Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt VIII Pa 159/17

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 18 stycznia 2018 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach VIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący:

SSO Teresa Kalinka (spr.)

Sędziowie:

SSO Grzegorz Tyrka

SSR del. Anna Capik-Pater

Protokolant:

Ewa Gambuś

po rozpoznaniu w dniu 18 stycznia 2018r. w Gliwicach

sprawy z powództwa B. S.

przeciwko (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w Z.

o odszkodowanie

na skutek apelacji pozwanej

od wyroku Sądu Rejonowego w Z.

z dnia 7 czerwca 2017 r. sygn. akt IV P 644/16

1)  oddala apelację;

2)  zasądza od pozwanej na rzecz powódki kwotę 120 zł (sto dwadzieścia złotych) tytułem zwrotu koszów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym.

(-) SSR del. Anna Capik-Pater (-) SSO Teresa Kalinka (spr.) (-) SSO Grzegorz Tyrka

Sędzia Przewodniczący Sędzia

Sygn. akt VIII Pa 159/17

UZASADNIENIE

B. S. wniosła pozew przeciwko (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w Z., domagając się zasądzenia kwoty 9400 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia wręczenia wypowiedzenia tytułem odszkodowania za niezgodne z prawem rozwiązanie umowy o pracę oraz zasądzenia kosztów procesu według norm przepisanych. Wskazała, że pozwany wypowiedział jej umowę o pracę wskazując, jako powód przyczyny ekonomiczne związane ze zmianą struktury organizacyjnej zakładu pracy, w wyniku której likwidacji uległo zajmowane przez nią stanowisko pracy położnej środowiskowej. Ponadto w wypowiedzeniu wskazano, że pracodawca zastosował indywidualne kryteria dotyczące pracowników tj.: dolegliwości związane z utratą przez nich źródeł dochodów, efektywność ich pracy i zasady współżycia społecznego. Zdaniem powódki kryteria te są bezzasadne i bezpodstawne oraz niezgodne ze stanem faktycznym. Podniosła, że pozwany nie wziął pod uwagę jej sytuacji finansowej oraz tego, że po zwolnieniu utraciła wraz z mężem główne źródło dochodu. Odnosząc się do kryterium efektywności pracy wskazała, że była ona u niej większa niż u pozostałych pracowników gdyż była zatrudniona na stanowisku położnej środowiskowej w poradni dziecięcej (w tym pełnienie obowiązków w środowisku), na polecenie przełożonego wykonywała dodatkowo obowiązki zawodowe w poradni ogólnej, psychiatrycznej ginekologicznej.Nigdy nie była karana, nie wpłynęła na nią żadna skarga ze strony pacjentów ani pracowników. Według powódki rzeczywistą przyczyną jej zwolnienia był jej wniosek o podwyższenie wynagrodzenia w związku ze zwiększeniem obowiązków.

Pozwana – (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w Z. wniosła o oddalenie powództwa w całości i o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego. W uzasadnieniu podała, że zarząd podjął uchwałę o likwidacji kilku stanowisk, w tym jednego stanowiska położnej środowiskowej. Typując powódkę do zwolnienia wzięła pod uwagę, że W. M. (1) zatrudniona u niej od dnia 17 listopada 1994r., jest wiceprezesem zarządu, udziałowcem spółki oraz pielęgniarką koordynującą. Pełnione przez nią liczne funkcje jak również doświadczenie zawodowe oraz zaufanie innych udziałowców powodują, że przy zastosowaniu kryteriów doboru ww. osoba nie kwalifikuje się do zwolnienia. Ponadto po zwolnieniu powódki to ona będzie świadczyła pracę w terenie. Z kolei B. Z. zatrudniona od 27 lutego 1979r. ma 60 lat i jest objęta ochrona przedemerytalną.

Wyrokiem z dnia 7 czerwca 2017 roku Sąd Rejonowy w Z. uwzględnił powództwo co do zasady. Częściowo oddalono powództwo w zakresie odsetek .

Sąd I instancji ustalił, że B. S. została zatrudniona w (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w Z. od dnia 02 listopada 2004r. na podstawie umowy na czas nieokreślony, w pełnym wymiarze etatu na stanowisku położnej środowiskowo rodzinnej. Wynagrodzenie powódki w okresie poprzedzającym rozwiązanie umowy wynosiło 2650,00 zł miesięcznie.

W dniu 25 sierpnia 2016r. powódce wręczono pisemne oświadczenie pozwanej o rozwiązaniu z nią umowy o pracę z zachowaniem trzymiesięcznego okresu wypowiedzenia. Jako przyczynę rozwiązania umowy o pracę wskazano przyczyny ekonomiczne i związane z nimi zmiany struktury organizacyjnej zakładu pracy, w wyniku której likwidacji ulega pięć stanowisk pracy, w tym zajmowane przez powódkę stanowisko położnej środowiskowej. Ponadto w wypowiedzeniu wskazano, że pracodawca podejmując decyzje dotyczące rozwiązania umów z powodów niedotyczących pracowników zastosował indywidualne kryteria dotyczące pracowników tj.: dolegliwości związane z utratą przez nich źródeł dochodów, efektywność ich pracy i zasady współżycia społecznego. Powódce nie wytłumaczono kryteriów doboru pracowników do zwolnienia.

Rzeczywiste kryteria doboru powódki do zwolnienia polegały na tym, że B. Z. nie można było wypowiedzieć umowy o pracę, gdyż pozostawała w okresie ochronnym, natomiast W. M. (1) nie można było wypowiedzieć umowy gdyż jest ona wiceprezesem zarządu i jednocześnie udziałowcem pozwanej spółki, jako jedyna posiadała uprawnienia do prowadzenia szkoły rodzenia. Po zwolnieniu powódki w przychodni pracują dwie położne środowiskowe - W. M. (1) i B. Z., które przejęły jej obowiązki w terenie.

Zdaniem Sądu Rejonowego roszczenie powódki zasługiwało na uwzględnienie.

Sąd I instancji przytoczył treść art. 30 § 4 k.p. i art. 45 § 1 k.p. Wskazał, że przyczyna wypowiedzenia umowy o pracę musi być prawdziwa i konkretna Zdaniem Sądu I instancji przyczyna była rzeczywista, bo sytuacja finansowa pozwanej w 2016 roku uległa pogorszeniu. Sąd wskazał, że zgodnie z powszechnie przyjętymi zasadami, jeżeli dochodzi do zwolnienia pracowników z przyczyn leżących po stronie pracodawcy, pracodawca winien zastosować obiektywne kryteria doboru pracowników przewidzianych do zwolnienia. Przytoczył wyroki Sądu Najwyższego z dnia 08 sierpnia 2006r - I PK 50/06) , z dnia 16 grudnia 2008r. I PK 86/08, z dnai 11 kwietnia 2006 roku - I PK 172/12,

W. Sądu w świetle zebranego w sprawie materiału dowodowego pozwana typując powódkę do zwolnienia w ogóle nie zastosowała kryteriów doboru, które określiła w wypowiedzeniu. Okoliczność ta wyniknęła wprost z zeznań świadka R. Ł. i zeznań pozwanej W. M. (1), którzy jednoznacznie wskazali, że rzeczywiste kryteria doboru powódki do zwolnienia polegały na tym, że B. Z. nie można było wypowiedzieć umowy o pracę, gdyż pozostawała w okresie ochronnym, natomiast W. M. (1) nie można było wypowiedzieć umowy gdyż jest ona wiceprezesem zarządu i jednocześnie udziałowcem pozwanej spółki i jako jedyna może prowadzić szkołę rodzenia. Tym samym zwalniając powódkę w ogóle nie brano pod uwagę dolegliwości związanych z utratą źródeł dochodów, efektywności pracy i zasad współżycia społecznego, przez co kryteria te okazały się nieprawdziwe. Dodatkowo powódka w toku postępowania skutecznie wykazała, że utrata pracy wiązała się dla niej ze znacznymi dolegliwościami finansowymi a pozwana w odpowiedzi na pozew przyznała, że powódka jest dobrym pracownikiem, który nie uchyla się od nałożonych na nią obowiązków. Ponadto w toku postępowania nie ujawniono, by powódka dopuszczała się naruszania zasad współżycia społecznego.

W świetle przedstawionych okoliczności, Sąd Rejonowy stwierdził, że wypowiedzenia dokonanego powódce nie można było uznać za uzasadnione i na mocy art. 45 kp w zw z art. 47 1 kp, zasądził na rzecz powódki odszkodowanie w wysokości 3 miesięcznego wynagrodzenia za okres wypowiedzenia. Orzekł o odsetkach i kosztach zastępstwa procesowego. O odsetkach orzeczono na podstawie art. 481 kc w zw. z art. 30 i rygorze natychmiastowej wykonalności.

W apelacji od wyroku pozwana (...) spółka z o.o. zarzuciła:

- naruszenie art. 45 § 1 k.p. polegające na jego niewłaściwym zastosowaniu i w konsekwencji przyjęciu, że wypowiedzenie dokonane powódce nie może zostać za uzasadnione,

- naruszenie przepisu art. 233 § 1 k.p.c. polegające na przyjęciu, wbrew zasadom logiki oraz doświadczenia życiowego, że pozwana typując powódkę do zwolnienia w ogóle nie zastosowała kryterium doboru, które określiła wypowiedzenia.

- naruszenie przepisów art. 30 § 4 k.p. polegające na jego niezastosowaniu, wobec faktu że przyczyna wskazana w oświadczeniu pracodawcy uzasadniała wypowiedzenie.

Pozwana wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku sądu pierwszej instancji w całości poprzez oddalenie powództwa i zasądzenie od powódki kosztów procesu za obydwie instancje . Ewentualnie wniosła o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania sądowi pierwszej instancji.

Pozwana nie zgodziła się z ustaleniem Sądu Instancji, że typując powódkę do zwolnienia w ogóle nie zastosowała kryteriów doboru, które określiła wypowiedzeniu, że nie brała pod uwagę dolegliwości związanych z utratą źródeł dochodów, efektywności pracy i zasad współżycia społecznego Wskazała, że zgodnie z ugruntowaną linią orzeczniczą wypowiedzenie jest uzasadnione w rozumieniu art. 45 § 1 jeżeli chociaż jedna z przyczyn okaże się prawdziwa. Dochowała wymogu zgodnie z którym w oświadczeniu pracodawcy z powodu likwidacji jednego z analogicznych w stanowisk pracy powinna być wskazana przyczyna wyboru pracownika do zwolnienia, chyba że jest ona oczywista i znana pracownikowi. Przy zastosowaniu kryterium dolegliwości związanych z utratą źródeł dochodów pracodawca kierował się trzymiesięcznym okresem wypowiedzenia umowy o pracę oraz doświadczeniem powódki, które przyczyniały się do możliwości znalezienia zatrudnienia w okresie wypowiedzenia. Wskazała, że powódka nie dopuściła się naruszenia zasad współżycia społecznego . Kryteria doboru pracowników do zwolnienia były obiektywne i sprawiedliwe i w związku z tym żądanie powódki było nieuzasadnione.

Powódka wniosła o oddalenie apelacji i zasądzenie od pozwanego na swoją rzecz kosztów postępowania w tym kosztów zastępstwa procesowego. Zdaniem powódki Sąd Rejonowy zasadnie przyjął ,że dokonane powódce wypowiedzenie stosunku pracy nie było uzasadnione . W toku postępowania sądowego okazało się, że pracodawca nie zastosował kryteriów doboru pracownika ,aby wyselekcjonować 5 stanowisk pracy zgodnie z uchwałą zarządu.Przytoczyła zeznania R. Ł. na okoliczność dokonania wyboru powódki do zwolnienia. Ponadto żaden z przeprowadzonych w sprawie dowodów nie wykazał, by brane były pod uwagę przyczyny wskazane przez pozwaną w wypowiedzeniu przy doborze powódki do zwolnienia z pracy . Nadto powódka wskazał,a że w uchwale zarządu nie wskazano które z pięciu stanowisk pracy miały ulec likwidacji, a pozwana nigdy nie wskazała dlaczego zlikwidowano stanowisko położnej środowiskowej a nie inne stanowiska pracy istniejące u pozwanej.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Wyrok Sądu Rejonowego odpowiada prawu.

Sąd Okręgowy w całości podziela ustalenia dokonane przez Sąd Rejonowy – przyjmuje je za własne. Zgadza sę również z oceną prawną dokonanego wypowiedzenia.

Zarzuty apelacji należało uznać za bezzasadne. Bezsporne jest, że wypowiedzenie doręczone powódce zawierało przyczynę konkretną, uzasadnioną i rzeczywistą. Bezprzedmiotowe jest powoływanie orzecznictwa sądowego odnoszącego się do wielości podanych przyczyn wypowiedzenia. W niniejszej sprawie przyczyną były zmiany organizacyjne skutkująca likwidacją stanowiska pracy powódki. Pozwana wykazała, że do likwidacji faktycznie doszło. Nie ma sporu w tym zakresie, że sąd pracy nie może oceniać zasadności dokonanych zmian organizacyjnych.

Pozwana przyznaje również, że przy likwidacji stanowiska pracy , na którym zatrudnionych jest więcej pracowników ( co najmniej dwóch) konieczne jest podanie kryteriów doboru pracowników. Pozwana dochowała również tego wymogu przy sporządzaniu wypowiedzenia. Kryteria doboru stanowią w takim wypadku niezbędną część wypowiedzenia. Przyjęcie innego poglądu oznaczałoby, że zwalniany jest pozbawiony możliwości oceny trafności wyboru i zmuszony do wszczęcia postępowania sądowego w celu poznania konkretnej i rzeczywistej przyczyny. W konsekwencji spór sądowy dotyczyłby w istocie przyczyny nie wskazanej i nie objętej oświadczeniem o wypowiedzeniu umowy o pracę. Taka sytuacja jest niedopuszczalna w sporach przed sądem pracy w sprawach związanych z wypowiedzeniem umów o pracę zawartych na czas nieokreślony.

Przyczyną zasądzenia odszkodowania było niezastosowanie przez pozwaną wskazanych w wypowiedzeniu umowy kryteriów doboru. Doszło do uchybień w czasie doboru pracownika do zwolnienia.

Słusznie wskazuje pozwana, że kryteria doboru pracownika winny być obiektywne i zrozumiałe. Z pewnością zrozumiałe jest kryterium dolegliwości związanych z utratą źródeł dochodu przez pracowników. Możliwa jest ocena efektywności pracy pracownika. Pozwana wskazała również zasady współżycia społecznego . Nie wiadomo, czy chodzi o zasady współżycia społecznego przy doborze pracowników do zwolnienia , czy o naruszanie zasad współżycia społecznego przez pracowników typowanych do zwolnienia ( tak kryterium to rozumiała powódka).

Sąd Odwoławczy zgadza się ze stanowiskiem powódki, że żaden z dowodów przeprowadzonych przez Sąd Rejonowy nie wskazywał na to, że pozwana przy podejmowaniu decyzji o wypowiedzeniu umowy o pracę powódce stosowała te kryteria. Wprost przeciwnie, z odpowiedzi na pozew wynika, że dokonując wyboru pomiędzy powódką a W. M. (1) pracodawca wziął pod uwagę,iż W. M. (2) pełni liczne funkcje, cieszy się zaufaniem innych udziałowców spółki, jest wiceprezesem zarządu i ma doświadczenie zawodowe. W związku z tym, zdaniem pozwanej, pracownica ta nie kwalifikowała się do zwolnienia z pracy. Stanowisko zawarte w odpowiedzi na pozew potwierdził świadek R. Ł.. Dopiero w apelacji spółka podniosła, że dokonując wyboru pracownika do zwolnienia wzięła pod uwagę skutki związane z rozwiązaniem stosunku pracy i pozbawieniem pracownika źródeł dochodu. Zdaniem Sądu Odwoławczego takie twierdzenia są nieprawdziwe, bowiem są sprzeczne wcześniejszym stanowiskiem pozwanej i innymi dowodami zebranymi w sprawie . Sąd podziela stanowisko Sądu Rejonowego, że pozwana w ogóle nie brała pod uwagę skutków rozwiązania umów o pracę, nie dokonała oceny sytuacji rodzinnej i majątkowej dwóch położnych, a na tym polegało kryterium „ dolegliwości związanych z utratą źródeł dochodu”. Powoływanie się w apelacji na możliwość poszukiwania pracy w czasie trzymiesięcznego wypowiedzenia wydaje się nieporozumieniem, tym bardziej, że w tym zakresie sytuacja obydwu pracowników była tożsama.

Pozwana nie wskazała, żeby dokonała efektywności pracy powódki i W. M. (1). Pełnienie funkcji związanych z członkostwem w organach spółki (na podstawie stosunku korporacyjnego, a nie umowy o pracę), nie powinno mieć znaczenia przy ocenie efektywności pracy położnych.

Nie doszło do naruszenia art. 45 § 1 k.p.ani art. 30 k.p. ,

Sąd pierwszej instancji nie przekroczył granic swobodnej oceny dowodów przewidzianych w art. 233 § 1 k.p.c.. Wprost przeciwnie, gdyby Sąd Rejonowy przyjął, że pozwana typując powódkę do zwolnienia uczyniła to w oparciu o kryteria zawarte w w wypowiedzeniu umowy o pracę, wniosek taki należałoby uznać za sprzeczny z zebranym w sprawie materiałem dowodowym. Niewątpliwie pozwana przed doręczeniem powódce wypowiedzenia umowy o pracę dokonała wyboru spośród dwóch pracowników, ale wybór ten był oparty o zupełnie inne kryteria. Tym samym wypowiedzenie było nieuzasadnione.

Apelację jako bezzasadną oddalono na podstawie art. 385 k.p.c. O kosztach orzeczono na podstawie art. 98 k.p.c.

(-) SSR del. Anna Capik-Pater (-) SSO Teresa Kalinka (spr.) (-) SSO Grzegorz Tyrka

Sędzia Przewodniczący Sędzia