Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 09 marca 2018 r.

Sąd Okręgowy w Poznaniu Wydział I Cywilny

w składzie :

Przewodniczący : SSO Agnieszka Wieczorek

Protokolant: st.prot.sąd. Agnieszka Krzyżaniak

po rozpoznaniu w dniu 28 lutego 2018 r. w Poznaniu

sprawy z powództwa B. (...) (...)

(...)

(...)z siedzibą w W.

przeciwko B. S., I. S. (1)

o zapłatę

1.  zasądza od pozwanych B. S. i I. S. (1) solidarnie na rzecz powoda B. (...) (...) z siedzibą w W. kwotę 1.354.190,00 zł ( słownie: jeden milion trzysta pięćdziesiąt cztery tysiące sto dziewięćdziesiąt złotych ) z zastrzeżeniem prawa pozwanych B. S. i I. S. (1) do powoływania się w toku postępowania egzekucyjnego na ograniczenie ich odpowiedzialności do nieruchomości, dla której Sąd Rejonowy w W. prowadzi księgę wieczysta (...) oraz prawa pozwanego B. S. do powoływania się w toku postępowania egzekucyjnego na ograniczenie jego odpowiedzialności do nieruchomości, dla której Sąd Rejonowy w W. prowadzi księgę wieczystą (...);

2.  kosztami postępowania obciąża pozwanych w całości i zasądza od nich solidarnie na rzecz powoda kwotę 78.527,00 zł.

A. Wieczorek

UZASADNIENIE

Powód B. (...) (...)z siedzibą w W. pozwem z dnia 9 listopada 2017 r. wniósł do Sądu Okręgowego w Poznaniu o zasądzenie solidarnie od pozwanych B. S. i I. S. (1) nakazem zapłaty kwoty 1.354.190,00 zł, z zastrzeżeniem prawa pozwanych do powoływania się w toku postępowania egzekucyjnego na ograniczenie ich odpowiedzialności do nieruchomości dla których Sąd Rejonowy w. (...), Wydział IV Ksiąg Wieczystych prowadzi księgi wieczyste nr (...). Jednocześnie powód wniósł o zasądzenie od pozwanego na jego rzecz kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego w kwocie 7.200,00 zł, wraz z opłatą skarbową od udzielonego pełnomocnictwa w kwocie 17,00 zł. W przypadku gdyby sprawa była rozpoznana w postępowaniu zwykłym powód wniósł o zasądzenie od pozwanych solidarnie kwoty 1.354.190,00 zł z zastrzeżeniem prawa pozwanych do powoływania się w toku postępowania egzekucyjnego na ograniczenie ich odpowiedzialności do nieruchomości dla których Sąd Rejonowy w W. (...), Wydział IV Ksiąg Wieczystych prowadzi księgi wieczyste nr (...). Jednocześnie powód wniósł o zasądzenie od pozwanych solidarnie na jego rzecz kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego w kwocie 10.800,00 zł, wraz z opłatą skarbową od udzielonego pełnomocnictwa w kwocie 17,00 zł oraz przeprowadzenia rozprawy również pod nieobecność powoda.

Uzasadniając swoje stanowisko powód wskazał, że pozwany B. S., prowadzący wówczas działalność gospodarczą: Ubojnię (...), (...) -Handel – (...) zawarł w dniu 8 sierpnia 2003 r. z Bankiem (...) S.A. z siedzibą we W. (dalej: Bankiem) umowę kredytu inwestycyjnego preferencyjnego numer (...). Spłatę wierzytelności zabezpieczała hipoteka umowna łączna kaucyjna w wysokości do kwoty 2.600.000,00 zł na nieruchomościach, dla których Sąd Rejonowy wW. (...), Wydział IV Ksiąg Wieczystych prowadzi księgi wieczyste nr (...) (we wspólności majątkowej małżeńskiej pozwanych) oraz (...) (własność pozwanego). W dniu 8 sierpnia 2003 r. pozwana I. S. (1) zawarła z Bankiem umowę poręczenia spłaty ww. kredytu. Do umowy kredytu zawierane były aneksy w dniu 20 lipca 2005 r. i 15 lutego 2006 r. Z uwagi na niedotrzymanie przez pozwanego warunków umowy, polegające na zaprzestaniu spłaty rat, Bank pismem z dnia 12 czerwca 2006 r. wypowiedział umowę kredytu. W dniu 31 października 2006 r. Bank wystawił bankowe tytuły egzekucyjne przeciw pozwanemu B. S. (nr (...)) oraz pozwanej I. S. (2) (nr (...)), każdy na łączną kwotę 1.521.622.11 zł, z zastrzeżeniem prawa do naliczania dalszych odsetek umownych w wysokości określonej w BTE, liczonych od dnia jego wystawienia do dnia zapłaty. Sąd Rejonowy w W. postanowieniem z dnia 7 marca 2007 r. opatrzył BTE przeciw pozwanemu B. S.. Natomiast Sąd Rejonowy w Świebodzinie postanowieniem z dnia 19 września 2007 r. klauzulą wykonalności opatrzył BTE przeciw pozwanej I. S. (1).

Wobec braku spłaty zadłużenia wierzytelność wynikająca z ww. umowy kredytu została sprzedana na rzecz powoda na mocy umowy sprzedaży wierzytelności zawartej z Bankiem (...) S.A. w dniu 30 września 2016 r. Powód nabył wierzytelność w łącznej kwocie 2.846.384,04 zł. Na podstawie ww. umowy cesji oraz aneksu nr (...) z dnia 24 października 2016 r. do tejże umowy na nabywcę przeszły również wszelkie związane z tymi wierzytelnościami prawa, w tym zwłaszcza roszczenia o dalsze należne odsetki, a także prawa wynikające z umów prawnego zabezpieczenia, w tym szczególności roszczenia z umów prawnego zabezpieczenia.

Łączna wysokość wierzytelności przysługującej powodowi wobec pozwanych na dzień 31 maja 2016 r. została stwierdzona wykazem wierzytelności wchodzącym w skład portfela – załącznik nr 2 do umowy cesji oraz do aneksu 1 i wynosiła: 1.354.190,00 zł tytułem kapitału, 59.124,43 zł tytułem odsetek umownych, 1.408.665,24 zł tytułem odsetek karnych oraz 23.619,81 zł tytułem kosztów.

Powód pismem z dnia 5 maja 2017 r. powiadomił pozwanego o nabyciu wierzytelności i wezwał go do dobrowolnej zapłaty objętej cesją należności głównej wraz ze skapitalizowanymi na dzień wezwania odsetkami ustawowymi, w terminie do dnia 12 maja 2017 r. Pismami z dnia 5 maja 2017 r. i 31 sierpnia 2017 r. powód poinformował pozwaną jako poręczyciela i dłużnika rzeczowego, o niewykonaniu przez pozwanego zobowiązań i wezwał do dobrowolnej zapłaty objętej cesją należności głównej w terminie do dnia 8 września 2017 r.

Uznając żądanie pozwu za zasadne Sąd Okręgowy w Poznaniu wydał w dniu 8 grudnia 2017 roku nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym (k. 122).

Sprzeciw od powyższego nakazu zapłaty wnieśli pozwani pismem z dnia 8 stycznia 2018 r. zaskarżając go w całości i wnosząc o oddalenie powództwa w całości. Wnieśli także o zasądzenie od powoda na rzecz każdego z pozwanych kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Uzasadniając swoje stanowisko pozwani zaprzeczyli wszystkim twierdzeniom powoda i podnieśli zarzut bezskuteczności umowy cesji przelewu wierzytelności z dnia 30 września 2016 r. wobec nieobjęcia oświadczeniem woli stron umowy załącznika nr 2 do wyżej wskazanej umowy cesji oraz załącznika nr 2 do aneksu nr 1 do wyżej wskazanej umowy. W uzasadnieniu wskazali iż zawarta przez nich umowa kredytu nie była precyzyjnie wskazana w umowie cesji z dnia 30 września 2016 r., ponadto wytknęli brak zaparafowania załącznika nr 2 do aneksu nr 1 do umowy z dnia 30 września 2016 r. oraz niewłaściwe określenie pozycji hipoteki w księgach wieczystych.

Z ostrożności procesowej pozwani zakwestionowali również wysokość roszczenia powoda, gdyż zaprzeczyli jakoby byli dłużnikami zbywcy wierzytelności i podnieśli iż powództwo oparte jest jedynie na oświadczeniach Banku o istnieniu zadłużenia. Wskazali również, że BTE jest jedynie dokumentem prywatnym, a więc dowodzi wyłącznie tego, że osoby, które go podpisywały złożyły zawarte w nim oświadczenie, a zatem prawdziwość takiego dokumentu powinna stosownie do art. 253 zd. 2 k.p.c. udowodnić strona, która się niego powołuje.

Ponadto pozwani podnieśli zarzut przedawnienia wobec części roszczenia powoda, wskazując iż w skład „kwoty kapitału” dochodzonego przez powoda w kwocie 1.354.190,00 zł zgodnie z treścią wypowiedzenia umowy kredytu z dnia 12 czerwca 2006 r. znajdują się świadczenia uboczne, których nie dotyczy ochrona przed zarzutem przedawnienia wskazana w art. 77 u.k.w.h., a należność główna wynosiła 1.250.040 zł.

W piśmie z dnia 8 lutego 2018 r. powód w odpowiedzi na sprzeciw od nakazu zapłaty w całości podtrzymał żądania pozwu, zakwestionował podniesiony przez pozwanych zarzut braku legitymacji czynnej po stronie powoda i załączył umowę cesji z dnia 30 września 2016 r. wraz z załącznikami oraz aneksem nr 1 z dnia 24 października 2016 r. wraz z załącznikami. Powód twierdził, iż zgodnie z załączonymi dokumentami skutecznie nabył wierzytelność wobec pozwanych, a wierzytelności te zostały w sposób wystarczający zindywidualizowane (nr umowy, kwota wierzytelności, dane osobowe dłużników itd.). Podkreślił również, że ewentualny brak parafki na załączniku do umowy nie ma jakiegokolwiek znaczenia dla skuteczności przelewu. Powód wskazał ponadto na fakt, że pozycje wpisów hipotek w księgach wieczystych są prawidłowe i nie były kwestionowane przez pozwanych. W ocenie powoda, w świetle przedstawionych w sprawie dokumentów również zarzuty pozwanych w zakresie wysokości roszczenia powoda pozostają całkowicie gołosłowne i nieuzasadnione. Powód podkreślił również, że pozwem w niniejszym postępowaniu dochodzi od pozwanych zapłaty jedynie części należności obejmującej nieuregulowany kapitał w kwocie 1.354.190,00 zł. Powód uznał zarzut przedawnienia roszczenia na niezasługujący na uwzględnienie wskazując na treść art. 104 u.k.w.h., regulującego kwestie hipotek kaucyjnych, który w brzmieniu obowiązującym do dnia 20 lutego 2011 r. stanowił przepis szczególny w stosunku do art. 77 u.k.h.w.

Na rozprawie, która odbyła się w dniu 28 lutego 2018 r. pełnomocnik powoda wnosił jak do tej pory, a w szczególności jak w piśmie z dnia 8 lutego 2018 r. oraz okazał oryginał umowy przelewu wierzytelności i aneksu nr 1 wraz z załącznikami do nich.

Pełnomocnik pozwanych wnosił jak w sprzeciwie, kwestionując legitymację procesową powoda, wynikającą z braku podpisu zbywcy na załączniku do aneksu umowy przelewu wierzytelności, a stanowiącym wykaz przelewanych wierzytelności. Zdaniem pełnomocnika pozwanych jedynym przedstawionym przez powoda dokumentem stanowiącym o wysokości zobowiązania jest bankowy tytuł egzekucyjny, który w obecnym porządku prawnym stanowi jedynie dokument prywatny i nie jest on poparty żadnym wyliczeniem. Ponadto poddał w wątpliwość umocowanie pracowników banku do podpisania bankowego tytułu egzekucyjnego. Pełnomocnik pozwanych nie składał dalszych wniosków dowodowych, wskazał jednocześnie na brak sformułowania przez powoda wniosków dowodowych w treści samego pozwu.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 8 sierpnia 2003 r. pozwany B. S., prowadzący wówczas działalność gospodarczą: Ubojnię (...), (...) -Handel – (...) zawarł z Bankiem (...) S.A. z siedzibą we W. umowę kredytu inwestycyjnego preferencyjnego numer (...). Bank udzielił pozwanemu na jego wniosek kredytu w łącznej wysokości 1.500.000 zł, a pozwany zobowiązał się do jej spłaty na warunkach wskazanych w umowie. Pozwany zobowiązał się do spłaty zadłużenia w 72 ratach płatnych zgodnie z harmonogramem spłat, których wysokość wynosiła 20.830 zł, z wyjątkiem ostatniej raty, która wynosiła 21.070 zł (§ 3.7 umowy).

Zabezpieczenie wierzytelności Banku z tytułu udzielonego kredytu stanowiły:

a)  hipoteka umowna łączna kaucyjna w wysokości do kwoty 2.600.000,00 zł na nieruchomości położonej w K., należącej do B. i I. S. (1), dla której Sąd Rejonowy w W., Wydział IV Ksiąg Wieczystych prowadzi księgi wieczyste nr (...) (we wspólności majątkowej małżeńskiej pozwanych) oraz (...) (własność pozwanego) wraz z cesją polis ubezpieczeniowych;

b)  poręczenie pozwanej I. S. (1) (współmałżonka kredytobiorcy) – na podstawie umowy poręczenia z dnia 8 sierpnia 2003 r. zawartej między pozwaną a Bankiem,

c)  cesja należności z umowy dostawy z dnia 21 lipca 2003 r. zawartej pomiędzy kredytobiorcą a S. Zakładem (...) „B. i Spółka” Sp. Z o.o.

d)  przewłaszczenie na maszynach i urządzeniach na łączną kwotę 800.000 zł wraz ze zgodą ubezpieczyciela na dalsze trwanie umowy ubezpieczenia.

Do umowy kredytu z dnia 8 sierpnia 2003 r. zawarty został w dniu 20 lipca 2005 r. aneks nr 1 zmieniający udział w spłacie odsetek między pozwanym a Agencją Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (§ 3.04 ust. 3 umowy). W dniu 15 lutego 2006 r. zawarty został aneks nr 2 przesuwający termin płatności dwóch rat kredytu na późniejszy termin, w pozostałej części harmonogram nie uległ zmianie oraz zmieniającą zabezpieczenie umowy w zakresie przewłaszczenia na zabezpieczenie mienia ruchomego i ustanowienia na nim zastawu rejestrowego (§ 4.01 ust. 2 umowy).

Z uwagi na to, że pozwany nie regulował terminowo swoich zobowiązań, Bank wypowiedział pozwanemu zawartą z nim umowę i wezwał go do spłaty należności, pismem z dnia 12 czerwca 2006 r. powodując tym samym wymagalność roszczenia w całości.

Pozwany jednak w dalszym ciągu nie podejmował spłaty zadłużenia, dlatego też Bank wystawił w dniu 31 października 2006 r. przeciwko pozwanemu Bankowy Tytuł Egzekucyjny nr (...) na kwotę należności głównej 1.521.622,11 zł, na którą składały się:

1)  kwota 1.354.190 zł z tytułu niespłaconego kredytu (kapitał),

2)  kwota 59.124,43 zł z tytułu odsetek umownych od kredytu za okres od 20.02.2006 r. do 31.10.2006 r. (dzień wystawienia BTE),

3)  kwota 108.307,68 zł tytułem kwoty części oprocentowania podlegającej zwrotowi na rzecz Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa za okres od 30.09.2003 r. do 30.01.2006 r.

oraz kwota 22.123,12 zł tytułem odsetek ustawowych naliczonych od należności wskazanej w pozycji 3, naliczonych za okres od dnia 31.03.2003 do dnia 30.10.2006 r.

Bank uzyskał na powyższy BTE klauzulę wykonalności nadaną postanowieniem Sądu Rejonowego w W. (...) z dnia 7 marca 2007 roku (sygn. akt:(...)).

Bank wystawił w dniu 31 października 2006 r. przeciwko pozwanej Bankowy Tytuł Egzekucyjny nr (...) na kwotę należności głównej 1.521.622,11 zł, na którą składały się:

1)  kwota 1.354.190 zł z tytułu niespłaconego kredytu (kapitał),

2)  kwota 59.124,43 zł z tytułu odsetek umownych od kredytu za okres od 20.02.2006 r. do 31.10.2006 r. (dzień wystawienia BTE),

3)  kwota 108.307,68 zł tytułem kwoty części oprocentowania podlegającej zwrotowi na rzecz Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa za okres od 30.09.2003 r. do 30.01.2006 r.

oraz kwota 22.123,12 zł tytułem odsetek ustawowych naliczonych od należności wskazanej w pozycji 3, naliczonych za okres od dnia 31.03.2003 do dnia 30.10.2006 r.

Bank uzyskał na powyższy BTE klauzulę wykonalności nadaną postanowieniem Sądu Rejonowego w. (...) z dnia 19 września 2007 roku (sygn. akt (...)).

W dniu 30 września 2016 r. Bank (...) S.A. zawarł z powodem umowę przelewu wierzytelności, na mocy której powód nabył wierzytelność przysługującą Bankowi wobec pozwanego w łącznej kwocie 2.845.599,48 zł, w tym: 1.354.190 zł tytułem kapitału, 59.124,43 zł tytułem odsetek umownych, 1.408.665,24 zł tytułem odsetek karnych i 23.619,81 zł tytułem kosztów. W dniu 24 października 2016 r. zawarto do powyższej umowy cesji (...) nr (...), który zmieniał postanowienia umowy w zakresie pełnomocnictwa do zawiadamiania dłużników o cesji.

Powód pismami z dnia 5 maja 2017 r. zawiadomił pozwanego oraz pozwaną o nabyciu wierzytelności od banku oraz wezwał ich jako dłużników rzeczowych do zapłaty kwoty 2.600.000 zł w terminie do dnia 12 maja 2017 r., a ponadto pismem z tego samego dnia wezwał Ubojnię (...) do zapłaty kwoty 2.934.424,94 zł wraz z dalszymi odsetkami w terminie 7 dni. Powód pismem z dnia 31 sierpnia 2017 r. wystąpił do pozwanej jako poręczyciela do zapłaty kwoty 2.965.070,45 zł wraz z dalszymi odsetkami w terminie do dnia 8 września 2017 r.

Po dniu cesji przedmiotowej wierzytelności na konto wierzytelności pozwani nie dokonali żadnych wpłat.

Dowód: umowa kredytu nr (...) z dnia 8 sierpnia 2003 r. (k. 72-76), umowa poręczenia z dnia 8 sierpnia 2003 r. (k. 79), aneks nr (...) do umowy kredytu z dnia 20 lipca 2005 r. (k. 77), aneks nr (...) do umowy kredytu z dnia 15 lutego 2006 r. (k. 78), wypowiedzenie umowy kredytu z dnia 12 czerwca 2006 r. (k. 80), Bankowy Tytuł Egzekucyjny nr (...) z dnia 31 października 2006 r. wraz z postanowieniem o nadaniu klauzuli wykonalności (k. 83-84), Bankowy Tytuł Egzekucyjny nr (...) z dnia 31 października 2006 r. wraz z postanowieniem o nadaniu klauzuli wykonalności (k. 85-86), odpis zupełny księgi wieczystej nr (...) (k. 88-93), odpis zupełny księgi wieczystej nr (...) (k. 94-102), umowa przelewu wierzytelności z dnia 30 września 2016 r. wraz z wyciągiem z załącznika nr 2 (k. 10-28, 144), aneks nr (...) do umowy cesji z dnia 24 października 2016 r. wraz z wyciągiem załącznika nr 2 (k. 29-34), dokumenty pełnomocnictw do zawarcia umowy cesji, wyciąg z rejestru funduszy inwestycyjnych z dnia 8 lutego 2017 r. (k. 60-61), pismo powoda z dnia 5 maja 2017 r. informujące pozwanego o nabyciu wierzytelności oraz wzywające do zapłaty (k. 104), pismo powoda z dnia 5 maja 2017 r. informujące pozwaną o nabyciu wierzytelności oraz wzywające do zapłaty (k. 108), pismo powoda wzywające pozwanego do zapłaty z dnia 5 maja 2017 r. (k. 106), pismo powoda z dnia 5 maja 2017 r. wzywające pozwaną do zapłaty (k. 103).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie ww. dokumentów. Podkreślić przy tym należy, że zgodnie z art. 244 § 1 k.p.c. dokumenty urzędowe, sporządzone w przepisanej formie przez powołane do tego organy władzy publicznej i inne organy państwowe w zakresie ich działania, stanowią dowód tego, co zostało w nich urzędowo zaświadczone. Z kolei w świetle art. 245 k.p.c. dokument prywatny stanowi dowód tego, że osoba, która go podpisała, złożyła oświadczenie zawarte w dokumencie.

Sąd zwraca przy tym uwagę, że waloru dokumentu urzędowego nie należy przypisywać wykazowi wierzytelności będących przedmiotem umowy sprzedaży wierzytelności oraz samej umowie między powodem a (...) S.A. Niemniej jednak powyższe dokumenty Sąd uznał za wiarygodny materiał dowodowy. W szczególności został on podpisany przez osoby do tego upoważnione i zaopatrzony pieczęcią. W tej sytuacji dokumentu tego nie można pozbawiać mocy dowodowej i należy poddać go ocenie. Dane zawarte w dokumencie pozostają natomiast w zgodzie z pozostałymi dowodami, wobec czego Sąd uznał omawiany wykaz jak i umowę za w pełni wiarygodny. Pozwani natomiast nie przedstawili żadnego dowodu, który podważałby prawdziwość danych zawartych w tych dokumentach.

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo zasługuje na uwzględnienie w całości.

W toku niniejszego postępowania powód domagał się zasądzenia od pozwanych solidarnie kwoty 1.354.190,00 zł. W sprawie wydany został pierwotnie nakaz zapłaty, który zaskarżony został następnie przez pozwanych.

W ocenie Sądu poza sporem w niniejszej sprawie pozostawał fakt zawarcia przez pozwanego i Bank (...) S.A. z siedzibą we W. umowy kredytu inwestycyjnego preferencyjnego numer (...) w dniu 8 sierpnia 2003 r. Sąd przychylił się do argumentacji powoda, że pozwany zaprzeczył wyłącznie skuteczności przelewu wierzytelności przez Bank (...) na rzecz powoda. Nadto Sąd uznał, jak wyżej wskazał, za wiarygodny materiał dowodu umowę kredytu wraz z aneksami, na których widnieje własnoręczny podpis pozwanego, umowę poręczenia pozwanej oraz umowę cesji wierzytelności wraz z aneksem nr (...) oraz załącznikiem nr 2 dotyczącym przelewanej wierzytelności.

Roszczenie skierowane przeciwko pozwanemu przez powoda znajduje podstawę prawną w art. 69 ust. 1 ustawy Prawo bankowe, zgodnie z którym przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kapitału wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu. Pozwany nie kwestionował faktu zawarcia umowy i wykonania świadczenia przez Bank, tj. oddania do dyspozycji kwoty kredytu. W świetle powyższego przepisu rodzi to zobowiązanie do wykonania świadczenia wzajemnego, a więc zwrotu wykorzystanych środków zgodnie z harmonogramem stanowiącym integralną część umowy. Z kolei art. 75 ust. 1 ustawy Prawa bankowego precyzuje, że w przypadku niedotrzymania przez kredytobiorcę warunków udzielenia kredytu bank może wypowiedzieć umowę kredytu. Co w niniejszej sprawie miało miejsce w dniu 12 czerwca 2006 roku.

Roszczenie skierowane przeciwko pozwanej znajduje podstawę prawną w art. 876 § 1 k.c., zgodnie z którym przez umowę poręczenia poręczyciel zobowiązuje się względem wierzyciela wykonać zobowiązanie na wypadek, gdyby dłużnik zobowiązania nie wykonał. Pozwana nie kwestionowała faktu zawarcia umowy kredytu i wykonania świadczenia przez Bank, tj. oddania do dyspozycji kwoty kredytu oraz zawarcia przez siebie umowy poręczenia.

Na wstępie należało rozstrzygnąć kwestię legitymacji procesowej powoda.

Pojęcie legitymacji procesowej oznacza materialne uprawnienie do występowania w konkretnym procesie cywilnym w charakterze strony procesowej (powodowej lub pozwanej). Innymi słowy powód musi być uprawniony do występowania z określonym roszczeniem (legitymacja procesowa czynna), a pozwany zobowiązany do jego zaspokojenia (legitymacja procesowa bierna). Legitymacja procesowa zaliczana jest do merytorycznych przesłanek postępowania cywilnego. Brak legitymacji procesowej po którejkolwiek ze stron procesu powoduje oddalenie powództwa.

W przekonaniu Sądu powód wykazał, że na mocy umowy sprzedaży wierzytelności z dnia 30 września 2016 r. zawartej z Bankiem (...) S.A. z siedzibą we W., wierzytelność z tytułu powyższej umowy zawartej z pozwanym została skutecznie przeniesiona na powoda.

Zgodnie z art. 509 § 1 k.c. wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania. Wraz z wierzytelnością przechodzą na nabywcę wszelkie związane z nią prawa, w szczególności roszczenie o zaległe odsetki (art. 509 § 2 k.c.). Umowa sprzedaży, zamiany, darowizny lub inna umowa zobowiązująca do przeniesienia wierzytelności przenosi wierzytelność na nabywcę, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej albo że strony inaczej postanowiły (art . 510 § 1 k.c.). Jeżeli wierzytelność jest stwierdzona pismem, przelew tej wierzytelności powinien być również pismem stwierdzony (art. 511 k.c.). Fundusz sekurytyzacyjny może nabywać wierzytelności lub prawa do świadczeń z tytułu wierzytelności i tylko w pierwszym wypadku następuje zmiana wierzyciela. Przeniesienie wierzytelności następuje według reguł określonych z art. 509 i nast. k.c.

Powód dołączył do pozwu odpis umowy sprzedaży wierzytelności wraz z aneksem nr (...) i załącznikami do nich, natomiast na rozprawie w dniu 28 lutego 2018 r. przedłożył oryginały ww. dokumentów, z którymi zapoznał się Sąd jak i strona przeciwna. Zgodnie z punktami 2.1 i 2.2 umowy Bank, na warunkach określonych w umowie, przelał na rzecz powoda wierzytelności opisane w wykazie stanowiącym załącznik nr 2 do umowy. Z należnością główną na powoda przeszły również wszelkie prawa z nią związane, w szczególności roszczenia o zaległe odsetki. Powód przedłożył także wyciąg z załącznika nr 2 do umowy sprzedaży wierzytelności i aneksu nr (...) (k. 24 i 32) . Wprost wynika z niego, że powyższą umową objęta była wierzytelność Banku (...) S.A. z siedzibą we W. stosunku do Ubojni (...). Wbrew temu co twierdzą pozwani wierzytelność ta została w wystarczającym stopniu zindywidualizowana poprzez wskazanie dłużnika, numeru umowy z której wynikała, kwot zaległości i rodzaju zabezpieczenia, w tym numerów ksiąg wieczystych.

Zgodnie z art. 78. § 1. zd. 1 k.c., do zachowania pisemnej formy czynności prawnej wystarcza złożenie własnoręcznego podpisu na dokumencie obejmującym treść oświadczenia woli. W praktyce spotkać się można często, że dla bezpieczeństwa strony stosują parafowanie wszystkich stron umowy i jej załączników. Trzeba jednak podkreślić, że umowa, chociażby składała się z wielu stron, wymaga jedynie podpisania w jednym miejscu, zazwyczaj na samym końcu wszystkich postanowień, potwierdzając tym samym zgodę na poprzedzające podpis warunki zamieszczone na wcześniejszych stronach.

Za chybiony zatem należy uznać zarzut pozwanych, że brak parafowania przez wszystkie strony umowy załącznika nr 2 do aneksu nr (...), sprawia że wierzytelności tam wskazana nie została przeniesiona na powoda, a zatem brak po jego stronie legitymacji czynnej w niniejszym procesie.

W tej sytuacji należało stwierdzić, że powód wykazał, że Bank skutecznie przeniósł na niego wierzytelność wobec pozwanych. Powód w sposób precyzyjny wskazał również, że dochodzona przez niego niniejszym powództwem kwota, tj.: 1.354.190,00 zł jest z tytułu kapitału.

W niniejszym procesie pozwani kwestionowali również wysokość roszczenia powoda, gdyż zaprzeczali jakoby byli dłużnikami zbywcy wierzytelności i nie wywiązali się z zobowiązania wynikającego z umowy kredytu z dnia 8 sierpnia 2003 r. Ponadto pozwani podnieśli zarzut przedawnienia wobec roszczenia powoda, wskazując iż w skład „kwoty kapitału” dochodzonego przez powoda w kwocie 1.354.190,00 zł zgodnie z treścią wypowiedzenia umowy kredytu z dnia 12 czerwca 2006 r. wchodzą świadczenia uboczne, których nie dotyczy ochrona przed zarzutem przedawnienia wskazana w art. 77 u.k.w.h., a dochodzona może być tylko należność główna w wysokości 1.250.040 zł.

Wbrew temu co twierdzą pozwani bankowe tytuły egzekucyjne na nich wystawione, złożone przez powoda w niniejszej sprawie, nie stanowią jedynych dokumentów na potwierdzenie obciążających ich wierzytelności. Powód dołączył bowiem do pozwu odpis umowy kredytu inwestycyjnego preferencyjnego numer (...) z dnia 8 sierpnia 2003 r, którą pozwany zawarł z Bankiem (...) S.A. z siedzibą we W. i na podstawie której Bank udzielił pozwanemu na jego wniosek kredytu w łącznej wysokości 1.500.000 zł, a pozwany zobowiązał się do jej spłaty na warunkach wskazanych w umowie. Natomiast zobowiązanie pozwanej swe źródło znajduje w załączonej umowie poręczenia z dnia 8 sierpnia 2003 r. zawartej między pozwaną a Bankiem.

Zgodnie z art. 6 k.c., ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne. W obowiązującym w naszym kraju kontradyktoryjnym modelu postępowania sądowego o rodzaju i zakresie roszczenia decyduje powód, a ciężar udowodnienia twierdzeń spoczywa na tej stronie, która je zgłasza. Reguła dotycząca ciężaru dowodu nie może być jednak rozumiana w ten sposób, że zawsze, bez względu na okoliczności sprawy, spoczywa na stronie powodowej, co stwierdził Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 20 kwietnia 1982 r. (sygn. akt I CR 79/82) oraz Sąd Apelacyjny w Poznaniu w wyroku z dnia 30 września 2010 r. (sygn. akt I ACa 572/10). Na takim stanowisku stanął też Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 20 sierpnia 2009 r. (sygn. akt II CSK 166/09), który stwierdził iż opierając się na regule określonej w art. 6 k.c, doktryna i judykatura przyjmują zgodnie, że powód powinien udowodnić fakty, z których wywodzi dochodzone roszczenie, a pozwany – fakty uzasadniające jego zarzuty przeciwko roszczeniu powoda; fakty tamujące lub niweczące roszczenie powinien udowodnić przeciwnik tej strony, która wystąpiła z roszczeniem, a więc w zasadzie pozwany. Nie wystarczą same gołosłowne stwierdzenia, pozwany powinien udowodnić wskazywane fakty, narażając się na klęskę w procesie jako konsekwencję swojej bierności (odwrócenie ciężaru dowodu). Jeśli strona powodowa udowodniła fakty przemawiające za zasadnością powództwa, to na stronie pozwanej spoczywa ciężar udowodnienia ekscepcji i faktów uzasadniających jej zdaniem oddalenie powództwa (ww. wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu). Nie można odpowiadając na pozew twierdzić, że się nie zgadzając z pozwem „przeczy wszystkim faktom powołanym przez powoda, poza tymi, które wyraźnie się przyzna”, tak jak zrobili to pozwani w sprzeciwie od nakazu zapłaty z dnia 8 stycznia 2018 r. Fakty i dowody związane z konkretnymi okolicznościami, z którymi się pozwany nie zgadza powinien on wskazać, jeśli ma to służyć obronie jego racji, powinien się on ustosunkować do twierdzeń strony powodowej (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 09.07.2009 r., sygn akt III CSK 341/08).

W niniejsze sprawie powód udowodnił zatem, że pozwany zawarł z Bankiem umowę kredytu, a pozwana umowę poręczenia i tym samym solidarnie zobowiązali się do zwrotu kwoty 1.500.000,00 zł kredytu wraz z odsetkami. Po udowodnieniu istnienia takowego zobowiązania, ciężar udowodnienia, że zostało ono spłacone w całości lub części został przerzucony na stronę pozwaną. W niniejsze procesie pozwani nie przedstawili jednak żadnych dowodów świadczących o tym, by po wypowiedzeniu umowy kredytu przez Bank pismem z dnia z dnia 12 czerwca 2006 roku dokonywali jakichkolwiek spłat należności. Należy zatem przyjąć, że żądana w pozwie kwota z tytułu należności głównej jest wymagalna w całości.

Na uwzględnienie nie zasługuje również zarzut pozwanych, co do niemożności dochodzenia części przedawnionej należności z tytuły odsetek.

W pierwszej kolejności podkreślenia wymaga fakt, iż powód swoim żądaniem domaga się jedynie należności z tytułu kapitału. Kwota kapitału wynika zarówno z treści wypowiedzenia umowy, gdzie skazano, iż do spłaty pozostało 1.250,040 tytułem kapitału bieżącego i 104.150,00 złotych tytułem kapitału przeterminowanego, co łącznie daje kwotę 1.354190, a więc zgodna żądaniem pozwu. Wysokość tego kapitału potwierdzona została także w BTE i pozostałych dokumentach złożonych przez powoda.

Zgodnie z art. 117 § 1 k.c. roszczenia majątkowe, w tym wynikające z umowy kredytu ulegają przedawnieniu z upływem trzyletniego okresu przedawnienia określonego w art. 118 k.c., którego bieg rozpoczyna się w dniu, w którym roszczenie stało się wymagalne. Zgodnie z powyższym, termin przedawnienia roszczenia banku z tytułu czynności bankowej wynosi trzy lata.

W niniejszej sprawie trzyletni termin przedawnienia rozpoczął swój bieg w dniu 3 sierpnia 2006 roku, tj. po dniu, kiedy roszczenie poprzedniego wierzyciela stało się wymagalne. Zatem skoro pierwotny wierzyciel wypowiedział stronie pozwanej zawartą umowę kredytu w dniu 12 czerwca 2006 roku i wezwał pozwanego do spłaty zaległych należności, a wypowiedzenie umowy stało się wymagalne po upływie 30-dniowego okresu wypowiedzenia zgodnie z treścią postanowień umowy kredytu nr (...) z dnia 8 sierpnia 2003 roku (§ 6.01 pkt 2), to biorąc pod uwagę datę doręczenia pozwanemu wypowiedzenia, co nastąpiło w dniu lipca 2006 roku, termin wymagalności roszczenia wierzyciela pierwotnego przypada na dzień 2 sierpnia 2006 r., a zatem do przedawnienia roszczenia pozwanych jako dłużników osobistych doszło z dniem 2 sierpnia 2009 roku.

Pamiętać trzeba jednak, że wierzytelność Banku zabezpieczała hipoteka umowna łączna kaucyjna w wysokości do kwoty 2.600.000,00 zł na nieruchomościach, dla których Sąd Rejonowy wW. (...), Wydział IV Ksiąg Wieczystych prowadzi księgi wieczyste nr (...) (we wspólności majątkowej małżeńskiej pozwanych) oraz (...) (własność pozwanego), wpisana w dniu 31 lipca 2003 roku na rzecz Banku, a w dniu 16 lutego 2017 r. na rzecz powoda.

Zastosowanie mają zatem przepisy obowiązujące przed dniem wejścia w życie ustawy z dnia 26 czerwca 2009 r. o zmianie ustawy o księgach wieczystych i hipotece (Dz. U. nr 131, poz. 1075), tj. do dnia 20 lutego 2011 r. Zgodnie z art. 10 ust. 1. tej ustawy – do hipotek kaucyjnych powstałych przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy, z zastrzeżeniem ust. 2, stosuje się przepisy ustawy, o której mowa w art. 1, w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą, z wyjątkiem przepisów o rozporządzaniu opróżnionym miejscem hipotecznym. Stosownie zaś do ustępu 2 – do hipotek zwykłych powstałych przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy stosuje się przepisy ustawy, o której mowa w art. 1 w dotychczasowym brzmieniu, z wyjątkiem art. 76 ust. 1 i 4 tej ustawy, które stosuje się w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą. To samo dotyczy hipotek kaucyjnych zabezpieczających roszczenia związane z wierzytelnością hipoteczną, lecz nieobjętych z mocy ustawy hipoteką zwykłą, powstałych przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy.

Z art. 10 ust. 2 zdanie 2 ww. ustawy wynika zatem, że do hipoteki kaucyjnej zabezpieczającej roszczenia związane z wierzytelnością hipoteczną powstałej przed dniem wejścia w życie ustawy zmieniającej (tak jak w przedmiotowej sprawie), zastosowanie znajdą przepisy w brzmieniu sprzed nowelizacji, tj. obowiązujące do dnia 20 lutego 2011 r. Konkluzja ta odnosi się do obecnie uchylonego w całości rozdział 2 „Hipoteka kaucyjna” z działu II u.k.w.h., a w szczególności do art. 104 (obowiązującego w dniu ustanowienia hipoteki kaucyjnej, tj. w dniu 31 lipca 2003 r.), który stanowi, iż hipoteka kaucyjna zabezpiecza odsetki oraz koszty postępowania mieszczące się w sumie wymienionej we wpisie hipoteki. Wskazany wyżej przepis znajduje zastosowanie również w sytuacji, gdy skutecznie został podniesiony zarzut przedawnienia wierzytelności zabezpieczonej hipoteką. Ograniczenie wynikające z art. 77 zd. 2 u.k.w.h., które przed nowelizacją brzmiało: „Przepisu tego nie stosuje się do roszczeń o świadczenia uboczne”, nie dotyczy hipoteki kaucyjnej, a co za tym idzie – możliwość zaspokojenia się z nieruchomości obciążonej obejmuje zarówno przedawnioną wierzytelność zabezpieczoną hipotecznie, jak też nieprzedawnione odsetki.

Na ten temat wypowiedział się również Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 2 marca 2012 r. (sygn. akt II CSK 282/11), który zajął stanowisko, iż przedawnienie roszczenia w stosunku do dłużnika osobistego o odsetki ustawowe za opóźnienie, zabezpieczone przez hipotekę kaucyjną, nie narusza uprawnienia wierzyciela hipotecznego do uzyskania zaspokojenia z nieruchomości obciążonej. Jak długo hipoteka kaucyjna figuruje w księdze wieczystej, wierzyciel może liczyć na ich zaspokojenie z nieruchomości. Artykuł 104 u.k.w.h., sprzed uchylenia, jako przepis szczególny odnoszący się do hipoteki kaucyjnej, wyłączał w tym zakresie zastosowanie art. 77 zd. 2 u.k.w.h., w wersji sprzed nowelizacji, odnoszącego się do hipoteki w ogólności (LEX nr 1215166).

Z uwagi na powyższe, argumentacja pozwanych jest chybiona, gdyż odnosi się do obecnego brzmienia przepisów u.k.w.h., które nie rozróżniają już dwóch rodzajów hipotek: zwykłej i kaucyjnej. Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 2 marca 2012 r. powiedział wprost, że art. 104 u.k.w.h. dotyczący hipoteki kaucyjnej jest przepisem szczególnym wobec art. 77 zd. 2 u.k.w.h., który odnosi się do hipoteki w ogólności, a zatem – wierzyciel, mimo przedawnienia należności głównej może uzyskać zaspokojenie roszczenia o odsetki z nieruchomości obciążonej. Zaznaczyć jednak należy, że obok kwoty wynikającej z niespłaconej należności głównej, pozwanych jako dłużników hipotecznego obciąża obowiązek zapłaty reszty długu (odsetek i kosztów) jedynie do wysokości zabezpieczonej hipoteką kaucyjną, w tym przypadku do kwoty 2.600.000,00 zł (zob. też wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 2 grudnia 2016 r., sygn. akt I ACa 666/16 i Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 14 listopada 2012 r., sygn. akt I ACa 814/12). Powyższe rozważania Sąd zamieszcza jedynie ubocznie, bowiem jak wskazano powyżej roszczenie powoda ograniczone jest jedynie do żądania spłaty kapitału.

Mając na uwadze powyższe Sąd w punkcie 1 wyroku zasądził od pozwanych solidarnie na rzecz powoda kwotę 1.354.190,00 zł z zastrzeżeniem prawa pozwanych do powoływania się w toku postępowania egzekucyjnego na ograniczenie ich odpowiedzialności do nieruchomości, dla których Sąd Rejonowy w. (...) prowadzi księgi wieczyste nr (...).

Orzekając o kosztach, Sąd kierował się zasadą wyrażoną w art. 98 k.p.c., zgodnie z którą strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony. W związku z ustanowieniem w sprawie profesjonalnego pełnomocnika przez powoda, Sąd obciążył pozwanych kosztem zastępstwa procesowego powoda w kwocie 10.800 zł ustaloną na podstawie §2 pkt 7 i §3 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz opłatą od pełnomocnictwa w kwocie 17 zł oraz kosztami uiszczonej przez powoda opłaty od pozwu.

SSO Agnieszka Wieczorek