Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt IX Ka 24/18

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 15 lutego 2018 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie IX Wydział Karny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący: SSO Michał Doleżal

Sędziowie: SSO Piotr Kluz (spr.)

SSO Anna Szymacha - Zwolińska

Protokolant: stażysta Karolina Popławska

przy udziale prokuratora Kariny Sobków

po rozpoznaniu w dniu 15 lutego 2018 r.

sprawy S. O.

ur. (...) w W., syna W. i M.

skazanego wyrokiem łącznym

na skutek apelacji wniesionej przez obrońcę

od wyroku Sądu Rejonowego dla Warszawy-Woli w Warszawie

z dnia 9 października 2017 r., sygnatura akt IV K 364/17

orzeka:

1.  utrzymuje w mocy zaskarżony wyrok;

2.  zwalnia skazanego od ponoszenia kosztów sądowych postępowania odwoławczego, wydatki przejmując na rachunek Skarbu Państwa.

Sygnatura akt IX Ka 24/18

UZASADNIENIE

S. O. został skazany następującymi prawomocnymi wyrokami:

A.  Sądu Rejonowego dla m.st. Warszawy w Warszawie z dnia 15 kwietnia 2005 roku, sygn. akt V K 1579/04 za czyn z art. 280 §1 kk popełniony w dniu 20 kwietnia 2004 roku – na karę 2 lat pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na okres 5 lat próby. Postanowieniem z dnia 20 czerwca 2008 roku zarządzono wykonanie warunkowo zawieszonej kary pozbawienia wolności. Karę wykonano w dniu 26 kwietnia 2010 roku;

B.  Sądu Rejonowego dla Warszawy-Śródmieścia w Warszawie z dnia 24 sierpnia 2007 roku, sygn. akt IX K 877/07 za czyn z art. 190 §1 kk popełniony w dniu 23 maja 2007 roku – na karę 50 stawek dziennych grzywny po 10 zł każda. Na podstawie art. 63 §1 kk na poczet orzeczonej kary grzywny zaliczono skazanemu okres rzeczywistego pozbawienia wolności w sprawie od dnia 23 maja 2007 roku do dnia 24 maja 2007 roku. Postanowieniem z dnia 29 stycznia 2009 roku pozostałą karę grzywny zamieniono na karę zastępczą 23 dni pozbawienia wolności. W dniu 19 maja 2010 roku wykonano karę grzywny;

C.  Sądu Rejonowego dla Warszawy-Śródmieścia w Warszawie z dnia 1 października 2008 roku, sygn. akt IX K 1044/08, za czyn z art. 288 §1 kk popełniony w dniu 24 marca 2008 roku – na karę 30 stawek dziennych grzywny po 20 zł każda. Na podstawie art. 63 §1 kk na poczet orzeczonej kary grzywny zaliczono skazanemu okres rzeczywistego pozbawienia wolności w sprawie w dniu 24 marca 2008 r. Karę grzywny wykonano 30 września 2009 r.;

D.  Sądu Rejonowego dla Warszawy-Śródmieścia w Warszawie z dnia 13 października 2008 roku, sygn. akt V K 1029/07 za czyn z art. 279 §1 kk popełniony w dniu 11/12 marca 2007 roku – na karę 1 roku pozbawienia wolności. Na podstawie art. 63 §1 kk na poczet orzeczonej kary pozbawienia wolności zaliczono skazanemu okres rzeczywistego pozbawienia wolności w sprawie w dniach 19-20 marca 2007 roku i 26-28 maja 2008 roku. Kara została objęta wyrokiem łącznym opisanym w pkt H;

E.  Sądu Rejonowego dla m.st. Warszawy w Warszawie z dnia 18 sierpnia 2010 roku, sygn. akt IV K 1085/07 za czyn z art. 284 §2 kk popełniony w okresie od 13 do 14 lutego 2007 roku – na karę 8 miesięcy pozbawienia wolności. Na podstawie art. 63 §1 kk na poczet orzeczonej kary pozbawienia wolności zaliczono skazanemu okres rzeczywistego pozbawienia wolności w sprawie w dniach 1 sierpnia 2007 r. i od 26 września 2007 r. do 27 września 2007 r. Kara została objęta wyrokiem łącznym opisanym w pkt H;

F.  Sądu Rejonowego dla Warszawy-Żoliborza w Warszawie z dnia 27 września 2011 roku, sygn. akt IV K 639/08 za czyn z art. 278 §1 kk popełniony w dniu 28 kwietnia 2008 roku – na karę 8 miesięcy pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na okres 5 lat próby. Na podstawie art. 33 §2 kk orzeczono karę grzywny w wysokości 50 stawek dziennych po 10 zł każda. Postanowieniem z dnia 7 listopada 2012 roku karę grzywny zamieniono na zastępczą karę pozbawienia wolności. W dniu 24 października 2013 roku wykonano karę grzywny. Postanowieniem z dnia 18 października 2017 r. zarządzono wykonanie warunkowo zawieszonej kary pozbawienia wolności, zaliczając okres rzeczywistego pozbawienia wolności od dnia 28 kwietnia 2008 roku do dnia 29 kwietnia 2008 roku. Kara nie została wykonana;

G.  Sądu Rejonowego dla Warszawy-Woli w Warszawie z dnia 11 lipca 2016 roku, sygn. akt IV K 495/16 za czyn z art. 280 §1 kk w zw. z art. 64 §1 kk popełniony w dniu 17 marca 2016 roku – na karę 3 lat pozbawienia wolności. Na podstawie art. 63 §1 kk na poczet orzeczonej kary pozbawienia wolności zaliczono skazanemu okres rzeczywistego pozbawienia wolności w sprawie od dnia 19 kwietnia 2016 r. do dnia 11 lipca 2016 r. Kara nie została w całości wykonana;

przy czym

H.  wyrokiem łącznym Sądu Rejonowego dla m.st. Warszawy w Warszawie z dnia 25 marca 2011 roku wydanym w sprawie o sygn. akt IV K 869/10 połączono skazanemu S. O. kary pozbawienia wolności orzeczone wyrokami opisanymi powyżej, jako D. oraz E. i wymierzono skazanemu karę łączną 1 roku i 2 miesięcy pozbawienia wolności, na poczet której zaliczono skazanemu okresy rzeczywistego pozbawienia wolności od 19 marca 2007 r. do 20 marca 2007 r., 1 sierpnia 2007 r., od 26 września 2007 r. do 27 września 2007 r. oraz od 26 maja 2008 r. do 28 maja 2008 r. Karę pozbawienia wolności wykonano w dniu 14 lipca 2011 roku.

Sąd Rejonowy dla Warszawy-Woli w Warszawie wyrokiem łącznym z dnia 9 października 2017 r., sygnatura akt IV K 364/17, orzekł:

I.  na podstawie art. 85 §1 i §2 kk oraz art. 86 §1 kk połączył kary pozbawienia wolności, wymierzone wyrokami opisanymi w komparycji, jako F. i G. i w ich miejsce wymierzył S. O. karę łączną 3 lat i 5 miesięcy pozbawienia wolności;

II.  w pozostałym zakresie połączone wyroki podlegają odrębnemu wykonaniu;

III.  na podstawie art. 577 kpk, na poczet wymierzonej w punkcie I. kary łącznej pozbawienia wolności zaliczył skazanemu okresy jego rzeczywistego pozbawienia wolności:

- w sprawie IV K 639/08 Sądu Rejonowego dla Warszawy-Żoliborza w Warszawie – od dnia 28 kwietnia 2008 roku do dnia 29 kwietnia 2008 roku;

- w sprawie IV K 495/16 Sądu Rejonowego dla Warszawy-Woli w Warszawie – od dnia 19 kwietnia 2016 roku do dnia 9 października 2017 roku;

IV.  na podstawie art. 572 kpk umorzył postępowanie w przedmiocie wydania wyroku łącznego, co do kar orzeczonych wyrokami opisanymi na wstępie, jako A, B, C oraz H;

V.  na podstawie art. 618 §1 pkt 11 kpk przyznał ze Skarbu Państwa na rzecz adwokat A. Z. kwotę 120 złotych powiększoną o należny podatek od towarów i usług tytułem wynagrodzenia za nieopłaconą pomoc prawną udzieloną skazanemu z urzędu;

VI.  na podstawie art. 624 §1 kpk zwolnił skazanego z obowiązku ponoszenia kosztów związanych z wydaniem wyroku łącznego obciążając nimi w całości Skarb Państwa.

Od powyższego orzeczenia apelację wywiodła obrońca skazanego, na podstawie art. 425 kpk w zw. z art. 438 pkt 4 kpk zaskarżając je w zakresie wymiaru kary łącznej, z zarzutem rażącej niewspółmierności kary i na zasadzie art. 437 §1 i 2 kpk w zw. z art. 438 pkt 4 kpk wniosła o zmianę orzeczenia w jego pkt 1 przez znaczne złagodzenie kary i zasądzenie na jej rzecz kosztów reprezentowania skazanego w postępowaniu apelacyjnym z urzędu wedle norm przepisanych. Oświadczyła, że kosztów tych nie otrzymała.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Wniesiona apelacja na uwzględnienie nie zasługuje.

Na wstępie należy stwierdzić, że postępowanie sądowe w tej sprawie nie jest obarczone żadnymi uchybieniami określonymi w art. 439 kpk, ani żadnymi innymi, które należałoby zakwalifikować jako rażące naruszenie prawa mogące mieć wpływ na treść zaskarżonego apelacją wyroku. Sąd Rejonowy prawidłowo ustalił, które z kar wymierzonych za poszczególne przestępstwa, zawarte w wyrokach opisanych w części wstępnej zaskarżonego orzeczenia, nadają się do połączenia w wyroku łącznym. Pamiętać trzeba, że orzekając w tym przedmiocie sąd nie ma swobody w konfigurowaniu takiego układu wyroków skazujących, lecz ich dobór uwarunkowany jest przepisami prawa materialnego. Dlatego też żadnego znaczenia nie ma zawarty dopiero w apelacji wniosek skazanego o połączenie konkretnych kar. Stąd jedynie dla porządku zwrócić trzeba uwagę, iż przedmiotowe postępowanie zostało zainicjowane pismem Dyrektora AŚ w W.-B. (k. 2).

Obrońca we wniosku o uzasadnienia wniosła o jego sporządzenie w zakresie sposobu łączenia kar, choć tego rodzaju zarzuty przedmiotem apelacji nie były. Wobec tego wystarczające jest odesłanie do pisemnych motywów zaskarżonego orzeczenia (k. 122-126) z jednoczesnym wskazaniem, że przedmiotem kontroli odwoławczej była również kwestia względności ustaw, bo środek odwoławczy został złożony na korzyść skazanego. Prowadzi ona do wniosku, że sąd pierwszej instancji prawidłowo ocenił, uwzględniając przy tym wszelkie konsekwencje wynikające z wybranych ustaw, że dla S. O. korzystniejsze będzie zastosowanie regulacji, która weszła w życie z dniem 1 lipca 2015 r. (k. 126).

Sąd Rejonowy prawidłowo określił też orzeczenia, w których wymierzone kary spełniają warunki do ich połączenia zgodnie z treścią art. 85 §1 i 2 kk. Jak wynika z akt sprawy, karami „podlegającymi wykonaniu” na dzień orzekania sądu pierwszej instancji, były kary pozbawienia wolności orzeczone w sprawach IV K 639/08 Sądu Rejonowego dla Warszawy-Żoliborza w Warszawie (opisana powyżej w pkt. F.) oraz IV K 495/16 Sądu Rejonowego dla Warszawy-Woli w Warszawie (pkt G.).

W realiach przedmiotowej sprawy nie może być też mowy o rażącej niewspółmierności orzeczonej kary łącznej, bo wymierzając ją, Sąd Rejonowy uwzględnił wszystkie okoliczności łagodzące i obciążające, a także dokonał analizy związku podmiotowo-przedmiotowego poszczególnych przestępstw, za które S. O. został skazany, jak i wziął pod uwagę okoliczności dotyczące jego osoby, co znalazło odbicie w pisemnych motywach wyroku. Sąd pierwszej instancji w sposób wyczerpujący uzasadnił, dlaczego ustalając wymiar kary łącznej kierował się zasadą asperacji, a nie orzekał na zasadzie absorpcji (k. 126-129), zaś rozumowanie to jest trafne.

Chybiony jest argumentem skarżącej, że za niższym wymiarem kary łącznej przemawia postawa skazanego, przy czym treść opinii penitencjarnej znajdowała się w polu widzenia sądu pierwszej instancji (k. 128). Pomijając zbędne dla dalszego wywodu rozważania, zgodnie z którymi okoliczności wskazane w art. 571 §1 kpk mają funkcję subsydiarną1, konieczne wydaje się przypomnienie obrońcy, iż zdaniem opiniującego „zachowanie skazanego w zakładzie karnym ocenić można jako nieodpowiednie”, a postępy osadzonego w procesie resocjalizacji oceniono jako negatywne (k. 50v). Nie mniej Sąd Rejonowy dostrzegł płynące z niej okoliczności korzystne dla skazanego, a to podjęcie pewnych działań w celu resocjalizacji w postaci ukończenia programu readaptacji społecznej oraz uczestnictwa w kursie zawodowym. Co przy tym istotne, po pierwsze omawiana opinia penitencjarna była aktualna, gdyż została sporządzona na około 3 miesięcy przed wydaniem zaskarżonego orzeczenia, a po drugie dotyczyła dłuższego okresu, gdyż obejmowała zachowanie skazanego od 22 kwietnia 2016 r. Tym samym nie sposób zgodzić się ze skarżącą, iż pewna poprawa postawy S. O. ( nota bene dostrzeżona i prawidłowo uwzględniona przez sąd orzekający), winna skutkować dalszym złagodzeniem kary łącznej w postępowaniu odwoławczym.

Wobec argumentacji, iż skazany czuje się pokrzywdzony tym wyrokiem (obniżającym mu o 3 miesiące łączny okres, w jakim pozbawiony będzie wolności), należy wskazać, iż na gruncie art. 438 pkt 4 kpk nie chodzi o każdą ewentualną różnicę w ocenach co do wymiaru kary i subiektywne odczucia strony, ale o różnicę ocen tak zasadniczej natury, iż karę dotychczas wymierzoną nazwać można byłoby – również w potocznym znaczeniu tego słowa – „rażąco” niewspółmierną, tj. niewspółmierną w stopniu niedającym się wręcz zaakceptować. Kara łączna stanowi syntetyczną, całościową ocenę zachowań sprawcy i musi być postrzegana jako instytucja gwarantująca racjonalność karania w stosunku do sprawcy wielu przestępstw, a nie jako środek premiujący takie zachowanie. Dlatego też zastosowanie wnioskowanej przez obrońcę zasady pełnej absorbcji jest rozstrzygnięciem skrajnym, uzasadnionym w sytuacji gdy pomiędzy zbiegającymi się przestępstwami zachodzi ścisły związek podmiotowy, przedmiotowy, albo też gdy orzeczone za niektóre z czynów kary są tak minimalne, że w żadnym stopniu nie mogłyby rzutować na karę łączną; ewentualnie gdy istnieją szczególne okoliczności dotyczące osoby skazanego. Żadna jednak z tych sytuacji w niniejszej sprawie nie zachodzi, stąd o niewspółmierności orzeczonej kary łącznej, i to w stopniu rażącym, mowy być nie może.

Z tych wszystkich względów sąd odwoławczy nie podzielił argumentacji zawartej w apelacji obrońcy i zaskarżony wyrok na podstawie art. 437 §1 kpk utrzymał w mocy.

Mając na uwadze długi pobyt skazanego w warunkach izolacji, Sąd Okręgowy zgodnie z art. 624 §1 kpk zwolnił S. O. od ponoszenia kosztów sądowych postępowania odwoławczego, wydatki przejmując na rachunek Skarbu Państwa.

Obrońca nie reprezentowała skazanego przed sądem odwoławczym (k. 177), stąd brak było podstaw do uwzględnienia jej wniosku o przyznanie za ten etap postępowania wynagrodzenia. Za sporządzenie środka odwoławczego, tj. elementu zaliczającego się do pomocy przed sądem pierwszej instancji, dodatkowe wynagrodzenie nie przysługuje (tak Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 26 lipca 2016 r., sygn. II KZ 22/16, LEX nr 2075708).

1 tak m.in. wyrok SA w Krakowie z dnia 14 stycznia 2010r., sygn. II AKa 237/09, KZS 2010/2/46; wyrok SA w Krakowie z dnia 22 listopada 2006r., sygn. II AKa 218/06, KZS 2006/12/23