Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 9 lutego 2018 r.

Sąd Apelacyjny w Krakowie – I Wydział Cywilny

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 9 lutego 2018 r. w Krakowie na rozprawie

sprawy z powództwa D. A. (1)

przeciwko (...) S.A. w S.

o zapłatę

na skutek apelacji obu stron

od wyroku Sądu Okręgowego w Krakowie

z dnia 22 marca 2017 r. sygn. akt I C 2134/11

1.  oddala obie apelacje;

2.  zasądza od strony pozwanej na rzecz powoda kwotę 8 100 zł (osiem tysięcy sto złotych) tytułem kosztów postępowania apelacyjnego.

SSA Jerzy Bess SSA Anna Kowacz-Braun SSA Józef Wąsik

Sygn. akt I A Ca 936/17

UZASADNIENIE

Powód D. A. (1) w ostatecznie sprecyzowanym na rozprawie w dniu 11 stycznia 2017r żądaniu pozwu, skierowanym przeciwko (...) S.A. z siedzibą w S. wniósł o:

1.  zasądzenie od strony pozwanej na rzecz powoda kwoty 360 000 zł tytułem zadośćuczynienia za ból i cierpienie z odsetkami ustawowymi liczonymi od dnia 9 maja 2011 r. do dnia zapłaty;

2.  zasądzenie od strony pozwanej na rzecz powoda kwoty 188 273,78 zł tytułem odszkodowania z odsetkami ustawowymi liczonymi od dnia 9 maja 2011 r. do dnia zapłaty;

3.  zasądzenie od strony pozwanej na rzecz powoda miesięcznej renty w wysokości 6 912,00 zł płatnej od dnia 1 stycznia 2011 r. do dnia 30 maja 2012 r., płatnej do 10 dnia każdego następującego po sobie miesiąca z ustawowymi odsetkami w przypadku zwłoki w płatności którejkolwiek z rat;

4.  zasądzenie od strony pozwanej na rzecz powoda miesięcznej renty w wysokości 4 412,00 zł płatnej od dnia 1 czerwca 2012 r. do 31 stycznia 2017 r. płatnej do 10 dnia każdego następującego po sobie miesiąca z ustawowymi odsetkami w przypadku zwłoki w płatności którejkolwiek z rat;

5.  zasądzenie od strony pozwanej na rzecz powoda miesięcznej renty w wysokości 6 912,00 zł płatnej od dnia 1 lutego 2017 r. płatnej do 10 dnia każdego następującego po sobie miesiąca z ustawowymi odsetkami w przypadku zwłoki w płatności którejkolwiek z rat;

6.  ustalenie, iż strona pozwana ponosi odpowiedzialność za przyszłą szkodę związaną u powoda z wypadkiem komunikacyjnym jakiemu uległ on w dacie 14 marca 2008 r. w 60%, zaś powód przyczynił się do szkody w 40%;

7.  zasądzenie od strony pozwanej kosztów procesu.

Na uzasadnienie żądań pozwu powód wskazał, że w dniu 14 marca 2008 r. uległ wypadkowi drogowemu, gdyż został potrącony przez samochód marki S. (...) nr rej. (...), którym kierował J. C.. W sprawie wypadku było prowadzone postępowanie karne, gdzie prawomocnym wyrokiem Sądu Rejonowego (...)w K., II Wydział Karny z dnia 18 października 2010 r., sygn. akt II K 270/09/P J. C. został uniewinniony od stawianych mu zarzutów. W ocenie powoda pomimo braku skazania kierowcy pojazdu może on odpowiadać cywilnie na zasadzie ryzyka, gdyż okoliczności wypadku nie były do końca wyjaśnione. Powód miał przemieszczać się prawą stroną jezdni poprzecznie w kierunku środka jezdni, jednak J. C. miał możliwość dostrzeżenia pieszego, który szedł tyłem do kierunku jazdy samochodu. Powód nie był więc wyłącznie winny zaistnienia wypadku drogowego, a jedynie przyczynił się do niego które to przyczynienie powód określił na 40%.

Powód podniósł, iż na skutek wypadku doznał następujących urazów: urazu czaszkowo – mózgowego, wieloogniskowego stłuczenia mózgu, krwiaka pnia mózgu i wtórnego uszkodzenia pnia mózgu, a następowo niedowładu czterokończynowego spastycznego z zespołem móżdżkowym oraz ataksją i dyzartrią. Po wypadku był hospitalizowany w Szpitalu (...) w K. na Oddziale Klinicznym (...), zaś w dniu 23 maja 2008 r. został przetransportowany do Kliniki (...) Szpitala (...) w B., gdzie przebywał do 29 sierpnia 2008 r. Powód kolejno był leczony operacyjnie z powodu zeza, a także stosowano u niego rehabilitację celem poprawy siły mięśni kończyn, stanu ogólnego i neurologicznego. Leczył się w Szpitalu (...) w B. oraz SP ZOZ (...) Centrum (...). Powód korzystał także z leczenia psychologicznego i neurologopedycznego z uwagi na dysfunkcje poznawcze i problemy z mową. Podkreślił, że wymagał początkowo kształcenia specjalnego, a potem został uznany za niepełnosprawnego, najpierw w stopniu znacznym, a obecnie za całkowicie niezdolnego do pracy i samodzielnej egzystencji, a we wszystkich czynnościach muszą pomagać mu rodzice.

Tytułem zadośćuczynienia za ból i cierpienie powód domagał się od pozwanego kwoty 600 000 zł pomniejszonej o 40% z uwagi na przyczynienie się do zaistnienia zdarzenia, a zatem dochodzona kwota wynosi 360 000 zł.

Powód tytułem odszkodowania dochodził zwrotu poniesionych kosztów: leczenia, w tym kosztów zakupów leków na kwotę 1 649,34 zł, kosztów rehabilitacji – 1 362 zł; kosztów dojazdów na leczenie 13 832,67 zł; kosztów przejazdów za autostradę – 183,30 zł; kosztów opieki medycznej i bytowej sprawowanej przez rodziców powoda, który wymagał kompleksowej i całodobowej opieki (powód przyjął opiekę 12 godzinną) i nadzoru w wysokości 158 760 zł (stawka godzinowa 21,00 zł x 12 godzin x 1050 dni przy odjęciu 40% przyczynienia); kosztów leczenia ambulatoryjnego, badań i noclegów osób towarzyszących - 6 075,52 zł. Powód domagał się również zwrotu poniesionych wydatków na adaptację mieszkania na potrzeby osoby niepełnosprawnej w wysokości 3 975,14 zł i kosztów prac remontowych – 4 080,86 zł. Poniósł również koszty zakupu dodatkowej żywności w kwocie 268,42 zł, koszty zakupu komputera – 583,00 zł, sprzętu rehabilitacyjnego – 728,50 zł oraz sprzętu optycznego – 1 049, zł.

Powód tytułem miesięcznej renty z powodu zwiększonych potrzeb i zmniejszonych widoków na przyszłość domagał się kwot wskazanych w pozwie, zaś z uwagi na odpowiedzialność pozwanego za skutki wypadku, które mogą ujawnić się w przyszłości ustalenia tej odpowiedzialności.

Odnośnie roszczenia o odsetki powód wskazał, że są one należne od 31 dnia od doręczenia stronie pozwanej odpisu zawezwania do próby ugodowej.

Strona pozwana (...) S.A. z siedzibą w S. w odpowiedzi na pozew wniosła o oddalenie powództwa i zasądzenie od powoda kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu wskazała, że powód nie wykazał wystąpienia żadnej z przesłanek odpowiedzialności odszkodowawczej pozwanej, dlatego kwestionowała zarówno co do zasady jak i wysokości roszczenie zapłaty zadośćuczynienia, odszkodowania i renty. Przeprowadzone w sprawie wypadku postępowanie karne zostało zakończone wyrokiem uniewinniających kierowcę pojazdu J. C. od zarzutu nieumyślnego naruszenia zasad bezpieczeństwa w ruchu drogowym, a zatem brak jest podstaw do przypisania pozwanemu odpowiedzialności za powstanie szkody na osobie powoda. To sam D. A. (1) ponosi całkowitą winę za spowodowanie wypadku komunikacyjnego z dnia 14 marca 2008 r. W postępowaniu karnym sygn. akt II K 270/09/P wykazano, że powód poruszał się nieprawidłową stroną jezdni, był ubrany w ciemną odzież z nasuniętym kapturem na głowę, przez co był zupełnie niewidoczny dla kierującego pojazdem marki S. (...). Powód omijając szeroką kałużę wszedł wprost przed maskę pojazdu. Ponadto strona pozwana wskazała, że powód niezasadnie domaga się zwrotu kosztów przejazdu samochodem na leczenie i rehabilitację, liczonych według stawek ryczałtowych stosowanych dla rozliczenia kosztów korzystania z samochodu prywatnego dla celów służbowych, albowiem sytuacja taka nie miała miejsca w przedmiotowej sprawie. Zdaniem pozwanego powód mógłby się domagać jedynie zwrotu kosztów zakupu paliwa, a i to w przypadku wykazania tras po jakich się poruszał, celu tych przejazdów i rzeczywistego odbycia podróży w deklarowanej ilości. W związku z faktem, iż w tym zakresie powód poprzestaje na własnych twierdzeniach, roszczenie jako nieudowodnione winno zostać oddalone.

Strona pozwana podniosła, iż powód nie wykazał również sprawowania nad nim opieki przez osoby drugie, jej wymiaru ani też zasadności domagania się kosztów opieki według stawki wskazanej w pozwie, która jest wygórowana. Nie udowodnił, aby jego rehabilitacja nie mogła być prowadzona w ramach świadczeń refundowanych przez NFZ, a jedynie prywatnie. Nie zostały również właściwie wykazane koszty pobytu osób towarzyszących w szpitalach, zasadność poniesienia wydatków rzeczowych, stosowania specjalnej diety i zakupu komputera.

Pozwany zakwestionował także zasadność domagania się renty z tytułu zwiększonych potrzeb, a z ostrożności procesowej także jej wysokość, która nie została przez powoda udowodniona. Powód nie dokonał uwzględnienia w tym zakresie faktu otrzymywania świadczeń rentowych z ZUS. Z kolei z uwagi na brzmienie znowelizowanego art. 442 ¹ k.c., brak jest podstaw domagania się ustalenia odpowiedzialności pozwanego na przyszłość.

Wyrokiem z dnia 22 marca 2017r Sąd Okręgowy w Krakowie:

1/ zasądził od pozwanego (...) Spółka Akcyjna w S. na rzecz powoda D. A. (1) kwotę 300 000 zł. ( trzysta tysięcy złotych ) tytułem zadośćuczynienia z odsetkami ustawowymi od dnia 28 czerwca 2011 r. do dnia zapłaty;

2/ zasądził od pozwanego (...) Spółka Akcyjna w S. na rzecz powoda D. A. (1) kwotę 76 900, 61 zł tytułem odszkodowania z odsetkami ustawowymi od dnia 28 czerwca 2011 r. do dnia zapłaty;

3/ zasądził od pozwanego (...) Spółka Akcyjna w S. na rzecz powoda D. A. (1) tytułem renty: za rok 2011 kwoty po 1 946, 66 zł. miesięcznie, płatne do 10 dnia każdego miesiąca z odsetkami ustawowymi w przypadku zwłoki w płatności którejkolwiek z rat; za rok 2012 kwoty po 2 470 zł. miesięcznie, płatne do 10 dnia każdego miesiąca z odsetkami ustawowymi w przypadku zwłoki w płatności którejkolwiek z rat; za rok 2013 kwoty po 1 900 zł. miesięcznie, płatne do 10 dnia każdego miesiąca z odsetkami ustawowymi w przypadku zwłoki w płatności którejkolwiek z rat; za rok 2014 kwoty po 2 920 zł. miesięcznie, płatne do 10 dnia każdego miesiąca z odsetkami ustawowymi w przypadku zwłoki w płatności którejkolwiek z rat; za rok 2015 kwoty po 2 895 zł. miesięcznie, płatne do 10 dnia każdego miesiąca z odsetkami ustawowymi w przypadku zwłoki w płatności którejkolwiek z rat; za rok 2016 kwoty po 2 828 zł. miesięcznie, płatne do 10 dnia każdego miesiąca z odsetkami ustawowymi w przypadku zwłoki w płatności którejkolwiek z rat oraz począwszy od 1 stycznia 2017 r. kwoty po 3 103, 33 zł. płatne do 10 dnia każdego miesiąca z odsetkami ustawowymi w przypadku zwłoki w płatności którejkolwiek z rat, z uwzględnieniem kwot wypłaconych przez pozwanego powodowi tytułem udzielonego zabezpieczenia postanowieniem z dnia 22 czerwca 2012 r.;

4/ ustalił, że pozwany (...) Spółka Akcyjna w S. ponosi odpowiedzialność za szkody jakie mogą powstać u powoda D. A. (1) w przyszłości w związku z wypadkiem komunikacyjnym z dnia 14 marca 2008 r., do którego powód przyczynił się w 50 %; 5/ oddalił powództwo w pozostałym zakresie;

6/ zasądził od pozwanego (...) Spółka Akcyjna w S. na rzecz powoda D. A. (1) kwotę 4 680 zł. tytułem kosztów zastępstwa procesowego;

7/ zasądził od powoda D. A. (1) na rzecz pozwanego (...) Spółka Akcyjna w S. kwotę 2 525, 95 zł. tytułem kosztów zastępstwa procesowego;

8/ nakazał pobrać od pozwanego (...) Spółka Akcyjna w S. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Krakowie kwotę 13 124, 55 zł. tytułem kosztów opinii biegłych oraz kwotę 20 708 zł. tytułem opłaty sądowej od zasądzonego roszczenia, od której zwolniony był powód.

Za podstawę faktyczną wyroku Sąd przyjął następujący stan faktyczny:

W dniu 14 marca 2008 r. w K. na ul. (...) ok. godz. 20:17 miał miejsce wypadek drogowy. 18-letni wówczas powód D. A. (1) pieszo przemieszczał się prawą stroną jezdni i w momencie, gdy wkroczył na ulicę i przemieszczał się w kierunku jej osi, został potrącony przez samochód marki S. (...) nr rej. (...), którym kierował J. C.. W dniu wypadku właściciel pojazdu marki S. (...) miał zawartą umowę ubezpieczenia OC pojazdu nr polisy: (...) ze stroną pozwaną (...) S.A. w S..

Powód przed wypadkiem szedł prawą stroną jezdni wzdłuż ul. (...) w K.. Miał na sobie ciemne spodnie i ciemną, militarną kurtkę we wzory z kapturem nasuniętym na głowę. Panował zmrok, wcześniej padał deszcz i powstało dużo kałuż, a nawierzchnia jezdni była mokra. Powód w pewnym momencie chciał ominąć dużą kałużę i wszedł na jezdnię w kierunku jej osi. Wówczas J. C. uderzył przodem samochodu w powoda, którego ciało było skierowane tyłem do kierunku jazdy auta. D. A. (1) został odrzucony siłą uderzenia na kilka metrów do pobliskiego rowu. J. C. wysiadł z samochodu i sprawdził stan poszkodowanego, a następnie przykrył go swoja kurtką i zadzwonił po pogotowie ratunkowe. Jadący od strony centrum miasta mężczyzna zatrzymał się by udzielić pomocy poszkodowanemu w wypadku. Karetką pogotowia ratunkowego, która przyjechała na miejsce wypadku kierował P. S., zaś pomocy medycznej udzielali powodowi ratownicy T. L. i J. P.. Powód leżał na poboczu drogi, w dole przy zaroślach i miał wyraźne uszkodzenia głowy.

D. A. (1) został następnie przetransportowany karetką pogotowia do Szpitala (...) w K. na Oddział Kliniczny (...), gdzie zdiagnozowano u niego uraz czaszkowo – mózgowy, wieloogniskowe stłuczenie mózgu, krwiaka pnia mózgu i wtórne uszkodzenie pnia mózgu. Przy przyjęciu powód był nieprzytomny, sedowany, zaintubowany, na oddechu kontrolowanym. Zaimplantowano mu czujnik dokomorowy, wentylowano, założono tracheotomię i intensywnie leczono na (...)ie. Powód był karmiony poza i dojelitowo, jego stan przez wiele tygodni był bardzo ciężki, do ok. 12 kwietnia 2008 r. był nieprzytomny. Powód doznał niedowładu czterokończynowego i był w stanie wegetatywnym. Po przeniesieniu z Oddziału (...) prowadzono jego intensywną rehabilitację. D. A. (1) został zakwalifikowany do pobytu w zakładzie opiekuńczo – leczniczym oraz do intensywnej rehabilitacji. Zakończył hospitalizację w dniu 23 sierpnia 2008 r. i w tej dacie został przewieziony transportem lotniczym do Kliniki (...) Szpitala (...) w B.. Tam powód był leczony do dnia 19 listopada 2008 r. gimnastyką leczniczą, hydroterapią, laseroterapią, elektroterapią, logopedycznie, psychologicznie i farmakologicznie. U powoda stwierdzono zeza rozbieżnego. Uzyskano w trakcie leczenia usprawniającego poprawę sprawności ogólnej, wzmocnienie siły mięśniowej, zwiększenie zakresu ruchów w stawach. Uzyskano także poprawę równowagi oraz zwiększenie dystansu, który powód mógł przejść przy użyciu balkonika, a następnie wózka inwalidzkiego. Nie mógł z nich korzystać samodzielnie, a jedynie z pomocą innych osób. W dniu 19 listopada 2008 r. powód został wypisany do domu w stanie ogólnym dobrym. dowód: dokumentacja medyczna – k. 195-208, zeznania świadka P. S. – k. 843v-844v, zeznania świadka T. L. - k. 844-845v, zeznania świadka J. C. – k. 863v-864

Powód w dniu 13 sierpnia 2009 r. został uznany przez Powiatowy Zespół ds. Orzekania o Niepełnosprawności za osobę niepełnosprawną w stopniu znacznym. Powód był niezdolny do pracy, zalecano kontynuację nauki, a następnie uczestnictwo w Warsztatach Terapii Zajęciowej. Wymagał zaopatrzenia w środki pomocnicze w postaci wózka inwalidzkiego, balkonika i innych sprzętów zgodnie z zaleceniami lekarzy. Powód wymagał w celu pełnienia ról społecznych długotrwałej opieki i pomocy osób trzecich w związku z niezdolnością do samodzielnej egzystencji. Konieczny był również współudział na co dzień opiekuna w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji. Powód jest obecnie całkowicie niepełnosprawny.

Orzeczono wobec niego potrzebę stosowania kształcenia specjalnego od roku 2009/2010 do końca etapu kształcenia ponadgimnazjalnego z uwagi na powypadkową dysfunkcję wzroku oraz narządów ruchu – kształcenie specjalne dla uczniów ze sprzężoną niepełnosprawnością w placówce specjalistycznej dla słabowidzących z dostosowaniem warunków dla osób niepełnosprawnych ruchowo. Uczęszczał do technikum biurowego, gdzie na zajęciach towarzyszyli mu rodzice. dowód: orzeczenie o stopniu niepełnosprawności z dnia 13.08.2009 r. – k. 244-245, orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego z dnia 20.09.2009 r. – k. 246-248

Stałą opiekę nad powodem sprawowali jego rodzice B. i M. A. (1) oraz brat powoda, którzy musieli mu pomagać w czynnościach życia codziennego takich jak wstanie z łóżka, przygotowanie jedzenia, toaleta i higiena, poruszanie się o balkoniku itp. D. A. (1) był w stanie sam jeździć na wózku inwalidzkim oraz jeść, jednak wylewał zupę lub herbatę z uwagi na problemy koordynacyjne. Powód został objęty również okresową pomocą rzeczową ze strony fundacji i stowarzyszeń oraz darczyńców prywatnych - Fundacji (...) z siedzibą w K., Fundacji (...) „Nie jesteś sam”, Fundacji (...), Stowarzyszenia na Rzecz Poprawy Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego (...) i innych, gdzie z zebranych środków finansowane były w części zajęcia rehabilitacyjne powoda, zakup sprzętu i leków itp. dowód: pisma fundacji, stowarzyszeń, promesy dofinansowań i darowizn na rzecz powoda D. A. (1) – k. 326-337,1126-1147, zeznania świadka M. A. (1) – k. 818v-819v, zeznania świadka B. A. – k. 819v-820 D. A. (1) był regularnie leczony rehabilitacyjnie z powodu niedowładu czterokończynowego spastycznego z towarzysząca ataksją móżdżkową – zaburzenia równowagi, masywnymi zaburzeniami koordynacji wzrokowo – ruchowej i dyzartrią:

- w okresie od 24 lutego 2009 r. do 31 marca 2009 r. w SP ZOZ (...) Centrum (...);

- w okresie od 9 kwietnia 2009 r. do 6 września 2009 r. w Szpitalu (...) w B. (...) w T. CM w B. w Klinice (...);

- prywatnie stale od sierpnia 2009 r. w (...) Studio (...), gdzie część kosztów zabiegów została pokryta ze zbiórek fundacji i od darczyńców, zaś powód poniósł uzupełniające koszty rehabilitacji w wysokości 2 270 zł.

Powód z uwagi na uraz czaszkowo – mózgowy był objęty również terapią psychologiczną i neuropsychologiczną nastawioną na poprawę wybranych funkcji poznawczych. Występowały u niego kłopoty z pamięcią, uczeniem się nowego materiału. Stwierdzono zaburzenia dyzartyczne mowy niewielkiego stopnia, gdzie jego mowa była lekko zamazana, momentami artykulacja była niewyraźna. Powód miał problemy emocjonalne, czasem był drażliwy, agresywny, napięty psychicznie i pobudzony tak, że trudno było mu zapanować nad swoimi emocjami. Miał okresy depresyjne, silnego przygnębienia, lękowe, gdzie tracił motywację do dalszych ćwiczeń, rehabilitacji i nie widział sensu życia.

W dniu 17 czerwca 2009 r. powód z uwagi na porażenie nerwu III obu oczu z przewagą oka lewego miał przeprowadzoną operację oka lewego, celem usunięcia zeza. dowód: dokumentacja medyczna – k. 209-214, 217-222, 223-243, rachunki z (...)Studio – k. 311-325, dokumentacja medyczna - k. 215-216. zeznania świadka M. A. (1) – k. 818v-819v, zeznania świadka B. A. – k. 819v-820, rachunki za zabiegi rehabilitacyjne – k. 1148-1164

Rodzice powoda B. A. i M. A. (1) musieli sprawować nad nim opiekę w trakcie pobytów syna w zakładach i placówkach rehabilitacyjnych m.in. w Szpitalu (...) w B.. W związku z przejazdami do szpitali i zakładów leczniczych poniesiony został koszt przejazdów autostradami w łącznej kwocie 305,50 zł. Same przejazdy samochodem marki S. (...) nr rej. (...) na leczenie i rehabilitację dotyczyły łącznie tras o długości 27 583,70 km, zatem koszty z tym związane wyniosły 23 054,45 zł.

W trakcie pobytów u syna rodzice powoda nocowali także w internacie Szpitala w B. i hotelu. Za noclegi i pobyty, zabiegi, badania i leczenie ambulatoryjne ze strony powoda zostały poniesione wydatki w łącznej wysokości 10 125,87 zł. dowód: opłaty za przejazdy autostradami – k. 303-311, faktury VAT za leczenie i badania – k. 338-345, 365-369, faktury VAT za noclegi i pobyty – k. 346- 357, 360-364, kserokopia dowodu rejestracyjnego pojazdu nr (...) – k. 609, zestawienie kosztów przejazdów – k. 610-663, zeznania świadka M. A. (1) – k. 818v-819v, zeznania świadka B. A. – k. 819v-820

W związku z leczeniem powód poniósł koszty zakupu leków tarczycowych, na dokrwienie mózgu i przeciwbólowych, środków higienicznych, opatrunkowych i pielęgnacyjnych za kwotę 2 748,90 zł.

Powód zakupił również sprzęt rehabilitacyjny w postaci balkonika, rowerka do ćwiczeń i inne sprzęty (728,50 zł), sprzęt optyczny w postaci soczewek i innych środków (1 049 zł), jak również ponosił koszty zakupu środków odżywczych i specjalistycznej, niskokalorycznej diety (268,42 zł).

Mieszkanie nr (...) położone w budynku przy ul. (...) w K., w którym powód mieszkał wraz z rodzicami i bratem, nie było przystosowane do potrzeb osoby niepełnosprawnej, poruszającej się na wózku inwalidzkim. W związku z tym lokal mieszkalny został zaadaptowany na potrzeby powoda, gdzie dofinansowanie w kwocie 15 900,55 zł brutto do likwidacji barier architektonicznych świadczył Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w K.. Powód osobiście poniósł koszty robót adaptacyjnych w wysokości 3 975,14 zł. Następnie konieczne były dalsze prace remontowe w mieszkaniu przy ul. (...) w K., gdzie powód uzyskał częściowo dofinansowanie z (...), zaś sam wydatkował na ten cel kwotę łączną 4 080,86 zł.

Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w K. dofinansował powodowi zakup komputera wraz z potrzebnym oprogramowaniem w wysokości 2 332,01 zł, zaś D. A. (1) sam poniósł pozostały koszt zakupu tego sprzętu w kwocie 583 zł. dowód: faktury VAT za zakup środków medycznych i leków – k. 250-271, 275-282, 285-286, 288-302, 391-396, faktury VAT – k. 272-274, 283-284, 287, 384-390, umowa na dofinansowanie likwidacji barier architektonicznych z dnia 20.04.2010 r. – k. 370-373, faktura VAT za wykonanie brak budowlano-usługowych adaptacyjnych – k. 375, faktury VAT za prace remontowo-budowlane – k. 376-383, 738-745, faktura VAT za zakup komputera – k. 390, zeznania świadka M. A. (1) – k. 818v-819v, zeznania świadka B. A. – k. 819v-820

Matka powoda otrzymuje świadczenie pielęgnacyjne z tytułu rezygnacji z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w związku z koniecznością sprawowania opieki nad niepełnosprawnym D. A. (1). Świadczenie to w 2009 r. wynosiło ok. 420 zł, w latach 2010-2012 ok. 520 zł; w latach 2013-czerwiec 2014 ok. 620 zł; od 01.05.2014 r. do 31.12.2014 r. – 800 zł; od 01.01.2015 r. do 31.12.2015 r. – 1 200 zł; od 01.01.2016.r do 31.12.2016 r. - 1300 zł, zaś od 01.01.2017 r. wynosi 1 406 zł.

Lekarz orzecznik ZUS w dniu 12 czerwca 2009 r. uznał powoda za niezdolnego całkowicie do pracy i niezdolnego do samodzielnej egzystencji. D. A. (1) otrzymywał rentę inwalidzką w wysokości ok. 730 zł w 2009 r., ok. 760 zł w 2010 r., ok. 800 zł w 2012 r.; ok. 830 zł w 2013 r.; w latach 2015 - 2016 ok. 880 zł. Powód pobiera dodatek pielęgnacyjny, od 1 marca 2016 r. w wysokości 208, 67 zł. dowód: decyzja ZUS z dnia 01.03.2011 r. - k. 22, decyzja w sprawie ustalenia prawa do świadczenia pielęgnacyjnego z dnia 18.10.2010 r. – k. 27, zeznania świadka M. A. (1) – k. 818v-819v, zeznania świadka B. A. – k. 819v-820, orzeczenie lekarza orzecznika ZUS z dnia 12.06.2009 r. – k. 249, zaświadczenia i informacje oraz decyzje ZUS – k. 1104-1116, zaświadczenia dot. świadczenia pielęgnacyjnego – k. 1117-1125

Obecnie D. A. (2) jest osobą niesamodzielną, potrzebuje stałej pomocy osób trzecich, którą świadczą na jego rzecz rodzice i brat. Dwa razy w tygodniu uczęszcza na rehabilitację i dwukrotnie ćwiczy na siłowni z trenerem personalnym, korzysta także z zajęć na basenie. Korzysta z pomocy psychologa z uwagi na występującą u niego depresję. dowód: przesłuchanie powoda D. A. (1) – k. 1099v-1100

Powód w dniu 9 marca 2011 r. złożył do Sądu Rejonowego (...)w K. wniosek o zawezwanie (...) S.A. w S. do próby ugodowej co do roszczeń dochodzonych w niniejszym postępowaniu. Postępowanie toczyło się do sygn. akt I Co 1400/11/P, lecz do zawarcia ugody między stronami nie doszło. dowód: wniosek o podjęcie postępowania sądowego – k. 65, zawezwanie do próby ugodowej - k. 67-75

Strona pozwana prowadziła postępowania likwidacyjne szkody nr (...), którą powód zgłosił jej w dniu 16 marca 2011 r. Domagał się przyznania zadośćuczynienia za doznany ból i cierpienie w wysokości 360 000 zł, odszkodowania w kwocie 188 273,78 zł oraz renty tytułem zwiększonych potrzeb w wysokości 6 912 zł miesięcznie. Pozwana odmówiła powodowi wypłaty odszkodowania, zadośćuczynienia i renty wskazując, że nieprawidłowe zachowanie pieszego D. A. (2) pozostawało w ścisłym związku przyczynowym z zaistniałym wypadkiem i było wyłączną przyczyną jego powstania, o czym zawiadomiła pełnomocnika powoda pismem z dnia 27 czerwca 2011 r. dowód: akta postępowania szkodowego nr (...) – k. 76-144, 398-608

W sprawie wypadku drogowego z dnia 14 marca 2008 r. i uszkodzeń ciała doznanych na jego skutek u powoda D. A. (1) toczyło się postępowanie karne pod sygn. akt II K 270/09/P. J. C. został oskarżony o to, że w dniu 14 marca 2008 r. w K. nieumyślnie naruszył zasady bezpieczeństwa w ruchu drogowym w ten sposób, że kierując samochodem marki S. (...) o nr rej. (...) jadąc ul. (...) w K. nie zachował należytej ostrożności, w szczególności nie dostosował techniki i taktyki jazdy do panujących warunków atmosferycznych i drogowych oraz nieuważnie obserwował drogę przed samochodem doprowadzając do potrącenia pieszego D. A. (1) i powodując nieumyślnie wypadek drogowy, w którym pieszy D. A. (1) lat 18 doznał urazu czaszkowo - mózgowego ze złamaniem kości pokrywy czaszki, stłuczeniem i obrzękiem mózgu, licznymi krwiakami śródmiąższowych płatów mózgu, móżdżku oraz pnia mózgu, a obrażenia te stanowią chorobę realnie zagrażająca życiu w rozumieniu art. 156 § 1 pkt 2 k.k., tj. o przestępstwo z art. 177 § 2 k.k.

W toku postępowania karnego zostały sporządzone opinia główna (z dnia 30 sierpnia 2008 r.) i uzupełniająca (z dnia 6 stycznia 2009 r.) przez biegłego do spraw kryminalistycznej rekonstrukcji wypadków drogowych i techniki samochodowej mgr inż. A. R.. W opinii tej wskazano, że na podstawie analizy uszkodzeń samochodu S. można stwierdzić, iż pieszy D. A. (1) został uderzony prawym przednim narożnikiem tego samochodu i w tym momencie pieszy przemieszczał się ze strony prawej na lewą - patrząc w kierunku jazdy S.. Pieszy D. A. (1) był skierowany tyłem do samochodu S. i został przez niego uderzony od tyłu. Ślady ujawnione na miejscu wypadku wskazują na to, że pieszy D. A. (1) został potrącony na jezdni w odległości kilku metrów przed (...) (słup nr (...)). Rzeczowy materiał dowodowy nie pozwolił na ustalenie usytuowania pieszego wszerz jezdni w momencie potrącenia. Nie można wykluczyć, że pieszy był 1,2 m od prawej krawędzi jezdni - jak to wynika określonego przez J. C. toru jazdy S. wszerz jezdni i ustalonego mechanizmu potrącenia pieszego. Brak było możliwości obliczenia prędkości samochodu S., a wskazywana przez kierującego prędkość 40 km/h nie mogła zostać wykluczona. Nieprawidłowe postępowania pieszego D. A. (1) polegało na poruszaniu się nieprawidłową prawą stroną drogi, zamiast lewą i przemieszczeniu się wszerz jezdni w stronę jej osi bezpośrednio przed samochodem S.. W zależności od wielkości poprzecznego przemieszczenia pieszego wszerz jezdni i odległości od samochodu S., w które rozpoczął ruch w lewo jego nieprawidłowe postępowanie było przyczyną wypadku lub jedynie przyczynieniem się do jego zaistnienia. Jeżeli D. A. (1) w sposób gwałtowny i na znacznym docinku wszerz jezdni przemieścił się w stronę jej osi, to jego nieprawidłowe postępowanie było wyłączną przyczyną zaistniałego wypadku. W takiej sytuacji J. C. widząc odpowiednio wcześnie pieszego i zachowując bezpieczny od niego odstęp i tak nie miałby możliwości uniknięcia wypadku. W takiej sytuacji nie byłoby związku pomiędzy nieuważnym obserwowaniem drogi przez kierowcę, a zaistnieniem wypadku. Gdyby zaś przemieszczenie pieszego wszerz jezdni było łagodne lub na krótkim odcinku drogi, to wówczas pieszy jedynie przyczynił się do zaistniałego wypadku. W takiej sytuacji zasadniczą przyczyną wypadku byłoby nieprawidłowe postępowanie kierowcy samochodu S. J. C.. Istniałby związek przyczynowo – skutkowy pomiędzy nieuważnym obserwowaniem drogi przez J. C. i niezauważeniem pieszego na jezdni, a możliwością uniknięcia wypadku. Kierowca obserwując prawidłowo drogę przed samochodem i po zauważeniu pieszego zachowując bezpieczny od niego odstęp mógł uniknąć wypadku.

Wyrokiem Sądu Rejonowego (...)wK., II Wydział Karny z dnia 18 października 2010 r., sygn. akt II K 270/09/P J. C. został uniewinniony od popełnienia zarzucanego mu w/w czynu z art. 177 § 2 k.k. dowód: akta postępowania karnego II K 270/09/P -156-157, odpis wyroku Sądu Rejonowego(...)w K. II Wydział Karny z dnia 18.10.2010 r., sygn. akt II K 270/09/P wraz z uzasadnieniem – k. 158-175, opinie biegłego A. R. sporządzone w postępowaniu karnym - k. 176-189, 190-194

Nie było możliwe ścisłe matematycznie ustalenie prędkości samochodu S. (...) jakim poruszał się tuż przed wypadkiem J. C.. Wnosząc z uszkodzeń samochodu, ogólnego obrazu wypadku i korespondujących z uszkodzeniami rozległych obrażeń powoda, prędkość rozwijana w chwili potrącenia wynosiła 50-60 km/h.

Brak było możliwości bezpośredniego ustalenia miejsca, w którym znajdował się pieszy w chwili potrącenia. Przy założeniu typowej jazdy S. prowadzonej przez kierowcę, który pieszego nie widział i nie był przygotowany do jego ominięcia – potrącenie nastąpiło w odległości ok. 1,2 m od prawej krawędzi jezdni. W chwili potrącenia pieszy był ustawiony do samochodu S. (...) tyłem. Nie było możliwe ustalenie, czy znalezienie się powoda w tym miejscu jezdni było efektem gwałtownego przemieszczenia poprzecznego, czy po takim oddalonym torze ruchu powód poruszał się na dłuższym, co najmniej kilkumetrowym odcinku jezdni. Lokalizacja kałuży w rejonie potrącenia, pozwala na łączenie oddalonego od krawędzi jezdni miejsca potrącenia z prawdopodobnym omijaniem kałuży przez powoda.

Skoro kierujący w ogóle nie widział pieszego, stąd nie był przygotowany na jego ominięcie. Jeżeli odległość z jakiej można było zaobserwować pieszego wyniosła ok. 40 m, to kierujący nie zachował zwykłej, przeciętnej ostrożności, a tym samym nie dostosował się do przepisu art. 3 ust. 1 ustawy prawo o ruchu drogowym.

W opisanym w aktach eksperymencie widocznościowym uwzględniono kolor odzieży pieszego i zamoczenie jezdni w chwili wypadku. Przy opisanym przez kierującego braku pojazdów jadących z kierunku przeciwnego – istniały sprzyjające warunki do ominięcia pieszego z dużym odstępem bocznym. Sprzeczne z wymaganiami kodeksowymi poruszenie się pieszego prawą strona jezdni było przesłanką wyczerpującą zapis art. 4 ustawy nakazującej ograniczenie zaufania, a tym samym nakazującej prewencyjne zwiększenie odstępu bocznego. Warunek koniczny bezpiecznego ominięcia, tj. obserwacja drogi na odległość wynikającą z warunków oświetleniowych - nie został przez kierującego spełniony. dowód: opinia biegłego ds. technicznej i kryminalistycznej rekonstrukcji wypadków drogowych dr inż. A. K. – k. 871-894

W związku z wypadkiem z dnia 14 marca 2008 r. powód D. A. (1) doznał następujących obrażeń ciała: urazu czaszkowo - mózgowego ze złamaniem łuski kości potylicznej z wąskim krwiakiem przymózgowym po stronie lewej w okolicy czołowo -ciemieniowej, stłuczenia mózgu na pograniczu mostu i śródmózgowia nieco po prawej, w konarze środkowym móżdżku po stronie lewej oraz liczne drobne ogniska stłuczenia w obu płatach czołowych, bardziej po stronie lewej z obrzękiem mózgu, w następstwie których u powoda rozwinęły się trwałe zaburzenia neuropoznawcze, emocji oraz adaptacyjne na tle całkowitej zależności od osób drugich, z oczopląsem we wszystkich kierunkach, porażenie międzyjądrowe po lewej, znacznego stopnia niezborność i adiadochokinezę kończyn górnych i niezborność kończyn dolnych uniemożliwiające samodzielnie stanie i chodzenie.

U poszkodowanego powoda D. A. (1) nastąpił trwały uszczerbek na zdrowiu w następstwie wypadku z dnia 14 marca 2008 r. z powodu: zaburzeń funkcji poznawczych i emocji uniemożliwiających samodzielną egzystencję - 100% (poz. 9a), porażenie kończyn dolnych uniemożliwiające samodzielne stanie i chodzenie - 100% (poz. 5a), zespół pozapiramidowy po przebytym urazie czaszkowo-mózgowym z zaburzeniami mowy i oczopląsem - 80% (poz. 6b). Łącznie trwały uszczerbek na zdrowiu wynosi 280% - korzystając z odsetek o których mowa w załączniku Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 18.12.2002r.

Proces leczenia powoda nie został zakończony. Wymaga on dalszej rehabilitacji ruchowej i neuropsychologicznej, której czas trwania nie jest obecnie możliwy do przewidzenia. Należy jednak liczyć się z tym, iż obserwowane dysfunkcje neurologiczne mają charakter utrwalony.

Rokowania na przyszłość co do powrotu do stanu zdrowia sprzed krytycznego zdarzenia są zdecydowanie niekorzystne. Należy kontynuować rehabilitację, aby móc w sposób optymalny sprawować opiekę całodobową nad powodem.

Obecnie powód nie jest zdolny do samodzielnego stania, chodzenia, ma trudności z wykonywaniem ruchów zamiarowych. Stwierdza się zaburzenia funkcji poznawczych, głównie wykonawczych, znacznie obniżony krytycyzm oraz zaburzenia emocji i nadmierną impulsywność. Stwierdza się ponadto mowę dyzartryczną.

Należy się liczyć z możliwością deterioracji ośrodkowego układu nerwowego wyrażającą się pogorszeniem funkcji poznawczych i funkcji motorycznych. Również w przyszłości mogą ulec zaburzenia zachowania.

Powód wymaga rehabilitacji ruchowej oraz neuropsychologicznej. W przypadku, gdy świadczenia w postaci rehabilitacji ruchowej i neuropsychologicznej nie będą osiągalne w ramach powszechnego ubezpieczenia w NFZ, to powód będzie wymagał leczenia w ramach świadczeń prywatnych.

Biegli stwierdzili, że obrażenia ośrodkowego układu nerwowego nie są bolesne, zatem rozważania co do bólu w okresie, gdy powód pozostawał w śpiączce są bezprzedmiotowe. Powód może cierpieć w związku z niepełnosprawnością, która u niego występuje, natomiast brak jest podstaw, aby twierdzić, iż odczuwa stałe dolegliwości bólowe.

Od chwili wypadku powód był poddany licznym, skomplikowanym zabiegom związanych z intensywną terapią.

Powód jest osobą niezdolną do samodzielnego stania i poruszania się. Jest bezkrytyczny oraz ma zaburzenia emocji, które uniemożliwiają mu samodzielne funkcjonowanie społeczne, a mowa dyzartryczna utrudnia mu porozumiewanie się i nawiązywanie relacji społecznych. Powód utracił funkcje seksualne w ich społecznym rozumieniu. Jest również osobą całkowicie i trwale niezdolną do pracy. Obecnie nie można wskazać żadnej pracy zarobkowej, którą mógłby wykonywać powód.

W zakresie zdrowia psychicznego u powoda najistotniejsze są zaburzenia zachowania i emocji, które mogą wymagać farmakoterapii.

Powód D. A. (1) wymaga okresowej kontroli specjalisty z zakresu neurologii, rehabilitacji oraz podstawowej opieki zdrowotnej. Świadczenia te mogą być prowadzone w ramach powszechnego ubezpieczenia w NFZ. Konieczne jest również stosowanie diety redukcyjnej z uwagi na otyłość, w tym posiłki 5 razy dziennie o odpowiedniej kaloryczności. Dieta tego rodzaju nie powoduje wzrostu kosztów utrzymania z tytułu wyżywienia.

Powód wymaga dożywotnio opieki osób drugich we wszystkich czynnościach życia codziennego w wymiarze od 5-6 godzin na dobę oraz całodobowego nadzoru nad jego osobą.

Z badania (...) stawów kolanowych oraz podudzi wynika, że powód został uderzony przez samochód S. (...) narożnikiem prawego zderzaka. Badanie (...) wskazuje na ślady pourazowe w zakresie kolana prawego zlokalizowane w części przednio-przyśrodkowej nasady kości udowej i piszczelowej, a w przypadku kolana lewego zlokalizowane w obrębie kłykcia przyśrodkowego kości udowej. Wskazuje to, na miejsce uderzenia przez samochód w chwili krytycznego wypadku. Zatem ciało powoda w chwili kontaktu z pojazdem było zwrócone płaszczyzną czołową pod kątem 45° do osi jezdni i pod kątem około 45° do płaszczyzny czołowej przodu pojazdu, przy czym kończyna dolna prawa była zrotowana wewnętrznie pod kątem 40°- 45° do pobocza. Natomiast ciało powoda nie miało kontaktu z elementami pojazdu w okolicy tylnej powierzchni podudzi. Z materiału fotograficznego wynika, iż powód ubrany był w czarne spodnie, popielatą kurtkę w czarne wzory, porozrzucane na tkaninie w taki sposób, iż mogły powodować zlewanie się sylwetki powoda po zmroku z otoczeniem oświetlenia lampami ulicznymi. Przemieszczanie się poboczem w krytycznym dniu było możliwe z uwagi na panujące wówczas warunki. Zatem powód musiał poruszać się pasem drogowym, miejscami uszkodzonym z kałużami. Zatem chcąc ominąć kałuże musiał wykonać manewr polegający na wykroku lewą kończyną dolną omijającym kałuże, a gdyby nie doszło do wypadku prawą nogę przełożyłby ku przodowi nad kałużą. Zatem powód przemieścił się ku osi jezdni z dotychczasowego toru poruszania się brzegiem pasa drogowego na około 40-50 cm, co ostatecznie determinowała szerokość omijanej kałuży. Obrażenia na ciele powoda, to jest złamanie łuski kości potylicznej oraz ślady na odzieży są zgodne z materiałem wynikającym z rekonstrukcji specjalisty do spraw wypadkowości drogowej. dowód: opinia biegłych (...) Collegium Medicum (...)w K. z dnia 30. (...). – k. 948-954 oraz z dnia 01.04.2016 r. – k. 1013-1020

U powoda jest prawie niemożliwe wykonywanie ruchów precyzyjnych i celowanych. Powód w latach 2009-2014 był intensywnie rehabilitowany w oddziałach szpitalnych rehabilitacyjnych, na turnusach rehabilitacyjnych w ramach NFZ oraz komercyjnie w (...) studio oraz na basenie. Rehabilitacja powoda była zasadna co do rodzaju zabiegów i ich wymiaru w jego stanie zdrowia.

W wyniku ciężkiego urazu czaszkowo-mózgowego powód w obrębie narządu ruchu przejawia czterokończynowe porażenie, znacznego stopnia niezborność i diadochokinezę kończyn górnych i dolnych, słabą stabilizację tułów-miednica, duże zaburzenia koordynacji i równowagi.

D. A. (1) porusza się na wózku inwalidzkim, na którym musi być prowadzony - wożony, nie jest w stanie samodzielnie chodzić, ani siedzieć. Siedzi stabilnie z podparciem, zaś zmiana pozycji z siedzenia do stania i ze stania do siadu wymaga asekuracji i pomocy osób drugich. Powód wymaga pomocy we wszystkich czynnościach samoobsługowych i czynnościach dnia codziennego. Każdy jego krok musi być asekurowany. Z uwagi na uszkodzenia pnia mózgu, tj. zespół móżdżkowy z powodu braku kontroli nad ciałem zarówno w zakresie kończyn górnych jak i dolnych oraz zaburzeniami równowagi i koordynacji, powód nie jest w stanie samodzielnie ubrać się, rozebrać, zjeść, czy umyć itp. Powód poprzez uszkodzenia pnia mózgu z zespołem móżdżkowym jest osobą świadomą, myślącą, jednak zamkniętą w swoim ciele, bez możliwości całkowicie samodzielnego wykonania jakiejkolwiek czynności lokomocyjnej bez zagrożenia upadku, urazu, czy kontuzji.

Leczenie i rehabilitacja powoda nie zostały zakończone, a zatem powinny być kontynuowane. Konsekwentna i kompleksowa kinezyterapia wsparta zabiegami z zakresu fizykoterapii jest wskazana w stanie zdrowia powoda, gdyż może przynieść wymierne efekty w postaci poprawy koordynacji nerwowo - mięśniowej, równowagi i chodu, co znacząco wpływa i wpływać może na jakość życia D. A. (1).

Powód powinien mieć prowadzoną rehabilitację ruchową codziennie, zarówno rehabilitacja medyczna prowadzona przez wykwalifikowanego fizjoterapeutę jak i rehabilitacja siłowa (na siłowni) pod kontrolą i asekuracją trenera.

Powód winien mieć możliwość skorzystania z rehabilitacji metodami neurorozwojowymi co najmniej 3 razy w tygodniu, przy czasie sesji co najmniej 1 godziny zegarowej, a jeśli rehabilitację w takim wymiarze urozmaici on ćwiczeniami na siłowni co najmniej 2 razy w tygodniu, to zapewni mu to optymalny konieczny w jego stanie zdrowia proces usprawniania.

Powód powinien w pierwszej kolejności mieć wykonywane zabiegi kinezyterapeutyczne (praca metodą (...), (...) B.) w ramach NFZ w zakładzie (...) lub Oddziale Dziennym. W okresie oczekiwania na termin refundowanych zabiegów powód powinien korzystać z rehabilitacji na zasadach komercyjnych, gdyż przerwa działałaby tylko na niekorzyść i mogłaby odbić się regresem stanu faktycznego zarówno narządu ruchu jak i psychiki oraz motywacji powoda.

Powód powinien być rehabilitowany ruchowo co najmniej 1 godzinę dziennie. Zaproponowany powodowi codzienny program kinezyterapeutyczny przez 5 dni w tygodniu jest zasadny w stanie zdrowia poszkodowanego. Istotna jest codzienna rehabilitacja powoda, zaś zakres jej stosowania 5 razy w tygodniu, jako rehabilitacji medycznej lub też 3 razy w tygodniu rehabilitacja medyczna i 2 razy w tygodniu rehabilitacja siłowa, jest porównywalny. dowód: opinia sądowa biegłego sądowego z zakresu rehabilitacji medycznej, fizjoterapii i chiropraktyki mgr A. W. z dnia 23.08.2016 r. – k. 1050-1075

Poza okolicznościami, które zostały przez strony przyznane (art. 229 k.p.c.) lub też taką ocenę uzasadniał przebieg całego postępowania (art. 230 k.p.c.), istotne dla sprawy fakty Sąd ustalił w oparciu o przedstawione dokumenty prywatne i urzędowe, których autentyczność nie budziła wątpliwości i nie była przedmiotem zarzutów stron postępowania.

Ustalenia stanu faktycznego Sąd poczynił także na podstawie zeznań świadków M. A. (1) i B. A. co do stanu zdrowia powoda po wypadku z dnia 14 marca 2008 r., prowadzonego leczenia, rehabilitacji, wydatków na leczenie i zakup sprzętów, koszty dojazdów, noclegów i konieczności sprawowania opieki nad powodem. W zakresie kosztów zeznania świadków korelowały ze złożonymi w sprawie rachunkami, fakturami VAT i zestawieniami kosztów, zaś w zakresie konsekwencji medycznych wypadku dla powoda zostały potwierdzone opiniami biegłych sądowych.

Sąd dał wiarę także zeznaniom świadków P. S. i T. L., którzy zgodnie zeznawali co do ogólnych warunków pogodowych i drogowych, jakie zastali po przyjeździe karetką pogotowia na miejsce wypadku oraz stanu samego D. A. (1). Świadkowie ci z uwagi na czas jaki upłynął od zdarzenia nie pamiętali szczegółów, zwłaszcza jaki ubiór miał na sobie powód, czy miał naciągnięty kaptur na głowę, czy słuchawki i włączonego walkmana, co zdaniem Sądu jest oczywistym z uwagi na wykonywane przez nich na codzienne obowiązki ratowników i kilkuletni okres jaki upłynął od dnia wypadku.

Zeznaniom świadka J. C. Sąd odmówił wiarygodności, jedynie w zakresie tego, że jechał on dozwoloną prędkością, gdyż z opinii biegłych sporządzonych na potrzeby niniejszego postępowania wynika, iż J. C. jechał w prędkością ok. 50 - 60 km/h.

Sąd uznał za w pełni rzetelne i miarodajne sporządzone w niniejszej sprawie opinie biegłych sądowych: A. K., biegłych z (...) i Zakładu Medycyny Sądowej (...)w K. oraz A. W.. W ocenie Sądu, zawarte w opiniach biegłych wnioski zostały wywiedzione zgodnie z zasadami logiki, w jednoznaczny i nie budzący wątpliwości sposób. Biegli odnieśli się do zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego oraz rozważyli zagadnienia opisane w odezwach, przedstawiając je w treści opinii w sposób przystępny i zrozumiały. Rzeczowość opinii i miarodajność przyjętych konkluzji, odpowiadająca wskazaniom doświadczenia życiowego i materiałowi zgromadzonemu w sprawie, nie pozwalały na skuteczne zakwestionowanie ostatecznych wniosków.

Opinie medyczne nie były w zasadzie kwestionowane przez żadną ze stron. W odniesieniu do opinii biegłych z zakresu rekonstrukcji wypadków wydanej na potrzeby niniejszego postępowania, należy wskazać, że z uwagi na zasadę bezpośredniości konieczne było wydanie tej opinii w postępowaniu cywilnym, a jedynie posiłkowo zasadnym było przywołanie wniosków opinii z postępowania karnego II K 270/09/P.

Biegli sądowi w opiniach wskazywali na niezgodne z przepisami poruszanie się powoda D. A. (1) prawą stroną jezdni, zamiast stroną lewą i brak możliwości obserwacji nadjeżdżających samochodów. Pieszy dokonał także przemieszczenia z uwagi na chęć ominięcia kałuży, wszerz jezdni co było działaniem nieprawidłowym. Z kolei J. C. poruszał się z przekroczoną prędkością, wynosząca ok. 50-60 km/h, przy ograniczeniu prędkości do 40 km/h i nie prowadził wystarczająco uważnej obserwacji drogi, co skutkowało również brakiem możliwości uniknięcia wypadku.

W ocenie Sądu Okręgowego powództwo zasługiwało na częściowe uwzględnienie.

W rozważaniach prawnych Sąd podkreślił, że odpowiedzialność posiadacza pojazdu mechanicznego skonstruowana jest na zasadzie ryzyka. Ryzyko to obciąża posiadacza pojazdu w zakresie, w jakim powstanie szkody objęte jest domniemaniem normalnego związku przyczynowego z ruchem pojazdu. Jeżeli przyczyna pozostaje częściowo w normalnym związku przyczynowym z zachowaniem się poszkodowanego obciążenie posiadacza pojazdu pełnym obowiązkiem naprawienia szkody wkracza poza granice ciążącego na nim ryzyka. W ocenie Sądu w okolicznościach niniejszej sprawy stwierdzić należało, że powód przyczynił się do powstania szkody w 50%.

Z przeprowadzonego postępowania dowodowego wynika, że powód poruszał się prawą stroną jezdni zamiast lewą. Był więc zwrócony tyłem w kierunku jazdy samochodów, przez co pozbawił się możliwości obserwowania jezdni i ustępowania przejazdu nadjeżdżającym pojazdom. Nadto powód omijając kałużę przemieścił się w kierunku osi jezdni, pod nadjeżdżający samochód prowadzony przez J. C.. Wszystkie te okoliczności powodują, iż przyczynienie powoda należało określić na 50%. Natomiast kierowca samochodu S. również przyczynił się do zaistnienia zdarzenia w 50% poprzez przekroczenie prędkości jazdy, ponad dopuszczalną prędkość, o około 10 – do 20 km/h. Przy takiej prędkości zmniejszają się możliwości wcześniejszego zauważenia przeszkody na drodze i podjęcia stosownych działań polegających na przykład na ominięciu przeszkody. Jak ustalili biegli istniała możliwość swobodnego ominięcia, gdyż z nad przeciwka nie nadjeżdżały żadne pojazdy.

Co do zgłoszonego żądania zapłaty zadośćuczynienia Sąd uwzględnił oprócz rozmiaru uszczerbku na zdrowiu to, że powód w chwili wypadku miał 18 lat. Obrażenia, jakich doznał są bardzo poważne w swoich skutkach i powodują 280 % trwały uszczerbek na zdrowiu. Wszystkie wskazane w opisie stanu faktycznego okoliczności spowodowały zdaniem Sądu, że kwota jakiej domagał się powód tytułem zadośćuczynienia w wysokości 600 000 zł., w pełni zrekompensuje doznane krzywdy oraz te, które będą doznawane w przyszłości. Uwzględniając przyczynienie się powoda w 50% zadośćuczynienie zostało zasądzone od pozwanego na rzecz powoda w wysokości 300 000 zł.

Łącznie tytułem odszkodowania powód domagał się kwoty 188 273, 78 zł., która to kwota stanowiła 60% poniesionych kosztów, gdyż powód przyjmował, że do wypadku przyczynił się w 40%. W toku postępowania likwidacyjnego prowadzonego przez pozwanego powód przedstawił stosowne rachunki i rozliczenia dotyczące poniesionych kosztów pozostających w związku z zaistniałym w dniu 14 marca 2008 r. zdarzeniem. Zdaniem Sądu poniesiona przez powoda szkoda w postaci kosztów wyżej wskazanych pozostaje w adekwatnym związku przyczynowym z wypadkiem z dnia 14 marca 2008 r.

Z rachunków zakupu leków, suplementów diety oraz pieluch wynika, że ich wysokość nie jest zawyżona. Powód przez dłuższy czas w 2008 r. przebywał w Szpitalu (...) w K., a później w Szpitalu (...) w B.. Stan zdrowia powoda był ciężki, występował u niego niedowład czterokończynowy spastyczny, uraz czaszkowo – mózgowy po stłuczeniu pnia mózgu z wtórnym uszkodzeniem pnia mózgu, wystąpił zespół móżdżkowy, polekowe uszkodzenie wątroby, zez rozbieżny naprzemienny. Taki stan zdrowia uzasadniał nie tylko opiekę medyczną świadczoną w szpitalu przez personel medyczny Szpitala, ale również ze strony najbliższej rodziny, zwłaszcza rodziców, którzy przebywając z powodem w szpitalu mogli mu w każdej chwili pomóc, po prostu być blisko niego, co też niewątpliwie pozytywnie wpływało na stan psychiczny powoda, a w konsekwencji na jego postępy w leczeniu. Dlatego uzasadnione jest domaganie się przez powoda odszkodowania z tytułu poniesionych kosztów dojazdu rodziców do placówek medycznych, w których leczył się powód oraz kosztów noclegów matki powoda, która przebywała razem z powodem w B. w czasie jego pobytu w Klinice (...).

W wyroku z dnia 16 października 2015 r. ( sygn. akt I ACa 513/15 ) Sąd Apelacyjny w Katowicach stwierdził, że Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 25 marca 2002 r. w sprawie warunków ustalania oraz sposobu dokonywania zwrotu kosztów używania do celów służbowych samochodów osobowych, motocykli i motorowerów niebędących własnością pracodawcy ( Dz. U. z 2002 r. Nr 27, poz. 271 ze zm. ) nie może znaleźć zastosowania wprost przy wyliczeniu odszkodowania z tytułu dojazdów poszkodowanego do placówek leczniczych. Tym niemniej wynikające z niego stawki są pomocne przy określaniu zwrotu kosztów dojazdu samochodem. Dodać należy, że stawki wynikające z cyt. rozporządzenia uwzględniają również amortyzację, a więc zastosowanie tych stawek jest uzasadnione. Podane przez powoda odległości oraz ilość dojazdów – łącznie 27 583, 70 km ( k. 610- 663 ) przy zastosowaniu stawek wynikających Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 25 marca 2002 r. jest poprawne i odzwierciedla rzeczywiste koszty poniesione z tego tytułu przez powoda, nie tylko koszty paliwa, ale również amortyzację. Powód poniósł też koszty opłaty za przejazd autostradą w wysokości 305, 50 zł. co wynika z przedłożonych dowodów opłaty za te przejazdy.

Jak już wyżej wskazano powód wymagał opieki osób trzecich od chwili wypadku. Taką opiekę przez cały czas dawali mu jego rodzice oraz brat. Matka powoda udzielała mu pomocy również wówczas kiedy przebywał w szpitalach, w tym w Szpitalu w B.. Za uzasadnione zatem przyjąć trzeba koszty noclegów matki powoda w B. wykazane stosownymi rachunkami. Łącznie koszty noclegów oraz świadczeń medycznych związanych z leczeniem powoda wyniosły 10 125, 87 zł.

Powód dochodził odszkodowania za świadczoną mu pomoc przez jego rodziców oraz brata za okres od dnia wypadku do dnia 31 grudnia 2010 r. Co do zasady Sąd przyjął, że taka pomoc była powodowi potrzebna, także w czasie jego pobytów w szpitalach, gdzie powód co prawda miał zapewnioną pomoc nie tylko medyczną, ale również w pozostałym zakresie, to jednak ze względu na ciężki stan zdrowia powoda, pomoc rodziny była jak najbardziej wskazana. W ocenie Sądu nie można traktować pomocy udzielanej powodowi w szpitalach przez jego matkę jako opiekę świadczoną w pełnym wymiarze 12 godzin. Stąd też należało przyjąć, że powód był objęty opieką osób trzecich w wymiarze 12 godzin poza pobytami w szpitalach, w 2008 r. przez okres 6 miesięcy i 10 dni, a w 2009 r. przez okres 6 miesięcy, natomiast w 2010 r. przez okres 12 miesięcy. Łącznie powód mógł domagać się kosztów opieki za okres 24, 3 miesiąca w wymiarze 12 godzin dziennie. Biegli w opinii z dnia 1 kwietnia 2016 r. wskazali, że powód wymaga dożywotnio opieki we wszystkich czynnościach życia codziennego w wymiarze 5 - 6 godzin na dobę oraz całodobowego, nadzoru nad jego osobą. Jednakże w pierwszym okresie po wypadku, kiedy powód poddawany był intensywnemu leczeniu oraz rehabilitacji opieka musiała być bardziej intensywna i czasochłonna. Z tego względu zasadnym było przyjęcie, że opieka w okresie 24, 3 miesięcy świadczona była przez 12 godzin dziennie. Opieka była sprawowana przez osoby niewykwalifikowane, zatem koszt takiej opieki winien wynieść 10 zł. za godzinę. Uwzględniając okres 24, 3 miesiąca opieki, koszt opieki wyniósł 87 480 zł. ( 10 zł. x 12 godzin = 120 zł., 120 zł. x 30 dni = 3 600 zł., 3 600 zł. x 24,3 miesiąca = 104 880 zł. ). Co do opieki świadczonej na rzecz powoda przez rodzinę w szpitalu przez okres – w 2008 r. 5, 6 miesięcy i w 2009 r. przez okres 6 miesięcy, jej czas mógł wynieść 5 godzin dziennie, łącznie 17 400 zł. ( 10 zł. x 5 godzin = 50 zł., 50 zł. x 30 dni = 1 500 zł., 1 500 x 11, 6 miesięcy = 17 400 zł. ). Koszt opieki za okres od 14 marca 2008 r. do 31 grudnia 2010 r. wyniósł 104 880 zł. ( 87 480 zł. + 17 400 zł. = 104 880 zł. ).

Powód wykazał przedstawionymi fakturami, umowami i zeznaniami świadków M. A. (1) i B. A., że w związku z leczeniem poniósł koszty zakupu leków, środków higienicznych, opatrunkowych i pielęgnacyjnych za kwotę 2 748,90 zł., zakupił również sprzęt rehabilitacyjny i sprzęt optyczny. Ponosił również koszty zakupu środków odżywczych i specjalistycznej, niskokalorycznej diety, jednakże jak wynika z opinii biegłych dieta, którą powinien stosować powód nie zwiększa jego kosztów wyżywienia. Stąd kwota 268,42 zł. poniesiona z tytułu diety nie mogła być uwzględniona i w tym zakresie żądanie podlegało oddaleniu.

Zasadnie domagał się powód zwrotu kosztów przystosowania lokalu mieszkalnego do potrzeb osoby niepełnosprawnej, poruszającej się na wózku inwalidzkim. Lokal mieszkalny nr(...)położony w budynku przy ul. (...) w K. został zaadaptowany na potrzeby powoda, dofinansowanie w kwocie 15 900, 55 zł brutto do likwidacji barier architektonicznych świadczył Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w K., natomiast powód z własnych środków poniósł koszty robót adaptacyjnych w wysokości 3 975,14 zł. Na dalsze prace remontowe w mieszkaniu powód uzyskał częściowo dofinansowanie z (...), zaś sam wydatkował na ten cel kwotę łączną 4 080,86 zł. Jak wynika z faktury VAT z dnia 3 grudnia 2008 r. Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w K. dofinansował powodowi zakup komputera wraz z potrzebnym oprogramowaniem w wysokości 2 332,01 zł, zaś powód sam poniósł pozostały koszt zakupu tego sprzętu w kwocie 583 zł.

Powód był regularnie leczony rehabilitacyjnie z powodu niedowładu czterokończynowego spastycznego z towarzyszącą ataksją móżdżkową – zaburzenia równowagi, masywnymi zaburzeniami koordynacji wzrokowo – ruchowej i dyzartrią. W 2009 r. rehabilitacja prowadzona była prywatnie w (...) Studio (...), gdzie część kosztów zabiegów została pokryta ze środków uzyskanych z fundacji, zaś powód poniósł uzupełniające koszty rehabilitacji w wysokości 2 270 zł. przedstawiając rachunek z dnia 29 września 2009 r.

Łącznie wysokość szkody poniesionej przez powoda wyniosła 153 801, 22 zł. W ocenie Sądu szkoda ta pozostaje w adekwatnym związku przyczynowym z wypadkiem komunikacyjnym z dnia 14 marca 2008 r. Na kwotę 153 801, 22 zł. złożyły się następujące koszty:

- leków – 2 748, 09 zł.

- dojazdów do placówek medycznych – 23 054, 45 zł.

- opłat za przejazdy autostradą – 305, 50 zł.

- opieki - 104 880 zł.

- rehabilitacji - 2 270 zł.

- świadczeń leczniczych i noclegów osoby towarzyszącej – 10 125, 87 zł.

- adaptacji mieszkania – 3 975, 14 zł.

- remontu – 4 080, 86 zł.

- zestawu komputerowego – 583 zł.

- sprzętu rehabilitacyjnego - 728, 50 zł.

- sprzętu optycznego – 1 049 zł.

Mając na uwadze 50% przyczynienie powoda do zaistnienia zdarzenia odszkodowanie do zapłaty od pozwanego na rzecz powoda wyniosło 76 900, 61 zł.

Zgodnie z art. 444 § 2 kc jeżeli poszkodowany utracił całkowicie lub częściowo zdolność do pracy zarobkowej albo jeżeli zwiększyły się jego potrzeby lub zmniejszyły widoki powodzenia na przyszłość, może on żądać od zobowiązanego do naprawienia szkody odpowiedniej renty.

Powód żądał zasądzenia od pozwanego na jego rzecz renty. Od dnia 1 stycznia 2011 r. do dnia 30 maja 2012 r. w wysokości 6 912 zł płatnej do 10 dnia każdego następującego po sobie miesiąca z ustawowymi odsetkami w przypadku zwłoki w płatności którejkolwiek z rat; od dnia 1 czerwca 2012 r. do 31 stycznia 2017 r. w wysokości 4 412 zł płatnej do 10 dnia każdego następującego po sobie miesiąca z ustawowymi odsetkami w przypadku zwłoki w płatności którejkolwiek z rat; od dnia 1 lutego 2017 r. w wysokości 6 912 zł. płatnej do 10 dnia każdego następującego po sobie miesiąca z ustawowymi odsetkami w przypadku zwłoki w płatności którejkolwiek z rat. Na wysokość renty określonej przez powoda w pozwie składały się ponoszone przez powoda miesięczne koszty zakupu leków i środków higienicznych w kwocie 200 zł., rehabilitacji w kwocie 3 760 zł. oraz koszty opieki w kwocie 7 560 zł.

Odnośnie kosztów leków i środków higienicznych należało przyjąć, że powód wydatkował miesięcznie przez okres lat 2011- 2013 kwoty po 200 zł. Powód w tym czasie był intensywnie leczony i musiał kupować leki na oczy, przeciwbólowe, na tarczycę, na dokrwienie mózgu oraz środki higieniczne. W latach 2014 – 2016 koszty te zmniejszyły się, na co wskazywali rodzice powoda i w ocenie Sądu wynosiły 100 zł. miesięcznie. Powód nie był w tym czasie poddawany tak intensywnemu leczeniu jak poprzednio. Przy 50% przyczynieniu się powoda kwota jakiej mógł domagać się powód za lata 2011 – 2013 wyniosła 100 zł. oraz za lata 2014 – 2016 wyniosła 50 zł.

Jak zaznaczyli biegli w opinii z dnia 1 kwietnia 2016 r., powód wymaga dożywotnio opieki osób drugich we wszystkich czynnościach życia codziennego w wymiarze od 5 do 6 godzin na dobę oraz całodobowego nadzoru nad jego osobą. Opiekę nad powodem sprawują członkowie jego rodziny, wobec tego, że nie jest to pomoc wykonywana przez osoby wykwalifikowane Sąd przyjął koszt jednej godziny opieki na kwotę 10 zł. oraz że powodowi potrzebna jest taka opieka w ciągu doby prze 12 godzin, co uśrednia określoną przez biegłych opiekę oraz nadzór nad powodem. Miesięczny koszt takiej opieki wyniósł 3 600 zł. ( 12 godzin x 10 zł. = 120 zł., 120 zł. x 30 dni = 3 600 zł. ), natomiast przy 50% przyczynieniu – 1 800 zł.

Powód od początku swojego leczenia wymagał i wymaga nadal rehabilitacji. Biegły z zakresu rehabilitacji medycznej wskazał, że powód potrzebuje codziennej rehabilitacji medycznej i siłowej (na siłowni). Korzystne dla powoda jest poddawanie się programowi kinezyterapeutycznemu przez 5 dni w tygodniu. Powód powinien być rehabilitowany ruchowo co najmniej godzinę dziennie. Bardzo korzystna dla powoda jest terapia logopedyczna, neurologopedyczna oraz tyflopedagogiczna, a także zajęcia na basenie. Powód określił miesięczne koszty z tytułu rehabilitacji w wysokości 3 760 zł. Wysokość tych kosztów potwierdzają rachunki wystawiane przez (...) Studio za zabiegi rehabilitacyjne powoda. Zaznaczyć jednak należy, że powód korzystał i korzysta z zabiegów wykonywanych w ramach NFZ w ciągu roku przez 4 miesiące. W związku z tym niezbędne dla powoda były i są środki za rehabilitację za kolejne 8 miesięcy w ciągu roku. Miesięczny koszt rehabilitacji wynosi 3 760 zł., a więc za 8 miesięcy koszt rehabilitacji wynosi 30 080 zł. ( 3 760 zł. x 8 miesięcy ). Ustalając koszty rehabilitacji za lata 2011 – 2016 należało uwzględnić kwoty przekazywane powodowi przez różnego rodzaju fundacje i inne instytucje wspomagające powoda. Powód przedłożył faktury dotyczące udzielonej mu pomocy przez fundacje oraz zestawienie kwot jakie wpłynęły na jego konto z tytułu odpisu 1% podatku w latach 2011 – 2016 znajdujące się na kartach 1126 – 1164. Wcześniejsze faktury znajdujące się w aktach dotyczyły okresu 2009 - 2010. Wtedy powód korzystał z pomocy takich fundacji jak (...)Osób Poszkodowanych w Wypadkach, Zielony Liść, Bezpieczni w Ruchu Drogowym, Na Rzecz Ofiar Wypadków Drogowych, (...) Nie jesteś sam, czy Stowarzyszenia Pomocy (...). Ustalając wysokość renty za lata 2011 – 2016 z tytułu kosztów rehabilitacji, Sąd uwzględnił kwoty wypłacone przez poszczególne podmioty świadczące pomoc powodowi w zakresie kosztów rehabilitacji. W 2011 r. była to kwota 14 480 zł., w 2012 r. – 8 200 zł., w 2013 r. - 15 500 zł., w 2014 r. – 2 200 zł., w 2015 r. – 2 500 zł. oraz w 2016 r. – 3 300 zł.

Koszt rehabilitacji za osiem miesięcy wyniósł 30 080 zł. Przy odliczeniu 50 % przyczynienia wyniósł on 15 040 zł. Odejmując za poszczególne lata kwoty wypłacone przez inne podmioty na rzecz powoda tytułem kosztów rehabilitacji, do zwrotu powodowi pozostały kwoty: za rok 2011 – 560 zł. ( 15 050 zł. – 14 480 zł. = 560 ), za rok 2012 - 6 840 zł. ( 15 040 zł. – 8 200 zł. = 6 840 zł. ), za rok 2013 – 0, 00 zł. ( 15 040 zł. – 15 500 zł. = - 460 zł. ), za rok 2014 – 12 840 zł. ( 15 040 zł. – 2 200 zł. = 12 840 zł ), za rok 2015 – 12 540 zł. (15 040 zł. – 12 540 zł. = 1 045 zł. ), za rok 2016 – 11 740 zł. ( 15 040 zł. – 3 300 zł. = 11 740 zł. ). Przy czym kwoty pozostałe do zapłaty należało podzielić na 12 miesięcy celem ustalenia renty za całe poszczególne lata: za 2011 r. - 560 zł. : 12 miesięcy = 46, 66 zł., za 2012 r. - 6 840 zł : 12 miesięcy = 570 zł., za 2013 r. nie pozostawało nic do zapłaty, za 2014 r. – 12 840 zł. : 12 miesięcy = 1 070 zł., za 2015 r. 12 540 zł. : 12 miesięcy = 1 045 zł., za 2016 r. – 11 740 zł. : 12 miesięcy = 978 zł.

Zatem renta za 2011 r. wyniosła: 1 946, 66 zł. ( 46, 66 zł. – rehabilitacja + 100 – leki + 1 800 zł – opieka ), za 2012 r. wyniosła 2 470 zł. ( 570 zł. – rehabilitacja + 100 – leki + 1 800 zł – opieka ), za 2013 r. wyniosła 1 900 zł. ( 0, 00 zł. – rehabilitacja + 100 – leki + 1 800 zł – opieka ), za 2014 r. 2 920 zł. ( 1 070 zł. – rehabilitacja + 50 – leki + 1 800 zł – opieka ), za 2015 r. wyniosła 2 895 zł. ( 1 045 zł. – rehabilitacja + 50 – leki + 1 800 zł – opieka ), za 2016 r. wyniosła 2 828 zł. ( 978 zł. – rehabilitacja + 50 – leki + 1 800 zł – opieka ).

Renta w 2017 r. wyniosła 3 103, 33 zł. Złożyły się na nią koszty rehabilitacji w kwocie 1 253, 33 zł. ( 15 040 zł. : 12 miesięcy = 1 253, 33 zł. ), koszty leków 50 zł., koszty opieki 1 800 zł.

Sąd obliczając wysokość odszkodowania oraz renty nie uwzględnił wysokości renty inwalidzkiej wypłacanej powodowi. Słusznie bowiem wskazuje powód, że będąc zdrowym podjąłby pracę i z tego tytułu uzyskiwałby dochody. Powód ma natomiast stwierdzoną całkowitą i trwałą niezdolność do pracy. Powód pobierał rentę inwalidzką w wysokości ok. 730 zł w 2009 r., ok. 760 zł w 2010 r., ok. 800 zł w 2012 r.; ok. 830 zł w 2013 r.; w latach 2015 - 2016 ok. 880 zł. Są to renty na tyle niskie, że trudno tutaj mówić, że pokryłyby dochody powoda z tytułu pracy i wystarczyłyby na zaspokojenie zwiększonych potrzeb powoda powstałych w związku z wypadkiem. Także dodatek pielęgnacyjny pobierany przez powoda od 1 marca 2016 r. w wysokości 208, 67 zł. przy potrzebach powoda jest na tyle nieznaczną kwotą, którą powód wykorzystuje na swoją codzienną pielęgnację, że brak podstaw do jakichkolwiek odliczeń tej kwoty. Przypomnieć należy, że powód jest osobą wymagającą stale opieki innych osób w zaspakajaniu potrzeb życiowych i samoobsługowych oraz dożywotniego całodobowego nadzoru. Powód jest niezdolny do samodzielnej egzystencji.

Zasadne było żądanie powoda dotyczące ustalenia odpowiedzialności pozwanego na przyszłość. Jak zaznaczyli biegli w swojej opinii z dnia 1 kwietnia 2016 r. proces leczenia powoda nie został zakończony, należy się liczyć z możliwością deterioracji ośrodkowego układu nerwowego wyrażającą się pogorszeniem funkcji poznawczych i funkcji motorycznych. Zatem w przyszłości mogą ujawnić się jeszcze inne szkody będące skutkiem wypadku z dnia 14 marca 2008 r.

Odsetki od zasądzonych kwot tytułem zadośćuczynienia i odszkodowania Sąd zasądził od dnia 28 czerwca 2011 r. W piśmie z dnia 27 czerwca 2011 r. pozwany poinformował pełnomocnika powoda o odmowie wypłaty odszkodowania. Stosownie do art. 817 § 1 kc ubezpieczyciel obowiązany jest spełnić świadczenie w terminie trzydziestu dni licząc od daty otrzymania zawiadomienia o wypadku. Gdyby wyjaśnienie w powyższym terminie okoliczności koniecznych do ustalenia odpowiedzialności ubezpieczyciela albo wysokości świadczenia okazało się niemożliwe , świadczenie powinno być spełnione w ciągu 14 dni od dnia, w którym zachowaniu należytej staranności wyjaśnienie tych okoliczności było możliwe ( § 2 art. 817 kc ). Pozwany dopiero po podjętych czynnościach wyjaśniających, po przeprowadzeniu rekonstrukcji wypadku przez rzeczoznawców z tego zakresu, nie uznał roszczenia powoda w związku ze zdarzeniem z dnia 14 marca 2008 r. i zawiadomił o tym pismem z dnia 27 czerwca 2011 r.

Z tych wszystkich względów Sąd na podstawie art. 445 § 1 kc, art. 444 § 1 i 2 kc, art. 817 § 1 i 2 kc oraz art. 189 kpc orzekł jak w punktach I – V sentencji wyroku.

O kosztach postępowania orzeczono na podstawie art. 100 k.p.c. stosunkowo je rozdzielając.

Apelacje od tego wyroku wniosły obie strony.

Pozwany zaskarżył wyrok w punkcie I, II, III oraz IV - w całości nadto w punkcie VI i VIII w całości, natomiast w punkcie VII co do kwoty 11.874,05 zł zarzucając mu :

1/ naruszenie prawa procesowego, a w szczególności przepisów:

a/ art. 232 kpc w związku z art. 227 kpc, art. 228 kpc, i art. 233 § 1 kpc poprzez:

- dowolne uznanie, iż powodowi można postawić zarzut jedynie przyczynienia się 50% do powstania szkody,

- sprzeczną z zasadami doświadczenia życiowego ocenę opinii Biegłych z (...) Zakładu Medycyny Sądowej (...)z dnia 30.09.2014 r. poprzez uznanie, iż powód jedynie przyczynił się do powstania szkody w 50%,

b/ art. 233 kpc poprzez nieuwzględnienie zeznań Świadka M. A. (1)
z których wynika, iż potrzeby powoda w zakresie rehabilitacji i kosztów leczenia zostały zaspokojone,

c/ naruszenie prawa materialnego przez błędną jego interpretację, a w szczególności,

c/ art. 435 § w zw. Z art. 435 § 1 kc poprzez nieuwzględnienie faktu, iż odpowiedzialność na zasadzie ryzyka jest wyłączona w przypadku, gdy szkoda nastąpiła wyłącznie z winy poszkodowanego;

d/ art. 361 § 1 kc poprzez nieuwzględnienie faktu, iż zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła;

e/ art. 445 § 1 kc poprzez błędną wykładnię i zasądzenie zadośćuczynienia w rażąco wygórowanej wysokości,

f/ art. 481 § 1 kc w związku z art. 445 § 1 kc i art. 444 § 2 kc poprzez błędną wykładnię i zasądzenie odsetek od kwoty zadośćuczynienia od daty wcześniejszej niż data wyrokowania;

g/ art. 444 § 2 kc w związku z art. 824 ¹ kc § 1 kc poprzez błędną wykładnię i zasądzenie renty w zawyżonej wysokości,

h/ art. 354 kc § 2 kc poprzez nieuwzględnienie obowiązku dążenia do minimalizacji rozmiarów szkody i współpracy w tym zakresie z wierzycielem,

i/ art. 354 § 2 kc w związku z art. 16 ust 1 pkt 2 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych z dnia 22 maja 2003 r., poprzez pominięcie faktu, iż powód ma obowiązek minimalizowania rozmiarów szkody,

j/ art. 824 ¹ kc § 1 kc poprzez zasądzenie odszkodowania oraz renty przewyższających wysokość szkody.

Mając na uwadze powyższe podstawy apelacji pozwany wnosi o zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie powództwa oraz zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów postępowania w tym postępowania, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.

Z kolei powód zaskarżył wyrok w części oddalającej roszczenie rentowe co do kwoty różnicy między kwotami zsądzonymi w pkt. 3 wyroku za poszczególne miesiące - a kwotą 3.725,00 zl miesięcznie, tj. w pt. III i V wyroku, domagając się:

1/ zmiany treści wyroku poprzez przyjęcie w pkt. III brzmienia:

zasądza od pozwanego (...) S.A. w S. na rzecz powoda D. A. (1) tytułem renty kwoty 3.730,00 zł miesięcznie płatne do 10 dnia każdego następującego po sobie miesiąca z odsetkami ustawowymi w przypadku zwłoki w płatności którejkolwiek z rat, z uwzględnieniem kwot wypłaconych przez pozwanego powodowi tytułem udzielonego zabezpieczenia postanowieniem z dnia 22 czerwca 2012 roku;

2/ zasądzenia od pozwanego na rzecz powoda kosztów postępowania. Przedmiotowemu wyrokowi zarzucił:

- błąd w ustaleniach faktycznych prowadzący do ustalenia, iż powód może zaspokajać pełne koszty swojej rehabilitacji poprzez świadczenie NFZ poprzez 4 miesiące w roku - zatem jako składnik renty winny być ujmowane koszty rehabilitacji za 8 miesięcy w roku. Podczas gdy powód korzystał ze świadczeń NFZ uzupełniająco w stosunku do prowadzonej rehabilitacji komercyjnej (stałej) z uwagi na dostępność faktyczną tych świadczeń, ich jakość oraz niemożność przerywania ciągów zabiegowych;

- naruszenie przepisu art. 444 par. 2 k.c. poprzez jego błędną interpretacje - w konsekwencji uznania zasadności odliczenia od świadczenia rentowego za lata 2011-2016 wartości świadczeń rehabilitacyjnych jaka powód pokrył ze środków fundacji (darowizn oraz tzw. 1%) - podczas gdy wysokość renty winna opierać się na wykazanych i udowodnionych potrzebach powoda - niezależnie od źródeł finansowania zaspokajania tych potrzeb przez powoda.

Obydwie strony domagały się oddalenia apelacji strony przeciwnej i zasądzenia na ich rzecz kosztów postępowania apelacyjnego.

Sąd Apelacyjny, po rozpoznaniu obu apelacji, uznał je za nieuzasadnione.

Sąd I Instancji poczynił prawidłowe ustalenia faktyczne, które Sąd Apelacyjny przyjął za swoje oraz trafnie zastosował przepisy prawa procesowego i materialnego.

Apelacja pozwanego nie może odnieść zamierzonego skutku. W szczególności chybiony jest zarzut naruszenia art. 232 kpc w zw. z art. 227, 228 i art. 233 § 1 k.p.c. co do nienależytej oceny zeznań świadków i opinii biegłych odnośnie uznania przyczynienia powoda na poziomie 50 % zamiast uznania, że ponosi on wyłączna winę za spowodowanie wypadku.

Sąd zasadnie odmówił wiarygodności zeznaniom świadka J. C., że jechał on dozwoloną prędkością, gdyż z opinii biegłych sporządzonych na potrzeby niniejszego postępowania wynika, iż J. C. jechał w prędkością ok. 50 - 60 km/h, podczas, gdy na tym odcinku dopuszczalna jest prędkość do 40 km/h.

Opinie biegłych sądowych A. K., biegłych z (...) Zakładu Medycyny Sądowej (...) w K. oraz A. W. są rzetelne, szczegółowe i przekonująco uzasadnione. Biegli odnieśli się do zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego oraz rozważyli zagadnienia sporne. Biegli sądowi w opiniach wskazywali również na niezgodne z przepisami poruszanie się powoda D. A. (1) prawą stroną jezdni, jego odzież i warunki drogowe. Pieszy dokonał także przemieszczenia z uwagi na chęć ominięcia kałuży, wszerz jezdni co było działaniem nieprawidłowym. Z kolei J. C. poruszał się z przekroczoną prędkością, wynosząca ok. 50-60 km/h, przy ograniczeniu prędkości do 40 km/h i nie prowadził wystarczająco uważnej obserwacji drogi, co skutkowało również brakiem możliwości uniknięcia wypadku. Powód w pewnym momencie chciał ominąć dużą kałużę i wszedł na jezdnię w kierunku jej osi. Wówczas J. C. uderzył przodem samochodu w powoda, którego ciało było skierowane tyłem do kierunku jazdy auta. D. A. (1) został odrzucony siłą uderzenia na kilka metrów do pobliskiego rowu.

Kierujący w ogóle nie widział pieszego, stąd nie był przygotowany na jego ominięcie. Jeżeli odległość z jakiej można było zaobserwować pieszego wyniosła ok. 40 m, to kierujący nie zachował zwykłej, przeciętnej ostrożności, a tym samym nie dostosował się do przepisu art. 3 ust. 1 ustawy prawo o ruchu drogowym. Wnioski biegłych potwierdził eksperyment, którym uwzględniono kolor odzieży pieszego i zamoczenie jezdni w chwili wypadku. Również fakt najechania poszkodowanego od tyłu i charakter uszkodzeń nóg wskazuje raczej na rozpoczęcie omijania kałuży w kierunku ukośnym, nie pozwala przyjąć nagłego wtargnięcia pieszego przed maskę samochodu. Wszak biegli (...) wskazali na przemieszczenie o około 40-50 cm w głąb jezdni z dotychczasowego toru ruchu - gdzie powód przemieszczał się pod kontem ok. 45 stopni. Jednocześnie jednak wszyscy biegli wskazują na fakt, iż bezsprzecznie powód został uderzony w odległości około 0,4 metra (40 cm) od prawej obrysowej krawędzi samochodu.

Mając zatem na uwadze, że odpowiedzialność posiadacza pojazdu mechanicznego skonstruowana jest na zasadzie ryzyka i rozkład ciężaru dowodu w sprawie należy zgodzić się z Sądem Okręgowym, że powód przyczynił się do powstania szkody w 50%.

Nie można też uznać, aby zadośćuczynienie przyznane powodowi było rażąco wygórowane, a tylko wtedy podlegałoby zmianie.

Z ustalonych przez Sąd I Instancji skutków zdarzenia wynika bowiem, że u powoda wystąpiło 100% zaburzenie funkcji poznawczych i emocji uniemożliwiających samodzielną egzystencję oraz 100% porażenie kończyn dolnych uniemożliwiające samodzielne stanie i chodzenie. Nadto u powoda występuje zespół pozapiramidowy po przebytym urazie czaszkowo-mózgowym z zaburzeniami mowy i oczopląsem powodujący 80% trwały uszczerbek na zdrowiu.

W związku z tymi obrażeniami powód jest osobą niezdolną do samodzielnego stania i poruszania się. Jest bezkrytyczny oraz ma zaburzenia emocji, które uniemożliwiają mu samodzielne funkcjonowanie społeczne, a mowa dyzartryczna utrudnia mu porozumiewanie się i nawiązywanie relacji społecznych. Powód utracił funkcje seksualne w ich społecznym rozumieniu. Jest również osobą całkowicie i trwale niezdolną do pracy. Obecnie nie można wskazać żadnej pracy zarobkowej, którą mógłby wykonywać. W zakresie zdrowia psychicznego u powoda najistotniejsze są zaburzenia zachowania i emocji. Powód na co dzień zmuszony jest do korzystania z pomocy innych osób, w tym w czynnościach dnia codziennego, jak na przykład toaleta, ubieranie się. Wymaga całodobowego nadzoru przez inne osoby, w tym przy jedzeniu, piciu, poruszaniu się na wózku i przy pomocy balkonika. Te wszystkie ograniczenia rzutują na jego brak kontaktów towarzyskich, brak możliwości wyjścia z domu ze znajomymi, uprawiania sportu, cieszenia się zdrowiem, swobodą w organizowaniu sobie życia. Nie bez znaczenia dla wysokości zadośćuczynienia jest to, że powód od chwili wypadku poddawany był licznym i skomplikowanym zabiegom związanym z intensywną terapią, poddawany był rehabilitacji i nadal wymaga wielokierunkowej rehabilitacji, w tym ruchowej oraz neuropsychologicznej. Rehabilitację należy kontynuować, aby móc w sposób optymalny sprawować opiekę całodobową nad powodem. Proces leczenia powoda nie został zakończony. Rokowania na przyszłość co do powrotu do stanu zdrowia sprzed zdarzenia są zdecydowanie niekorzystne.

Również codzienne cierpienia powoda, jak i trwałe następstwa doznanego urazu są znaczne i mają duży wpływ na jego funkcjonowanie w życiu osobistym i w społeczeństwie. Powód, który przed wypadkiem był młodym, energicznym człowiekiem stał się osobą zależną od innych osób, nie będącą w stanie samodzielnie funkcjonować, z zaburzeniami osobowości, emocji i pamięci. Krzywda jakiej doznał powód jest zatem ogromna, zatem przyznane zadośćuczynienie należy uznać za odpowiednie w rozumieniu art. 445 § 1 k.c.

Odnośnie odsetek, należy stwierdzić, iż pozwany już na etapie zgłoszenia szkody dysponował wystarczającymi danymi ze sprawy karnej przy uwzględnieniu, że odpowiada na zasadzie ryzyka.

Przyjęcie przez Sąd I instancji stawki za opiekę 10,00 zł / godzinę stawkę pozostaje w zgodzie z najniższymi szacunkami w tym przedmiocie. Wskazywanie na koszty opieki na poziomie 5,00 zł/ godzinę jak czyni to pozwany w apelacji nie jest wiarygodne.

Jak zostało wyjaśnione „zestaw komputerowy" służy powodowi przede wszystkim do ćwiczeń logopedycznych i psychologicznych, a nie do gier komputerowych.

Nie odniosła skutku również apelacja powoda. Ubezpieczyciela nie mogą w całości obciążać trudności w dostępie do bezpłatnych świadczeń z NFZ. Powód nie wykazał tego stosowną dokumentacją. Należy zatem podnieść, że stosownie do art. 15 ustawy z dnia z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych Dz.U. z 2008 r., Nr. 164., poz.1027. Świadczeniobiorcy mają, na zasadach określonych w ustawie, prawo do świadczeń opieki zdrowotnej, których celem jest zachowanie zdrowia, zapobieganie chorobom i urazom, wczesne wykrywanie chorób, leczenie, pielęgnacja oraz zapobieganie niepełnosprawności i jej ograniczanie. Świadczeniobiorcy przysługują świadczenia gwarantowane z zakresu: podstawowej opieki zdrowotnej, ambulatoryjnej opieki specjalistycznej;leczenia szpitalnego;opieki psychiatrycznej i leczenia uzależnień;rehabilitacji leczniczej;świadczeń pielęgnacyjnych i opiekuńczych w ramach opieki długoterminowej.

Zatem w przypadku konieczności korzystania z rehabilitacji powód winien wykorzystać możliwości gwarantowane w tym zakresie przez NFZ.

Z art. 354 § 2 k.c. oraz art. 16 ust 1 pkt 2 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych (...) z dnia 22 maja 2003 r., wynika, że osoba uczestnicząca w zdarzeniu objętym ubezpieczeniem obowiązkowym, obowiązana jest do zapobieżenia w miarę możliwości zwiększeniu się szkody.

Z kolei z zeznań świadka M. A. (2) wynika, iż potrzeby powoda z tytułu kosztów rehabilitacji i leczenia były pokrywane przez wskazane fundacje. Powyższa okoliczność czyni niezasadnym domaganie się przez powoda renty i odszkodowania z tego tytułu. Jeśli potrzeby te zostały zaspokojone przez inną osobę niż ubezpieczyciel, to nie ma podstawy do ponownego ich pokrycia, gdyż sprzeciwiałoby się do zasadzie wyrównania szkody.

W rezultacie również apelacja powoda nie odniosła skutku.

Biorąc pod uwagę przedstawione argumenty Sąd Apelacyjny oddalił obie apelacje na podstawie art. 385 k.p.c.

O kosztach postępowania apelacyjnego rozstrzygnięto zgodnie z zasadą wyniku sporu na podstawie art. 98 k.p.c. w związku z art. 391 § 1 k.p.c. i art. 108 § 1 k.p.c. i § 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22.10.2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. z 2015 r., poz. 1805) w aktualnym brzmieniu, przyjmując jednorazową minimalną stawkę wynagrodzenia adwokackiego biorąc pod uwagę dużą różnicę w wartości przedmiotu zaskarżenia.

SSA Jerzy Bess SSA Anna Kowacz - Braun SSA Józef Wąsik