Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I Ca 72/18

POSTANOWIENIE

Dnia 28 marca 2018 roku

Sąd Okręgowy w Sieradzu Wydział I Cywilny

w składzie:

Przewodniczący SSO Barbara Bojakowska

Sędziowie SSO Joanna Składowska

SSR del. Elżbieta Sadowska-Augustyniak

po rozpoznaniu w dniu 28 marca 2018 roku w Sieradzu

na posiedzeniu niejawnym

z wniosku M. C.

z udziałem A. C.

o wpis prawa własności w dziale II księgi wieczystej Nr (...)

na skutek apelacji uczestnika postępowania

od postanowienia Sądu Rejonowego w Wieluniu VII Zamiejscowy Wydział Ksiąg Wieczystych z siedzibą w P.

z dnia 28 grudnia 2017 roku, sygnatura akt DZKW/SR2W/00003085/17

postanawia:

oddalić apelację.

Sygn. akt I Ca 72/18

UZASADNIENIE

Zaskarżonym postanowieniem Sąd Rejonowy w Wieluniu VII Zamiejscowy Wydział Ksiąg Wieczystych z/e w P., w sprawie z wniosku M. C. z udziałem A. C. o wpis prawa własności w dziale II księgi wieczystej
Kw. Nr (...) utrzymał w mocy wpis referendarza sądowego z dnia
26 października 2017 roku, za numerem (...).

Powyższe rozstrzygnięcie Sąd Rejonowy oparł na ustaleniach i wnioskach, których istotne elementy przedstawiały się następująco:

W dniu 26 października 2017 roku, godz. 12 min. 25, M. C. złożył w Sądzie Rejonowym w Wieluniu VII Zamiejscowym Wydziale Ksiąg Wieczystych z siedzibą
w P. wniosek o dokonanie wpisu prawa własności w dziale II księgi wieczystej (...) na swoją rzecz na podstawie ugody zawartej w dniu 11 września 2007 roku pomiędzy M. C., a A. C., przed Sądem Rejonowym w Wieluniu I Wydział Cywilny w sprawie o sygn. akt I Ns 641/05 o zniesienie współwłasności.

W prowadzonej przed Sądem Rejonowym w Wieluniu I Wydział Cywilny w sprawie o zniesienie współwłasności, sygn. akt I Ns 641/05, A. C. oraz M. C. zawarli w dniu 11 września 2007 roku ugodę, mocą której znieśli współwłasność nieruchomości położonej w R., oznaczonej numerem działki (...) o powierzchni
0,59 ha, objętej księgą wieczystą prowadzoną przez Sąd Rejonowy w Wieluniu Zamiejscowy X Wydział Ksiąg Wieczystych z siedzibą w P. Kw Nr (...) w ten sposób,
iż nieruchomość ta przeszła na wyłączną własność M. C..

W ugodzie tej M. C. zobowiązał się zapłacić na rzecz A. C. kwotę 20000 zł w terminie do dnia 31 grudnia 2007 roku z ustawowymi odsetkami w razie uchybienia terminowi płatności. Ponadto, M. C. ustanowił na opisanej powyżej nieruchomości na rzecz uczestnika postępowania A. C. i jego żony S. C. dożywotnią służebność mieszkania, polegającą na wyłącznym użytkowaniu piętra
i strychu budynku mieszkalnego znajdującego się na tej nieruchomości, współkorzystaniu
z klatki schodowej i piwnicy w tym budynku oraz podwórka z wjazdem, a także wyraził zgodę na dokonywanie przez A. C. przeróbek i adaptacji zajmowanych przez niego pomieszczeń na piętrze budynku i strychu, dozwolonych prawem budowlanym. Wobec zawarcia opisanej powyżej ugody postępowanie w sprawie o sygn. akt I Ns 641/05 prawomocnie umorzono.

Księga wieczysta Kw. Nr (...) prowadzona jest dla nieruchomości oznaczonej w ewidencji gruntów jako działka numer (...) (powstała z podziału działki
802 o powierzchni 0,59 ha), położonej w R. gminie D., powiatu (...), o powierzchni 0,5731 ha. Zaskarżonym wpisem z dnia 26 października 2017 roku, w wyniku realizacji wniosku numer (...), referendarz sądowy wpisał prawo własności nieruchomości objętej wskazaną powyżej księgą wieczystą na rzecz M. C., syna W. i H. w udziale 1/1, jednocześnie wykreślając dotychczasowe udziały w prawie własności wnioskodawcy M. C. i uczestnika postępowania A. C. o wielkości po 1/2 części.

Sąd, powołując się na art. 518 1 § 3 k.p.c. oraz art. 626 8 § 1 i 2 k.p.c., podał,
iż w przedmiotowej sprawie wnioskodawca M. C. domagał się ujawnienia prawa własności nieruchomości objętej księgą wieczystą Kw. Nr (...) na podstawie ugody sądowej zawartej w sprawie o zniesienie współwłasności wskazując, iż we wniesionej skardze A. C. podniósł, iż nie wyraża zgody na dokonanie w księdze wieczystej wpisu polegającego na wykreśleniu jego udziału o wielkości ½ części w prawie własności przedmiotowej nieruchomości, z uwagi na nieotrzymanie przez niego od M. C. sumy pieniężnej należnej mu na podstawie zawartej w sprawie o zniesienie współwłasności ugody sądowej i z tego też względu zakwestionował zasadność dokonania wpisu prawa własności w księdze wieczystej wyłącznie na rzecz M. C., jak również domagał się jego powrotnego wpisania do tej księgi wieczystej jako właściciela nieruchomości
co do ½ części.

W ocenie Sądu, nie można zgodzić się z zarzutami skarżącego o bezzasadności zaskarżonego wpisu prawa własności w księdze wieczystej, gdyż podstawą dokonania tego wpisu była ugoda zawarta przez A. C. oraz M. C. w sprawie
o zniesienie współwłasności nieruchomości, mocą której własność nieruchomości objętej księgą wieczystą Kw. Nr (...) otrzymał wnioskodawca M. C..

Zdaniem Sądu, bez wpływu na prawidłowość i zasadność zaskarżonego wpisu, pozostaje natomiast okoliczność niewywiązania się przez M. C. z ustalonego
w drodze ugody obowiązku zapłaty na rzecz A. C. kwoty 20000 zł.

Następnie Sąd omówił ugodę w rozumieniu art. 917 k.c. oraz odniósł się do kwestii ugody jako tytuł egzekucyjny i w tym zakresie zrównana jest z prawomocnym wyrokiem sądowym wskazując, iż ugoda sądowa nie korzysta z powagi rzeczy osądzonej,
gdyż ta przynależna jest jedynie prawomocnym orzeczeniom, natomiast kształtuje stan prawny wyrażający się w rzeczy ugodzonej (res transacta).

Przenosząc powyższe na grunt niniejszej sprawy Sąd stwierdził, iż zawarta przez A. C. oraz M. C. ugoda w sprawie o zniesienie współwłasności prowadzonej w Sądzie Rejonowym w Wieluniu I Wydział Cywilny pod sygn. akt I Ns 641/05 wiąże sąd wieczystoksięgowy i zgodnie z art. 31 ust. 1 ustawy o księgach wieczystych
i hipotece
może stanowić podstawę dokonania zaskarżonego wpisu prawa własności
w księdze wieczystej Kw. Nr (...), gdyż treść ugody została precyzyjnie określona i nie budzi jakichkolwiek wątpliwości, jest kompletna i nie zawiera błędów. Osnowę tejże ugody wciągnięto do pisemnego protokołu posiedzenia i została ona podpisana przez strony. Postępowanie, w toku którego zawarto ugodę, zostało następnie prawomocnie umorzone przez Sąd, a więc ugodę zawarto skutecznie. Do wniosku o wpis prawa własności załączono prawidłowy i sporządzony w przepisanej prawem formie dokument urzędowy
w postaci odpisu protokołu posiedzenia zawierającego zarówno treść zawartej ugody wraz
ze stwierdzeniem złożenia pod ugodą podpisów przez strony oraz jej pełnomocników,
jak również postanowienie o umorzeniu postępowania w sprawie wraz ze stwierdzeniem jego prawomocności.

Brak jest – według Sądu – jakichkolwiek podstaw do kwestionowania tak zasadności, jak i prawidłowości dokonanego wpisu.

Sąd podkreślił przy tym, że niewykonanie przez M. C., wynikającego
z zawartej ugody obowiązku zapłaty na rzecz A. C. kwoty 20000 zł
nie ma wpływu na ważność i skuteczność zawartej ugody, w tym wynikające z niej nabycie przez wnioskodawcę M. C. prawa własności nieruchomości objętej księgą wieczystą Kw. Nr (...), który to skutek nastąpił z chwilą uprawomocnienia się postanowienia o umorzeniu postępowania w sprawie, w której tę ugodę zawarto.

Podniesiono również, że poprzez zawarcie ugody M. C. skutecznie nabył prawo własności przedmiotowej nieruchomości i nie zachodzą przeszkody do ujawnienia tego prawa w księdze wieczystej, poprzez dokonanie stosownego wpisu, polegającego
na wykreśleniu dotychczasowych udziałów w prawie własności nieruchomości wnioskodawcy i uczestnika postępowania o wielkości po ½ części i wpisaniu jako jedynego właściciela M. C..

Sąd wskazał ponadto, iż skarżący miał możliwość odwołania zgody na zawarcie ugody, jak również kwestionowania jej treści, aż do prawomocnego zakończenia postępowania w sprawie, w której ją zawarto, a zatem do czasu uprawomocnienia się postanowienia o umorzeniu postępowania, zaś obecnie skarżącemu przysługuje prawo dochodzenia należnych mu na podstawie przedmiotowej ugody od M. C. wierzytelności, jednakże ich istnienie i ewentualna niemożność zaspokojenia pozostaje bez wpływu na materialnoprawną skuteczność ugody zasadność dokonanego na jej podstawie wpisu prawa własności.

Apelację od powyższego rozstrzygnięcia złożył uczestnik postępowania,
w której nie zgodził się ze stanowiskiem Sądu Rejonowego, gdyż w ugodzie M. C. zobowiązał się zapłacić mu kwotę 20000 zł z ½ części domu, jednak do dnia dzisiejszego
nie otrzymał żadnych pieniędzy od niego, który to wpisał się w księdze wieczystej
jako właściciel całości domu i wykreślił jego udział i dlatego zabrał mu za darmo połowę domu, który dostał od mamy. W konkluzji wniósł o to, aby z powrotem stał się właścicielem udziału w tym domu.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja okazała się bezzasadna i podlegała oddaleniu.

Przede wszystkim należy zwrócić uwagę, iż kognicja Sądu w postępowaniu wieczystoksięgowym jest ograniczona, ponieważ Sąd zgodnie z treścią art. 626 8 § 2 k.p.c. bada jedynie treść i formę dołączonych do wniosku dokumentów oraz treść księgi wieczystej (por. wyrok SN z dnia 16 kwietnia 1948 r., C III 205/48, PN 1948, nr 9-10, s.302; uzasadnienie postanowienia SN z dnia 17 listopada 2005r., IV CSK 5/05, Lex nr 186707),
a w oparciu o art. 626 8 § 1 k.p.c. wpis w księdze wieczystej dokonywany jest jedynie
na wniosek i w jego granicach, chyba że przepis szczególny przewiduje dokonanie wpisu
z urzędu.

Czynność materialna stanowiąca podstawę wpisu powinna być badana przez
Sąd pod względem formalnoprawnym i pod względem skuteczności materialnej. Oznacza to, że Sąd musi badać, czy czynność ta uzasadnia powstanie, zmianę lub wygaśnięcie prawa, które ma być do księgi wpisane, czy wykreślone.

Zakres kognicji Sądu wieczystoksięgowego wyklucza zatem przeprowadzenie jakichkolwiek własnych dowodów i dokonywania na ich podstawie własnych ustaleń.

Badanie księgi wieczystej obejmuje istniejące wpisy w celu rozstrzygnięcia,
czy prawo które ma być wpisane wywodzi się z prawa poprzednika.

Badanie treści dokumentu dołączonego do wniosku mieści w sobie konieczność oceny, czy dokument stanowi uzasadnioną podstawę wpisu.

Stosownie do powyższego ograniczona została także kognicja sądu apelacyjnego.
Sąd drugiej instancji rozpoznając apelację rozstrzyga jedynie, czy wpis lub jego odmowa przez Sąd Rejonowy pozostaje w zgodzie z prawem w świetle treści wniosku, treści i formy dokumentów stanowiących podstawę wpisu oraz treści księgi wieczystej (z uzasadnienia postanowienia SN z dnia 5 października 2005 r., II CK 781/04, Lex 187020).

Niezależnie od powyższego Sąd drugiej instancji nie ogranicza się tylko do kontroli zaskarżonego orzeczenia, lecz rozpoznaje sprawę merytorycznie tzn. rozpoznaje sprawę
na podstawie stanu faktycznego ustalonego nie tylko przed sądem pierwszej instancji,
ale także w postępowaniu apelacyjnym (art. 382 k.p.c. art. 361 § 2 k.p.c. i 391 k.p.c.
w zw. z art. 13 § 2 k.p.c.).

W niniejszej sprawie wnioskodawca M. C. do wniosku załączył ugodę zawartą w sprawie o sygn. akt I Ns 641/05, przez A. C. oraz M. C. zawartą w dniu 11 września 2007 roku mocą której znieśli ono współwłasność nieruchomości objętej przedmiotową księgą wieczystą w ten sposób, iż nieruchomość ta przeszła
na wyłączną własność M. C., a więc załączył dokument o jakim mowa
w art. 626 2 § 3 k.p.c. w zw. z art. 31 ust. 1 ustawy o księgach wieczystych i hipotece.

Ponadto ugoda stanowiąca podstawę wpisu jest zgodna z art. 917 k.c. gdyż jej treść została precyzyjnie określona i nie budzi jakichkolwiek wątpliwości, jest kompletna
i nie zawiera błędów, które to stanowisko podziela także tut. Sąd Odwoławczy.

Skarżący wskazuje natomiast, iż niewykonanie przez wnioskodawcę ugody w zakresie
obowiązku zapłaty na jego rzecz kwoty 20000 zł, stanowi przeszkodę do dokonania wpisu.

W oparciu o powyższe, należy podzielić stanowisko Sądu Rejonowego, iż powyższa okoliczność nie ma wpływu na ważność i skuteczność zawartej ugody, gdyż skutek rzeczowy w postaci nabycia przez wnioskodawcę prawa własności udziału uczestnika postępowania nastąpił z chwilą uprawomocnienia się postanowienia o umorzeniu postępowania w sprawie, w którym to zawarto ugodę, a więc w sprawie nie istniej okoliczność o jakiej mowa
w art. 626 9 k.p.c.

Wskazać również należy, iż uczestnik postępowania, co już uczynił – jak wynika
z treści apelacji - przedmiotowej kwoty, dochodzi od wnioskodawcy w drodze egzekucji komorniczej. Sąd wieczystoksięgowy nie jest natomiast władny zwrotnie przenieść
na uczestnika postępowania udziału we własności nieruchomości objętej księgą wieczystą Kw. Nr (...), gdyż czynność taka przekracza kognicję tego Sądu, jak również żaden przepis prawa materialnego czy procedury cywilnej nie uprawnia do takiego działania.

Wszystko to sprawia, że apelacja i zarzuty w niej sformułowane nie mogły podważyć skutecznie zaskarżonego rozstrzygnięcia, dlatego też Sąd Okręgowy w oparciu o treść
art. 385 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. – apelację oddalił.