Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 3 lipca 2013 r.

Sąd Apelacyjny w Szczecinie I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

po rozpoznaniu w dniu 20 czerwca 2013 r. na rozprawie w Szczecinie

sprawy z powództwa (...) Towarzystwa (...) w W.

przeciwko Skarbowi Państwa – Dyrektorowi Izby Celnej w R.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Okręgowego w Gorzowie Wielkopolskim

z dnia 29 czerwca 2012 r., sygn. akt I C 246/11

I.  zmienia zaskarżony wyrok w punktach I, III, IV i VI w ten sposób, że:

1.  w punkcie I zasądza od pozwanego Skarbu Państwa – Dyrektora Izby Celnej w R. na rzecz powódki (...) Towarzystwa (...) w W. kwotę 459.858,20 (czterysta pięćdziesiąt dziewięć tysięcy osiemset pięćdziesiąt osiem złotych i dwadzieścia groszy) z odsetkami ustawowymi od dnia 29 grudnia 2010 roku do dnia zapłaty, oddalając powództwo w pozostałej części;

2.  w punkcie III zasądza od pozwanego na rzecz powódki kwotę 29.745 (dwadzieścia dziewięć tysięcy siedemset czterdzieści pięć) złotych tytułem kosztów procesu;

3.  w punkcie IV zasądza od pozwanego Skarbu Państwa – Dyrektora Izby Celnej w R. na rzecz powódki (...) Towarzystwa (...) w W. kwotę 1.750.673,30 (jeden milion siedemset pięćdziesiąt tysięcy sześćset siedemdziesiąt trzy złote i trzydzieści groszy) z odsetkami ustawowymi od dnia 29 grudnia 2010 roku do dnia zapłaty, oddalając powództwo w pozostałej części;

4.  w punkcie VI zasądza od pozwanego na rzecz powódki kwotę 94.272 (dziewięćdziesiąt cztery tysiące dwieście siedemdziesiąt dwa) złote tytułem kosztów procesu;

II.  oddala apelację w pozostałej części;

III.  zasądza od pozwanego na rzecz powódki kwotę 5.021 (pięć tysięcy dwadzieścia jeden) złotych tytułem kosztów postępowania apelacyjnego;

IV.  nakazuje pobrać od powódki (...) Towarzystwa (...) w W. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Gorzowie Wielkopolskim kwotę 3.662,70 (trzy tysiące sześćset sześćdziesiąt dwa złote i siedemdziesiąt groszy) tytułem części wpisu od apelacji, od którego strona pozwana była zwolniona.

E. Skotarczak W. Kaźmierska D. Jezierska

Sygn. akt I ACa 716/12

UZASADNIENIE

Powód (...) S.A (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. w pozwie przeciwko Skarbowi Państwa-Dyrektorowi Izby Celnej w R. wniósł o zasądzenie kwoty 474.984,80 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 22 grudnia 2010 r. W kolejnym pozwie przeciwko temu samemu pozwanemu powód wniósł o zasądzenie kwoty 1.808.198,60 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 22 grudnia 2010 r. z tytułu nienależnego świadczenia.

Sprawy zostały połączone do wspólnego rozpoznania.

Pozwany wniósł o oddalenie powództwa.

Wyrokiem z dnia 29 czerwca 2012 r. Sąd Okręgowy w Gorzowie Wielkopolskim zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 474.984,80 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 29 grudnia 2010 r., oddalił powództwo w pozostałej części, zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 30.967 zł tytułem zwrotu kosztów procesu oraz zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 1.808.198,60 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 29 grudnia 2010 r., oddalił powództwo w pozostałej części, zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 97.627 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

Podstawę rozstrzygnięcia stanowiły ustalenia, według których Skarb Państwa-Dyrektor Izby Celnej w R. zażądał od agencji celnej (...) Spółki Akcyjnej w W. złożenia zabezpieczenia długu celnego T. K.. Na podstawie pozwolenia na stosowanie zabezpieczenia generalnego do procedury celnej dopuszczenia do obrotu w wysokości 14.000.000 zł Agencja celna zawarła w ramach zabezpieczenia generalnego, umowy stanowiące gwarancje ubezpieczeniowe, udzielone przez (...) S.A i Towarzystwa (...) S.A.(poprzednika powoda).

Powód jako gwarant, w ramach prowadzonej działalności gospodarczej udzielił zabezpieczenia długów celnych firmy (...), w ramach dwóch linii gwarancyjnych:

1) pierwsza linia gwarancji:

- nr (...),

- nr (...),

- nr (...) z dnia 7 lipca 2004 r.,

- nr (...) z dnia 5 lipca 2005 r.,

- nr (...)

2) druga linia gwarancji:

- nr (...) złożona w dniu 8 lipca 2002r.

- nr (...) złożona w dniu 8 lipca 2003r.

- nr (...) złożona w dniu 6 lipca 2004r.

W okresie od kwietnia 2003 r. do lutego 2004 roku tj. w trakcie obowiązywania i ważności gwarancji nr (...) z dnia 08 lipca 2002 r. oraz w okresie obowiązywania i ważności gwarancji Nr (...) z dnia 08 lipca 2003 r. zostały wystawione dokumenty SAD, dokumentujące zgłoszenia towarów importowanych przez Firmę Handlową (...) w P., których import powodował powstanie długu celnego. Dokumenty SAD pod pozycją 50 zawierały adnotacje, sporządzone pod nadzorem funkcjonariuszy celnych odnośnie przyporządkowania danego zgłoszenia celnego towaru do danej gwarancji, zabezpieczającej należności celno-podatkowe pozwanego, zgodnie z procedurą określoną w treści rozporządzenia Ministerstwa Finansów z dnia 10 listopada 1999 r. w sprawie trybu i warunków wydawania i cofania pozwolenia na stosowanie zabezpieczenia generalnego i zabezpieczenia ryczałtowego oraz wypadków, w których zabezpieczenia te można stosować, a także sposobu określania wysokości zabezpieczenia ryczałtowego (Dz.U. Nr 96 poz.1125 ze zm.). Naczelnik Urzędu Celnego w Ś. i Naczelnik Urzędu Celnego w G. na podstawie wskazanych zgłoszeń celnych na mocy decyzji określił poszczególne kwoty długu celnego i należnego podatku.

W dniu 9 października 2007 r. organ pozwanego - Izba Celna w R. wystosowała do powoda wezwanie do zapłaty wzywając do zapłaty długu celnego. Swoje roszczenie pozwany oparł na tym, że powód w dniu 29 sierpnia 2006 r. wystawił gwarancję ubezpieczeniową długu celnego nr (...), zabezpieczającą należności celno-podatkowe importera. Do wezwania pozwany załączył wykaz decyzji ustalających ostateczny wymiar należności celno-podatkowych na łączną kwotę 2.824.928,30 zł. Wskazane decyzje ustalały wysokość długów celnych, które powstały w okresie od kwietnia 2003 roku do lutego 2004 r., zatem w okresie obowiązywania gwarancji ubezpieczeniowych: nr (...) z dnia 8 lipca 2002 r. i Nr (...) z dnia 8 lipca 2003 r. W dniu 10 marca 2008 r. pozwany po raz kolejny wezwał powoda do zapłaty kwot 324.928,30 zł, powołując się na aktualnie obowiązującą w dacie wezwania gwarancję nr (...) z dnia 20.11.2007 r., jako podstawę odpowiedzialności powoda.

Powód odmówił zapłaty twierdząc, iż należności celne firmy (...), do zapłaty których wezwał pozwany, zostały przyporządkowane do gwarancji (...) albo do gwarancji nr (...), zaś tworzona przez te gwarancje linia gwarancyjna już nie obowiązywała na chwilę wezwania do zapłaty. Pozwany nie uwzględnił stanowiska powoda, twierdząc że odpowiedzialność gwarancyjna istnieje nadal na podstawie aktualnej umowy gwarancyjnej nr (...) z dnia 20 listopada 2007 r., i nie ma znaczenia fakt przyporządkowania danych długów celnych do konkretnej umowy gwarancyjnej. W związku z tym, że powód nie uznawał swojej odpowiedzialności z tytułu gwarancji, pozwany skierował sześć pozwów do Sądu Okręgowego w Warszawie przeciwko powodowi, o zapłatę długów celnych T. K. wraz z odsetkami, co do należności celnych wynikających z linii gwarancyjnej zapoczątkowanej gwarancją nr (...). Jako podstawę żądania w każdym z pozwów wskazano, że przyporządkowanie danego długu celnego do danej gwarancji ubezpieczeniowej nie ma znaczenia gdyż zabezpieczenie generalne zabezpieczało także długi celne przyporządkowane do innych gwarancji, powstałe w dacie jej obowiązywania. Żądania dochodzone przed sądem przez Skarb Państwa –Dyrektora Izby Celnej w R., dotyczyły drugiej linii gwarancyjnej zapoczątkowanej umową gwarancyjną nr (...), Wskazana linia gwarancyjna została potwierdzona przez Izbę Celną w R. w ramach dokumentów tzw. potwierdzenia złożenia zabezpieczenia generalnego. W każdej ze wskazanych spraw Sąd I instancji uwzględnił całość powództwa Skarbu Państwa – reprezentowanego przez Dyrektora Izby Celnej w R. o zapłatę należności celno-podatkowych. Sąd podał, iż motywem takich rozstrzygnięć było przyjęcie argumentacji Skarbu Państwa - Dyrektora Izby Celnej w R.. Apelacje Agencji celnej zostały oddalone.

Powód zapłacił na rzecz pozwanego należności wynikające z powyższych wyroków a nadto w dniu 14.12.2009 r. i w dniu 18.01.2010 r. powód zapłacił tytułem należności celno-podatkowych, powstałych w okresie obowiązywania linii gwarancyjnej (...) z dnia 08 lipca 2002 r. następujące kwoty:

-1.808.198,60 zł należność celno-podatkowa główna,

- 474.984,80 zł- odsetki ustawowe od kwoty 1.808.198,60 zł .

W tym czasie Agencja celna złożyła skargi kasacyjne od prawomocnych wyroków Sądu Apelacyjnego w Warszawie zarzucając, że zostały one wydane z naruszeniem art.65 k.c. oraz art.353 ¹ k.c. poprzez przyjęcie, iż udzielona gwarancja w ramach generalnego zabezpieczenia długów celnych zabezpiecza także inne należności celne tego samego podmiotu, nie przyporządkowane do danej gwarancji.

Sąd Najwyższy uchylił zaskarżone wyroki i przekazał sprawy Sądowi Apelacyjnemu w Warszawie do ponownego uznając, że gwarancja udzielona w ramach generalnego zabezpieczenia długów celnych zabezpiecza należności, które zostały do niej w wymagany sposób przyporządkowane. Skoro zamiarem stron umowy gwarancyjnej, na podstawie art.65 § 1 k.c. było przyporządkowanie danej gwarancji określonych należności z tytułu długu celnego i tylko co do tych należności gwarant zobowiązał się do zapłaty na wypadek nieuiszczenia przez dłużnika, takie przyporządkowanie jest wiążące. Sąd Apelacyjny w Warszawie, zgodnie z dyspozycją Sądu Najwyższego rozpoznał ponownie sprawy i wydał wyroki oddalające powództwa.

Należności zapłacone przez powoda w świetle orzecznictwa Sądu Najwyższego, były świadczeniem nienależnym, albowiem umowy gwarancyjne, zabezpieczające owe długi (przyporządkowane w dokumentach SAD), będące podstawą odpowiedzialności powoda, wygasły wraz z upływem okresu obowiązywania tychże umów.

W dniu 17 grudnia 2010 r. powód wezwał pozwanego do zwrotu kwoty 2.283.183,40 złotych jako świadczenia nienależnego, w terminie 3 dni od otrzymania wezwania .

Na podstawie powyższych ustaleń Sąd Okręgowy uznał powództwo uzasadnione za wyjątkiem żądania o odsetki ustawowe za okres od dnia 22 grudnia 2010 r. do dnia 28 grudnia 2010 r.

Na wstępie wskazał, że art.417 ¹ k.c. nie mógł stanowić podstawy roszczenia. Żądanie Sąd rozpoznał w oparciu o art.405 k.c. w zw. z art.410 § 2 k.c. uznając, że w sprawie zachodzi jedna z postaci nienależnego świadczenia tj. czynność prawna jak i wynikające z niej zobowiązanie istniały i były ważne w pewnym przedziale czasu, jednak następnie podstawa ta "odpadła".

Zdaniem Sądu Okręgowego, wyroku Sądu Apelacyjnego w Warszawie, obejmujące należności celno-podatkowych dotyczące pierwszej linii gwarancyjnej przesądziły o zasadzie odpowiedzialności gwarancyjnej po stronie powoda, według której bez względu na przyporządkowanie danej należności celnej do konkretnej umowy gwarancyjnej, w sytuacji istnienia jakiejkolwiek innej linii gwarancyjnej, zabezpieczającej należności celno-podatkowe Skarbu Państwa, odpowiedzialność gwaranta trwa nadal. Powód mając tego świadomość w dniu 14 grudnia 2009 r. oraz w dniu 28 stycznia 2010 r. uregulował roszczenia objęte prawomocnymi wyrokami, dokonując jednocześnie płatności z tytułu należności nieobjętych wyrokami, które powstały w okresie obowiązywania innej linii gwarancyjnej. W momencie wydania prawomocnych wyroków przez Sąd Apelacyjny w Warszawie oraz w momencie dokonywania płatności przez powoda, należności celno-podatkowe, powstałe w okresie obowiązywania drugiej linii gwarancyjnej były świadczeniami należnymi. Dopiero po wydaniu orzeczeń kasacyjnych przez Sąd Najwyższy, świadczenia spełnione przez powoda i to zarówno te wynikające ze wskazanych wyroków jak i nie objęte tymi wyrokami, ale będące świadczeniami naliczonymi w analogiczny sposób, stały się świadczeniami nienależnymi.

Należności celno-podatkowe zapłacone przez powoda według wezwania do zapłaty z dnia 9 października 2007 r. i wykazane w załączniku do wezwania, powstały w okresie obowiązywania linii gwarancyjnej zapoczątkowanej gwarancją nr (...), która ostatecznie wygasła w dniu 30 października 2005 r. Analiza decyzji organów celnych wystawionych w oparciu o dokumenty SAD, wykazuje że na dokumentach SAD w rubryce nr 50 istnieje jednoznaczne przyporządkowanie długu celnego do konkretnego potwierdzenia złożenia zabezpieczenia generalnego. Potwierdzenie złożenia zabezpieczenia generalnego był to dokument urzędowy wystawiony przez organy pozwanego, w którym jednoznacznie wskazywano numer gwarancji ubezpieczeniowej, wskazywano okres obowiązywania umowy gwarancyjnej, maksymalną kwotę zabezpieczenia długów celnych oraz nazwę, gwaranta, dłużnika i beneficjenta. Wobec treści tych dokumentów nie ma wątpliwości, iż należności celno-podatkowe, których zapłaty żądał pozwany w wezwaniu z dnia 9 października 2007 r., były objęte ochroną ubezpieczeniową, udzieloną przez powoda w ramach linii gwarancyjnej zapoczątkowanej gwarancją nr (...). Pozwany zaniechał wezwania powoda do bezwarunkowej zapłaty należności celno-podatkowych, powstałych w okresie jej obowiązywania, co skutkowało wygaśnięciem odpowiedzialności gwaranta, w oparciu o linię gwarancyjną nr (...). Zaś gwarancja nr (...), na którą powoływał się pozwany w wezwaniu do zapłaty, nie zabezpieczała należności celno-podatkowych wyszczególnionych w wezwaniu.

Dokonując ustaleń w powyższym zakresie Sąd Okręgowy oparł się na przedstawionych dokumentach oraz zeznaniach świadków Z. K., G. M. oraz J. K.. Świadek J. K., funkcjonariusz celny, potwierdziła rodzaj wykonywanych czynności adekwatnie go procedury określonej w rozporządzeniu, skutkujące przyporządkowaniem danego długu celnego do konkretnej umowy gwarancyjnej (w pozycji 50 dokumentu wezwaniem skierowanym przez pozwanego do powoda w października 2007 r. potwierdził, że żądanie zapłaty w istocie dotyczyło gwarancji, która wygasła kilka lat wcześniej. Natomiast ta gwarancja z której zgłoszono roszczenie nie zabezpieczała długów celnych zgłoszonych przez firmę (...). Świadek G. M., pracownik powoda potwierdził zeznania świadka Z. K. oraz treść korespondencji jaka była kierowana między stronami sporu co do żądań. Ustalając stan faktyczny sprawy Sąd odmówił waloru wiarygodności przedłożonemu przez pozwanego wydrukowi próbnego potwierdzenia złożenia zabezpieczenia generalnego uznając, że nie ma on waloru dokumentu.

Sąd I instancji nie podzielił stanowiska pozwanego, iż w sprawie znajduje zastosowanie art. 411 k.c. Przesłanką wyłączenia zwrotu nienależnego świadczenia jest obiektywne nieistnienie zobowiązania, natomiast czynnik subiektywny wyraża się wiedzą o braku zobowiązania oraz wolą spełnienia świadczenia mimo braku obowiązku. Zdaniem Sądu trudno jest czynić powodowi zarzut z faktu, iż realizował prawomocne wyroki Sądu Apelacyjnego w Warszawie, które to wyroki oddalały jego apelacje i uznawały istnienie jego odpowiedzialności w oparciu o aktualne umowy gwarancyjne.

Sąd nie podzielił także zarzutu, iż powód nie może żądać zwrotu świadczenia, gdyż jego spełnienie czyni zadość zasadom współżycia społecznego. Skoro zamiarem stron było objęcie ochroną ubezpieczeniową konkretnych długów celnych przyporządkowanych do danej umowy gwarancyjnej, zatem spełnienie świadczenia, po upływie okresu obowiązywania danej umowy, pozostaje w sprzeczności z zasadami współżycia społecznego, a co za tym idzie wyłącza niejako stosowanie art.411 punkt 2 k.c. i jednocześnie czyni takie świadczenie nienależnym.

Za bez znaczenia Sąd uznał zarzut, że część zgłoszeń celnych SAD została wycofana przez pozwanego a mimo to powód żąda zapłaty na ich podstawie. Powód spełnił świadczenie na rzecz pozwanego w oparciu o wezwania do zapłaty sporządzone przez pozwanego.

Sąd w oparciu o art. 455 k.c. uznał, iż roszczenie powoda o zwrot nienależnego świadczenia stało się wymagalne z dniem 29 grudnia 2010 r. (7 dni od otrzymania przez pozwanego wezwania do zapłaty) i od tej daty naliczył odsetki ustawowe.

Pozwany zaskarżył wyrok w części uwzględniającej powództwo zarzucając:

I. naruszenie art. 233§1 k.p.c. poprzez brak wszechstronnego rozważenia materiału zgromadzonego w sprawie, tj.

- poprzez pominięcie, iż w treści zgłoszeń celnych SAD dołączonych do pozwu o numerach (...), (...), (...) w pozycji numer 50 wskazano na potwierdzenie złożenia zabezpieczenia generalnego numer (...), co świadczy, że należności celne i podatkowe wynikające z tych deklaracji były zabezpieczone aktualną linią gwarancyjną, świadczoną przez powoda na rzecz pozwanego, zapoczątkowaną gwarancją numer (...), a nie jak przyjął Sąd I instancji, wygasłą na dzień realizacji uprawnień pozwanego, linią gwarancyjną zapoczątkowaną gwarancją numer (...), w związku z czym świadczenie powoda na rzecz pozwanego znajdowało uzasadnienie w łączącym strony stosunku zobowiązaniowym, a więc nie było świadczeniem nienależnym,

- poprzez pominięcie, że w okresie od 1 września 2002 roku do 31 sierpnia 2005 roku

obowiązywały równolegle dwie linie gwarancyjne, tj. zapoczątkowane gwarancjami numer (...) i (...) i w konsekwencji błędne przyjęcie, iż w tym okresie obowiązywała wyłącznie linia gwarancyjna zapoczątkowana gwarancją numer (...), co legło u podstaw uznania świadczenia za nienależne,

- poprzez sprzeczne z treścią zebranego materiału dowodowego ustalenie, że czynności związane z zatwierdzeniem i przyporządkowaniem danego długu celnego do konkretnej umowy gwarancyjnej były dokonywane przez funkcjonariusza celnego, podczas gdy adnotacje w polu numer 50 zgłoszenia celnego SAD były dokonywane przez zgłaszającą agencję celną, co miało decydujący wpływ na przyjęcie, że wolą obydwu stron niniejszego sporu, było przyporządkowanie konkretnych długów celnych i podatkowych poprzez adnotację w polu numer 50 zgłoszenia celnego SAD,

II. naruszenie przepisów prawa materialnego, tj. art. 76 kodeksu celnego w zw. z § 7 ust. 2 Rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 10 listopada 1999 r. w sprawie trybu i warunków wydawania i cofania pozwolenia na stosowanie zabezpieczenia generalnego i zabezpieczenia ryczałtowego oraz wypadków, w których zabezpieczenia te można stosować, a także sposobu określania wysokości zabezpieczenia ryczałtowego w związku z art. 410 § 2 k.c., poprzez niewłaściwe zastosowanie tych przepisów, które doprowadziło do przyjęcia, że do przyporządkowania konkretnych długów celnych i podatkowych za które odpowiadał powód wobec pozwanego, było wystarczające wskazanie w treści zgłoszeń celnych SAD w pozycji numer 50 numeru potwierdzenia złożenia zabezpieczenia generalnego, a nie odnotowanie powstania oraz wykonania zobowiązań na potwierdzeniu złożenia zabezpieczenia generalnego, tj. na jego karcie numer 2, na której (bądź zgodnie z jej wzorem) czyniono adnotacje o stanie wykorzystania zabezpieczenia generalnego, co doprowadziło do przyjęcia przez Sąd I instancji, że należności celne i podatkowe za które odpowiadał powód wobec pozwanego były przyporządkowane do tej gwarancji ubezpieczeniowej świadczonej przez powoda na rzecz pozwanego, która nie była aktualna w okresie realizacji roszczeń pozwanego, i w efekcie przyjęcie, że powód świadczył na rzecz pozwanego nienależnie.

W oparciu o przytoczone zarzuty wniósł o zmianę wyroku w zaskarżonej części poprzez oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów postępowania za obie instancje.

Powód wniósł o oddalenie apelacji w całości i zasądzenie kosztów postępowania.

Stwierdził, że zarzuty niewykazania przez powoda nienależnego charakteru spełnionego na rzecz pozwanego świadczenia polegającego na zapłacie kwot zgłoszonych w pozwach są niezasadne. Apelacja pozwanego pomija znaczną część materiału dowodowego w postaci potwierdzeń złożenia zabezpieczenia generalnego wraz z saldowaniem, które to dokumenty, co znamienne, korespondują z twierdzeniami pozwanego o zasadach „odsaldowania" należności celnych i jednoznacznie wskazuje na to, że zapłata dokonana przez powoda nie miała podstaw w obowiązującej w tamtym czasie gwarancji długu celnego. Sąd nie czynił ustaleń odnośnie funkcjonowania tylko jednej gwarancji w okresie postania długów celnych T. K.. O zgodnej woli stron co do przyporządkowania należności celnych i podatkowych można zasadnie wnioskować zarówno z adnotacji na dokumentach potwierdzeń złożenia zabezpieczenia celnego jak i w oparciu o adnotację na dokumentach SAD wskazującą numer decyzji o potwierdzeniu przyjęcia zabezpieczenia celnego. Przypisania długu celnego do gwarancji dokonywał urzędnik celny.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja zasługiwała na uwzględnienie jedynie w nieznacznej części, a mianowicie co do tych należności, które - jak wynika ze zgodnych zestawień stron -zostały uiszczone w ramach pierwszej, obowiązującej wówczas linii gwarancyjnej zapoczątkowanej gwarancją nr (...), a w pozostałym zakresie apelacja podlegała oddaleniu.

Kontrola instancyjna wykazała bowiem, że ustalenia faktyczne stanowiące podstawę rozstrzygnięcia, są w przeważającej części prawidłowe i nakazują przyjęcie, że uiszczone przez powoda świadczenia, objęte żądaniem pozwu - poza kwotą 57.525,30 zł należności głównej z gwarancji oraz kwotą 15.126,60 zł z tytułu odsetek - stanowiły świadczenia nienależne w rozumieniu art. 410 § 2 k.c. Na podstawie tych ustaleń Sąd Okręgowy zasadnie wywiódł, że na skutek wezwania powoda z dnia 17 grudnia 2010 r. co do zwrotu uiszczonych pozwanemu kwot - zgodnie z ostatecznym wezwaniem pozwanego do zapłaty z dnia 3 listopada 2009 r. (pismo powoda z 21 grudnia 2009 r.) po stronie pozwanego powstał co do zasady obowiązek zwrotu uiszczonych świadczeń, choć argumentacja prawna przytoczona w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku nie zasługuje na pełną aprobatę.

W odniesieniu do zarzutu błędnych ustaleń faktycznych Sąd Apelacyjny stwierdza, że analiza materiału dowodowego zebranego przez Sąd I instancji, uzupełnionego wyjaśnieniem stanowisk stron w pismach procesowych złożonych w postępowaniu apelacyjnym, nakazuje uznać, iż ustalenia faktyczne stanowiące podstawę zaskarżonego wyroku są błędne jedynie co do należności głównej w wysokości 27.390,30zł wraz z odsetkami w kwocie 7.202,50 zł oraz należności głównej w wysokości 30.135 zł wraz z odsetkami w kwocie 7.924,10 zł. Zatem ustalenia Sądu Okręgowego z uzupełnieniem tego stanu faktycznego jak wyżej, Sąd Apelacyjny podziela i przyjmuje jako własne. Według zgodnych oświadczeń stron, wyrażonych w piśmie procesowym powoda z dnia 24 kwietnia 2013 r. i w piśmie procesowym pozwanego z dnia 17 maja 2013 r., wskazane wyżej należności zostały przypisane i uregulowane w ramach linii gwarancyjnej (...). Dokonując ustaleń odnośnie wysokości tych świadczeń Sąd Apelacyjny uwzględnił kwoty wskazane przez pozwanego. W stosunku do zestawienia powoda różniły się one nieznacznie w zakresie wysokości odsetek, powód świadczył zaś zgodnie z treścią wezwania pozwanego i bezspornym było, że cała żądana kwota została wówczas uregulowana. Ze wskazanych wyżej pism stron wynika, że powyższa linia (...) była kontynuowana do 30 listopada 2009 r., tym samym uznać należy, że należności celne i podatkowe w omawianym zakresie zabezpieczone były aktualną linią gwarancyjną, a w konsekwencji, że świadczenie powoda na rzecz pozwanego znajdowało uzasadnienie w łączącym strony stosunku zobowiązaniowym, a więc nie było świadczeniem nienależnym. Z tego też względu zarzut pozwanego co do naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. zawarty w apelacji, w tym zakresie uznać należało za zasadny.

W pozostałym zakresie zarzut naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. i w konsekwencji błędnych ustaleń faktycznych nie zasługiwał na uwzględnienie.

Wbrew twierdzeniom pozwanego Sąd Okręgowy nie ustalił, że w okresie od 1 września 2002 r. do 31 sierpnia 2005 r. obowiązywała wyłącznie jedna linia gwarancyjna zapoczątkowana gwarancją nr (...), co według apelującego miało stanowić podstawę błędnego uznania świadczeń za nienależne. Z uzasadnienia zaskarżonego wyroku wprost wynika, iż Sąd uznał świadczenia za nienależne z tego względu, że obejmowały one należności celne przyporządkowane do linii gwarancyjnej zapoczątkowanej gwarancją nr (...), która wygasła znacznie przed wezwaniem powoda o zapłatę. Ustalenia Sądu Okręgowego były błędne jedynie w zakresie wyżej wskazanych kwot, a w pozostałej części zasługiwały na pełną aprobatę. Ponadto okoliczność, iż dana linia gwarancyjna obowiązywała w okresie, w którym powstały określone należności celne, nie ma przesądzającego znaczenia dla stwierdzenia, czy po stronie powoda powstał obowiązek wypłaty z gwarancji. W umowach gwarancji ubezpieczeniowej wyróżniono bowiem w sposób wyraźny dwa okresy: okres, w którym powstanie długów celnych, podatków i innych opłat w sprawach celnych i odsetek, do których byłby zobowiązany dłużnik, rodziło odpowiedzialność gwaranta oraz okres odpowiedzialności gwaranta za uiszczenie tych należności. Jeżeli okres odpowiedzialności gwaranta upłynął, pozwany nie mógł się od niego domagać zapłaty nieuiszczonych należności celnych.

Dokonując weryfikacji ustaleń, jakiej kwoty powód może się domagać tytułem zwrotu, Sąd Apelacyjny nie uwzględnił twierdzenia pozwanego podniesionego w piśmie procesowym z dnia 17 maja 2013r., że kwota 985,10 zł uiszczona przez powoda tytułem odsetek, została mu wcześniej przez pozwanego zwrócona. Pozwany bowiem nie przedstawił żadnego wiarygodnego wyliczenia na potwierdzenie tej okoliczności, natomiast strona przeciwna jej nie przyznała. Niesporne natomiast było, że kwota ta została przez powoda zapłacona.

Niesłuszne są również zarzuty skarżącego, jakoby Sąd I instancji ustalił, iż adnotacje na dokumentach SAD dokonywane były przez urzędników celnych. W uzasadnieniu wyroku Sąd Okręgowy wprost stwierdza, że dokumenty te były sporządzane pod nadzorem urzędników celnych w zakresie przyporządkowania danego zgłoszenia celnego towaru do danej gwarancji, zabezpieczającej należności celno-podatkowe pozwanego. Ustalenie to znajduje potwierdzenie w zeznaniach J. K. (k.700-702), z których wynika, że dokumenty SAD wypełniała agencja celna, a urzędnik celny przeprowadzał weryfikację zapisów i nanosił adnotacje. Jeśli dokument został sporządzony prawidłowo i dane się zgadzały, funkcjonariusz dokonywał "odsaldowywania" należności celnych z potwierdzenia zabezpieczenia. Pozwany nadto nie wyjaśnił jaki wpływ, jego zdaniem, ma powyższy zarzut na kwestię ustalenia, do której gwarancji dług celny został przypisany. Pokreślić natomiast należy, że zgodnie z procedurą określoną w rozporządzeniu Ministra Finansów z dnia 10 listopada 1999 r. w sprawie trybu i warunków wydawania i cofania pozwolenia na stosowanie zabezpieczenia generalnego i zabezpieczenia ryczałtowego oraz wypadków, w których zabezpieczenia te można stosować, a także sposobu określania wysokości zabezpieczenia ryczałtowego (Dz.U. Nr 96 poz. 1125 ze zm.) przyporządkowania polegającego na odnotowaniu zobowiązań do linii gwarancyjnej objętych zabezpieczeniem dokonywał urzędnik celny. Stanowił o tym § 7 ust. 2 rozporządzenia. Zachowanie tej procedury potwierdzają zeznania świadka K. K., która podała między innymi, że do potwierdzenia zabezpieczenia dołączony był zeszyt, w którym funkcjonariusze po zarejestrowaniu dokumentów SAD i przeprowadzeniu czynności odprawy dokonywali "odsaldowywania" należności celnych i podatkowych z kwoty gwarancji ujętej w danym zabezpieczeniu. Świadek ten nie miał żadnego interesu, jako funkcjonariusz celny zatrudniony u pozwanego, by zeznawać na niekorzyść pozwanego, stąd jego zeznania Sąd Okręgowy słusznie uznał za wiarygodne.

W zakresie trybu przyporządkowania konkretnych długów celnych i podatkowych do określonych linii gwarancyjnych oraz skutków niewłaściwego ich przyporządkowania Sąd Apelacyjny w pełni podziela ustalenia jak i wywody Sądu I instancji oraz wywody Sądu Najwyższego zawarte w wyrokach uchylających prawomocne wyroki wydane w innych sprawach między niniejszymi stronami dotyczącymi odpowiedzialności powoda jako gwaranta (sprawy I CSK 167/10, I CSK 188/10, I CSK 195/10, I CSK 308/10, I CSK 134/10 i I CSK 132/10). Przyporządkowanie konkretnego długu celnego do konkretnej gwarancji wyznacza zakres odpowiedzialność za dany dług i zamyka drogę do dochodzenia odpowiedzialności gwaranta za ten dług na podstawie innego stosunku gwarancji, do którego dług ten nie został przypisany. Sąd Najwyższy na gruncie procesów pomiędzy stronami wyraził zapatrywanie, że wskazanie w dokumencie SAD numeru zabezpieczenia celnego nie stanowi jedynie czynności o charakterze technicznym, lecz ma ona charakter prawno-materialny, jest wyrazem wiążącego strony przyporządkowania długu celnego do obowiązującego zabezpieczenia celnego. Decyzja o przyjęciu zabezpieczenia celnego każdorazowo odnosi się tylko i wyłącznie do jednej gwarancji ubezpieczeniowej.

Ponadto przeprowadzone w sprawie dowody osobowe potwierdzają, że adnotacje zawarte w dokumentach SAD korespondowały z czynnością funkcjonariuszy przewidzianą w § 7 ust. 2 rozporządzenia. Zdaniem Sądu Apelacyjnego wypowiedź świadka J. K. o treści: "agencja decydowała, które potwierdzenie zabezpieczenia przynosi, na to nie mieliśmy wpływu" (k.701) nie może świadczyć o istnieniu podstaw do zwolnienia się pozwanego z odpowiedzialności za przyporządkowanie poszczególnych długów do danej gwarancji. Stwierdzenie to oznacza jedynie, że w praktyce przyporządkowanie wynikające z dokumentu SAD akceptowane było przez funkcjonariusza celnego, a "odsaldowywania" należności z konkretnej gwarancji dokonywał ten funkcjonariusz zgodnie z jego treścią. Potwierdza to inna wypowiedź tego świadka o treści: "agencja występowała o potwierdzenie zgłoszenia zabezpieczenia, gdyż było wygodne". Należy zatem zgodzić się z argumentacją powoda, iż niezależnie od tego, kto faktycznie dokonywał uzupełnienie pozycji „50" w dokumencie SAD, to wskazanie w niej numeru potwierdzenia złożenia zabezpieczenia celnego w praktyce determinowało przypisanie długu celnego do tej gwarancji celnej, do której odnosiło się właśnie potwierdzenie złożenia zabezpieczenia generalnego wskazane w dokumencie SAD. Przede wszystkim jednak Sąd Apelacyjny podkreśla, iż stanowisko pozwanego oparte na przypisaniu decydującego znaczenia czynnościom agencji jest sprzeczne z powołanymi wyżej przepisami, według których to urzędnik celny dokonywał przypisania należności celnej do konkretnej gwarancji. To on był obowiązany do dokonania tych czynności, a jednocześnie wyłącznie uprawniony do działania w tym zakresie. Zgromadzone dowody dokumentarne i osobowe potwierdzają, że funkcjonariusze celni przy rejestrowaniu zgłoszeń agencji wypełniali obowiązek przewidziany w § 7 ust. 2 rozporządzenia, a dodatkowo wskazują, że kierowali się numerem zabezpieczenia celnego ujawnionym w dokumentach SAD. Jednakże czynności podejmowane przez agencję należy potraktować wyłącznie jako propozycję wymagającą akceptacji funkcjonariusza. Jednoznacznie zresztą na taki stan rzeczy wskazują cytowane przez pozwanego w apelacji zeznania J. K.. Pozwany nie może zatem przerzucać odpowiedzialność na gwaranta za stan wynikający z przypisania długu do danej gwarancji, podczas gdy to jego powinnością oraz w jego interesie było dokonanie tych czynności w sposób formalnie prawidłowy i zgodny z obowiązującą umową.

Niezależnie od powyższego strona pozwana w toku postępowania apelacyjnego nie zanegowała okoliczności wynikających z zestawienia sporządzonego przez powoda, co do przypisania poszczególnych należności do danej linii gwarancyjnej, wobec czego na podstawie art. 230 k.p.c. Sąd Apelacyjny uznał je za przyznane. W konsekwencji skoro niespornym jest, że powód świadczył z tytułu gwarancji ubezpieczeniowej nr (...) i gwarancji ubezpieczeniowej nr (...), gdyż taką podstawę świadczenia wskazywał pozwany w swoich wezwaniach, jak również do takiej podstawy świadczenia odwołał się powód w tytule wpłaty, stwierdzić należy, że długi celne i podatkowe na poczet których powód dokonał zapłaty w istocie (poza przypadkami wskazanymi na wstępie) nie były zabezpieczone tymi gwarancjami celnymi. Dodatkowo wobec faktu, że w dacie spełnienia świadczenia przez powoda obowiązywała tylko jedna gwarancja ubezpieczeniowa, brak przypisania długów celnych, na poczet których nastąpiło świadczenie powoda, do tej gwarancji oznaczało, że świadczenie nie miało oparcia w stosunku prawnym łączącym strony, a zatem było świadczeniem nienależnym.

W świetle powyższych okoliczności świadczących o tym, że procedura stosowania zabezpieczenia generalnego została zachowana, podniesione w apelacji zarzuty naruszenia prawa materialnego, w szczególności art. 76 kodeksu celnego w zw. z § 7 ust. 2 Rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 10 listopada 1999 r. w sprawie trybu i warunków wydawania i cofania pozwolenia na stosowanie zabezpieczenia generalnego i ubezpieczenia ryczałtowego (…) w zw. z art. 410 § 2 k.c., należało uznać za oczywiście chybione. Sąd I instancji dokonał przy tym w sposób prawidłowy oceny zebranego w tym zakresie materiału dowodowego, w tym oceny zeznań przesłuchanych w sprawie świadków, gdyż ocena ta nie narusza reguł zakreślonych art. 233 § 1 k.p.c. Ocenę tą Sąd Apelacyjny w pełni podziela i przyjmuje jako własną.

W zakresie oceny prawnej nie można natomiast zgodzić się z Sądem Okręgowym, że „nienależność świadczenia” była wynikiem odpadnięcia podstawy prawnej roszczenia na skutek uchylenia prawomocnych wyroków Sądu Apelacyjnego w Warszawie, którymi oddalono apelacje powoda od zasądzających wyroków Sądu Okręgowego w Warszawie, przez Sąd Najwyższy. Jakkolwiek Sąd Apelacyjny w pełni podziela i przyjmuje w niniejszym składzie jako własny pogląd wyrażony we wskazanych wyżej wyrokach Sądu Najwyższego, stwierdzić należy, iż nie był nim związany w niniejszej sprawie. Rozstrzygnięcie o zasadzie odpowiedzialności gwaranta, w świetle treści art. 365 § 1 k.p.c., nie miało w mocy wiążącej dla oceny niniejszego powództwa. Istota związania prawomocnym orzeczeniem sądu wyraża się w tym, że także inne sądy, inne organy państwowe, a w przypadkach przewidzianych w ustawie także inne osoby muszą brać pod uwagę fakt istnienia i treść prawomocnego orzeczenia sądu. Wynikający z niej stan związania ograniczony jest jednak tylko do rozstrzygnięcia zawartego w sentencji orzeczenia, a zatem między stronami i wyłącznie co do przedmiotu rozstrzygnięcia, a nie obejmuje jego motywów (por. m.in. orzeczenia SN: z 17 września 1957 r., I CO 20/57, OSPiKA 1958, p. 261, z 17 grudnia 1976 r., III PR 187/76, OSPiKA 1978, p. 45). Przedmiotem prawomocności materialnej jest bowiem ostateczny rezultat rozstrzygnięcia, a nie przesłanki, które do niego doprowadziły. Sąd nie jest więc związany zarówno ustaleniami faktycznymi poczynionymi w innej sprawie, jak i poglądami prawnymi wyrażonymi w uzasadnieniu zapadłego w niej wyroku. Związane dotyczy rozstrzygnięcia w zakresie roszczenia objętego pozwem między stronami postępowania. Z tego względu orzeczenia sądów warszawskich I i II instancji zapadłe w sześciu sprawach dotyczących odpowiedzialności agencji za inne należności niż będące przedmiotem niniejszego procesu, nie wywołały żadnych konsekwencji prawnych dla istnienia innych należności gwaranta wobec Skarbu Państwa – reprezentowanego przez Dyrektora Izby Celnej w R., choćby okoliczności faktyczne i prawne wszystkich tych należności były analogiczne. Z tego względu również wyroki Sądu Najwyższego nie spowodowały odpadnięcie podstawy prawnej roszczeń, co do których powód domaga się zwrotu. Okoliczności faktycznej i prawne decydujące o powstaniu roszczeń nie uległy zmianie. Brak przypisania poszczególnych długów celnych do aktualnej gwarancji oznaczał, że roszczenie od samego początku nie znajdowało oparcia w stosunku prawnym łączącym strony, a zatem powód nie był zobowiązany do jego spełnienia.

W doktrynie prawa wskazuje się, że nienależne świadczenie to takie, które zostaje spełnione w zamiarze wykonania zobowiązania, które nie istnieje, lecz świadczący pozostaje w błędnym przekonaniu, że ono istnieje. Bez znaczenia pozostają natomiast przyczyny świadczenia, czy nastąpiło ono z powodu mylnej interpretacji ustawy, orzeczenia, pomyłki, braku oświadczeń woli itp. W rozpatrywanym przypadku niewątpliwie uregulowanie należności objętych pozwem, było świadczeniem nienależnym, podjętym w celu wywiązania się ze zobowiązania z umowy gwarancji, choć zobowiązanie to w momencie świadczenia powoda nie istniało. Mylne przekonanie u powoda co do istnienia obowiązku spełnienia świadczenia zgodnie z wezwaniem z dnia 3 listopada 2009 r., w istocie spowodowane zostało wydaniem w sześciu sprawach o analogicznym stanie faktycznym, wyroków zasądzających od niego podobne roszczenia. Co nie oznacza przecież, z przyczyn wskazanych wyżej, że w momencie spełniania świadczenia zgodnie z wezwaniem pozwanego, wskutek tych wyroków, ta podstawa prawna co do roszczeń objętych niniejszym powództwem - powstała, a następnie wskutek uchylenia tych wyroków - odpadła.

Sąd Apelacyjny nie podziela nadto stanowiska pozwanego, iż zaskarżony wyrok narusza art. 411 pkt 1 k.c. Wbrew odmiennemu zapatrywaniu skarżącego, w sprawie nie zaistniał przypadek wyłączający możliwość żądania zwrotu, przewidziany w tym przepisie. Zgodnie z jego treścią nie może żądać zwrotu świadczenia ten, kto spełniając świadczenie wiedział, że nie był do niego zobowiązany, chyba że spełnienie świadczenia nastąpiło z zastrzeżeniem zwrotu. Pozwany w tym zakresie uwypuklił okoliczność, iż powód uiszczając roszczenie nie złożył oświadczenia o zastrzeżeniu prawa zwrotu. Ten nie budzący wątpliwości fakt (świadkowie wprawdzie wskazywali na zamiar zgłoszenia zastrzeżenia, lecz z materiału dowodowego fakt ten nie wynika) nie przesądza jednak o konieczności zastosowania art. 411 pkt 1 k.c. Okoliczności, w jakich świadczył powód nie pozwalają na uznanie, że został spełniony podstawowy warunek przewidziany w art. 411 pkt 1 k.c. w postaci wiedzy powoda o braku zobowiązania. Jak podkreśla się w doktrynie i judykaturze "wiedzą" w rozumieniu tego przepisu jest całkowita świadomość tego, że świadczenie się nie należy i że spełniający je może bez ujemnych dla siebie konsekwencji prawnych go nie wykonać, a mimo to je spełnia. Świadomość spełniającego zachodzi w wówczas, gdy jest mu znany zarówno stan faktyczny jak i prawny uzasadniający brak obowiązku świadczenia. Jeśli natomiast dłużnik ma wątpliwości co do powinności świadczenia, przesłanka nie jest spełniona. W orzecznictwie wielokrotnie wskazano, że nawet bardzo poważne wątpliwości co do obowiązku spełnienia świadczenia nie mogą być utożsamiane z pozytywną wiedzą dłużnika o braku powinności spełnienia świadczenia. wymaganą treścią art. 411 pkt 1 k.c. (por. wyrok SA w Warszawie z dnia 5 grudnia 2012r. VI ACa 745/12, LEX nr 1293076, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 kwietnia 2002r. ICKN 1500/99, LEX nr 1172462). Nie można skutecznie twierdzić, że powód wiedział o nieistnieniu zobowiązania, które spełniał, skoro kwestia jego istnienia była między stronami sporna, a w chwili jego spełnienia istniały prawomocne wyroki rozstrzygające o zasadzie odpowiedzialności powoda w sposób dla niego niekorzystny. Fakt, iż powód podtrzymując swoją argumentację złożył na jej podstawie skargę kasacyjną, świadczy jedynie o tym, iż w dalszym ciągu miał poważne wątpliwości co do istnienia zobowiązań zarówno objętych prawomocnym rozstrzygnięciem, jak i jeszcze nie poddanych pod osąd w postępowaniu sądowym. Skarga kasacyjna jest nadzwyczajnym środkiem odwoławczym, z okoliczności sprawy nie daje się natomiast wywieść, że powód pozostawał w usprawiedliwionym przekonaniu, że dojdzie do jej uwzględnienia.

U podstaw regulacji zawartej w art. 411 pkt 1 k.c. jest założenie, że skoro świadczący wiedział, że nie jest zobowiązany, to nie działał w zamiarze zwolnienia się ze zobowiązania, a stąd nie jest mu potrzebna ochrona. Nie można natomiast uznać, że powód dokonując zapłaty nie działał z zamiarem zwolnienia się ze zobowiązania. Wręcz przeciwnie, prawomocne wyroku dotyczące analogicznych pod względem faktycznym i prawnym roszczeń, odmowa uwzględnienia jego stanowiska co do powstania odpowiedzialności z gwarancji, wezwanie go do zapłaty mimo wniosku o wstrzymanie się z czynnościami egzekucyjnymi do czasu rozpoznania skargi kasacyjnej, spowodowały, że powód nie chcąc narazić się na dalsze procesy, koszty postępowania i odsetki, spełnił roszczenie zgodnie z żądaniem. Nie ma znaczenia czy pozwany nosił się z ponownym wystąpieniem przeciwko niemu na drogę sądową. Niezależnie od zamiarów pozwanego w tym zakresie powód mógł obiektywnie się obawiać, że zainicjuje on kolejne sprawy o dalsze należności, gdyż wynikało to z treści wezwania do zapłaty, które pozwany wystosował do powoda już po wydaniu prawomocnych wyroków przez Sąd Apelacyjny w Warszawie. Z pisma pozwanego z dnia 2 grudnia 2009 r., które było odpowiedzią na prośbę powoda o wstrzymanie działań egzekucyjnych wprost wynika, że Izba Celna w stosunku do pozostałych spraw (a więc nie objętych prawomocnymi wyrokami), będzie występowała z powództwem do sądu (k.115 akt). Nadto niewątpliwie powód chciał uniknąć znacznych odsetek związanych z brakiem uregulowania należności w terminie wyznaczonym w wezwaniu.

Przedstawione okoliczności i argumenty, zdaniem Sądu Apelacyjnego nakazują uznać, że powód nie znajdował się w stanie faktycznym i prawnym, który uzasadniałby przyjęcie, iż wiedział o braku po jego stronie obowiązku świadczenia.

W zakresie oceny prawnej żądania należy dodać, iż nienależne świadczenie może być przedmiotem roszczenia określonego w art. 410 § 1 k.c. bez konieczności wykazywania, że wzbogaciło ono odbiorcę. W unormowaniu tym ustawodawca bowiem przesądził, że świadczenie nienależne jest źródłem roszczenia zwrotnego. Uzyskanie nienależnego świadczenia wypełnia przesłankę powstania wzbogacenia, a spełnienie tego świadczenia przesłankę zubożenia. Z chwilą spełnienia świadczenia nienależnego powstaje roszczenie kondykcyjne polegające na spełnieniu świadczenia przeciwnego (por. wyrok SN z dnia 9 sierpnia 2012r. V CSK 372/11, LEX nr 1231631 oraz wyrok SA w Katowicach z dnia 24 stycznia 2013r. V ACa 678/12, LEX nr 1282592).

Zgodzić się też należy z Sądem Okręgowym, że skoro zamiarem stron było objęcie ochroną ubezpieczeniową konkretnych długów celnych przyporządkowanych do danej umowy gwarancyjnej, to spełnienie świadczenia po upływie okresu obowiązywania danej umowy, pozostaje w sprzeczności z zasadami współżycia społecznego, a co za tym idzie wyłącza niejako stosowanie art. 411 pkt. 2 k.c. i jednocześnie czyni takie świadczenie nienależnym. Co prawda zarzutów w tym zakresie pozwany w apelacji nie zgłosił, tym samym uznać należy, że argumentacje Sądu I instancji uznał za trafną.

Mając na uwadze powyższe, na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. oraz art. 385 k.p.c. Sad Apelacyjny orzekł jak w sentencji.

W konsekwencji zmiany rozstrzygnięcia co do meritum korekcie podlegało także orzeczenie w przedmiocie kosztów procesu. Sąd Apelacyjny oparł w tym zakresie zgodnie z art. 100 k.p.c. przyjmując, że powód wygrał sprawę w 96,8 % a pozwany w 3,2%. Powód w związku z wniesieniem pierwszego powództwa poniósł łącznie koszty w wysokości 30.967 zł (23.750 zł wpis oraz 7217 zł opłata od pełnomocnictwa i wynagrodzenie pełnomocnika ustalone w stawce minimalnej zgodnie z § 6 pkt 7 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłata za czynności adwokackie(..) Dz. U. Dz.U.2013.461 j.t.), natomiast pozwany poniósł koszt działania pełnomocnika w analogicznej wysokości, stosownie do treści art. 99 k.p.c.). Po wzajemnym rozliczeniu we wskazanym wyżej stosunku, pozwany obowiązany jest zapłacić na rzecz powoda kwotę 29.745 zł, o czym Sąd Apelacyjny orzekł w punkcie I.2 wyroku. Koszty wywołane drugim pozwem to po stronie powoda 90.410 zł wpis i 7217 zł koszt działania pełnomocnika, a po stronie pozwanego – 7217 zł koszt pomocy prawnej. Po wzajemnym rozliczeniu we wskazanym wyżej stosunku zasądzono od pozwanego na rzecz powoda kwotę 94.272 zł, jak w punkcie I.4 wyroku.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na podstawie art. 100 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c. uwzględniając wskazany wyżej zakres, w jakim strony utrzymały się ze swoimi żądaniami. Koszt działania pełnomocników stron to kwoty po 5400 zł, ustalone zgodnie z § 6 ust. 7 w zw. z § 13 ust. 1 pkt 2 w/w rozporządzenia, nadto pozwany poniósł koszt stawiennictwa pełnomocnika w kwocie 1045,04 zł. Po wzajemnym rozliczeniu tych wydatków, na rzecz powoda podlegała zasądzeniu kwota 5.021 zł, o czym orzeczono w punkcie III sentencji.

W oparciu o art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz.U.2010.90.594 j.t.) obciążono powoda obowiązkiem uiszczenia części wpisu od apelacji, w zakresie w jakim powód przegrał sprawę, to jest 3,2% z kwoty 23.750 zł oraz 3,2% z kwoty 90.410 zł, łącznie kwotą 3.662,70 zł.

Wiesława Kaźmierska Danuta Jezierska Eugeniusz Skotarczak