Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 22 marca 2018r.

Sąd Okręgowy we Wrocławiu II Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie następującym:

Przewodniczący - Sędzia SO Beata Burian

Sędziowie: Sędzia SO Grzegorz Karaś (spr.)

Sędzia SO Dorota Stawicka-Moryc

Protokolant: Elżbieta Biała

po rozpoznaniu w dniu 22 marca 2018r. we Wrocławiu

na rozprawie

sprawy z powództwa M. O. (1)

przeciwko (...) Spółka Akcyjna w P.

o zapłatę

na skutek apelacji powódki

od wyroku Sądu Rejonowego dla Wrocławia-Śródmieścia we Wrocławiu

z dnia 14 czerwca 2017r.

sygn. akt IX C 1080/16

I.  oddala apelację;

II.  nie obciąża powódki kosztami postępowania apelacyjnego;

III.  przyznaje od Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego dla Wrocławia-Śródmieścia we Wrocławiu na rzecz adw. J. J. kwotę 1800 zł powiększoną o należny podatek VAT tytułem nieopłaconej pomocy prawnej w udzielonej powódce z urzędu w postępowaniu apelacyjnym.

Sędzia SO Grzegorz Karaś Sędzia SO Beata Burian Sędzia SO Dorota Stawicka-Moryc

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 14 czerwca 2017 r. Sąd Rejonowy dla Wrocławia Śródmieścia oddalił powództwo M. O. (1) przeciwko (...) S.A. z siedzibą w P. o zapłatę.

Wyrok ten Sąd Rejonowy wydał w oparciu o następujący, ustalony w toku procesu stan faktyczny.

W dniu 5 października 2011 r. małżonkowie M. O. (1) i M. O. (2) zawarli z Bankiem (...) S.A. w W. umowę kredytu nr (...)”. Na mocy tej umowy Bank udzielił kredytu (...) z ubezpieczeniem na życie w wysokości 80.000 zł na okres od 5 października 2011 r. do 4 października 2016 r. na sfinansowanie dowolnych potrzeb konsumpcyjnych kredytobiorców (§ 1 pkt 1-2 umowy kredytu). Całkowity koszt kredytu wynosił 32.405,89 zł, łączna kwota wszystkich kosztów związana z kredytem wynosiła 3.200 zł (§ 7 pkt 1-2 umowy kredytu).

Dodatkowym zabezpieczeniem kredytu było ubezpieczenie na życie oferowane przez (...) S.A. w wariancie rozszerzonym. Warunki ubezpieczenia określone zostały w Szczegółowych Warunkach (...) i zostały załączone do umowy kredytu. Ustanowienie dodatkowego zabezpieczenia w postaci ubezpieczenia na życie następowało poprzez podpisanie deklaracji przystąpienia do ubezpieczenia. Ubezpieczenie na życie w wariancie rozszerzonym obejmowało ryzyka: śmierci, trwałej niezdolności do pracy spowodowanej nieszczęśliwym wypadkiem oraz poważnym zachorowaniem. Składka z tytułu ubezpieczenia na życie w wariancie rozszerzonym wynosiła 9.600 zł (§ 8 pkt 2-7). Zgodnie z § 8 pkt 10 umowy kredytu w przypadku zajścia zdarzenia powodującego odpowiedzialność ubezpieczyciela z tytułu ubezpieczenia na życie uprawnionym do świadczenia, za zgodą kredytobiorcy, był Bank. W takim przypadku Bank zaliczał otrzymane świadczenie na spłatę kredytu. W przypadku rezygnacji z ubezpieczenia na życie w okresie korzystania z kredytu lub w przypadku odstąpienia od umowy kredytu lub wcześniejszej spłaty całości lub części kredytu powodującej skrócenie okresu kredytowania – skutkujących zakończenie trwania ochrony ubezpieczeniowej przed terminem, Kredytobiorca miał otrzymać zwrot składki ubezpieczeniowej za niewykorzystany okres ubezpieczenia (§ 8 pkt 17). Kredytobiorcy oświadczyli, że przed zawarciem umowy otrzymali zarówno (...), jak i „Szczegółowe Warunki Grupowego Ubezpieczenia Na Życie Kredytobiorców z dnia 18.03.2010 r.”, stanowiące załączniki do umowy kredytu. W chwili zawarcia umowy kredytu powódka M. O. (1) miała ukończone 72 lata, a współkredytobiorca M. O. (2) 75 lat.

Tego samego dnia każdy z kredytobiorców podpisał deklarację przystąpienia do grupowego ubezpieczenia na życie, na podstawie której strona pozwana (...) S.A. w P. objęła ich ochroną ubezpieczeniową na warunkach grupowego ubezpieczenia na życie kredytobiorców (...).

Początek ochrony ubezpieczeniowej określono na dzień 6 października 2011 r., a okres ubezpieczenia ustalono na 60 miesięcy. Wysokość składki od każdego kredytobiorców ustalono na kwotę 4.800 zł, a suma ubezpieczenia określona została dla każdego z ubezpieczonych po 40.000 zł.

Zgodnie z definicjami pojęć zawartymi w § 2 Szczegółowych Warunków Ubezpieczenia na Życie Kredytobiorców (...) ( dalej: SWU), Ubezpieczycielem było (...) S.A. w P., Ubezpieczającym – Bank zawierający umowę ubezpieczenia na rachunek Ubezpieczonych, a Ubezpieczonym – Kredytobiorca / Współkredytobiorca objęty ochroną ubezpieczeniową z tytułu umowy ubezpieczenia.

Zgodnie z § 4 ust. 3 SWU przedmiotem umowy ubezpieczenia w zakresie ryzyka, o którym mowa w ust. 1 pkt a (tj. śmierci ubezpieczonego) jest ponoszenie przez Ubezpieczyciela ryzyka zajścia wypadku ubezpieczeniowego w postaci śmierci Ubezpieczonego. Jednakże z dniem ukończenia przez Ubezpieczonego 70 roku życia ochrona ubezpieczeniowa zostaje zmodyfikowana poprzez ograniczenie odpowiedzialności Ubezpieczyciela do śmierci Ubezpieczonego wyłącznie w wyniku nieszczęśliwego wypadku oraz rozszerzenie odpowiedzialności Ubezpieczyciela za następujące wypadki: utrata kończyn, utrata mowy, utrata wzroku.

Zgodnie z § 6 ust. 1 SWU w przypadku zajścia wypadku ubezpieczeniowego w postaci śmierci Ubezpieczonego w wyniku nieszczęśliwego wypadku, Ubezpieczyciel wypłaci świadczenie ubezpieczeniowe w wysokości odpowiadającej sumie niespłaconych rat kapitałowych przypadających zgodnie z harmonogramem spłat, w dniu zajścia wypadku ubezpieczeniowego. W sytuacji objęcia ochroną ubezpieczeniową Kredytobiorcy i Współkredytobiorcy, zajście wypadku ubezpieczeniowego u jednego z nich powoduje, iż Ubezpieczyciel zobowiązany jest do wypłaty świadczenia ubezpieczeniowego w wysokości zgodnej z proporcją określoną w deklaracji przystąpienia. Pozostała część niespłaconego kredytu pozostaje do spłaty przez pozostałego Współkredytobiorcę.

Uposażony zobowiązany był do zawiadomienia Ubezpieczyciela o zajściu wypadku ubezpieczeniowego oraz podać przyczynę jego zajścia niezwłocznie, nie później niż w terminie 90-ciu dni kalendarzowych od dnia otrzymania wiadomości o okoliczności jego zajścia. W przypadku naruszenia tego obowiązku – Ubezpieczyciel nie wypłaci świadczenia ubezpieczeniowego bądź jego części. Nie uchybia to możliwości otrzymania przez osobę uprawnioną świadczenia ubezpieczeniowego w przypadku, gdy osoba uprawniona udowodni zasadność i wysokość dochodzonego roszczenia (§ 19 ust. 1 SWU).

Ubezpieczający wskazał Kredytodawcę jako podmiot uposażony do otrzymania świadczenia z umowy ubezpieczenia. W każdym momencie trwania umowy Ubezpieczający mógł dokonać zmiany osoby uposażonej. Przystępując do umowy ubezpieczenia Ubezpieczony wyraził zgodę na wyznaczenie Kredytodawcy jako Uposażonego w ramach umowy ubezpieczenia. Każda zmiana Uposażonego wymagała uprzedniej zgody Ubezpieczonego (§ 22 ust. 1 i 2 SWU).

W dniu 17 grudnia 2011 r. zmarł M. O. (2). Lekarze z Zakładu Opieki Zdrowotnej (...) we W., w którym zmarł M. O. (2) zdiagnozowali u niego: rozsiany proces nowotworowy o nieznanym punkcie wyjścia z przewlekłym niedokrwieniem lewej kończyny dolnej i wyniszczeniem, guz miednicy naciekający talerz kości biodrowej lewej i kość krzyżową, podejrzenie zmian meta w OUN, uogólniony proces miażdżycowy, miażdżycowe i niedokrwienne uszkodzenie mięśnia sercowego, przewlekłą chorobę niedokrwienną serca, utrwalone migotanie przedsionków, nadciśnienie tętnicze, przebyty udar niedokrwienny mózgu z niedowładem połowiczym prawostronnym.

W związku ze śmiercią M. O. (2), pismem z dnia 15 marca 2012 r. powódka zwróciła się do strony pozwanej o zwrot składki ubezpieczeniowej za niewykorzystany okres ochrony ubezpieczeniowej z tytułu ubezpieczenia na życie stanowiącego zabezpieczenie kredytu (...) nr (...) z dnia 5 listopada 2011 r. Strona pozwana, na mocy decyzji z dna 29 marca 2012 r., uznała roszczenie powódki za niezasadne i odmówiła wypłaty świadczenia z tytułu śmierci Kredytobiorcy – M. O. (2), powołując się na zapis § 4 ust. 3 SWU. Powódka dokonywała nieregularnej spłaty rat kredytu. Od zaległych kwot naliczane były odsetki. Pismem z dnia 5 września 2012 r. Bank (...) S.A. wezwał powódkę do zapłaty zaległych rat kredytu wraz z odsetkami oraz kosztami upomnień w terminie 7 dni od dnia otrzymania upomnienia.

Z uwagi na niespłacenie w terminie należności z tytułu udzielonego kredytu (...)pismem z dnia 25 września 2012 r. wypowiedział powódce umowę kredytu. Jednocześnie poinformował, że na dzień 25 września 2012 r. należności Banku z tytułu umowy kredytowej wynoszą łącznie 53.180,29 zł i wezwał ją do zapłaty tych należności.

Obecnie powódka znajduje się w trudnej sytuacji materialnej. W chwili zawierania umowy kredytowej Kredytobiorcy zakładali, że kredyt spłacany będzie przez M. O. (2). Po jego śmierci powódka miała problem ze spłatą kredytu. W związku z zadłużeniem powódki prowadzone było postępowanie egzekucyjne, komornik ściągał miesięcznie ok. 557 zł z emerytury powódki, postępowanie zostało umorzone, a koszty postępowania egzekucyjnego wyniosły 5.300 zł. Naliczane odsetki od niespłaconego roszczenia powodują, że zadłużenie powódki wobec Banku rośnie.

Zaskarżonemu wyrokowi powódka zarzuciła:

1.  naruszenie przepisów postępowania cywilnego mających wpływ na treść rozstrzygnięcia, a mianowicie:

a)  art. 233 § 1 k.p.c. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie a w konsekwencji dokonanie dowolnej, a nie swobodnej oceny zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego oraz przeprowadzenie sprzecznej z zasadami wiedzy i doświadczenia życiowego analizy polegającej na uznaniu, ze materiał dowodowy zgromadzony w sprawie wskazuje, iż jedynym uprawnionym do otrzymania świadczenia z Umowy Ubezpieczenia był wyłącznie Bank (...) S.A. w W., który nie przystąpił do procesu pomimo przypozwania, podczas gdy § 19 ust. 1 „Szczególnych Warunków Grupowego Ubezpieczenia na Życie”, jak również zachowanie Pozwanej, która przez okres od powzięcia wiadomości o wystąpieniu wypadku ubezpieczeniowego w postaci śmierci M. O. (2) do czasu wytoczenia powództwa w korespondencji kierowanej do Powódki w dniu 29 marca 2012 r. jak i do Rzecznika Ubezpieczonych z dnia 27 maja 2016 r. uznawała M. O. (1) jako osobę uprawnioną do otrzymania świadczenia od Ubezpieczyciela co przesądza również o fakcie, że Powódka miała legitymację czynną do wytoczenia niniejszego powództwa,

b)  art. 233 § 1 k.p.c. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie a w konsekwencji dokonanie dowolnej, a nie swobodnej oceny zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego oraz przeprowadzenie sprzecznej z zasadami wiedzy i doświadczenia życiowego analizy polegającej na uznaniu, że kredytobiorcy przed podpisaniem umowy kredytowej w dniu 5 października 2011 r. oświadczyli, że zapoznali się ze „Szczególnymi Warunkami Grupowego Ubezpieczenia na Życie”, bowiem podpisując umowę kredytu oświadczyli własnoręcznym podpisem, iż je otrzymali a zatem mogli się z nimi zapoznać, podczas gdy stoi to w opozycji z zeznaniami powódki oraz faktem, że podpisanie umowy kredytowej - która w § 17 zawiera wzmiankę o zapoznaniu się ze szczególnymi warunkami ubezpieczenia - jak i deklaracji przystąpienia - która w pkt 7 zawiera wzmiankę o zapoznaniu się z warunkami ubezpieczenia - dowodzi wyłącznie tego, że kredytobiorcy się pod nią jedynie podpisali, co nie przesądza jednak o rzeczywistym zapoznaniu ich z warunkami ubezpieczenia a tym samym do wyrażenia świadomej zgody na objęcie ich narzuconymi przez ubezpieczyciela warunkami;

2.  Naruszenie prawa materialnego tj;

a)  naruszenie art. 65 § 1 i 2 k.c. w zw. § 19 ust. 1 „Szczególnych Warunków Grupowego Ubezpieczenia na Życie" poprzez jego błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie polegające na przyjęciu, że na podstawie postanowień „Szczególnych Warunków Grupowego Ubezpieczenia na Życie” Powódka nie jest uprawniona do otrzymania świadczenia z Umowy Ubezpieczenia po ziszczeniu się wypadku ubezpieczeniowego w postaci śmierci męża - M. O. (2), podczas gdy prawidłowa wykładnia w/w artykułu i paragrafu, jak również zachowanie Ubezpieczyciela, który przez okres od powzięcia wiadomości o śmierci M. O. (2) do czasu wytoczenia powództwa w korespondencji kierowanej do Powódki w dniu 29 marca 2012 r. jak i do Rzecznika Ubezpieczonych z dnia 27 maja 2016 r. uznawał M. O. (1) jako osobę uprawnioną do otrzymania świadczenia a z którego to obowiązku Ubezpieczyciel nie wywiązał się do chwili obecnej,

b)  art. 808 § 5 k.p.c w zw. z art. art. 385 ^{( 1)} § 1 k.c. przez ich niezastosowanie a w konsekwencji ustalenie, że § 4 pkt 3 zd. 2 szczegółowych warunków grupowego ubezpieczenia na życie kredytobiorców „(...)" o treści „jednakże z dniem ukończenia przez ubezpieczonego 70 roku życia ochrona ubezpieczeniowa zostaje zmodyfikowana poprzez ograniczenie odpowiedzialności Ubezpieczyciela do śmierci Ubezpieczonego wyłącznie w wyniku nieszczęśliwego wypadku” nie jest klauzulą abuzywną, podczas gdy materiał dowodowy zebrany w sprawie wskazuje, że jest to klauzula niedozwolona w rozumieniu art. 385' § 1 k.c. jako sprzeczna z dobrymi obyczajami i rażąco naruszająca interesy Powódki a tym samym jest bezskuteczna,

c)  art. 805 § 1 k.c. poprzez jego niezastosowanie i oddalenie powództwa, podczas gdy Pozwany Ubezpieczyciel był zobowiązany w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa spełnić świadczenie w razie zajścia przewidzianego w umowie wypadku - jakim była śmierć ubezpieczonego M. O. (2) - na rzecz M. O. (1) a czego do chwili obecnej nie uczynił.

Mając na uwadze powyższe zarzuty powódka wniosła o:

1.  zmianę zaskarżonego wyroku w całości i zasądzenie od Pozwanego na rzecz powódki kwoty 57.782,27 zł wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty;

2.  uznanie, że postanowienie zawarte w § 4 pkt 3 zd. 2 szczegółowych warunków grupowego ubezpieczenia na życie kredytobiorców „(...)” o treści „jednakże z dniem ukończenia przez ubezpieczonego 70 roku życia ochrona ubezpieczeniowa zostaje zmodyfikowana poprzez ograniczenie odpowiedzialności Ubezpieczyciela do śmierci Ubezpieczonego wyłącznie w wyniku nieszczęśliwego wypadku” stanowi klauzulę niedozwoloną w rozumieniu art. 385 ^{( 1)} § 1 k.c. jako sprzeczną z dobrymi obyczajami i rażąco naruszającą interesy Powódki a tym samym jest bezskuteczne;

3.  przyznanie kosztów pomocy prawnej udzielonej przez pełnomocnika ustanowionego z urzędu za obie instancje.

Powódka wniosła także o dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z dokumentu w postaci pisma z Banku (...) S.A. z/s w W. III Oddział we W. z dnia 28 listopada 2016 r. na okoliczność nieposiadania przez M. O. (1) żadnych zobowiązań wobec tego Banku.;

Strona pozwana wniosła o oddalenie apelacji i zasądzenie na jej rzecz kosztów postępowania apelacyjnego.

Sąd Okręgowy zważył co następuje.

Apelacja powódki nie zasługiwała na uwzględnienie i podlegała oddaleniu. Sąd Okręgowy w całości podzielił ustalenia faktyczne, dokonane w sprawie przez Sąd Rejonowy, czyniąc je jednocześnie podstawą swojego rozstrzygnięcia. Sąd Rejonowy w wyniku prawidłowo przeprowadzonego postępowania dowodowego, ustalił wszystkie istotne dla rozstrzygnięcia sprawy fakty, które znajdowały odzwierciedlenie w całokształcie zaoferowanego przez strony materiału dowodowego. Sąd Okręgowy ustalenia stanu faktycznego dokonane przez Sądu Rejonowy przyjmuje za własne. Jednocześnie na podstawie tak przeprowadzonego postępowania dowodowego i zgromadzonych dowodów, Sąd Rejonowy wywiódł trafne wnioski i oceny prawne, które Sąd Okręgowy w całości podziela i aprobuje. Sąd Rejonowy w sposób pełny wyjaśnił przesłanki, jakimi kierował się przy interpretacji obowiązujących przepisów prawa na podstawie, których wydał zaskarżone orzeczenie. Argumenty Sądu Rejonowego zawarte w uzasadnieniu jako słuszne i znajdujące uzasadnienie w stanie faktycznym i prawnym są w pełni aprobowane przez Sąd Okręgowy.

Odnosząc się do apelacji powódki stwierdzić należy, że w ocenie Sądu Okręgowego zarzuty apelacyjne były bezzasadne.

Na wstępie rozważań podkreślić należy, że Powódka i jej mąż M. O. (2) mimo, że byli współkredytobiorcami zawarli dwie odrębne umowy ubezpieczenia podpisując odrębne deklaracje przystąpienia do umowy (k. 20 i 21). Każdy z kredytobiorców zawierał odrębne ubezpieczenie dotyczącej ubezpieczenia na życie jego osoby. Zatem sytuację każdego z ubezpieczonych należy traktować indywidualnie niezależnie od faktu, że byli współkredytbiorcami. Istotnym dla rozstrzygnięcia było więc ustalenie jaki podmiot był uposażony z tytułu ubezpieczenia i uprawniony do dochodzenia i otrzymania odszkodowania w przypadku zajścia okoliczności uzasadniającej wypłatę odszkodowania. W ocenie Sądu Okręgowego Sąd Rejonowy dokonał trafnej oceny, że podmiotem uposażonym z tytułu umowy ubezpieczenia był Bank nie zaś powódka.

Pierwszy zarzut apelacyjny dotyczył naruszenia prawa procesowego tj. art. 233 § 1 k.p.c. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie a w konsekwencji dokonanie dowolnej oceny zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego i uznanie przez Sąd Rejonowy, że jedynym uprawnionym do otrzymania świadczenia z Umowy Ubezpieczenia był wyłącznie Bank (...) S.A. oraz, że kredytobiorcy przed podpisaniem umowy kredytowej zapoznali się ze „Szczególnymi Warunkami Grupowego Ubezpieczenia na Życie”.

Zarzut naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. uznać należy za nieuzasadniony Do naruszenia tego przepisu mogłoby dojść tylko wówczas gdyby wykazane zostało, że doszło do uchybienia podstawowym regułom odnoszącym się do oceny wiarygodności i mocy poszczególnych dowodów czyli regułom logicznego myślenia, należytego kojarzenia faktów oraz zasadom doświadczenia życiowego. Tymczasem ocenie dowodów dokonanej przez Sąd I instancji nie sposób zarzucić tego rodzaju uchybień. Nie uczynił tego także skutecznie apelujący, gdyż w ramach zarzutu naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. w istocie kwestionuje on wnioski prawne wysnute przez Sąd. De facto również istotne okoliczności faktyczne związane z treścią zawartej umowy nie są sporne. Sporna pozostaje ich ocena prawna, a to uzasadnia wyłącznie zarzuty naruszenia prawa materialnego. Prawidłowość zastosowania i wykładni prawa materialnego Sąd Okręgowy zobligowany zresztą jest, w granicach zaskarżenia, skontrolować z urzędu. Reasumując ten wątek stwierdzić zatem trzeba, iż ustalenia faktyczne Sądu Rejonowego jako właściwe, będące wynikiem oceny zgromadzonego materiału dowodowego zgodnej z art. 233 § 1 k.p.c. i niepodważonej przez apelującego zostały dokonane prawidłowo.

W ocenie Sąd Okręgowego zarzut rzekomo błędnego ustalenia, że jedynym uprawnionym do otrzymania świadczenia z Umowy Ubezpieczenia był wyłącznie Bank (...) był bezzasadny. Sąd Rejonowy dokonał prawidłowego ustalenia, że ubezpieczony M. O. (2) jako jedyny podmiot uprawniony do otrzymania odszkodowania wskazał Bank (...) S.A. Fakt ten wynika bezpośrednio z treści przedłożonych przez strony dokumentów w postaci umowy kredytowej i Szczególnych Warunków Grupowego Ubezpieczenia na Życie. Wskazanie podmiotu uprawnionego do otrzymania odszkodowania wynika w sposób jednoznaczny z treści tych dokumentów, a powódka nie wykazała, by ubezpieczony kiedykolwiek zmienił wskazanie podmiotu upoważnionego.

Powódka upatrywała wskazania jej jako osoby upoważnionej w treści pisma strony pozwanej z dnia 27 maja 2016 r. oraz przelewie na jej rachunek części składki opłaconej przez ubezpieczonego M. O. (2). Jak jednak wynika z treści pisma pozwanego z dnia 29 marca 2012 (k. 26) wbrew twierdzeniom powódki zarzutom apelacji strona pozwana nie traktowała pozwanej jako osoby uprawnionej do wypłaty odszkodowania. Należy także podkreślić że w piśmie powódki z dnia 15.03.2012 r. (k. 17) kierowanym do strony pozwanej powódka sama jako beneficjenta wskazywała (...) i żądała przelania świadczenia na rzecz nie swoją lecz kredytobiorcy, wnosząc jedynie o poinformowanie jej o wysokości wypłaconej kwoty.

Także bezzasadne było twierdzenie powódki, że strona pozwana rzekomo przelała powódce nadpłaconą składkę ubezpieczenia zmarłego męża. Podkreślenia wymaga, że powódka nie przedstawiła dowodu na tę okoliczność a nadto w toku postępowania przed Sądem Rejonowym strona pozwana oświadczyła, że zwróciła składkę na nie na rzecz powódki lecz na rzecz uprawnionego banku, co powódka w toku procesu przyznała.

Drugim zarzutem w obrębie zarzutu naruszenia prawa procesowego było błędne zdaniem powódki przyjęcie, że w chwili zawierania umowy doręczono jej i mężowi Szczególnych Warunków Grupowego Ubezpieczenia na Życie, przez co warunki te ubezpieczonych nie wiązały. Zarzut ten był w ocenie Sadu Okręgowego bezzasadny. Po pierwsze dlatego, że powódka i jej mąż oświadczyli na piśmie, że zapoznała się z (...) stąd też dowód z jej przesłuchania na okoliczność, że ich nie otrzymała, należy uznać za dowód ponad osnowę dokumentu. Nadto z okoliczności sprawy wynika, że powódka zapoznała się lub miała możliwość zapoznania się z (...) bowiem sama powódka dołączyła ten dokument do pozwu (k. 27) i a ponadto na te (...) sama powoływała się w piśmie do pozwanego z dnia 15.03.2012 r. (k. 25). Okoliczności te wskazują jednoznacznie, że powódka i jej mąż zapoznali się lub mieli możliwość zapoznania się z (...) a co za tym warunku te były częścią postanowień umownych stron.

Wszystkie te okoliczności jednoznacznie skazują, że Sąd Rejonowy doszedł do prawidłowego wniosku uznając, że jedynym podmiotem uprawnionym otrzymania odszkodowania i jego ewentualnego dochodzenia przed sądem na podstawie umowy zawartej przez na rzecz ubezpieczonego M. O. (2) był Bank (...) S.A. Ustalenie to prowadzić musiało do jednoznacznego wniosku, że powódka nie miała legitymacji procesowej czynnej do wytoczenia niniejszego powództwa, co z kolei skutkować musiało oddaleniem powództwa w całości. Z tego też powodu wobec prawidłowego ustalenia przez Sąd Rejonowy braku po stronie powódki legitymacji procesowej rozpoznawanie pozostałych zarzutów w niniejszym procesie było zbędne.

Wobec braku po stronie powódki legitymacji procesowej czynnej do wytoczenia powództwa i zasadnego oddalenia powództwa na tej podstawie, jedynie na marginesie i dla porządku wspomnieć należy, że zarzuty naruszenia prawa materialnego podnoszone w apelacji były także bezzasadne.

Pierwszy w tym zakresie zarzut naruszenia art. 65 § 1 i 2 k.c. w zw. § 19 ust. 1 (...) poprzez jego błędne przyjęcie, że Powódka nie jest uprawniona do otrzymania świadczenia z Umowy po swoim mężu został omówiony powyżej. Brak uprawnienia powódki do otrzymania świadczenia pozbawiał jej legitymacji procesowej czynnej do dochodzenia objętego pozwem roszczenia co stanowiło samoistną podstawę do jego oddalenia.

Drugi w zakresie naruszenia prawa materialnego zarzut apelacyjny dotyczył naruszenia art. 808 § 5 k.p.c w zw. z art. 385 ¹ § 1 k.c. przez ich niezastosowanie a w konsekwencji ustalenie, że § 4 pkt 3 zd. 2 (...) o treści „jednakże z dniem ukończenia przez ubezpieczonego 70 roku życia ochrona ubezpieczeniowa zostaje zmodyfikowana poprzez ograniczenie odpowiedzialności Ubezpieczyciela do śmierci Ubezpieczonego wyłącznie w wyniku nieszczęśliwego wypadku” nie jest klauzulą abuzywną. Zarzut ten w ocenie Sądu Okręgowego był oczywiście bezzasadny i wynikał z niezrozumienia przesłanek zastosowania art. 385 ¹ § 1 k.c. Należy przypomnieć, że zgodnie z art. 385 ¹ § 1 k.c. postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nieuzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny. W rozpoznawanej sprawie jak już wcześniej wyjaśniono umowa będąca przedmiotem sporu nie była umową dotyczącą powódki lecz jej zmarłego męża, natomiast powódka nie była osobą uprawnioną do żądania zapłaty odszkodowania. Tym samym powódka nie posiada także legitymacji do żądania stwierdzenia abuzywności umowy, której nie jest stroną, ani na podstawie której jest uprawniona do odszkodowania.

Niezależnie od braku legitymacji po stronie powódki i jedynie na marginesie stwierdzić należy, że zgodnie z art. 385 ¹ § 1 k.c. badaniu pod kontem abyzywności podlegają jedynie te postanowienia umowy, które nie odnoszą się do głównych świadczeń stron. Zatem ustawodawca w art. 385 ¹ § 1 k.c. wprowadził wyłączenie ochrony konsumenta w odniesieniu do postanowień dotyczących głównych świadczeń stron, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny, nawet jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając interesy konsumenta. W tym przypadku można przyjąć domniemanie, że kwestie zawarte w tych klauzulach zostały - jako istotne elementy umowy - uzgodnione indywidualnie pomiędzy stronami umowy.

W ocenie Sądu Okręgowego świadczeniem głównym jest będące podstawą wypłaty odszkodowania, określenie w umowie tzw. wypadku ubezpieczeniowego czyli okoliczności powodujących obowiązek wypłaty odszkodowania. Zakres treści świadczenia zakładu ubezpieczeń obejmuje nie tylko samą wysokość odszkodowania ale także m.in. warunki udzielania ochrony ubezpieczeniowej i jej zakres, takie jak wyłączenia odpowiedzialności ubezpieczyciela, obowiązki ubezpieczającego. Nie można bowiem w ramach sądowego badania abuzywności klauzuli umownej modyfikować zakresu ubezpieczenia.

Bezspornie w rozpoznawanej sprawie było, że zgodnie bowiem z treścią § 4 ust. 3 zdanie drugie (...), z dniem ukończenia przez ubezpieczonego 70 roku życia ochroną ubezpieczeniową objęta została wyłącznie śmierć w wyniku nieszczęśliwego wypadku. Z okoliczności sprawy wynika natomiast, że śmierć męża powódki nie była skutkiem nieszczęśliwego wypadku. Z dokumentacji medycznej – analizy zgonu, zgromadzonej w aktach sprawy (k. 24) wynika bowiem jednoznacznie, że zgon ubezpieczonego kredytobiorcy nastąpił w związku z następstwem i konsekwencjami licznych chorób, m.in. rozsianego procesu nowotworowego, czy też schorzeń układu sercowo naczyniowego, czego niewątpliwie nie można uznać za śmierć w wyniku nieszczęśliwego wypadku.

Skoro więc w rozpoznawanej sprawie nie zachodziły określone w (...) okoliczności skutkujące powstaniem obowiązku odszkodowawczego, które to okoliczności były objęte zakresem świadczenia głównego, zatem nie można ich badać pod kątem ewentualnej abuzywności. Rozważania te czynione były jednak jedynie na marginesie i nie miały jakiegokolwiek znaczenia dla rozstrzygnięcia wobec prawidłowego uznania braku legitymacji procesowej po stronie powódki.

Wobec ustaleń dokonanych powyżej bezzasadny był także trzeci zarzut z zakresu zarzutu naruszenia prawa materialnego tj. naruszenia art. 805 § 1 k.c. poprzez jego niezastosowanie i oddalenie powództwa, bowiem jak wyżej wskazano strona pozwana nie była zobowiązana do spełnienia jakiegokolwiek świadczenia na rzecz M. O. (1).

Mając powyższe na względzie na podstawie art. 385 KPC apelacja jako bezzasadna został oddalona.

O kosztach orzeczono na postawie art. 102 KPC z uwagi na ciężką sytuację materialną powódki.

Wysokość stawki adwokata z urzędu w oparciu o (§ 8 ust 6 w zw. z § 4 ust. 3 i § 16 ust 1 pkt 1 Rozporządzenia MS z 3.10.2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu)

SSO Grzegorz Karaś SSO Beata Burian SSO Dorota Stawicka-Moryc

ZARZĄDZENIE

1.  odnotować,

2.  odpis doręczyć pełnomocnikowi pozwanego,

3.  po wykonaniu akta SR