Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 9 kwietnia 2018 r.

Sąd Apelacyjny w Białymstoku, III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSA Dorota Elżbieta Zarzecka (spr.)

Sędziowie: SA Bożena Szponar – Jarocka

SA Alicja Sołowińska

Protokolant: Magda Małgorzata Gołaszewska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 9 kwietnia 2018 r. w B.

sprawy z odwołania S. D.

przeciwko Prezesowi Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego

o rentę rolniczą

na skutek apelacji wnioskodawcy S. D.

od wyroku Sądu Okręgowego w Białymstoku V Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 13 lipca 2016 r. sygn. akt V U 1796/15

I.  zmienia zaskarżony wyrok i poprzedzającą go decyzję Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego z 8 grudnia 2015 roku i przyznaje S. D. rentę rolniczą na okres od 27 października 2016 roku do 30 października 2020 roku;

II.  oddala apelację w pozostałym zakresie;

III.  stwierdza brak odpowiedzialności organu rentowego za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji.

SSA Alicja Sołowińska SSA Dorota Elżbieta Zarzecka SSA Bożena Szponar – Jarocka

Sygn. akt III AUa 1021/16

UZASADNIENIE

Prezes Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego decyzją z 8 grudnia 2015 r. wydaną w oparciu o przepisy ustawy z 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz. U. z 2015 r., poz. 704 ze zm.) odmówił S. D. prawa do renty rolniczej z tytułu niezdolności do pracy, ponieważ komisja lekarska Kasy nie uznała go za całkowicie niezdolnego do pracy w gospodarstwie rolnym.

Z powyższą decyzją nie zgodził się S. D. i wniósł od niej odwołanie.

W odpowiedzi na odwołanie Prezes KRUS wniósł o jego oddalenie.

Sąd Okręgowy w Białymstoku wyrokiem z 13 lipca 2016 r. odwołanie oddalił. Sąd ten ustalił, że S. D. miał ustalone prawo do okresowej renty rolniczej z tytułu niezdolności do pracy do 30 listopada 2015 r. W dniu 16 września 2015 r. złożył wniosek o ustalenie dalszego prawa do renty. Orzeczeniem z 3 grudnia 2015 r. komisja lekarska KRUS nie stwierdziła u niego całkowitej niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym ani niezdolności do samodzielnej egzystencji. Oceniając stan faktyczny sprawy Sąd pierwszej instancji odniósł się do przepisów art. 21 ust. 1 i 2 ustawy z 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników, wskazujących warunki do przyznania prawa do renty rolniczej z tytułu niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym. Kwestia sporna dotyczyła stanu zdrowia ubezpieczonego, a więc tego czy jest on całkowicie niezdolny do pracy w gospodarstwie rolnym. Za całkowicie niezdolnego do pracy w gospodarstwie rolnym uważa się ubezpieczonego, który z powodu naruszenia sprawności organizmu utracił zdolność do osobistego wykonywania pracy w gospodarstwie rolnym (art. 21 ust. 5). Celem ustalenia powyższych okoliczności Sąd Okręgowy dopuścił dowód z opinii biegłych sądowych z zakresu neurologii i kardiologii.

Biegły z zakresu kardiologii rozpoznał u odwołującego schorzenia w postaci przewlekłej choroby niedokrwiennej serca, nadciśnienia tętniczego zredukowanego oraz stanu hemodynamicznego II wg (...). W ocenie biegłego stwierdzone schorzenia nie powodują całkowitej niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym, wymagają jedynie okresowej kontroli i systematycznego przyjmowania leków. Natomiast biegły z zakresu neurologii rozpoznał u odwołującego chorobę zwyrodnieniową kręgosłupa oraz stwierdził, że S. D. jest zdolny do pracy w gospodarstwie rolnym. W ocenie tego biegłego ubezpieczony jest sprawny ruchowo i samodzielny, a w ostatnim okresie nie wymagał hospitalizacji neurologicznej, ani nie był rehabilitowany.

Sąd Okręgowy podzielił wnioski i ustalenia zawarte w opiniach biegłych, uznając je za fachowe i należycie uzasadnione oraz znajdujące potwierdzenie w załączonej do akt sprawy dokumentacji medycznej. Sąd podkreślił, że o uznaniu za niezdolnego do pracy w gospodarstwie rolnym decyduje bezstronna ocena stanu zdrowia dokonana poprzez lekarzy specjalistów. Subiektywne odczucia odwołującego i zgłaszane dolegliwości nie mogą stanowić podstawy orzekania, jeżeli nie znajdują potwierdzenia w obiektywnych dowodach, jakimi są wyniki badań. W toku postępowania sądowego ustalono, że schorzenia występujące u odwołującego nie powodują całkowitej niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym. Odwołujący nie spełnił zatem jednej z koniecznych przesłanek uzasadniających przyznanie renty. Mając powyższe na uwadze na mocy art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. Sąd oddalił odwołanie.

Apelację od tego wyroku wniósł S. D.. Zaskarżył wyrok w całości i zarzucił dokonanie złej oceny jego stanu zdrowia. Wskazał, że występujące u niego choroby pogłębiają się, ma on zwyrodnienia obu stawów biodrowych, zwapnienia biodrowe i udowe. Mając to na uwadze wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i przyznanie mu prawa do renty rolniczej.

Sąd Apelacyjny ustalił i zważył, co następuje:

Apelacja okazała się zasadna i skutkowała zmianą zaskarżonego wyroku oraz poprzedzającej go decyzji Prezesa KRUS z 8 grudnia 2015 r. i przyznaniem S. D. renty rolniczej na okres od 27 października 2016 r. do 30 października 2020 r.

Spór w sprawie dotyczył prawa do renty rolniczej. Zgodnie z art. 21 ust. 1 ustawy z 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników, renta rolnicza z tytułu niezdolności do pracy przysługuje ubezpieczonemu, który łącznie spełnia następujące warunki: 1) podlegał ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu przez wymagany ustawą okres; 2) jest trwale lub okresowo całkowicie niezdolny do pracy w gospodarstwie rolnym; 3) całkowita niezdolność do pracy w gospodarstwie rolnym powstała w okresie podlegania ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu lub w okresach przewidzianych w ustawie lub nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów. Za całkowicie niezdolnego do pracy w gospodarstwie rolnym uważa się ubezpieczonego, który z powodu naruszenia sprawności organizmu utracił zdolność do osobistego wykonywania pracy w gospodarstwie rolnym (art. 21 ust. 5). Ochrona z art. 21 ust. 5 ww. ustawy obejmuje tylko całkowitą niezdolność do pracy w gospodarstwie rolnym, a nie każdy mniejszy (niż całkowity) stopień tej niezdolności. Niezdolność do pracy w rozumieniu ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników oznacza taki stan nasilenia dolegliwości chorobowych, który wyklucza podjęcie jakichkolwiek czynności związanych z pracą w gospodarstwie rolnym.

Z informacji zawartej w aktach organu rentowego wynika, że S. D. na dzień 16 września 2015 r. był właścicielem gospodarstwa rolnego o powierzchni 15,97 ha położonego w gminie J., które prowadził wraz z żoną. W gospodarstwie tym uprawiane były zboża (8 ha) i ziemniaki (0,2 ha), hodowano w nim kilka sztuk krów i cielaków. Gospodarstwo rolne wnioskodawcy wyposażone było w ciągnik i inne podstawowe maszyny gospodarcze, a wnioskodawca musiał wykonywać w nim wszystkie niezbędne prace (k. 75 akt KRUS). Bezsporne w sprawie było to, że S. D. miał przyznane prawo do renty rolniczej w okresie od 14 listopada 2013 r. do 30 listopada 2015 r., był on zatem wówczas niewątpliwie całkowicie niezdolny do pracy w gospodarstwie rolnym.

W sprawie niniejszej sporne było to, czy po 30 listopada 2015 r. wnioskodawca nadal pozostawał całkowicie niezdolny do pracy w gospodarstwie rolnym, czy też nastąpiła poprawa stanu jego zdrowia uzasadniająca odmowę przyznania mu prawa do renty rolniczej na dalszy okres. Z dowodów w postaci opinii biegłych lekarzy sądowych, wydanych w postępowaniu przed Sądem pierwszej instancji: kardiologa (opinia k. 12-13) i neurologa (opinia k. 25-25) wynikało, że wnioskodawca jest zdolny do pracy w gospodarstwie rolnym. Sąd Apelacyjny uzupełnił postępowanie dowodowe, mając na uwadze podnoszone przez odwołującego w apelacji i na rozprawie apelacyjnej w dniu 15 marca 2017 r. okoliczności związane z tym, że cierpi on z powodu bólu bioder, choroby kręgosłupa, serca oraz leczy się z powodu cukrzycy, schorzenia tarczycy oraz u ortopedy, a także ma skierowanie na operację neurochirurgiczną. Przeprowadzone w postępowaniu apelacyjnym dowody z opinii biegłych lekarzy z zakresu endokrynologii, neurochirurgii, ortopedii, diabetologii, chirurgii naczyń i kardiologii pozwoliły na dokonanie odmiennej oceny stanu zdrowia wnioskodawcy, niż ta, której dokonał Sąd pierwszej instancji i w konsekwencji pozwoliły na przyznanie wnioskodawcy prawa do renty rolniczej na okres wskazany przez biegłych.

Biegły z zakresu ortopedii rozpoznał u wnioskodawcy zaawansowaną artrozę obu stawów kolanowych oraz podejrzenie miażdżycy kończyn dolnych i zaopiniował, iż występujące u S. D. schorzenia powodują całkowitą niezdolność do pracy w gospodarstwie rolnym na okres 2 lat od daty badania przez biegłego (tj. od 31 marca 2017 r.). Biegły wyjaśnił, że również stwierdzone istotne ograniczenie funkcji stawów biodrowych ma bezpośredni wpływ na upośledzenie sprawności narządu ruchu i znacznie ogranicza możliwość wykonywania prac fizycznych wymagających dłuższego stania, chodzenia, podnoszenia i przenoszenia ciężarów, prac w pozycjach wymuszonych. Nadto, z uwagi na duże przykurcze stawów biodrowych i przewlekły zespół bólowy bioder, wątpliwa jest możliwość bezpiecznej jazdy ciągnikiem. Biegły zauważył, że w stosunku do badania przez lekarzy KRUS w dniach 12 grudnia 2013 r. i 5 listopada 2015 r. nastąpiło istotne pogorszenie funkcji stawów biodrowych. Biegły nie wykluczył również, że data powstania niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym mogłaby być wcześniejsza, jednak nie mógł o tym orzec z uwagi na brak dostępu do dokumentacji z poradni ortopedycznej, w której wnioskodawca został zakwalifikowany do operacji wymiany prawego stawu biodrowego (k. 76-77). Biegła z zakresu endokrynologii i diabetologii rozpoznała u wnioskodawcy cukrzycę typu 2 leczoną i niewyrównaną, nadczynność tarczycy, nadciśnienie tętnicze, otyłość, podejrzenie miażdżycy zarostowej tętnic kończyn dolnych oraz przewlekłą chorobę wieńcową zakwalifikowaną do przyśpieszonej koronografii z powodu dodatniego testu wysiłkowego EKG. Biegła uznała, że stwierdzone schorzenia w zakresie oceny diabetologicznej spowodowały całkowitą niezdolność do pracy w gospodarstwie rolnym od daty hospitalizacji w Oddziale Dziennym Chorób Wewnętrznych, tj. od 23 maja 2017 r. na okres 2 lat (k. 88-89). Organ rentowy w piśmie z 20 lipca 2017 r. oświadczył, iż nie zgłasza zastrzeżeń do ww. opinii biegłych. Również wnioskodawca nie wniósł zastrzeżeń do tych opinii.

Mając na uwadze treść opinii biegłego ortopedy oraz wyjaśnienia wnioskodawcy, Sąd dopuścił w sprawie dowód z dokumentacji medycznej S. D. z SPZOZ MSWiA Poradni Urazowo - Ortopedycznej w B., w której wnioskodawca został zakwalifikowany do leczenia operacyjnego stawu biodrowego (k. 109- 111).

Ponadto w sprawie opinię wydał biegły z zakresu neurochirurgii – neurotraumatologii. Po rozpoznaniu zmian przeciążeniowo – zwyrodnieniowych kręgosłupa bez cech podrażnienia korzeni rdzeniowych, zespołu bólowego kręgosłupa lędźwiowego i szyjnego w wywiadzie, nadwagi, przewlekłej choroby wieńcowej, zmian zarostowych naczyń krwionośnych kończyn dolnych, woli guzkowych nadczynnych zamostkowych, zmian zwyrodnieniowych obu stawów biodrowych, nadciśnienia tętniczego i cukrzycy insulinozależnej biegły uznał, że z punktu widzenia neurochirurgicznego wnioskodawca nie jest niezdolny do pracy w gospodarstwie rolnym, jednak niezdolność taką powodują u niego schorzenia natury ortopedycznej i diabetologicznej (zmiany zwyrodnieniowe stawów biodrowych, cukrzyca), Nadto biegły zasugerował, iż w kwestii wpływu zmian zarostowych naczyń kończyn dolnych na zdolność wnioskodawcy do pracy, powinien wypowiedzieć się biegły z zakresu chirurgii naczyń (k. 119-123).

Mając na uwadze powyższe, Sąd Apelacyjny dopuścił w sprawie dowód z opinii biegłego sądowego z zakresu chirurgii naczyniowej na okoliczność ustalenia, czy z powodu naruszenia sprawności organizmu odwołujący utracił zdolność do osobistego wykonywania pracy w gospodarstwie rolnym. Biegły z zakresy chirurgii ogólnej i naczyniowej uznał, że wnioskodawca jest całkowicie niezdolny do pracy w gospodarstwie rolnym na okres 2 lat od 31 marca 2017 r. z powodu zaawansowanej miażdżycy kończyn dolnych, jest natomiast zdolny do samodzielnej egzystencji (k. 138 – 142).

Sąd Apelacyjny dopuścił również dowód z opinii uzupełniającej biegłego sądowego z zakresu ortopedii celem jednoznacznego wskazania, w oparciu o dodatkową dokumentację medyczną dotyczącą leczenia ortopedycznego (k. 109-111), czy podtrzymuje swoje wcześniejsze stanowisko zawarte w opinii podstawowej, że wnioskodawca stał się całkowicie niezdolny do pracy w gospodarstwie rolnym od 31 marca 2017 r. i tym samym po 30 listopada 2015 r. odzyskał zdolność do pracy w gospodarstwie rolnym, czy też inna jest początkowa data całkowitej niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym. Sąd dopuścił także dowód z opinii uzupełniającej biegłego sądowego z zakresu kardiologii.

Biegły ortopeda wydając opinię uzupełniającą wziął pod uwagę dokumentację medyczną z poradni ortopedycznej i na jej podstawie ocenił, iż możliwe jest uznanie wnioskodawcy za całkowicie niezdolnego do pracy w gospodarstwie rolnym od 27 października 2016 r., kiedy to stwierdzone zostały dysfunkcje stawów biodrowych wykluczające możliwość swobodnego i sprawnego przemieszczania się, w znacznym stopniu ograniczające prace w gospodarstwie rolnym wymagające dłuższego stania, chodzenia, podnoszenia i przekoszenia ciężarów, prace w pozycjach wymuszonych. Ponadto biegły nie wykluczył możliwości uznania wcześniejszej niezdolności do pracy, jednak uznał, iż jest to trudne z uwagi na rozbieżności co do oceny stanu zdrowia wnioskodawcy w opiniach lekarza KRUS z 12 listopada 2015 r. i komisji lekarskiej KRUS z 3 grudnia 2015 r. Podkreślił przy tym, że orzecznicy organu rentowego nie ujawnili patologii stawów biodrowych. Biegły ortopeda uznał więc wnioskodawcę za niezdolnego do pracy w gospodarstwie rolnym w okresie od 27 października 2016 r. do 30 października 2020 r. (k. 160). Natomiast biegły z zakresu kardiologii stwierdził w opinii uzupełniającej, iż nowa dokumentacja lekarska potwierdza dotychczas postawione rozpoznania kardiologiczne, tj. istnienie choroby niedokrwiennej serca i nadciśnienia tętniczego z tym, że doszło do zaostrzenia choroby niedokrwiennej serca, co daje podstawy do orzeczenia niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym od 23 maja 2017 r. (data hospitalizacji) na okres roku (k. 159).

W piśmie z 13 marca 2018 r. organ rentowy nie zgłosił zastrzeżeń do opinii biegłych. Wniósł jednak o oddalenie apelacji z uwagi na to, że wskazywane przez biegłych daty powstania u wnioskodawcy niezdolności do pracy są późniejsze, niż data wydania zaskarżonej decyzji Prezesa KRUS, czy nawet data wyroku Sądu pierwszej instancji. Podniósł, iż w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych obowiązuje zasada oceny zaskarżonej decyzji na datę jej wydania.

W pierwszej kolejności podkreślić należy, że ocena niezdolności do pracy z medycznego punktu widzenia wymaga wiadomości specjalnych i Sąd nie może opierać ustaleń w tym zakresie na własnym przekonaniu (por. wyrok Sądu Najwyższego z 24 lutego 2010 r. w sprawie sygn. akt II UK 191/09, lex numer 590238). Tylko biegli posiadający wiadomości specjalne z zakresu odpowiednich gałęzi medycyny są uprawnieni do orzekania o niezdolności do pracy. W ocenie Sądu Apelacyjnego, wydane w postępowaniu apelacyjnym opinie biegłych lekarzy sądowych są miarodajne do czynienia ustaleń w sprawie, bowiem w sposób fachowy i spójny opisują schorzenia występujące u wnioskodawcy oraz wyczerpująco wyjaśniają, z jakich względów biegli uznali, że schorzenia te powodują u niego całkowitą niezdolność do pracy w gospodarstwie rolnym. Opinie zostały sporządzone przez specjalistów z dziedzin odpowiednich do schorzeń istniejących u wnioskodawcy, a podstawą ich wydania były dowody obiektywne, przedstawiona w sprawie dokumentacja lekarska, w tym dokumentacja przedstawiona w toku postępowania apelacyjnego oraz badania wnioskodawcy. W toku postępowania zostało tym samym wykazane, że wnioskodawca nie może pracować w swoim gospodarstwie rolnym, z uwagi na występowanie u niego schorzeń natury ortopedycznej, kardiologicznej, diabetologicznej i chirurgii naczyń. Strony nie złożyły żadnych zastrzeżeń do opinii biegłych.

Niewątpliwe jest to, że na datę wydania zaskarżonej decyzji Prezesa KRUS z 8 grudnia 2015 r., jak też na datę orzekania przez Sąd pierwszej instancji (13 lipca 2016 r.) wnioskodawca nie został uznany za osobę całkowicie niezdolną do pracy w gospodarstwie rolnym, a przynajmniej nie wynikało to z przeprowadzonego w sprawie postępowania dowodowego. Mając jednak na uwadze dowody wydane w postępowaniu apelacyjnym nie ulega wątpliwości, że w okresie późniejszym wnioskodawca został uznany za całkowicie niezdolnego do pracy w gospodarstwie rolnym (najwcześniej - od 27 października 2016 r. z powodów ortopedycznych, tj. schorzeń bioder). Opinie wydane w tym zakresie przez biegłych nie zostały w toku postępowania zakwestionowane.

Prawdą jest, że w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych zasada określona w art. 316 § 1 k.p.c. odnośnie orzekania według stanu rzeczy istniejącego w chwili zamknięcia rozprawy doznaje ograniczeń. Sąd ubezpieczeń społecznych ocenia bowiem legalność decyzji według stanu rzeczy istniejącego w chwili jej wydania. Niemniej jednak, w niektórych przypadkach na zasadzie wyjątku dopuszcza się możliwość przyznania prawa do świadczenia po dacie decyzji organu rentowego. Taka sytuacja może mieć miejsce jeżeli po dacie wydania decyzji nastąpiło oczywiste, niekwestionowane spełnienie określonej przesłanki, która była wyłączną przyczyną wydania decyzji odmownej (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z 5 października 2017 r., sygn. III AUa 205/17). Należy przy tym rozważyć, czy odstępstwo takie nie prowadzi do wypaczenia charakteru postępowania w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych i całkowitego pozbawienia znaczenia postępowania administracyjnego poprzedzającego postępowanie sądowe (por. wyrok Sądu Najwyższego z 3 grudnia 2014 r., (...), wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z 27 grudnia 2016 r., sygn. III AUa 42/16).

Zdaniem Sądu w sprawie niniejszej zaistniała możliwość odstąpienia od ogólnej reguły, zgodnie z którą w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych Sąd ocenia stan zdrowia ubezpieczonego wyłącznie na datę wydania zaskarżonej decyzji organu rentowego i zastosowania reguły z art. 316 § 1 k.p.c. (orzekania według stanu rzeczy z chwili zamknięcia rozprawy). Przez stan rzeczy istniejący w chwili zamknięcia rozprawy należy rozumieć stan faktyczny ustalony przez sąd na podstawie dowodów przeprowadzonych w sprawie, w tym wypadku w postępowaniu apelacyjnym. W toku postępowania apelacyjnego nastąpiło oczywiste (wynikające z opinii szeregu biegłych lekarzy) i niekwestionowane przez strony spełnienie przez wnioskodawcę jedynej spornej przesłanki, tj. istnienia całkowitej niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym. Ponadto, przyznanie wnioskodawcy prawa do renty rolniczej po dacie wydania zaskarżonej decyzji nie spowoduje pozbawienia znaczenia postępowania przed organem rentowym, bowiem należy uznać, że schorzenie, które stanowi główną przyczynę niezdolności S. D. do pracy w gospodarstwie rolnym (choroba stawów biodrowych) nie zostało należycie ocenione przez lekarzy rzeczoznawców KRUS, co zostało jedynie naprawione w toku postępowania przed sądem, nie zaś ocenione jako zupełnie nowa, niezgłaszana wcześniej okoliczność. Biegli sądowi nie zastąpili zatem w sprawie lekarza orzecznika KRUS, ani komisji lekarskiej KRUS.

W rozpoznawanej sprawie Sąd Apelacyjny uznał, że już w toku postępowania przed organem rentowym (w toku wydawania opinii przez lekarza rzeczoznawcę KRUS i komisję lekarską KRUS) wnioskodawca zgłaszał, że choruje na zwyrodnienie stawów biodrowych. Z orzeczenia lekarza rzeczoznawcy KRUS z 5 listopada 2015 r. wynika bowiem, że zgłaszał dolegliwości w zakresie stawów biodrowych, bóle bioder, drętwienie prawej kończyny dolnej, zaś z orzeczenia komisji lekarskiej KRUS z 3 grudnia 2015 r. wynika, że skarżył się on na ból w stawach biodrowych. Postępowanie orzecznicze w tym kierunku nie zostało jednak pogłębione. Również Sąd pierwszej instancji nie dopuścił w sprawie dowodu z opinii biegłego sądowego z zakresu ortopedii. Dopiero postępowanie dowodowe przeprowadzone przez Sąd Apelacyjny pozwoliło na uznanie wnioskodawcy za niewątpliwie całkowicie niezdolnego do pracy w gospodarstwie rolnym, w tym z uwagi na schorzenia stawów biodrowych uniemożliwiające mu możliwość swobodnego i sprawnego przemieszczania się, w znacznym stopniu ograniczające prace w gospodarstwie rolnym wymagające dłuższego stania, chodzenia, podnoszenia i przenoszenia ciężarów, prace w pozycjach wymuszonych. Zdaniem Sądu należy więc uznać, że stan zdrowia wnioskodawcy w zakresie układu ruchu, a w szczególności schorzeń bioder, nie został przed postępowaniem apelacyjnym zbadany w sposób wyczerpujący i wystarczający do postawienia tezy o istnieniu bądź nieistnieniu niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym. Mając to na uwadze, w ocenie Sądu Apelacyjnego, pozbawienie wnioskodawcy prawa do renty rolniczej za okres od przyjęcia przez biegłych, że jest on niezdolny do pracy w związku ze schorzeniami stawów biodrowych (od 27 października 2016 r.), stanowiłoby rażące pokrzywdzenie praw wnioskodawcy. Należy mieć przy tym również na uwadze długość obecnego postępowania i to, że wnioskodawca w jego toku nie składał do organu rentowego kolejnych wniosków o prawo do renty. Tym samym, oddalenie apelacji skutkowałoby pozbawieniem go prawa do renty rolniczej za okres, w którym niewątpliwie spełniał on wszystkie przesłanki do przyznania tego świadczenia.

Sąd przyznał zatem S. D. prawo do renty rolniczej na okres wynikający z ostatniej opinii biegłego z zakresu ortopedii, tj. od 27 października 2016 r. do 30 października 2020 r., o czym orzekł na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. w punkcie I sentencji wyroku.

W pozostałym zakresie Sąd apelację oddalił na podstawie art. 385 k.p.c. – punkt II sentencji wyroku.

Mając na uwadze, że dopiero w toku postępowania apelacyjnego zostało ustalone, iż wnioskodawca jest całkowicie niezdolny do pracy w gospodarstwie rolnym, Sąd uznał brak odpowiedzialności organu rentowego za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji, o czym orzekł na podstawie art. 118 ust. 1a ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w punkcie III sentencji wyroku.

SSA Alicja Sołowińska SSA Dorota Elżbieta Zarzecka SSA Bożena Szponar-Jarocka