Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 13 kwietnia 2018 r.

Sąd Okręgowy w Częstochowie VII Wydział Karny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący: SSO Beata Jarosz

Protokolant: Dorota Chrząstek

przy udziale Prokuratora Prokuratury Rejonowej w Częstochowie Macieja Kowalczewskiego

po rozpoznaniu w dniu 13 kwietnia 2018r.

sprawy G. G. (1) , s. C. i M., ur. (...) w C.

oskarżonego z art. 286§1 kk w zw. z art. 64§1 kk

na skutek apelacji wniesionej przez obrońcę oskarżonego

od wyroku Sądu Rejonowego w Częstochowie

z dnia 8 grudnia 2017 r., sygn. akt III K 78/17

orzeka:

1.  zmienia zaskarżony wyrok w zakresie opisu czynu, kwalifikacji i wymiaru kary w ten sposób, że przyjmuje iż przypisany oskarżonemu czyn stanowi wypadek mniejszej wagi, czym wyczerpał znamiona przestępstwa z art. 286 § 3 kk w zw. z art. 64 § 1 kk i za to na podstawie art. 286 § 3 kk wymierza mu karę grzywny 100 (stu) stawek po 10 zł (dziesięć złotych);

2.  w pozostałej części zaskarżony wyrok utrzymuje w mocy;

3.  zasądza od Skarbu Państwa na rzecz adw. T. B. – Kancelaria Adwokacka w C., kwotę 516,60 zł (pięćset szesnaście złotych sześćdziesiąt groszy) tytułem wynagrodzenia za obronę z urzędu oskarżonego G. G. (1) w postępowaniu odwoławczym, przy czym kwota ta obejmuje również należny podatek VAT;

4.  zwalnia oskarżonego od kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze, obciążając nimi Skarb Państwa.

Sygn. akt VII Ka 200/18

UZASADNIENIE

G. G. (1) został oskarżony o to, że

w dniu 13 listopada 2014 roku w miejscowości K., woj. (...) działając z góry powziętym zamiarem w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, wprowadził w błąd E. K., przedstawiciela (...) S.A. z siedzibą w K., prowadzącą własną działalność gospodarczą pod nazwą (...) E. K. z siedzibą w K. poprzez złożenie fałszywego oświadczenia pisemnego, co do faktu, że jest pracownikiem na stanowisku blacharz - dekarz w firmie P.H.U.P. (...) J. Ż. z siedzibą w S. z otrzymywanym miesięcznym wynagrodzeniem 1850,00 zł netto, co do swojej zdolności kredytowej i możliwości oraz zamiaru spłacania pożyczki, zawarł umowę o pożyczkę gotówkową - chwilówka numer (...), czym doprowadził do niekorzystnego rozporządzenia mieniem w kwocie 330,00 zł, na szkodę (...) S.A., przy czym zarzucanego czynu dopuścił się w ciągu 5 lat po odbyciu kary co najmniej 6 miesięcy pozbawienia wolności za umyślne przestępstwo podobne, tj. o przestępstwo z art. 280 § 2 kk i art. 157 § 2 kk i art. 275 § 1 kk przy zastosowaniu art. 11 § 2 kk, za które wyrokiem Sądu Okręgowego w Katowicach sygn. akt XXI K 235/08 z dnia 28 lipca 2011 roku został skazany na karę pozbawienia wolności, którą odbywał w okresie od dnia 28 lipca 2013 roku do dnia 11 marca 2014 roku,

tj. o przestępstwo z art. 286 § 1 kk w zw. z art. 64 § 1 kk

Sąd Rejonowy w Częstochowie wyrokiem z dnia 8 grudnia 2017 roku w sprawie IIIK 93/17 orzekł:

1.  oskarżonego G. G. (1) uznał za winnego tego, że w dniu 13 listopada 2014 roku w miejscowości K., woj. (...) działając z góry powziętym zamiarem w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, wprowadził w błąd (...) S.A. z siedzibą w K., co do okoliczności zatrudnienia w firmie P.H.U.P. (...) J. Ż. z siedzibą w S., swojej zdolności kredytowej i możliwości oraz zamiaru spłacania zobowiązań, a następnie zawarł umowę o pożyczkę gotówkową - chwilówka numer (...), czym doprowadził do niekorzystnego rozporządzenia mieniem w kwocie 330,00 zł, na szkodę (...) S.A., przy czym zarzucanego czynu dopuścił się w ciągu 5 lat po odbyciu kary co najmniej 6 miesięcy pozbawienia wolności za umyślne przestępstwo podobne, tj. o przestępstwo z art. 280 § 2 kk i art. 157 § 2 kk i art. 275 § 1 kk przy zastosowaniu art. 11 § 2 kk, za które wyrokiem Sądu Okręgowego w Katowicach sygn. akt XXI K 235/08 z dnia 28 lipca 2011 roku został skazany na karę pozbawienia wolności, którą odbywał w okresie od dnia 28 lipca 2013 roku do dnia 11 marca 2014 roku, która to kara została następnie objęta wyrokiem łącznym Sądu Okręgowego w Katowicach sygn. akt XXI K 236/15 z dnia 16 kwietnia 2016 roku, to jest za winnego popełnienia czynu wyczerpującego znamiona przestępstwa z art. 286 § 1 kk w związku z art. 64 § 1 kk i za to na mocy art. 286 § 1 kk wymierzył oskarżonemu karę 6 (sześciu) miesięcy pozbawienia wolności;

2.  na mocy art. 44 § 1 kk orzekł przepadek dowodów rzeczowych ujętych w wykazie dowodów rzeczowych nr I/249/16/P, pod poz. 1 -5;

3.  na mocy art. 29 ustawy prawo o adwokaturze zasądził od Skarbu Państwa na rzecz adw. T. B. kwotę 588 (pięciuset osiemdziesięciu ośmiu) złotych powiększoną o podatek VAT, tytułem zwrotu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej oskarżonemu na etapie postępowania sądowego;

4.  na podstawie art. 624 § 1 kpk w związku z art. 17 ustawy o opłatach w sprawach karnych zwolnił oskarżonego od ponoszenia kosztów sądowych w całości, wydatkami obciążając Skarb Państwa.

Apelację od powyższego wyroku wniósł obrońca oskarżonego, który zaskarżył powyższy wyrok w całości zarzucając mu:

1.  błąd w ustaleniach faktycznych polegający na przyjęciu, że oskarżony nie miał zamiaru spłacenia zaciągniętej pożyczki podczas gdy oskarżony taki zamiar miał jednak nie zdążył go zrealizować bowiem został zatrzymany po uzyskaniu pożyczki w styczniu 2015r. i szansy takiej przebywając w izolacji penitencjarnej nie miał;

2.  błąd w ustaleniach faktycznych polegający na uznaniu, że w listopadzie 2014r. oskarżony na pewno już nie pracował w firmie (...) podczas gdy z zeznań świadka Ł. J. wynika, że oskarżony pracował co najmniej od lata 2014r. i mógł pracować nawet przez pół roku co oznacz, że mógł pracować do grudnia 2014r.;

3.  błąd w ustaleniach faktycznych polegający na uznaniu, że oskarżony wprowadził (...) S.A. podczas gdy zdaniem skarżącego nie można wprowadzić w błąd instytucji kredytowej co najwyżej jej pracowników, a nadto E. K. jako przedstawiciel (...) S.A. zawarła umowę przez swojego pośrednika M. W., który był informowany przez oskarżonego, że pracuje dorywczo i musiała się zgodzić z tym, że to jej pośrednik może wprowadzić ją w błąd skoro sama nie dopełniła swoich obowiązków w zakresie prawidłowej weryfikacji osoby, której udzielano pożyczki i pozwoliła na udzielenie pożyczki w oparciu o oświadczenie, które nie zostało w dużej części wypełnione, a z którego nie wynika, co stanowiło dochód oskarżonego, ani czy był zatrudniony na podstawie umowy o pracę.

4.  obrazę przepisów postępowania mającą wpływ na treść orzeczenia, tj. art. 7 kpk polegającą na dowolnej ocenie treści wyjaśnień oskarżonego w części w jakiej Sąd uznaje, że na pewno oskarżony w listopadzie 2014r. już nie pracował skoro kradł, bo musiał nie mieć pieniędzy na życie, podczas gdy rozumowaniem takim Sąd popada w sprzeczność z inną okolicznością jaką można wywieść ze stanu faktycznego, a mianowicie że skoro kradł w listopadzie to pewni już mając pieniądze z kradzieży nie musiałby brać pożyczki na 300 zł,

5.  obrazę przepisów postępowania mającą wpływ na treść orzeczenia, tj. art. 7 kpk polegająca na dowolnej ocenie wyjaśnień oskarżonego w części w jakiej Sad uznaje, że na pewno oskarżony nie zawarł umowy pożyczki dla 100 zł jakie miał trzymać od M. W. skoro całość pożyczki na kwotę niewiele wyższą, a brak weryfikacji oświadczenia oskarżonego co do dochodów wskazuje, że z zarówno E. K., jak i M. W. musieli wiedzieć, że udzielając pożyczek robią to dla ich własnego zysku, że z narażeniem pożyczkodawcy na możliwość braku uregulowania zobowiązania,

6.  obrazę przepisów postępowania mającą wpływ na treść orzeczenia, tj. art. 7 kpk polegająca na dowolnej ocenie treści zeznań świadka M. W. i uznaniu, że z pewnością mów prawdę wskazując, że nie namawiał oskarżonego do pobrania pożyczki o czym świadczyć ma brak prowadzenia w tym zakresie postępowań karnych, pomimo, że okoliczność nie prowadzenia postępowań karnych nie powinna mieć żadnego znaczenia, bowiem namawiania kogoś do wzięcia pożyczki nie jest przestępstwem a wiarygodność zeznań M. W. powinna być oceniana na podstawie innych dowodów, chociażby faktu, że oskarżony nigdy nie był u E. K., co jasno wskazuje na rolę M. W. w sprawie.

Stawiając powyższe zarzuty wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i uniewinnienie oskarżonego od zarzucanego mu czynu.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje.

Apelacja obrońcy nie zasługiwała na uwzględnienie, niemniej skutkować musiała zmianą wyroku w zakresie opisu czynu, kwalifikacji i wymiaru kary, z uwagi na przyjęcie wypadku mniejszej wagi.

Za całkowicie bezzasadny należy uznać także podniesiony w wywiedzionej apelacji zarzut błędu w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia oraz zmierzający w swej istocie również do kwestionowania ustaleń faktycznych zarzut obrazy przepisu postępowania - art. 7 k.p.k. Sąd Okręgowy uzupełnił jedynie postępowanie o istotne dowody w postaci dokumentów ze spraw jakie troczyły się przed Sądem Okręgowym w Częstochowie o udzielnie przerwy w karze G. G. (1).

Trafnie Sąd Rejonowy ustalił, że oskarżony nie miał zamiaru spłacać pożyczki, skoro oskarżony umowę pożyczki zawarł w dniu 13.11.2014r., a zatem w tym samym dniu, w którym miał wyznaczony termin posiedzenia w przedmiocie zażalenia na postanowienie Sądu Okręgowego w Częstochowie o odmowie udzielenia dalszej przerwy. Nawet jeśli przyjąć, że oskarżony zawarł umowę zanim dowiedział się o treści niekorzystnego dla niego rozstrzygnięcia, to i tak musiał się przecież liczyć z tym, że Sąd Apelacyjny utrzyma w mocy postanowienie Sądu Okręgowego i oskarżony będzie musiał wrócić do zakładu karnego. Mimo to oskarżony zdecydował się zawrzeć umowę pożyczki, którą miał spłacić w ciągu 4 tygodni, a zatem w okresie, w którym winien już odbywać karę. Nadto słusznie Sąd Rejonowy przyjął, że w tym czasie oskarżony nie pracował już u J. Ż. i tym samym nie posiadał żadnego stałego źródła zarobkowania, które by mu pozwalało spłacić raty wynikające z zawartej umowy pożyczki. Istotnie ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego wynika, że oskarżony w ramach prowadzonej działalności gospodarczej wykonywał usługi dla P.H.U.P. (...) w S., będąc podwykonawcą robót ogólno- budowlanych w w/w firmie. Wynika to nie tylko z zeznań J. Ż., ale także wniosków jakie składał oskarżony w toku postępowania o udzielenie mu przerwy w karze. W pismach procesowych oskarżony i jego obrońca wskazywali wyraźnie, że G. G. (1) w ramach prowadzonej przez siebie działalności wykonuje usługi dla P.H.U.P. (...) w S., załączając wyciąg z Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej oraz oświadczenie J. Ż. (k. 257 – 258). Zeznania J. Ż. w połączeniu z dokumentami jakie przedkładał sam oskarżony ubiegając się o przerwę w karze świadczą jednoznacznie, że oskarżony nie był zatrudniony w oparciu o umowę o pracę u J. Ż., nawet przy przyjęciu że byłaby ona zawarta w formie ustnej. Oczywiście gdyby oskarżony wykonywał jeszcze prace na rzecz J. Ż. w dniu 13.11.2014r. świadczyłoby to o tym, że miał źródło zarobkowania i tym samym istotnie mógł liczyć na to, że spłaci raty pożyczki, co mogłoby wykluczyć przyjęcie zamiaru niespłacenia pożyczki. Rzecz jednak w tym, że jak wynika z pisma Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z dnia 03.03.2016r. oskarżony figurował jako osoba prowadząca działalność do dnia 21.10.2014r. (k.11). Informacja ta koreluje z zeznaniami J. Ż., że w listopadzie 2014r. „raczej nie łączyła go żadna umowa z panem G.” (k.195). W tym miejscu należy wskazać, że sam oskarżony składając wyjaśnienia w sprawie RSD 259/14 Komendy Powiatowej Policji w K. wskazał, że: „ ponieważ nie przedłużono mi przerwy w karze , więc postanowiłem nie wracać do Aresztu. Ja rzuciłem robotę w K., bo wiedziałem, że znajdzie mnie tam Policja” (k. 149). Dalej oskarżony wskazuje, że w związku z utratą źródła zarobkowania postanowił okradać domy. Wykazuje to niezbicie, że oskarżony po odmowie udzielenia mu przerwy, co przecież w Sądzie Okręgowym w Częstochowie nastąpiło postanowieniem z dnia 09.09.2014r. utrzymanym w mocy postanowieniem Sądu Apelacyjnego w Katowicach w dniu 13.11.2014r. nie pracował i postanowił uzyskiwać źródła zarobkowania w sposób niezgodny z przepisami prawa, w tym poprzez popełnienie oszustwa na szkodę firmy udzielającej pożyczki.

Sąd Okręgowy nie podziela zarzutów apelacji dotyczących tego, że Sąd błędnie ustalił, że oskarżony wprowadził w błąd (...) S.A., podczas gdy nie można wprowadzić w błąd instytucji kredytowej. Istotnie nie można w prowadzić w błąd samej instytucji, niemniej oczywistym jest, że skoro niekorzystne rozporządzenie jest dokonywane przez instytucję kredytową, to za każdym razem wprowadzeni są w błąd jej przedstawiciele decydujący o tym rozporządzeniu. Nawet gdyby przyjąć tezę obrony, że E. K. była świadoma, że oskarżony nie ma możliwości i zamiaru spłacenia pożyczki, to nie świadczy to o niepopełnieniu przestępstwa oszustwa przez oskarżonego. Świadczyłoby to tylko o tym, że oskarżony popełnił przestępstwo wspólnie i w porozumieniu z inną osobą – E. K., która działała na szkodę (...) S.A. Sąd Okręgowy w pełni jednak podziela ocenę dowodów dokonaną przez Sąd Rejonowy odnośnie zeznań E. K. i M. W. oraz wyjaśnień oskarżonego co do udziału wskazanych osób w popełnieniu przestępstwa oszustwa. Nawet jednak gdyby przyjąć, że E. K. i M. W. zachęcali oskarżonego do zawarcia umowy pożyczki na kwotę 360 zł i następnie przekazali mu za jego zgodą zaledwie 100 zł, to nie świadczy to o niedopełnieniu przestępstwa przez oskarżonego. Świadczyłoby to jedynie o udziale innych osób w przestępstwie oszustwa. Co więcej okoliczność ta przemawiałaby na niekorzyść oskarżonego. Świadczyłaby bowiem, że oskarżony istotnie nie zamierzał spłacać pożyczki na kwotę 360 zł, skoro otrzymał z niej zaledwie kwotę 100 zł. Oskarżony sam przyznał, że nie miał możliwości otrzymania w banku kredytu nawet na kwotę 100 zł, gdyż „ miałem za dużo zadłużeń w bankach, wszędzie mnie odrzucali. Ja w tamtym okresie miałem ok. 20- 30 tysięcy zadłużenia” (k.183). Takie wyjaśnienia jednoznacznie świadczą o braku możliwości spłacenia pożyczki i tym samym zamiarze jej niespłacenia.

Sąd Okręgowy w Częstochowie dokonał jednak zmiany wyroku w zakresie opisu czynu, kwalifikacji i wymiaru kary w ten sposób, że przyjął, iż przypisany oskarżonemu czyn stanowi wypadek mniejszej wagi, czym wyczerpał znamiona przestępstwa z art. 286 § 3 kk w zw. z art. 64 § 1 kk i za to na podstawie art. 286 § 3 kk wymierzył mu karę grzywny 100 stawek po 10 zł.

O kwalifikowaniu zachowania jako wypadku mniejszej wagi decydować winny okoliczności, które zaliczane są do znamion typu czynu zabronionego. O przyjęciu wypadku mniejszej wagi decydują przedmiotowe i podmiotowe znamiona czynu, ze szczególnym uwzględnieniem tych elementów, które są charakterystyczne dla danego rodzaju przestępstw.
Wśród znamion strony przedmiotowej istotne znaczenie mają w szczególności: rodzaj dobra, użyte środki, charakter i rozmiar szkody wyrządzonej lub grożącej dobru chronionemu prawem, czas, miejsce i inne okoliczności popełnienia przestępstwa oraz odczucie szkody przez pokrzywdzonego.

Wśród elementów strony podmiotowej istotne są: stopień zawinienia oraz motywacja i cel działania sprawcy.

W ocenie Sądu Okręgowego wszystkie wskazane wyżej okoliczności przemawiają za przyjęciem wypadku mniejszej wagi.

Kwota szkody wyrządzonej przestępstwem jest niewielka i w przypadku kradzieży stanowiła by wykroczenie. Na względzie mieć także należy okoliczność, że podmiot pokrzywdzony niejako ma wpisane w ryzyko swej działalności niespłacenie przynajmniej części pożyczek, skoro udziela je osobom bez domagania się zaświadczeń o zatrudnieniu, bez ich weryfikacji, bez sprawdzania w bazach danych dłużników. Takie pożyczki wręcz są reklamowane jako dedykowane osobom, które w bankach nie dostaną pożyczki, z uwagi na swoją sytuację majątkową. Okoliczność ta nie może oczywiście ekskulpować oskarżonego, niemniej jednak wskazuje na konieczność przyjęcia przypadku mniejszej wagi. Także stopień zawinienia oraz motywacja oskarżonego nie przemawiają za odstąpieniem od przyjęcia wypadku mniejszej wagi. Oskarżony posiadał wówczas na utrzymaniu rodzinę i nie ma podstaw do odmowy dania wiary jego wyjaśnieniom, że pieniądze uzyskane w wyniku zawarcia umowy pożyczki przeznaczył na utrzymanie rodziny. Podkreślić należy, że nie jest przeszkodą przy przyjęciu wypadku mniejszej wagi okoliczność popełnienia czynu w warunkach powrotności do przestępstwa, podobnie jak i inne okoliczności dotyczące osoby oskarżonego mające wpływ na wymiar kary. Jak już wyżej wskazano na ocenę stopnia społecznej szkodliwości czynu, a tym samym możliwość przyjęcia wypadku mniejszej wagi mają wpływ okoliczności dotyczące strony podmiotowej i przedmiotowej czynu, nie zaś okoliczności dotyczące wymiaru kary (także Sąd Apelacyjny w Lublinie w wyroku z dnia 8 sierpnia 1996 r. II AKa 91/96).

Sąd Okręgowy uznał, że stopień społecznej szkodliwości czynu, oraz okoliczność, że było to przestępstwo skierowane przeciwko mieniu, przemawiają za wyborem dla oskarżonego kary grzywny. Taka kara o charakterze fiskalnym spełni wszystkie cele kary w zakresie tak prewencji indywidualnej, jak i generalnej. Przy ustalaniu ilości stawek dziennych Sąd Okręgowy jako okoliczność obciążającą wziął pod uwagę przede wszystkim dotychczasową karalność oskarżonego, a jako okoliczność łagodzącą stosunkowo niewielką wartość szkody. Przy ustalaniu wysokości jednej stawki miał na względzie sytuację rodzinną i zarobkową oskarżonego, który odbywa karę w zakładzie karnym, gdzie jeszcze we wrześniu 2017r. pracował z dochodem 300 zł(k.182), nadto jest człowiekiem stosunkowo młodym i zdolnym do pracy, zatem w razie opuszczenia zakładu karnego będzie mógł podjąć zatrudnienie i spłacić karę grzywny.

O wynagrodzeniu dla adwokata orzeczono na podstawie art. 29 ust. 1 ustawy Prawo o adwokaturze.

Sąd Okręgowy zwolnił także oskarżonego od ponoszenia kosztów sądowych za postępowania odwoławcze obciążając nimi Skarb Państwa na podstawie art. 624 § 1 k.p.k., mając na względzie, że oskarżony odbywa obecnie karę w innej sprawie.

Podstawą wyroku Sądu Okręgowego był przepis art. 437 § 1 kpk