznia 2014 r. do dnia 2 kwietnia 2014 r., z określonego w art. 9a ust. 6 PE, publicznoprawnego obowiązku zakupu energii elektrycznej, wytworzonej w odnawialnych źródłach energii, przyłączonych do sieci dystrybucyjnej lub przesyłowej, znajdującej się na terenie obejmującym obszar działania tego sprzedawcy, oferowanej przez 10 przedsiębiorstw energetycznych, wytwarzających energię elektryczną w małych elektrowniach wodnych, po cenie równiej średniej cenie sprzedaży energii elektrycznej w poprzednim roku kalendarzowym, o której mowa w art. 23 ust. 2 pkt 18b PE, co stanowi naruszenie art. 56 ust. 1 pkt 1a PE i za powyższe zachowanie wymierzył powodowi karę pieniężną w wysokości 132.000 zł, co stanowi 0,002 % przychodu z działalności koncesjonowanej w zakresie obrotu energią elektryczną, osiągniętego przez spółkę w 2013 r.

Odwołanie od powyższej decyzji wywiódł powód, zaskarżając ją w całości.

Zaskarżonej decyzji powód zarzucił:

1.  naruszenie art. 56 ust. 1 pkt 1a w zw. z art. 9a ust. 6 PE, poprzez nałożenie na spółkę (...) kary finansowej w wysokości 132.000 zł za niewywiązanie się z obowiązku zakupu oferowanej energii elektrycznej, wytworzonej w odnawialnych źródłach energii w sytuacji, gdy nie zaistniały wszystkie ustawowe przesłanki warunkujące zaistnienie obowiązku zakupu energii elektrycznej z odnawialnego źródła energii, wymienione w art. 9a ust. 6 PE;

2.  naruszenie art. 7 k.p.a., art. 77 § 1 k.p.a. i art. 80 k.p.a., polegające na niewyczerpującym zebraniu, wszechstronnym rozpatrzeniu i ocenie całego zebranego materiału dowodowego oraz braku wyjaśnienia stanu faktycznego sprawy, w szczególności braku ustalenia zaistnienia wszystkich ustawowych przesłanek koniecznych dla powstania obowiązku zakupu energii elektrycznej z odnawialnego źródła energii, o którym mowa w art. 9a ust. 6 PE;

3.  naruszenie art. 8 k.p.a., art. 11 k.p.a. i art. 107 § 3 k.p.a., poprzez nienależyte uzasadnienie decyzji, polegające w szczególności na braku wykazania przez Prezesa URE, na jakiej podstawie organ uznał, że energia elektryczna wytworzona w odnawialnych źródłach energii była oferowana T. oraz że istnieją podstawy dla kontynuowania zakupu energii elektrycznej przez T.;

4.  naruszenie art. 7 k.p.a., art. 77 § 1 k.p.a. i art. 97 § 1 pkt 4 k.p.a. poprzez brak zawieszenia postępowania przez Prezesa URE do czasu rozstrzygnięcia zagadnienia wstępnego w ramach postępowań cywilnych, prowadzonych przez Sąd Rejonowy dla Krakowa - Śródmieścia w Krakowie, a które miałoby wpływ na wynik postępowania, prowadzonego przez Prezesa URE.

Wskazując na powyższe, powód wniósł o zmianę zaskarżonej decyzji w całości poprzez stwierdzenie braku naruszenia obowiązku, określonego w art. 9a ust. 6 PE i w efekcie braku podstaw do nakładania kary pieniężnej; ewentualnie o uchylenie zaskarżonej decyzji w całości. Jednocześnie powód wniósł o zasądzenie kosztów postępowania według norm przepisanych.

Prezes URE, w odpowiedzi na odwołanie, wniósł o jego oddalenie. W toku postępowania pozwany wniósł również o zwrot kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Wyrokiem z dnia 26 lipca 2016 r., Sąd Okręgowy w Warszawie - Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów oddalił odwołanie i zasądził od powoda na rzecz Prezesa URE kwotę 360 zł z tytułu zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Powyższe rozstrzygnięcie Sąd Okręgowy oparł na następujących ustaleniach faktycznych.

(...) sp. z o.o. w K. jest przedsiębiorcą prowadzącym działalność gospodarczą w zakresie obrotu energią elektryczną, w oparciu o koncesję udzieloną przez Prezesa URE z 28 czerwca 2007 r. Spółka wykonuje zadania sprzedawcy z urzędu, o których mowa w art. 5a ust. 1 PE.

Spółka (...) zawarła z następującymi przedsiębiorcami – wytwórcami energii elektrycznej w małych elektrowniach wodnych (tzw. MEW-y) umowy sprzedaży energii elektrycznej wytworzonej w odnawialnym źródle energii:

1)  M. C., prowadzącym działalność gospodarczą pod firmą (...), na postawie koncesji z 13 października 2004 r. - umowę sprzedaży energii elektrycznej wytwarzanej w odnawialnym źródle energii nr (...) z 10 marca 2012 r. oraz umowę nr (...) z 31 grudnia 2012 r.;

2)  S. S. (1), prowadzącym działalność gospodarczą pod firmą Zakład (...), na podstawie koncesji z 4 listopada 2014 r. - porozumienie obowiązujące do 1 lipca 2007 r. w sprawie przejęcia umowy sprzedaży energii elektrycznej, wytwarzanej w odnawialnym źródle energii nr (...), zawartej pomiędzy S. S. (1) (...), a (...) S.A. w dniu 31 października 2005 r.;

3)  T. B. (1), prowadzącym działalność gospodarczą pod firmą (...), na podstawie koncesji z 2 grudnia 2009 r. - umowę sprzedaży energii elektrycznej, wytwarzanej w odnawialnym źródle energii nr (...) z 3 grudnia 2009 r.;

4)  A. R., prowadzącym działalność gospodarczą pod firmą (...), na podstawie koncesji z 15 kwietnia 2005 r. - umowę sprzedaży energii elektrycznej, wytwarzanej w odnawialnym źródle energii nr (...) z 23 kwietnia 2012 r.;

5)  R. M. (1) i R. M. (2), prowadzącymi działalność gospodarczą w formie spółki cywilnej pod nazwą Firma Handlowa (...) s.c., na podstawie koncesji z 24 listopada 2011 r. - umowę sprzedaży energii elektrycznej, wytwarzanej w odnawialnym źródle energii nr (...) z 31 października 2011 r.;

6)  J. S. (1), prowadzącym działalność gospodarczą pod firmą (...), na podstawie koncesji z 4 listopada 2004 r. - porozumienie obowiązujące od 1 lipca 2007 r. w sprawie przejęcia umowy sprzedaży energii elektrycznej, wytwarzanej w odnawialnym źródle energii nr (...) zawartej pomiędzy (...) J. S. (1), a (...) S.A. z 28 października 2005 r.;

7)  B. G. (1), prowadzącym działalność gospodarczą pod firmą Firma (...), na podstawie koncesji z 24 września 2004 r. - porozumienie obowiązujące do 1 lipca 2007 r. w sprawie przejęcia umowy sprzedaży energii elektrycznej, wytwarzanej w odnawialnym źródle energii nr (...) zawartej pomiędzy B. G. (1) (...), a (...) S.A. w dniu 31 października 2005 r.;

8)  J. P., prowadzącym działalność gospodarczą pod firmą (...) J. P., na podstawie koncesji z 1 października 2004 r. oraz z 18 września 2014 r. - umowę sprzedaży energii elektrycznej, wytwarzanej w odnawialnym źródle energii nr (...) z 15 grudnia 2005 r. oraz porozumienia obowiązujące do 1 lipca 2007 r. w sprawie przejęcia umów sprzedaży energii elektrycznej, wytwarzanej w odnawialnym źródle energii nr (...) i nr (...), zawartej pomiędzy (...) J. P., a (...) S.A. w dniu odpowiednio - 1 kwietnia 2007 r. i 15 grudnia 2005 r.;

9)  T. M. (1), prowadzącym działalność gospodarczą pod firmą (...), na podstawie koncesji z 28 października 2004 r. - umowę sprzedaży energii elektrycznej, wytwarzanej w odnawialnym źródle energii nr (...) z 29 listopada 2005 r.;

10)  A. T., prowadzącym działalność gospodarczą pod firmą Firma (...) A. T., na podstawie koncesji z 25 października 2004 r. - umowę sprzedaży energii elektrycznej, wytwarzanej w odnawialnym źródle energii nr (...) z 19 marca 2012 r.

W oparciu o wyżej wskazane umowy, spółka (...) dokonywała zakupu energii elektrycznej, realizując obowiązek sprzedawcy z urzędu, określony w art. 9a ust. 6 PE. Przedsiębiorca świadczył również wskazanym wytwórcom nieodpłatnie usługę bilansowania handlowego. Umowy zawarte z J. P., B. G., S. S., J. S. i T. M. nie wskazywały, kto świadczy wytwórcom usługę bilansowania handlowego, natomiast umowy z pozostałymi ww. wytwórcami zobowiązywały T. do świadczenia tej usługi i ponoszenia jej kosztów.

W piśmie datowanym na dzień 3 września 2012 r., spółka (...) poinformowała wytwórców energii, z którymi miała zawarte umowy sprzedaży energii elektrycznej w odnawialnych źródłach energii, w tym także wyżej wymienionych przedsiębiorców, o braku możliwości kontynuacji realizacji łączącej strony umowy na dotychczasowych warunkach w zakresie bilansowania handlowego energii elektrycznej dostarczanej do sieci dystrybucyjnej (...). Spółka uzależniła realizację umowy w oparciu o dotychczasową konstrukcję, w której bilansowanie będzie w dalszym ciągu realizowane przez T., od aneksowania dotychczasowych umów według zaproponowanego przez spółkę projektu. T. wezwała kontrahentów, na podstawie § 9 umów, do ich renegocjacji, przedstawiając propozycję kontynuacji współpracy. W piśmie wskazano ponadto, że oferta nowych warunków współpracy wiąże do dnia 30 września 2013 r. Jednocześnie spółka oświadczyła, że w przypadku braku po stronie wytwórców woli przyjęcia przedmiotowej oferty, pismo z dnia 3 września 2012 r. należy traktować jako wypowiedzenie umowy sprzedaży energii elektrycznej, która ulegnie rozwiązaniu z upływem okresu wypowiedzenia, przewidzianym w umowie, tj. z dniem 31 października 2013 r. Spółka zaznaczyła, że ewentualne dalsze umowy sprzedaży na rzecz T. energii elektrycznej wytworzonej w odnawialnym źródle energii, nie będą zawierały bezpłatnej usługi bilansowania handlowego jako świadczenia, za które odpowiedzialność ponosiłaby spółka. Modyfikacja dotychczasowych umów miała polegać na zaprzestaniu świadczenia przez T. nieodpłatnie usługi bilansowania handlowego. Usługa ta miała być realizowana odpłatnie przez spółkę (...), bądź przez podmiot trzeci, wybrany przez wytwórcę. W piśmie z 3 września 2012 r., T. wskazała również, że propozycja zmiany warunków umowy nie wpływa na realizację przez spółkę obowiązku sprzedawcy z urzędu, o którym mowa w art. 9a ust. 6 PE, co oznacza, że pozostaje ona w dalszym ciągu zobowiązana do zakupu energii elektrycznej wytworzonej w odnawialnym źródle energii po cenie określonej w ustawie.

Wyżej wymienionych dziesięciu wytwórców nie przyjęło oferty T. w zakresie modyfikacji wiążących strony umów sprzedaży energii elektrycznej, natomiast kwestia dalszego obowiązywania dotychczasowych umów sprzedaży energii elektrycznej wytworzonej w odnawialnych źródłach energii była sporna między kontrahentami (wytwórcy stali na stanowisku, że umowy te nadal wiążą, zaś T., że uległy rozwiązaniu). Pomimo tego, po 31 października 2013 r. spółka (...) nadal nabywała od nich energię elektryczną na dotychczasowych warunkach, świadcząc także nieodpłatnie usługę bilansowania handlowego (operatora handlowo-technicznego). Sytuacja ta trwała do 10 stycznia 2014 r. Od dnia 11 stycznia 2014 r. spółka zaprzestała świadczenia wskazanych usług, zgłaszając to do operatora systemu dystrybucyjnego - (...) S.A. z siedzibą w K., jak również zaprzestała zakupu od danych wytwórców energii elektrycznej. T. nie kupowała energii wytworzonej w małych elektrowniach wodnych danych przedsiębiorców do dnia 2 kwietnia 2014 r. Przesyłane w tym okresie T. przez wytwórców faktury tytułem sprzedaży energii elektrycznej były zwracane przez spółkę bez ich księgowania.

W roku 2013 spółka (...) osiągnęła przychód z działalności koncesjonowanej w zakresie obrotu energią elektryczną w wysokości 6.332.064.101 zł.

Pismem z 2 kwietnia 2014 r., Prezes URE zawiadomił T. o wszczęciu z urzędu postępowania administracyjnego w sprawie wymierzenia spółce kary pieniężnej za nieprzestrzeganie obowiązków zakupu energii elektrycznej, o których mowa w art. 9a ust. 6 PE.

W piśmie z 28 lipca 2014 r., spółka (...) powiadomiła Prezesa URE, że zawarła nową umowę sprzedaży energii elektrycznej, wytwarzanej w odnawialnym źródle energii z T. B. (1), prowadzącym działalność gospodarczą pod firmą (...), obejmując jednocześnie dla tego przedsiębiorcy funkcję (...) i świadcząc usługi operatora handlowo - technicznego. Spółka poinformowała jednocześnie, że zakupiła od ww. przedsiębiorcy energię elektryczną, zaoferowaną w okresie od 11 stycznia do 30 czerwca 2014 r.

Pismem z 3 października 2014 r., Prezes URE zawiadomił T. o zakończeniu postępowania dowodowego w sprawie, informując jednocześnie spółkę o możliwości zapoznania się ze zgromadzonym materiałem dowodowym oraz wypowiedzenia się odnośnie zebranych dowodów i materiałów.

W październiku 2014 r. - na wniosek spółki (...) z 6 października 2014 r. - Prezes URE wszczął postępowania administracyjne w sprawie rozstrzygnięcia w trybie art. 8 ust. 1 PE sporu między T. a dziewięcioma ww. wytwórcami energii w małych elektrowniach wodnych, dotyczącego odmowy zawarcia przez tych przedsiębiorców umów sprzedaży energii elektrycznej oraz o ukształtowanie treści tych umów. W ramach przedmiotowych postępowań, Prezes URE wydał postanowienia, na mocy których zobowiązał spółkę (...) do zakupu całej energii elektrycznej, wytworzonej dotychczas przez wytwórców na warunkach wynikających z rozwiązanej umowy sprzedaży. Postanowienie to miało tymczasowy charakter i miało obowiązywać do czasu ostatecznego rozstrzygnięcia sporu przez organ. W oparciu o postanowienie opatrzone rygorem natychmiastowej wykonalności powód zapłacił na rzecz wytwórców cenę za wytworzoną przez nich i wprowadzoną do systemu energię. Następnie, Prezes URE zawiesił ww. postępowania oraz wezwał strony do wystąpienia do właściwego sądu o rozstrzygnięcie zagadnienia wstępnego w zakresie obowiązywania umów sprzedaży energii elektrycznej, uznając, że nie jest kompetentny do rozstrzygania sporu cywilnoprawnego odnośnie skuteczności rozwiązania wskazanych umów sprzedaży. W następstwie powyższego, spółka (...) wystąpiła przeciwko przedsiębiorcom: A. R., T. M. (1), A. T., M. C., S. S. (1), R. i R. M. (2), J. S. (1), B. G. (1) oraz J. P. z powództwami o ustalenie, że stron nie wiąże umowa sprzedaży energii elektrycznej, w następstwie jej skutecznego wypowiedzenia przez powoda. We wszystkich wymienionych sprawach powództwa zostały prawomocnie oddalone wskutek uznania przez sądy cywilne bezskuteczności wypowiedzenia umów sprzedaży energii elektrycznej przez spółkę (...), co oznacza, że sporne umowy cały czas obowiązują. Wobec zapadnięcia powyższych prawomocnych wyroków sądów powszechnych, spółka (...) cofnęła wnioski o wydanie decyzji w trybie art. 8 ust. 1 PE oraz wystąpiła do Prezesa URE o podjęcie zawieszonych postępowań i ich umorzenie na podstawie art. 105 § 2 k.p.a. Siedem z tych postępowań zostało już przez organ umorzonych.

W dniu 28 listopada 2014 r., Prezes URE wydał decyzję, która została zaskarżona w niniejszym postępowaniu sądowym.

Zdaniem Sądu Okręgowego odwołanie nie zasługiwało na uwzględnienie.

Sąd pierwszej instancji zważył, iż zgodnie z art. 9a ust. 6 PE - w brzmieniu obowiązującym w dacie wydania zaskarżonej decyzji - sprzedawca w urzędu jest obowiązany, w zakresie określonym w przepisach wydanych na podstawie ust. 9, do zakupu energii elektrycznej wytworzonej w odnawialnych źródłach energii przyłączonych do sieci dystrybucyjnej lub przesyłowej znajdującej się na terenie obejmującym obszar działania tego sprzedawcy, oferowanej przez przedsiębiorstwo energetyczne, które uzyskało koncesję na jej wytwarzanie lub zostało wpisane do rejestru, o którym mowa w art. 9p ust. 1; zakup ten odbywa się po średniej cenie sprzedaży energii elektrycznej w poprzednim roku kalendarzowym, o której mowa w art. 23 ust. 2 pkt 18 b.

Sąd Okręgowy podniósł, iż według definicji, zawartej w art. 3 pkt 29 PE, sprzedawcą z urzędu jest przedsiębiorstwo energetyczne posiadające koncesję na obrót paliwami gazowymi lub energią elektryczną, świadczące usługi kompleksowe odbiorcom paliw gazowych lub energii elektrycznej w gospodarstwie domowym, niekorzystającym z prawa wyboru sprzedawcy. Natomiast stosownie do art. 10 ustawy z 8 stycznia 2010 r. nowelizującej PE (Dz. U. nr 21, poz. 104), do dnia wyłonienia sprzedawcy z urzędu, podmiotem zobowiązanym do zakupu energii elektrycznej wytworzonej w odnawialnych źródłach energii, o którym mowa w art. 9a ust. 6 PE, przyłączonych do sieci dystrybucyjnej lub przesyłowej, jest podmiot wykonujący zadania sprzedawcy z urzędu.

Sąd pierwszej instancji zaznaczył, iż przewidziany z art. 9a ust. 6 PE obowiązek zakupu energii elektrycznej wytworzonej w odnawialnych źródłach energii ma charakter publicznoprawny i zarazem jednostronny, ponieważ do zakupu jest zobligowany sprzedawca z urzędu, natomiast wytwórca nie ma obowiązku oferowania mu wytworzonej przez siebie energii do sprzedaży. Sąd Okręgowy podniósł przy tym, iż zakres przedmiotowego obowiązku wyznacza rozporządzenie Ministra Gospodarki z 18 października 2012 r. w sprawie szczegółowego zakresu obowiązków uzyskania i przedstawienia do umorzenia świadectw pochodzenia, uiszczenia opłaty zastępczej, zakupu energii elektrycznej i ciepła wytworzonych w odnawialnych źródłach energii oraz obowiązku potwierdzania danych, dotyczących ilości energii elektrycznej wytworzonej w odnawialnym źródle energii (Dz. U. 2012 poz. 1229). Rozporządzenie to w § 15 przewiduje, że obowiązek uznaje się za spełniony, jeżeli sprzedawca z urzędu zakupił całą oferowaną mu ilość energii elektrycznej wytworzonej w (...). Kluczowe znaczenie, zdaniem Sądu pierwszej instancji, miała przy tym okoliczność, że obowiązek przewidziany w art. 9a ust. 6 PE może być zrealizowany zarówno w oparciu o umowę sprzedaży, zawartą pomiędzy wytwórcą energii a sprzedawcą z urzędu, jak i – w przypadku braku takiej umowy – bezpośrednio w oparciu o przepisy ustawy Prawo energetyczne. Natomiast nieprzestrzeganie wskazanego obowiązku zagrożone jest sankcją administracyjną w postaci kary pieniężnej. Sąd Okręgowy podniósł, iż przepis art. 56 ust. 1 pkt 1a PE – w brzmieniu obowiązującym na datę orzekania przez Prezesa URE – stanowił, że karze pieniężnej podlega między innymi ten, kto nie przestrzega obowiązków zakupu energii elektrycznej, o których mowa w art. 9a ust. 6.

W kontekście powyższego, na gruncie niniejszej sprawy, zdaniem Sądu pierwszej instancji, poza sporem pozostawała okoliczność, że w okresie od 11 stycznia do 2 kwietnia 2014 r. spółka (...) nie zakupiła energii elektrycznej wytworzonej w odnawialnych źródłach energii, przyłączonych do sieci dystrybucyjnej lub przesyłowej, znajdującej się na terenie obejmującym obszar jej działania, zaoferowanej jej przez dziesięć przedsiębiorstw energetycznych, wytwarzających energię elektryczną w małych elektrowniach wodnych. Spór pomiędzy spółką a Prezesem URE sprowadzał się natomiast, w ocenie Sądu, do badania kwestii legalności wskazanego zachowania przedsiębiorcy.

Sąd Okręgowy zważył, iż w ramach pierwszego z zarzutów odwołania powód podniósł, że zaprzestał zakupu energii elektrycznej z uwagi na to, że niespełnione zostały wszystkie ustawowe przesłanki, warunkujące zaistnienie obowiązku zakupu energii, wymienione w art. 9a ust. 6 PE. Sąd pierwszej instancji podniósł, iż według spółki warunkiem tym jest między innymi „zaoferowanie energii elektrycznej” sprzedawcy z urzędu przez wytwórcę. Jednocześnie Sąd Okręgowy wskazał, że zdaniem powoda, od 11 stycznia 2014 r. nie otrzymywał on od wskazanych wytwórców skutecznych ofert sprzedaży, a co za tym idzie, nie ciążył na nim obowiązek zakupu energii. Spółka stała bowiem na stanowisku, że wytwórcy nie złożyli jej ofert w rozumieniu art. 66 k.c., jak również nie było możliwe skonkretyzowanie przedmiotu sprzedaży (tj. ilości energii) z uwagi na to, że T. zaprzestał świadczenia na rzecz wytwórców nieodpłatnie usługi bilansowania handlowego. O tym ostatnim fakcie spółka poinformowała (...), który w konsekwencji zaprzestał przekazywania T. informacji o ilości energii wyprodukowanej i wprowadzonej do sieci przez wytwórców. Jednocześnie - jak zaznaczył Sąd pierwszej instancji - zarówno w toku postępowania administracyjnego, jak i sądowego, powodowa spółka prezentowała pogląd, że dotychczasowe umowy sprzedaży energii elektrycznej, zawarte z ww. przedsiębiorcami - wytwórcami energii elektrycznej w odnawialnych źródłach energii, uległy rozwiązaniu z dniem 31 października 2013 r. wskutek ich wypowiedzenia przez spółkę.

W ocenie Sądu Okręgowego, dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy podstawowe znaczenie miała okoliczność prawomocnego oddalenia przez sądy powszechne powództw spółki (...), wytoczonych przeciwko wytwórcom: A. R., T. M. (1), A. T., M. C., S. S. (1), R. i R. M. (2), J. S. (1), B. G. (1) oraz J. P. o ustalenie, że stron nie wiąże umowa sprzedaży energii elektrycznej, w następstwie jej skutecznego wypowiedzenia przez powódkę. Sąd pierwszej instancji zważył, iż z powołanych orzeczeń wynika jednoznacznie, że umowy sprzedaży energii elektrycznej, zawarte między wymienionymi podmiotami, nadal obwiązują i pozostają w obrocie prawnym. Sąd Okręgowy nie miał wątpliwości, że umowy te stanowią także źródło obowiązku zakupu energii elektrycznej, o którym mowa w art. 9a ust. 6 PE, regulując dodatkowe, szczegółowe kwestie łączącego strony stosunku prawnego. Tym samym, w ocenie Sądu Okręgowego, w niniejszej sprawie spełnione zostały wszystkie przesłanki warunkujące istnienie po stronie powodowej spółki przedmiotowego obowiązku. Uchylenie się zaś przez T., w okresie od 11 stycznia do 2 kwietnia 2014 r., od zakupu energii elektrycznej, zaoferowanej przez wskazanych wytwórców oznaczało, zdaniem Sądu, niewywiązanie się przez spółkę z publicznoprawnego obowiązku, przewidzianego w wyżej wymienionym przepisie.

Sąd Okręgowy zaznaczył przy tym, że analizując okoliczności niniejszej sprawy wziął pod uwagę rozstrzygnięcia zapadłe przed innym sądem, a odnoszące się do oceny relacji powoda z wytwórcami energii w okresie objętym sporem w niniejszej sprawie, gdyż zobowiązywał go do tego przepis art. 365 § 1 k.p.c., w myśl którego to przepisu orzeczenie prawomocne wiąże nie tylko strony i sąd, który je wydał, lecz również inne sądy oraz organy państwowe i organy administracji publicznej, a w wypadkach w ustawie przewidzianych także inne osoby. Sąd pierwszej instancji zważył, iż moc wiążąca, określona w przywołanym przepisie, oznacza obowiązek respektowania zawartej w orzeczeniu sądu skonkretyzowanej, indywidulanej normy prawnej. Orzeczenie to ma znaczenie prejudycjalne przy rozstrzyganiu spraw przez inne sądy, organy państwowe i inne organy administracji publicznej. Związanie wyrokiem sądu cywilnego oznacza brak możliwości zignorowania ustaleń faktycznych stanowiących bezpośrednio podstawę rozstrzygnięcia, jak i podstawy prawnej. Zakazane jest również prowadzenie postępowania dowodowego na okoliczności podważające ustalenia faktyczne zawarte w wiążącym orzeczeniu.

W kontekście powyższego, Sąd pierwszej instancji stanął na stanowisku, że był związany wskazanymi wyrokami, przesądzającymi o istnieniu umów sprzedaży energii elektrycznej pomiędzy spółką (...) a wymienionymi wytwórcami energii. Jednocześnie Sąd Okręgowy wskazał, że okoliczność obowiązywania przedmiotowych umów - sporna między ich stronami - została przesądzona dopiero w toku postępowania przez Sądem. Sąd Okręgowy miał przy tym na uwadze, iż zgodnie z art. 316 § 1 k.p.c. sąd wydaje wyrok, biorąc za podstawę stan rzeczy istniejący w chwili zamknięcia rozprawy, tj. zarówno stan prawny, jak i stan faktyczny oparty na dowodach i oświadczeniach stron przedstawionych do chwili zamknięcia rozprawy. Sąd podkreślił, że zgodnie z utrwalonym w judykaturze poglądem, Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów nie może ograniczyć sprawy wynikającej z odwołania od decyzji Prezesa Urzędu tylko do funkcji sprawdzającej prawidłowość postępowania administracyjnego, poprzedzającego postępowania sądowe. Celem tego ostatniego postępowania nie jest bowiem przeprowadzenie kontroli postępowania administracyjnego, ale merytoryczne rozstrzygnięcie sprawy, której przedmiotem jest spór między stronami, powstający dopiero po wydaniu decyzji przez Prezesa Urzędu. Sąd pierwszej instancji zważył, iż postępowanie sądowe przed Sądem Ochrony Konkurencji i Konsumentów jest postępowaniem kontradyktoryjnym, w którym uwzględnia się materiał dowodowy zebrany w postępowaniu administracyjnym, co nie pozbawia jednak stron możliwości zgłoszenia nowych twierdzeń faktycznych i nowych dowodów, według zasad obowiązujących w postępowaniu cywilnym. Sąd Okręgowy podniósł również, że Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów jest sądem cywilnym i prowadzi sprawę cywilną, wszczętą w wyniku wniesienia odwołania od decyzji Prezesa Urzędu, w tym wypadku Urzędu Regulacji Energetyki, według reguł kontradyktoryjnego postępowania cywilnego, a nie sądem legalności decyzji administracyjnej, jak to czynią sądy administracyjne w postępowaniu sądowo – administracyjnym. W tym kontekście Sąd pierwszej instancji zważył, iż na kanwie niniejszej sprawy zobowiązany był do wszechstronnego zbadania wszystkich istotnych okoliczności sprawy, przy uwzględnieniu zasad rozkładu ciężaru dowodu i obowiązków stron w postępowaniu dowodowym.

Mając powyższe na uwadze, Sąd Okręgowy uznał, że pierwszy z zarzutów odwołania nie zasługiwał na uwzględnienie. Konsekwencją zaś bezzasadności tego zarzutu, jako najdalej idącego, była także, zdaniem Sądu, bezprzedmiotowość pozostałych zarzutów odwołania, przy czym ostatni z nich Sąd uznał za chybiony również z tego względu, że rozstrzygnięcie spraw cywilnych - z powództwa kilku wytwórców przeciwko T. o zapłatę - przez Sąd Rejonowy dla Krakowa - Śródmieścia w Krakowie, nie miało charakteru zagadnienia wstępnego, które miałoby wpływ na wynik postępowania, prowadzonego przez Prezesa URE, a w dalszej kolejności także na wynik postępowania przed tutejszym Sądem.

Jedynie na marginesie zasadniczych rozważań prawnych, Sąd pierwszej instancji podniósł, iż na etapie postępowania, toczącego się przed Prezesem URE, powodowa spółka podnosiła, że bezwzględną przeszkodą w realizacji przez nią publicznoprawnego obowiązku zakupu energii elektrycznej pochodzącej ze źródeł odnawialnych było nieuregulowanie przez dziesięciu wytwórców zagadnienia bilansowania handlowego i grafikowania umów sprzedaży energii, przy czym - jak zaznaczył Sąd - powód nie forsował dalej tego stanowiska w ramach podniesionych zarzutów odwołania. W tej materii Sąd Okręgowy stwierdził, że w jego ocenie zasadniczo obowiązek przewidziany w art. 9a ust. 6 PE jest odrębny i niezależny od kwestii bilansowania handlowego wytwórcy energii. Zdaniem Sądu pierwszej instancji, kwestia ta była irrelewantna, skoro za nadal obowiązujące należało uznać umowy sprzedaży energii elektrycznej, zawarte uprzednio między T. a wspomnianymi wytwórcami energii. Sąd Okręgowy stanął zatem na stanowisku, że bilansowanie handlowe winno być prowadzone na dotychczasowych warunkach, przyjętych przez strony umowy. Sąd pierwszej instancji podniósł, iż kwestia braku w niektórych umowach regulacji tego aspektu stosunku prawnego, łączącego powoda z wytwórcami, nie mogła stanowić o zwolnieniu powoda z obowiązku zakupu energii. Zdaniem Sądu Okręgowego, należało przyjąć, że skoro powód świadczył dotychczas tę usługę nieodpłatnie, to pomiędzy stronami stosunku prawnego doszło do zawarcia umowy w tej materii per facta concludentia.

W ocenie Sądu pierwszej instancji, stwierdzenie uchybienia przez spółkę (...) publicznoprawnemu obowiązkowi zakupu energii elektrycznej, wytworzonej w odnawialnych źródłach energii oznacza, że spełniona została przesłanka nałożenia na przedsiębiorcę kary pieniężnej, stosownie do art. 56 ust. 1 pkt 1a i ust. 2 PE. Sąd Okręgowy podkreślił przy tym, że do zastosowania przedmiotowej sankcji administracyjnej wystarczające jest stwierdzenie obiektywnego stanu niezgodności zachowania adresata z treścią normy. Odpowiedzialność z art. 56 ust. 1 PE ma bowiem charakter obiektywny, tj. wynika ona z samego faktu naruszenia normy prawnej, niezależnie do winy naruszyciela. Jednocześnie - jak zaznaczył Sąd pierwszej instancji - zgodnie z aktualną linią orzeczniczą, przy wymierzaniu kary pieniężnej konieczne jest również uwzględnienie elementów o charakterze subiektywnym, składających się na podmiotową stronę odpowiedzialności zagrożonej tego rodzaju sankcją. Zasady sądowej weryfikacji prawidłowości orzeczenia w zakresie kary pieniężnej powinny bowiem odpowiadać wymogom analogicznym do tych, jakie obowiązują sąd orzekający w sprawie karnej.

Na kanwie niniejszej sprawy Sąd Okręgowy w pełni podzielił ocenę Prezesa URE, zarówno co do zasadności orzeczenia kary pieniężnej wobec spółki (...), jak i co do jej wysokości. Sąd pierwszej instancji miał przy tym na uwadze, że strona powodowa nie sformułowała żadnych zarzutów odnośnie wysokości orzeczonej kary, podnosząc jedynie brak podstaw do jej nałożenia, wobec braku naruszenia obowiązku, określonego w art. 9a ust. 6 PE.

Odnosząc się do wymiaru kary pieniężnej, Sąd Okręgowy zważył, iż na gruncie niniejszej sprawy pozwany prawidłowo uwzględnił w tym zakresie wszystkie kryteria, uregulowane w art. 56 ust. 3 i 6 PE. W szczególności zdaniem Sądu pierwszej instancji, Prezes Urzędu trafnie ocenił możliwości finansowe powodowego przedsiębiorcy. W przekonaniu Sądu Okręgowego, kara w wysokości 132.000 zł, stanowiąca zaledwie 0,002% przychodu osiągniętego przez powoda w 2013 r. z działalności koncesjonowanej w zakresie obrotu energią elektryczną, jest adekwatna do stopnia zawinienia i szkodliwości czynu, postawy przedsiębiorcy oraz jego sytuacji majątkowej. W ocenie Sądu pierwszej instancji, pozwany słusznie uwzględnił przy tym - jako okoliczność łagodzącą - fakt, iż dotychczas powód nie był karany za naruszenie publicznoprawnego obowiązku zakupu energii elektrycznej z odnawialnych źródeł energii. Sąd Okręgowy podkreślił również, że wysokość wymierzonej spółce kary została ustalona w dolnej granicy ustawowego zagrożenia skoro, zgodnie z art. 56 ust. 2a pkt 2 PE, wysokość tej kary nie mogła być niższa niż 131.805,3 zł.

Z powyższych względów, stwierdzając brak podstaw do uwzględniania odwołania, na podstawie art. 479 ⁵³ § 1 k.p.c., Sąd Okręgowy oddalił odwołanie.

O kosztach postępowania Sąd pierwszej instancji orzekł natomiast w oparciu o przepis art. 98 k.p.c., w myśl odpowiedzialności za wynik sporu. Sąd Okręgowy wskazał przy tym, iż koszty należne pozwanemu obejmowały koszty zastępstwa procesowego, świadczonego przez zawodowego pełnomocnika, których wysokość została ustalona stosowanie do treści § 14 ust. 3 pkt 3 w zw. z § 2 ust. 1 i 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. z 2002 r., nr 163, poz. 1349 ze zm.) w związku z § 21 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2015 r., nr 1804).

Apelację od powyższego wyroku wywiódł powód, zaskarżając go w całości.

Przedmiotowemu wyrokowi powód zarzucił naruszenie przepisów postępowania, które miały wpływ na wynik sprawy oraz przepisów prawa materialnego:

1.  art. 229 k.p.c. poprzez nieuzasadnione uznanie, że powód przyznał, że w okresie od dnia 11 stycznia do dnia 2 kwietnia 2014 r. nie zakupił energii elektrycznej wytworzonej i zaoferowanej mu przez dziesięć przedsiębiorstw energetycznych, wytwarzających energię elektryczną w małych elektrowniach wodnych, podczas gdy powód konsekwentnie, zarówno na etapie postępowania administracyjnego, jak i sądowego, prezentował stanowisko, że energia wytwarzana w tamtym okresie przez tych wytwórców, nie była zaoferowana powodowi przez tych wytwórców do sprzedaży, w rezultacie nie zaistniały wszystkie ustawowe przesłanki warunkujące zaistnienie obowiązku zakupu tej energii, wymienione w art. 9a ust. 6 PE;

2.  art. 56 ust. 1 pkt 1a w zw. z art. 9a ust. 6 PE poprzez przyjęcie, że uzasadnione było nałożenie na powoda kary pieniężnej w wysokości 132.000 zł za niewywiązanie się z obowiązku zakupu oferowanej energii elektrycznej wytworzonej w odnawialnych źródłach energii , w sytuacji gdy nie zaistniały wszystkie ustawowe przesłanki warunkujące zaistnienie obowiązku zakupu tej energii, wymienione w art. 9a ust. 6 PE;

3.  art. 56 ust. 6 w zw. z art. 56 ust. 2a PE oraz w zw. z art. 316 § 1 k.p.c. poprzez błędne przyjęcie, że:

a.  zawarte w art. 56 ust. 6 dyrektywy wymiaru kary powinny być uwzględniane tylko do tego stopnia, w jakim nie powodują obniżenia wysokości kary poniżej progu minimalnego, wynikającego z art. 56 ust. 2a PE oraz

b.  w przedmiotowej sprawie stopień szkodliwości działań powoda należy uznać za bardzo duży, a stopień zawinienia za duży,

a tym samym przyjęcie, że kara pieniężna w wysokości 132.000 zł jest odpowiednia, tymczasem okoliczności sprawy, w szczególności dokonanie zakupu energii elektrycznej od przedsiębiorców jeszcze w trakcie postępowania sądowego, przemawia za uznaniem, że stopień szkodliwości czynu i zawinienia powoda był znikomy;

4.  art. 56 ust. 6a w zw. z art. 56 ust. 2a PE w zw. z art. 316 § 1 k.p.c. poprzez błędne przyjęcie, że wysokość kary pieniężnej nie mogła być niższa niż kwota wyliczona na podstawie art. 56 ust. 2a (tj. 131.805,30 zł) oraz poprzez błędne przyjęcie, że w przedmiotowej sprawie nie zaszły okoliczności uzasadniające odstąpienie od wymierzenia kary w oparciu o art. 56 ust. 6a PE w sytuacji, gdy - wbrew ustaleniom Prezesa URE oraz (...) i przy założeniu, że w ogóle powód dopuścił się zarzucanego mu naruszenia - stopień szkodliwości działań powoda należało ocenić jako znikomy, a ponadto, powód w toku postępowania sądowego zrealizował obowiązek zakupu energii elektrycznej od wszystkich przedsiębiorców, których dotyczyła decyzja Prezesa URE z dnia 28 listopada 2014 r. (znak: (...) o nałożeniu na T. kary finansowej w wysokości 132.000 zł ;

5.  art. 365 § 1 k.p.c. poprzez przyjęcie, że ma on zastosowanie do umowy nr (...) z dnia 3 grudnia 2009 r. pomiędzy powodem i T. B. (1), która to - w odróżnieniu od umów sprzedaży energii elektrycznej z pozostałymi dziewięcioma wytwórcami - nie była przedmiotem rozpoznania przez sąd powszechny w związku z wniesieniem przez powoda powództw o ustalenie, że umowy te zostały skutecznie przez powoda wypowiedziane, a w konsekwencji, w odniesieniu do której nie orzeczono prawomocnie, że umowa ta nadal wiąże strony,

a także art. 233 § 1 k.p.c. przez brak wszechstronnego rozważenia materiału dowodowego i dokonania jego oceny z pominięciem istotnej części tego materiału, tj. w szczególności dokumentacji umownej z T. B. (1) (załącznik nr 4 do Odwołania), z której wynika, że w okresie od dnia 11 stycznia do dnia 2 kwietnia 2014 r. powód nie był umownie zobowiązany do zakupu energii elektrycznej od tego wytwórcy,

co miało w rezultacie wpływ na nieprawidłowe ustalenie, że w okresie od dnia 11 stycznia do dnia 2 kwietnia 2014 r. powód nie wywiązywał się z obowiązku zakupu, o którym mowa w art. 9a ust. 6 PE, wobec T. B. w sytuacji, gdy rzekomo był związany z nim umową sprzedaży energii elektrycznej;

6.  art. 479 ⁵³ k.p.c. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie, tj. bezpodstawne uznanie, że z przepisu tego wynika norma pozwalająca (...) na automatyczne nieuwzględnienie zarzutów powoda dotyczących naruszenia przez Prezesa URE przepisów postępowania administracyjnego, przy równoczesnym nieusunięciu w postępowaniu sądowym skutków tych uchybień, poprzez dokonaną z naruszeniem art. 233 § 1 k.p.c. oceną materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie, polegającą w szczególności na braku ustalenia zaistnienia wszystkich ustawowych przesłanek koniecznych dla powstania obowiązku zakupu energii elektrycznej ze źródła (...), o którym mowa w art. 9a ust. 6 PE.

Wskazując na powyższe, powód wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez zmianę spornej decyzji i stwierdzenie braku naruszenia obowiązku określonego w art. 9a ust. 6 PE oraz braku podstaw do nałożenia kary pieniężnej; ewentualnie poprzez zmianę decyzji w części i odstąpienie od obciążenia go karą pieniężną, ewentualnie jej zmniejszenie; ewentualnie poprzez uchylenie spornej decyzji w całości.

Jednocześnie powód wniósł o zasądzenie od pozwanego na swoją rzecz kosztów procesu za obie instancje, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Z ostrożności procesowej powód wniósł również o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy Sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania, z pozostawieniem temu Sądowi rozstrzygnięcia w przedmiocie kosztów postępowania apelacyjnego.

Pozwany wniósł o oddalenie apelacji oraz o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym.

Sąd Apelacyjny ustalił i zważył co następuje.

Apelacja nie zasługuje na uwzględnienie.

Sąd I instancji prawidłowo ustalił stan faktyczny, a jego ustalenia Sąd Apelacyjny przyjął za własne.

W pierwszej kolejności zbadać należy to, czy powód, nie dokonując zakupu energii elektrycznej wytworzonej w odnawialnych źródłach energii od wskazanych w decyzji przedsiębiorców, naruszył obowiązek wynikający z Pe. (...) węzłowe znaczenie na tej płaszczyźnie przypisał faktowi prawomocnego oddalenia przez sądy powszechne powództw powoda wytoczonych przeciwko dziewięciu spośród dziesięciu wytwórców wskazanych w decyzji „o ustalenie, że stron nie wiąże umowa sprzedaży energii elektrycznej, w następstwie jej skutecznego wypowiedzenia przez powódkę.” Sąd I instancji zwrócił uwagę, iż „z orzeczeń tych wynika jednoznacznie, że umowy sprzedaży energii elektrycznej, zawarte między wymienionymi podmiotami, nadal obwiązują i pozostają w obrocie prawnym” i wywiódł stąd wniosek, „że umowy te stanowią także źródło obowiązku zakupu energii elektrycznej, o którym mowa w art. 9a ust. 6 PE, regulując dodatkowe, szczegółowe kwestie łączącego strony stosunku prawnego. Tym samym, w niniejszej sprawie spełnione zostały wszystkie przesłanki warunkujące istnienie po stronie powodowej Spółki przedmiotowego obowiązku.” Idąc tym torem rozumowania, (...) doszedł do wniosku, iż uchylenie się przez powódkę „w okresie od 11 stycznia do 2 kwietnia 2014 r. od zakupu energii elektrycznej, zaoferowanej przez wskazanych wytwórców, oznacza niewywiązanie się przez Spółkę z publicznoprawnego obowiązku przewidzianego w wyżej wymienionym przepisie.”

(...) uznał się za związanego powołanymi orzeczeniami na podstawie art. 365 § 1 kpc. Wskazał on, że orzeczenia te przesądzają „o istnieniu umów sprzedaży energii elektrycznej pomiędzy” powódką „a wymienionymi wytwórcami energii”. W apelacji podniesiono zarzut, iż Sąd I instancji „nieprawidłowo przyjął, że także w stosunku do umowy z T. B. z 2009 r., na podstawie art. 365 § 1 kpc, jest związany wyrokiem innego sądu” (k. 397, 398) pomimo tego, że „wyroki sądowe ustalające obowiązywanie umów sprzedaży energii dotyczyły pozostałych Przedsiębiorców, poza właśnie T. B. (1)” (k. 398). Analiza treści uzasadnienia wskazuje na to, że badany zarzut jest chybiony. (...) wymienił przedsiębiorców, w stosunku do których zapadły orzeczenia oddalające powództwa o ustalenie, nie zaliczając do nich T. B. (1), a następnie jednoznacznie wskazał, iż zakres jego związania ograniczony był do relacji istniejących między powodem „ a wymienionymi wytwórcami energii”.

Okoliczność, iż w relacjach między powodem a T. B. (1) nie znajdowała zastosowania, wynikająca z art. 365 § 1 kpc, zasada związania (...) wskazanymi wyrokami zapadłymi między powódką a innymi przedsiębiorcami, nie stoi jednak na przeszkodzie braniu pod uwagę faktu wydania tych orzeczeń przy ocenie relacji prawnych istniejących między powódką a T. B. (1). W samej apelacji podniesiono, iż powódka także w stosunku do T. B. (1) skierowała „pismo 3 września 2013 r. (wezwanie do renegocjacji z warunkowym oświadczeniem o wypowiedzeniu umowy)” (k. 397). Powód nie wskazał na jakiekolwiek argumenty, które uzasadniałyby twierdzenie, iż oświadczenie to było skuteczne w sytuacji, gdy w stosunku do dziewięciu innych przedsiębiorców zapadły orzeczenia stwierdzające, iż analogiczne oświadczenia o wypowiedzeniu umowy nie wywarły skutków prawnych.

W umowie łączącej powoda z T. B. (1) znajdowała się klauzula, w myśl której „gdy nastąpi istotna zmiana warunków prawnych lub faktycznych wykonania przedmiotu Umowy, Strony zobowiązują się do podjęcia w dobrej wierze jej renegocjacji” (k. 380 akt adm.). W relacjach między powodem a T. B. (1), podobnie jak w stosunkach wiążących go z A. R., jak ujął to Sąd Okręgowy w Legnicy, w wyroku z 24 lutego 2016 r., sygn. akt VI GC 309/15, „brak było przesłanek pozwalających wnioskować o ziszczeniu się istotnej zmiany warunków prawnych lub faktycznych wykonania umowy” (k. 339v.) Zmiany takiej nie mogło stanowić w szczególności wyrażenie przez Prezesa Urzędu poglądu dotyczącego prawa wytwórcy do wyboru podmiotu odpowiedzialnego za bilansowanie handlowe, gdyż jego zapatrywania nie konstytuowały ani stanu prawnego, ani faktycznego w relacjach wiążących powoda z T. B. (1). Słusznie też Sąd Okręgowy w Opolu, w wyroku z 21 grudnia 2015 r., sygn. akt VI GC 60/15, stwierdził , iż informacja Prezesa Urzędu nr (...) dotyczyła „sytuacji nadużywania przez sprzedawców swojej pozycji w stosunkach z producentami energii z (...) oraz narzucania im usług operatora techniczno-handlowego”, a „Prezes URE podkreślał (…), że do elementów umowy sprzedaży energii elektrycznej nie należy kwestia bilansowania handlowego” (k. 355v). Powódka nie była zatem uprawniona do wszczęcia procedury renegocjacji kontraktu tak w stosunkach z T. B. (1), jak i z innymi przedsiębiorcami wskazanymi w decyzji. Nawet zatem, gdyby uznać twierdzenia powoda dotyczące dopuszczenia się przez (...) naruszenia art. 229 kpc w zakresie rzekomego niezaoferowania mu energii elektrycznej za uprawnione, nie byłoby podstaw do przyjęcia, iż przedmiotowe ewentualne uchybienie mogło wpłynąć na wynik sprawy.

Sąd Apelacyjny w niniejszym składzie za trafną uznaje konstatację Prezesa Urzędu, iż uchybienie przypisane powodowi charakteryzuje bardzo duży stopień szkodliwości, a jego postawa cechowała się dużym stopniem winy.

W decyzji słusznie zwrócono uwagę na zależność przedsiębiorców od świadczeń, których spełnienia zasadnie oczekiwać mogli oni od powoda oraz na fakt podjęcia próby jej wykorzystania przez niego do narzucenia kontrahentom akceptacji rozwiązań godzących w ich interesy. Wskazać należy, iż próba ta okazała się zasadniczo udana, gdyż jak stwierdził sam powód „tylko jedenaście spośród przywołanych (…) 270 kontrahentów TS (…) początkowo nie zaakceptowało propozycji TS” (k. 116 akt adm.).

W niniejszej sprawie powód najpierw wykreował spór, w którym, co znajduje potwierdzenie w jego dalszym przebiegu, nie miał racji, a następnie podjął zasadniczo skuteczną próbę wykorzystania swej przewagi gospodarczej do narzucenia zależnym od siebie kontrahentom akceptacji rozwiązań godzących w ich interesy. Wskazać należy przy tym, że powód dysponował środkami obrony swych, jak okazało się, pozbawianych zasadności żądań w sposób, który nie godził w prawa jego kontrahentów i interes publiczny w tak rażący sposób oraz umożliwiał merytoryczne rozpoznanie sporu. Prezes Urzędu słusznie wskazał w decyzji, iż „ w razie sporu odnośnie treści poszczególnych zapisów umowy, w szczególności uregulowań dotyczących bilansowania handlowego, sprzedaż i zakup energii elektrycznej powinny być kontynuowane. Jednocześnie wytwórca i sprzedawca z urzędu winni podjąć negocjacje w celu osiągnięcia kompromisu, a w razie braku porozumienia przysługuje im prawo wystąpienia do Prezesa URE lub sądu powszechnego o ukształtowanie treści umowy” (k. 11).

Aktywność Prezesa Urzędu powinna podważać ekonomiczną racjonalność podejmowania działań o takiej charakterystyce, jak naruszenie, którego dopuścił się powód i odstraszać od dopuszczania się ich w przyszłości. W tej sytuacji kary wymierzonej przez Prezesa Urzędu w niniejszej sprawie z pewnością nie można uznać za zbyt wysoką. Niczego w tym zakresie nie zmieniają twierdzenia powoda, iż ostatecznie podjął decyzję o „zapłacie Wytwórcom (...) za całą wytworzoną w 2014 r. energię elektryczną” (k. 395). Świadczenia te zostały uiszczone pod presją regulacyjną i w wyniku zdecydowanej postawy wytwórców, a odmienna postawa powoda byłaby niekorzystna dla niego z punktu widzenia jego partykularnych interesów.

Zgodzić należy się przy tym, iż wywody Prezes Urzędu dotyczące wysokości nałożonej kary pozostawiają pewien niedosyt. Poza zakresem swoich rozważań pozostawił on bowiem kwestię rozmiarów korzyści uzyskanych przez powoda w wyniku całokształtu jego nagannych działań, związanych z warunkowym wypowiedzeniem przedmiotowych umów, które tworzą ważny kontekst zaskarżonej decyzji. Ich uwzględnienie mogłoby prowadzić jednak jedynie do wniosku, iż kara powinna była zostać nałożona w wyższej wysokości niż miało to miejsce. Uwzględnienie faktu uzyskania przez powoda zwiększonych dochodów na skutek podjęcia działań, których wycinek stanowiły praktyki, objęte przez Prezesa Urzędu zakresem przedmiotowej decyzji, nie mogło natomiast prowadzić do uznania kary nałożonej na powoda na nadmierną.

Szkodliwość i naganność działań powoda zwiększa dodatkowo to, że godziły one w wysoce pożądaną z punktu widzenia interesu publicznego aktywność gospodarczą.

Zwrócić należy również uwagę, iż w niniejszej sprawie Prezes Urzędu nałożył karę w wysokości bardzo bliskiej jej minimalnej wysokości. Brak podstaw, by na podstawie okoliczności niniejszej sprawy, w szczególności wobec poczynionych uwag co do szkodliwości zachowania powoda i stopnia jego winy, powziąć jakiekolwiek wątpliwości co do zgodności przyjętego rozwiązania ustawowego, polegającego na normatywnym ustaleniu wysokości kary minimalnej, ze standardami konstytucyjnymi bądź odstąpić od wniosków, do których prowadzi językowa wykładnia przepisu je konstytuującego.

Przedstawione analizy doprowadziły Sąd Apelacyjny w niniejszym składzie do wniosku, iż wbrew twierdzeniom apelacji, (...) nie naruszył art. 56 ust. 1 pkt 1a w zw. z art. 9a ust. 6 Pe, art. 56 ust. 6 w zw. z art. 56 ust. 2 Pe i art. 316 § 1 kpc, art. 56 ust. 6a, w zw. z art. 56 ust. 2 Pe i art. 316 § 1 kpc, a także art. 233 § 1 kpc oraz art. 479 ⁵³ kpc.

Ze wskazanych wyżej względów, Sąd Apelacyjny na podstawie art. 385 k.p.c. orzekł jak w sentencji. Orzeczenie o kosztach oparto na podstawie art. 98 k.p.c. oraz § 14 ust. 2 pkt 3 i § 10 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych z dnia 22 października 2015.