Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 21 grudnia 2017 r.

Sąd Apelacyjny w Lublinie, I Wydział Cywilny

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 21 grudnia 2017 r. w Lublinie na rozprawie

sprawy z powództwa F. (...) (...)z siedzibą w K.

przeciwko A. P.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanego od wyroku Sądu Okręgowego w(...)

z dnia 20 grudnia 2016 r., sygn. akt I C 235/16

I.  zmienia w całości zaskarżony wyrok w ten sposób, że powództwo oddala
i zasądza od F. (...) N. (...) w K. na rzecz A. P. 3617 (trzy tysiące sześćset siedemnaście) zł tytułem zwrotu kosztów procesu;

I.  zasądza od F. (...) N. (...) w K. na rzecz A. P. 5050 (pięć tysięcy pięćdziesiąt) zł tytułem zwrotu kosztów procesu w postępowaniu odwoławczym;

II.  nakazuje pobrać od F. (...) N. (...) w K. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w (...)8 346 (osiem tysięcy trzysta czterdzieści sześć) zł tytułem opłaty sądowej od apelacji, od uiszczenia której pozwany był zwolniony.

I A Ca 240/17

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 20 grudnia 2016 r. Sąd Okręgowy w (...)po rozpoznaniu na rozprawie sprawy z powództwa F. (...) N. (...) z siedzibą w K. przeciwko A. P. o zapłatę, zasądził od pozwanego na rzecz 186.908,82 zł z odsetkami:

- od kwoty 121.061,92 zł od dnia (...)w ustawowej wysokości, a od dnia 1.(...)

- od kwoty 65.846,90 zł od dnia (...)w ustawowej wysokości, a od dnia (...) a ponadto 12.963 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sąd Okręgowy ustalił, że w dniu 23 października 2009 r. pomiędzy (...) Bankiem (...) Spółką Akcyjną z siedzibą w W. a A. P. została zawarta umowa kredytu (...) nr (...), na podstawie której bank udzielił pozwanemu kredytu gotówkowego przeznaczonego na spłatę zobowiązań w kwocie 144.500zł.

Kredyt został udzielony na okres wynoszący 72 miesiące z miesięczną ratą określoną w Harmonogramie spłat kredytu stanowiącym załącznik do umowy kredytowej (dowód: umowa kredytu k.61-63; harmonogram spłat kredytu k.64).

Pozwany był zobowiązany do spłaty kapitału zaciągniętego kredytu z oprocentowaniem, prowizją i opłatami za udzielenie kredytu oraz składką ubezpieczeniową (...).

(...) przyjął za okoliczność niesporną , że wobec niewywiązywania się pozwanego z umowy A. (...)wypowiedział pozwanemu umowę (niesporne).

W dniu (...) r. (...) Bank (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. wystawił bankowy tytuł egzekucyjny, któremu postanowieniem z dnia (...), Sąd Rejonowy w (...)nadał klauzulę wykonalności (dowód: bankowy tytuł egzekucyjny k.3, postanowienie k.19 – akt sprawy SR w (...)

Na podstawie umowy sprzedaży wierzytelności z dnia(...). oraz aneksu do tej umowy z dnia (...)r. pomiędzy (...) Bankiem (...) Spółką Akcyjną z siedzibą w W. a F. (...) (...) z siedzibą w K. została zawarta umowa sprzedaży wierzytelności, na podstawie której powód nabył względem pozwanego A. P. wierzytelność wynikającą z umowy z dnia (...)oznaczoną nr (...).

Na kwotę wierzytelności składały się: należność główna (kapitał) w wysokości 121.061,92 zł i skapitalizowane odsetki w wysokości (...)zł naliczone od daty wymagalności (...)do dnia (...) r. Odsetki te obejmowały:

- odsetki umowne naliczone według zmiennej stopy procentowej w łącznej kwocie (...)

- odsetki umowne za zwłokę w łącznej kwocie 31.360,01 zł za okres od dnia (...)r.. Ponadto wierzytelność obejmowała koszty w wysokości 170,76 zł, na które składają się koszty egzekucji komorniczej w wysokości 26,23 zł, koszty klauzuli wykonalności na bankowym tytule egzekucyjnym w kwocie 104,69 zł, koszty wynikające z bankowego tytułu egzekucyjnego w kwocie 39,84 zł (łącznie odsetki i koszty – 65.846,90 zł) (dowód: umowa sprzedaży wierzytelności k.22-33; aneks nr (...) do umowy sprzedaży k.54-55; załącznik do umowy k. 58-59; pismo powoda k.99v).

Pozwany był bezskutecznie wzywany do zapłaty należności (dowód: wezwanie do zapłaty wraz z potwierdzeniem nadania pisma k.65, 66).

Powyższe okoliczności faktyczne Sąd Okręgowy ustalił na podstawie wyżej wymienionych dowodów z dokumentów.

Sąd Okręgowy uznał powództwo za uzasadnione w całości. Sąd wskazał, że podstawą materialnoprawną roszczenia powoda jest umowa cesji wierzytelności wynikającej z umowy kredytu, zawartej między pozwanym A. P., a (...) Bankiem (...) S.A. w W.. Na mocy umowy kredytowej pozwany przyjął na siebie zobowiązanie zwrotu na rzecz banku kwoty otrzymanego kredytu wraz z odsetkami i dodatkowymi kosztami. Wysokość oprocentowania i pozostałe koszty, termin, w którym kredytobiorca zobowiązany jest do spłaty zadłużenia oraz konsekwencje niedotrzymania tego terminu zostały określone w zawartej przez strony umowie – w (...) (k.61-64). Pozwany nie spłacił zadłużenia, co spowodowało wypowiedzenie umowy przez bank.

W dniu (...)na podstawie art. 96 ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo Bankowe (Dz. U. z 2002 r., Nr 72, poz. 665 ze zm.), bank wystawił bankowy tytuł egzekucyjny nr (...) na łączną kwotę 155.522,58 zł obejmującą kwotę należności głównej - 121.061,92 zł, kwotę odsetek - 34.316,13 zł oraz koszty – 144,53 zł. Przysługująca bankowi wobec pozwanego wierzytelność, została następnie scedowana na rzecz powoda, a ważność i zakres tej cesji, w świetle regulacji art. 509 i nast. k.c. nie budziła wątpliwości Sądu.

W ocenie Sądu, w okolicznościach niniejszej sprawy, wbrew twierdzeniom pozwanego, zarówno istnienie jak i wysokość wierzytelności dochodzonej pozwem w stosunku do pozwanego została wykazana przez powoda wskazanymi wyżej dowodami.

Z dołączonego do akt sprawy przez stronę powodową (...) do Aneksu nr(...) do (...) r., wynika zarówno wysokość zadłużenia powoda względem banku, w tym kwoty należności głównej (kapitału) i odsetek, a także data wymagalności roszczenia.

Sąd wskazał ponadto, że bezspornym jest fakt, że przeciwko pozwanemu został wydany bankowy tytuł egzekucyjny. Wprawdzie w aktualnym stanie prawnym nie obowiązują już przepisy umożliwiające określonym podmiotom wystawianie tego rodzaju dokumentów, jednak nie ulega wątpliwości, iż w przedmiotowej sprawie, w czasie wystawienia bankowego tytułu egzekucyjnego, tj. w roku 2013 - możliwość taka istniała, zaś warunkiem koniecznym wydania takiego dokumentu była wymagalność roszczenia. Wobec powyższego, fakt wystawienia przez bank tytułu egzekucyjnego, któremu następnie Sąd Rejonowy w (...) nadał klauzulę wykonalności, niewątpliwie potwierdza wymagalność objętego tym dokumentem roszczenia.

W piśmie z dnia (...) r. (k.99) powód przedstawił sposób wyliczenia tych należności, który odpowiada treści zawartej przez strony umowy. Zarówno kwota kapitału, jak też sposób wyliczenia odsetek i ich finalna wysokość, w istocie nie były przez pozwanego kwestionowane.

Pozwany w sprawie ograniczył swoje zarzuty wyłącznie do zakwestionowania wymagalności i wysokości dochodzonej kwoty, nie przedstawiając na okoliczność słuszności swoich twierdzeń jakichkolwiek dowodów.

Ponadto A. P. skoncentrował się na aspekcie procesowym i konsekwentnie wskazywał, iż dalsze pisma procesowe złożone przez powoda są spóźnione i jako takie powinny zostać pominięte przez Sąd.

Sąd nie uwzględnił powyższych zarzutów.

W trakcie postępowania pozwany nie przedstawił żadnych merytorycznych argumentów przemawiających za oddaleniem powództwa. Jego argumentacja przywołana w odpowiedzi na pozew jest gołosłowna. Taki sposób kwestionowania roszczenia, w sytuacji gdy z dokumentów przedstawionych przez stronę powodową bezsprzecznie wynika zarówno fakt powstania zobowiązania, wysokość i wymagalność przysługującej cedentowi wierzytelności, a także fakt skutecznego przeniesienia wierzytelności na powoda – w żadnym razie skutecznie nie podważa siły argumentacji powoda.

Za uzasadnione Sąd uznał także żądanie zasądzenia odsetek. Zgodnie z art. 481 § 1 kc jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik nie ponosi odpowiedzialności.

Roszczenie w zakresie kwoty kapitału, jak też skapitalizowanych odsetek i kosztów postępowania stało się wymagalne w 2012 roku.

Natomiast roszczenie o zasądzenie odsetek skapitalizowanych stało się wymagalne:

- w zakresie należności głównej – od dnia następnego po dniu do którego zostały wyliczone odsetki umowne, to jest od dnia (...)r. do dnia zapłaty;

- w zakresie skapitalizowanych odsetek i kosztów ( tj. kwoty 65.846,90 zł) – za okres od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty.

Ponadto wobec zmiany z dniem 1 stycznia 2016r. przepisów dotyczących odsetek, w szczególności rozróżnienia przez ustawodawcę wysokości odsetek ustawowych oraz odsetek ustawowych za opóźnienie, Sąd sprecyzował orzeczenie w zakresie odsetek zasądzonych od dnia 1 stycznia 2016 roku.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 i 3 kpc. Na koszty te złożyły się opłata sądową w kwocie 9.346 zł, wynagrodzenie pełnomocnika wraz z opłatą od pełnomocnictwa w kwocie 3.617zł. Łącznie 12.963zł.

Apelację od tego wyroku wniósł pozwany zaskarżając wyrok w całości i zarzucając Sądowi Okręgowemu naruszenie:

1) art. 233 § 1 kpc polegające na wadliwym ustaleniu faktu wykazania przez powoda jego roszczenia co do zasady w sytuacji braku istnienia w materiale dowodowym niniejszej sprawy dowodu świadczącego o wymagalności jego roszczenia,

2) art. 233 § 1 kpc polegające na wadliwym ustaleniu faktu wykazania przez powoda jego roszczenia co do wysokości w sytuacji, gdy:

- ze znajdujących się w aktach przedmiotowej sprawy dokumentów w postaci umowy sprzedaży wierzytelności z dnia (...)roku i aneksu nr (...) do umowy sprzedaży z dnia (...)roku zawartego w dniu (...) roku wraz z załącznikami do niego nie wynika wysokość przelanej na rzecz powoda wierzytelności wobec pozwanego i tym samym wysokość roszczenia powoda,

- samo wyliczenie kwoty roszczenia powoda zawarte w jego piśmie z dnia (...) roku stanowi jedynie twierdzenie powoda i nie jest dowodem świadczącym o wysokości roszczenia powoda,

3) art. 233 § 1 kpc polegające na wadliwym ustaleniu faktu braku kwestionowania przez pozwanego kwoty kapitału, sposobu wyliczenia odsetek i ich finalnej wysokości w sytuacji kwestionowania od samego początku przez pozwanego wysokości roszczenia powoda.

Ponadto z ostrożności procesowej pozwany podniósł zarzut przedawnienia roszczenia powoda. Na powyższą okoliczność wnosił o dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z dokumentu w postaci zaświadczenia wystawionego przez (...) Bank (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. z dnia(...)roku na okoliczność daty wypowiedzenia pozwanemu umowy kredytu o numerze (...) z dnia (...) roku. Powołanie wyżej wymienionego dowodu w postępowaniu przed Sądem I instancji nie było możliwe - albowiem pozwanemu dopiero w chwili obecnej udało się uzyskać przedmiotowy dokument.

Pozwany wnosił o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów postępowania - w tym kosztów zastępstwa procesowego za I i II instancję - ewentualnie uchylenie zaskarżonego rozstrzygnięcia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji z pozostawieniem temu sądowi orzeczenia o kosztach postępowania za obie instancje.

Powód wnosił o oddalenie apelacji i zasądzenie kosztów procesu.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje. Apelacja jest w całości uzasadniona. W ocenie Sądu Apelacyjnego powód nie udowodnił, że przysługuje mu względem pozwanego dochodzona wierzytelność.

Zgodnie z art. 6 kc powoda obciążał dowód na okoliczność, że zawarł z (...) umowę cesji wierzytelności przysługującej(...)wobec pozwanego jako dłużnika (...). Taki dowód w sprawie nie został przeprowadzony. Powód przedstawił jedynie dowód z umowy cesji z dnia (...). [ k.22] oraz dowód z Aneksu nr (...) do tej umowy [k.54]. Z treści tych dokumentów nie wynika, aby umowa cesji obejmowała wierzytelność (...) wobec pozwanego. Przedstawione przez powoda dokumenty zawierają jedynie regulacje ogólne dotyczące nabycia przez powoda tzw. portfela wierzytelności. W żadnym jednak miejscu nie konkretyzują poszczególnych wierzytelności.

Sąd przyjął, że okoliczność nabycia przez powoda wierzytelności (...) wobec powoda była bezsporna i wynikała z załącznika nr (...) do aneksu nr (...) do umowy z(...). Jednakże opisany załącznik nr(...)miał się znajdować na k. 58 i 59 akt. Znajdujące się na wskazanych kartach dokumenty w żaden sposób nie wskazują, aby wierzytelność (...)wobec pozwanego objęta była umową cesji z dnia (...). Są to dokumenty nie zawierające żadnej merytorycznej treści, zawierające jedynie niewypełnione rubryki. W tym stanie sprawy brak jest w sprawie dowodów na okoliczność, że powód nabył od B. (2) wierzytelność, która przysługiwała (...)wobec pozwanego z tytułu zawartej umowy kredytowej.

Jak wynika ze stanowiska powoda wierzytelność, (...)miała powstać wskutek wypowiedzenia przez B. (1) pozwanemu umowy kredytowej. Zatem warunkiem powstania wierzytelności (...) było wypowiedzenie umowy przez B. (1) i skuteczne doręczenie pozwanemu oświadczenia o wypowiedzeniu umowy [art. 61§ 1kc]. Powód nie przedstawił także ani dowodu na okoliczność wypowiedzenia umowy przez B. (1), ani na okoliczność doręczenia wypowiedzenia B. (2) pozwanemu.

Kwestia skutecznego doręczenia pozwanemu wypowiedzenia umowy przez B. (1) ma doniosłe znaczenie dla oceny stosunku zobowiązaniowego pomiędzy stronami, gdyż zgodnie z (...)umowy kredytowej [ k. 62v.] warunki wypowiedzenia umowy przez B. (1) były ściśle określone i wiązały strony co do podstaw wypowiedzenia umowy. Wypowiedzenie umowy z innych przyczyn nie było możliwe. Dopóki zatem powód nie przedstawił dowodu, na okoliczność wypowiedzenia umowy przez B. (1), pozwany nie miał obowiązku, ani możliwości kwestionowania podstaw wypowiedzenia umowy. Dopiero przedstawienie przez powoda dowodów na okoliczność istnienia wierzytelności, której zaspokojenia dochodził w sprawie, aktualizowało obowiązek pozwanego przedstawienia kontr dowodów.

Sąd Apelacyjny nie zgadza się ze stanowiskiem Sądu Okręgowego, że dowodami na istnienie i wymagalność wierzytelności (...) wobec pozwanego jest bankowy tytuł wykonawczy opatrzony klauzulą wykonalności przez Sąd w postępowaniu klauzulowym. Postępowanie klauzulowe ma wyłącznie charakter formalny i Sąd w postępowaniu klauzulowym nie bada merytorycznej zasadności roszczenia, w tym wymagalności roszczenia, na podstawie którego wydany został (...). Zatem przyjęcie przez Sąd Okręgowy, że wierzytelność była wymagalna z tego względu, że został wydany (...), nie było uprawnione.

Zgodnie z ukształtowanym orzecznictwem Sądu Najwyższego uprawnienie do wystawiania bankowych tytułów egzekucyjnych przysługiwało wyłącznie bankom i tylko na ich rzecz mogła być nadawana tym tytułom klauzula wykonalności. Cesjonariusz nie mógł więc kontynuować egzekucji wszczętej przez bank bez uprzedniego ustalenia roszczenia w drodze procesu sądowego i uzyskania nowego tytułu wykonawczego (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 lipca 2017 r. I CSK 6/17, LEX nr 2336678 i przytoczone w nim orzecznictwo oraz Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 29 czerwca 2016 r. III CZP 29/16, OSNC 2017/5/55].

Skoro zatem nabywca wierzytelności B. (2) wobec osoby trzeciej nie może powoływać się w celu wyegzekwowania wierzytelności nabytej od B. (2), na klauzulę wykonalności wydaną na rzecz B. (2) na podstawie (...), lecz winien dochodzić zaspokojenia swojego roszczenia w drodze wytoczonego przez siebie procesu sądowego, to fakt wydania (...) dla oceny zasadności roszczenia cesjonariusza nie ma żadnego znaczenia. Przeciwny wniosek prowadziłby do nieuzasadnionego rozszerzenia przywilejów banków na inne podmioty, które bankami nie są.

Cesjonariusz wierzytelności B. (2), nie będący (...)w procesie przeciwko dłużnikowi B. (2) winien zatem zgodnie z art. 6 kc udowodnić, że B. (1) był wierzycielem pozwanego, że wierzytelność B. (2) była wymagalna i że taką wierzytelność nabył. Wymagalność wierzytelności jest tym bardziej istotna, że od daty wymagalności roszczenia biegnie termin przedawnienia roszczenia, co ma zasadnicze znaczenie dla oceny czy dochodzone przed Sądem roszczenie jest, czy nie jest przedawnione [ art. 118 w zw. z art. 120 § 1 kc].

Skuteczne wypowiedzenie umowy kredytowej przez B. (1) stanowiło warunek konieczny wymagalności wierzytelności, o czym stanowi (...) Wobec podniesionego przez pozwanego zarzutu przedawnienia roszczenia powoda ustalenie czy wierzytelność powoda jest wymagalna i od kiedy jest wymagalna, ma znaczenie dla oceny możliwości skutecznego dochodzenia roszczenia przed Sądem. W przypadku bowiem gdy dochodzona wierzytelność nie stała się wymagalna, ze względu na nieskuteczne wypowiedzenie umowy przez B. (1), jak również w przypadku gdy do skutecznego wypowiedzenia umowy ze strony B. (2) doszło, ale ze względu na upływ trzyletniego terminu od daty wymagalności roszczenia, doszło do przedawnienia roszczenia, powództwo podlegałoby oddaleniu.

Reasumując powód nie udowodnił, że nabył od B. (2) przysługującą (...) wobec pozwanego wymagalną wierzytelność przysługującą (...) Powód mógł taki dowód przeprowadzić przedstawiając dowód z dokumentu stanowiącego wypowiedzenie umowy kredytowej przez B. (1) wraz z dowodem skutecznego doręczenia tego wypowiedzenia pozwanemu. Powyższy dowód nie mógł być zastąpiony powołaniem się powoda na istnienie (...), który wystawił B. (1), a który następnie został zaopatrzony w klauzulę wykonalności, gdyż z tego uprawnienia mógł skorzystać wyłącznie B. (1), a nie powód, który (...)nie jest.

Dopiero po przedstawieniu powyższych dowodów przez powoda aktualizowałby się obowiązek pozwanego przedstawienia dowodów na okoliczność podważenia skuteczności wypowiedzenia umowy kredytowej przez B. (1). Brak jest zatem w okolicznościach sprawy podstaw do zarzucania pozwanemu bierności w zakresie inicjatywy dowodowej.

Powyższe ustalenia i ocena skutkowały koniecznością zmiany wyroku Sądu pierwszej instancji na podstawie art. 386 § 1 kpc poprzez oddalenie powództwa jako nieudowodnionego.

W tym stanie sprawy za oczywiście przedwczesne uznać należy zarzuty ewentualne pozwanego dotyczące przedawnienia roszczenia powoda. Skoro bowiem powód nie udowodnił, że nabył od B. (2) wymagalną wierzytelność, jest to wystarczająca podstawa do oddalenia powództwa.

Z tych względów nie ma potrzeby badania zarzutu przedawnienia roszczenia. Niemniej jednak z dokumentu przedłożonego przez pozwanego w apelacji, który to dokument Sąd Apelacyjny dopuścił jako dowód w sprawie wynika, że B. (1) wypowiedział pozwanemu umowę już w dniu w dniu (...). [pismo k. 187]. Nie oznacza to jednak, że z tą datą wierzytelność B. (2) stała się wymagalna. Mając na uwadze (...)umowy kredytowej, wierzytelność B. (2) stawała się wymagalna dopiero po upływie 30 dni od doręczenia wypowiedzenia umowy pozwanemu [ art. 61 § 1 kc]. W aktach sprawy brak jest jednak dowodu na okoliczność daty doręczenie pozwanemu wypowiedzenia umowy przez B. (1).

W tych okolicznościach sprawy nie sposób przesądzić czy roszczenie powoda uległo przedawnieniu czy nie. Podniesiony przez pozwanego zarzut przedawnienia roszczenia może być uznany jedynie za wysoce prawdopodobny. Zakładając bowiem, że oświadczenie o wypowiedzeniu pozwanemu umowy kredytowej przez B. (1) nastąpiło przed(...) [ a więc trzy lata przed wniesieniem pozwu – pozew k. 2], uznać by należało, że roszczenie B. (2) wobec powoda stało się wymagalne przed (...). Roszczenie powoda zgodnie z art. 118kc jako roszczenie związane z prowadzeniem działalności gospodarczej przedawniało się z upływem trzyletniego terminu. Skoro zaś powód wniósł pozew dopiero w dniu (...)., to roszczenie powoda uznać by należało za roszczenie przedawnione. Wobec jednak wyżej wspomnianych braków w materiale dowodowym sprawy niesposób jednoznacznie stwierdzić czy roszczenie powoda przedawniło się, czy nie. Brak jest jednak jakichkolwiek dowodów na okoliczność, że roszczenie B. (2) wobec pozwanego stało się wymagalne dopiero we (...)Twierdzenia powoda w tym zakresie są gołosłowne i nie poparte żadnymi dowodami.

Wobec oddalenia powództwa Sąd na podstawie art. 98 § 1 i 3 kpc obciążył powoda kosztami procesu poniesionymi przez powoda przed Sądem pierwszej instancji, które odpowiadały wysokości wynagrodzenia pełnomocnika w wysokości 3 600zł wraz z opłatą od pełnomocnictwa w wysokości 17 zł oraz kosztami procesu poniesionymi przez powoda w postępowaniu odwoławczym, na które złożyły się uiszczona przez powoda opłata od apelacji w kwocie 1000zł oraz wynagrodzenie pełnomocnika wg obowiązującej stawki w kwocie 4050zł.

Ponadto na podstawie art. 113 ust. 1 uksc Sąd obciążył powoda opłatą od apelacji w wysokości 8 346zł, od uiszczenia której pozwany był zwolniony.