Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 14 stycznia 2014 roku

Sąd Okręgowy w Białymstoku

V Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSO Elżbieta Rosłoń

Protokolant: Irena Prochowicz

po rozpoznaniu w dniu 14 stycznia 2014 roku w Białymstoku

na rozprawie

sprawy A. D.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B.

o emeryturę

na skutek odwołania A. D.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B.

z dnia 17 października 2013 roku

Nr (...)

I.  Zmienia zaskarżoną decyzję i przyznaje A. D. od dnia 17 października 2013 roku prawo
do emerytury z tytułu zatrudnienia w szczególnych warunkach.

II.  Orzeka, że organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności
za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji.

III.  Zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział
w B. na rzecz A. D. kwotę 60 złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

sygn. akt V U 1878/13

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 17 października 2013 roku wydaną na podstawie art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 r., Nr 153 poz. 1227 z późn. zm.) oraz na podstawie § 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.), Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. odmówił A. D. prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu zatrudnienia w szczególnych warunkach, bowiem na dzień 1 stycznia 1999 roku odwołujący udowodnił 14 lat 1 miesiąc
i 10 dni pracy w szczególnych warunkach zamiast wymaganych 15 lat.

Odwołanie od powyższej decyzji złożył A. D. wnosząc o jej zmianę
i przyznanie prawa do emerytury. Zaskarżonej decyzji zarzucił błąd w ustaleniach faktycznych poprzez przyjęcie, że nie udowodnił 15 lat pracy w szczególnych warunkach. Jako okresu pracy w szczególnych warunkach organ rentowy nie uznał okresu pracy od
8 października 1981 r. do 31 sierpnia 1984 r. w (...) Związku Spółek (...)
w B. na stanowisku kierowcy ciągnika, z uwagi na brak świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach. Wnioskodawca wskazał, że zaniedbania pracodawcy
nie mogą negatywnie oddziaływać na jego uprawnienia emerytalne, w sytuacji, gdy wykonywał on pracę kierowcy ciągnika w pełnym wymiarze a stanowisko to jest ujęte
w wykazie stanowiącym załącznik do rozporządzenia, na które powołał się organ rentowy.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. w odpowiedzi
na odwołanie podtrzymał stanowisko jak w zaskarżonej decyzji i wniósł o oddalenie odwołania. Wskazał, że nie uwzględnił wnioskodawcy jako pracy w warunkach szczególnych zatrudnienia w (...) Związku Spółek (...) w B. ponieważ odwołujący nie przedłożył świadectwa wykonywania prac w szczególnych warunkach. Ponadto
w świadectwie pracy z dnia 31 sierpnia 1984 r. pracodawca wskazał, że odwołujący zajmował stanowisko kierowcy ciągnika, co pozostaje w sprzeczności z wpisem
w legitymacji ubezpieczeniowej, z której wynika, iż był on zatrudniony na stanowisku kierowcy ciągnika i samochodu.

Sąd Okręgowy ustalił i zważył co następuje.

A. D. urodził się (...) Na dzień 1 stycznia 1999 r. posiada udokumentowany i udowodniony przed organem rentowym ogólny staż pracy wynoszący 25 lat, w tym staż pracy w szczególnych warunkach wynoszący
14 lat 1 miesiąc i 10 dni. Nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego. Dnia
23 września 2013 r. złożył wniosek o emeryturę, po rozpoznaniu którego, Zakład Ubezpieczeń Społecznych 17 października 2013 r. wydał decyzję, obecnie zaskarżoną, którą odmówił mu prawa do emerytury w wieku obniżonym, ponieważ nie został udowodniony
co najmniej piętnastoletni okres pracy w szczególnych warunkach, wykonywanej stale
i w pełnym wymiarze czasu pracy.

Prawo do emerytury w niższym wieku emerytalnym z tytułu pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze przewidziane jest w art. 32 ustawy z dnia
l7 grudnia l998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j.
Dz. U. z 2009 r., Nr 153, poz. 1227 ze zm.) zwanej dalej ustawą emerytalną. Ustawa ta,
w przepisach przejściowych, zawiera szczególną regulację dotyczącą niektórych ubezpieczonych zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze przed dniem 1 stycznia 1999 r.

Przepis art. 184 ustawy emerytalnej przewiduje prawo do wcześniejszej emerytury
dla ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r., którym przysługuje emerytura
po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy tj. 1 stycznia 1999 r. osiągnęli:

1)okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat - dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn oraz

2)okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27 (wynoszący co najmniej
20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn).

Ponadto emerytura ta przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych
na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.

Rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których osobom spełniającym powyższe warunki przysługuje prawo do emerytury, ustala się zgodnie z art.
32 ust. 4 ustawy emerytalnej na podstawie przepisów dotychczasowych tj. rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.) zwanego dalej rozporządzeniem. Zgodnie z § 4 rozporządzenia, pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki: osiągnął wiek emerytalny wynoszący 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn oraz ma wymagany okres zatrudnienia, w tym
co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach. Stosownie do treści § 2 ust. 1 i 2 rozporządzenia, okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub
w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy. Okresy pracy, o których mowa w ust. 1, stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia, lub w świadectwie pracy - § 2 ust. 2.

W rozpoznawanej sprawie nie budzi wątpliwości osiągnięcie przez wnioskodawcę zarówno określonego wieku emerytalnego jak i ogólnego stażu zatrudnienia; nie przystąpił on do otwartego funduszu emerytalnego.

Organ rentowy uznał, że A. D. udokumentował 14 lat 1 miesiąc i 10 dni okresów pracy w warunkach szczególnych.

Sporne pozostawało czy wnioskodawca pracował w warunkach szczególnych w (...) Związku Spółek (...) w B.. Organ rentowy wskazał,
że nie uwzględnił wnioskodawcy tego okresu pracy jako pracy w warunkach szczególnych
z uwagi na brak stosownego świadectwa wykonywania prac w szczególnych warunkach
i z uwagi na wątpliwości dotyczące wpisu w legitymacji ubezpieczeniowej, gdzie wskazano,
że wnioskodawca był zatrudniony na stanowisku kierowcy ciągnika i samochodu.

Zgodnie z ugruntowanym w orzecznictwie stanowiskiem, świadectwo pracy w warunkach szczególnych wydane pracownikowi przez pracodawcę, stanowi domniemanie i podstawę do przyjęcia, że okres pracy w nim podany jest okresem pracy w warunkach szczególnych, o którym mowa w art. 32 ustawy emerytalnej. W sytuacji braku wymaganego świadectwa pracy w warunkach szczególnych wystawionego przez pracodawcę, Sąd może prowadzić postępowanie dowodowe zmierzające do ustalenia, czy praca wykonywana przez stronę, była wykonywana w warunkach wymaganych przepisami rozporządzenia, czy ubezpieczony zajmował któreś ze stanowisk pracy wymienionych w załącznikach 1 lub 2
do rozporządzenia (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 4 listopada 2008 r., III AUa 3113/08, Lex nr 552003).

Przechodząc do oceny spornego okresu pracy, Sąd ustalił, że w okresie od
8 października 1981 r. do 31 sierpnia 1984 r. A. D. był zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku kierowcy ciągnika w (...) Związku Spółek (...) w B. i wykonywał wyłącznie czynności związane z tym stanowiskiem.

Powyższe wynika ze świadectwa pracy z dnia 31 sierpnia 1984 r. znajdującego się
w aktach osobowych wnioskodawcy (k. 1) jak i z pozostałych złożonych tam dokumentów.
W aktach osobowych znajduje się skierowanie wnioskodawcy do pracy na wolne stanowisko kierowcy ciągnika wystawione przez Urząd Miejski w B., podanie wnioskodawcy o przyjęcie do pracy na stanowisko kierowcy ciągnika, odpis prawa jazdy wydanego
9 kwietnia 1981 r., z którego wynika, że jest on uprawniony do kierowania ciągnikami kategorii T, zaświadczenie lekarskie z 6 października 1981 r. stwierdzające, że stan jego zdrowia jest dobry i może być zatrudniony w charakterze kierowcy ciągnika, umowa o pracę zawarta 8 października 1981 r., na podstawie której A. D. został zatrudniony
na stanowisku kierowcy ciągnika w pełnym wymiarze czasu pracy na czas nieokreślony
w (...) Związku Spółek (...) w B., zakres jego czynności jako kierowcy ciągnika (k. 22-25, 27 i 28 akt osobowych). Oprócz tych dokumentów w aktach znajdują się angaże płacowe z 9 listopada 1982 r., 11 października 1983 r.
i 29 maja 1984., adresowane do wnioskodawcy jako kierowcy ciągnika, wskazujące
na zmianę wynagrodzenia i stwierdzające jednocześnie, że pozostałe warunki umowy o pracę pozostają bez zmian (k. 11, 18 i 20 akt osobowych). Ponadto w aktach tych znajduje się opinia kierownika (...) Związku Spółek (...) w B. wydana 23 września 1983 r. na prośbę wnioskodawcy, w której stwierdzono, że wnioskodawca jest zatrudniony od 8 października 1981 r. na stanowisku kierowcy ciągnika (k. 19 akt osobowych). Z kolei na k. 14 akt osobowych znajduje się upomnienie udzielone 6 stycznia 1984 r. A. D. – kierowcy ciągnika - za garażowanie ciągnika w miejscu zamieszkania bez uprzedniego uzgodnienia z kierownikiem. Ponadto z karty kontrolnej badań okresowych przeprowadzonych 20 sierpnia 1984 r. wynika, że wnioskodawca jest zdolny
do pracy na stanowisku traktorzysty (k. 10 tych akt). Również w karcie obiegowej
z 31 sierpnia 1984 r. wskazano, że wnioskodawca zajmował stanowisko traktorzysty (k. 3 akt osobowych).

Analiza akt osobowych wskazuje, że jedynym stanowiskiem zajmowanym przez wnioskodawcę było stanowisko kierowcy ciągnika. W żadnym z dokumentów złożonym
do akt osobowych nie ma jakiejkolwiek wzmianki aby wnioskodawca wykonywał również czynności kierowcy samochodu. Regulacje płacowe, które miały miejsce każdego roku zawierały stwierdzenie, że pozostałe warunki umowy o pracę pozostają bez zmian.
W związku z powyższym należy uznać, że wpis w legitymacji ubezpieczeniowej, na który wskazywał organ rentowy, dokonany ponadto innym charakterem pisma i innym kolorem długopisu, nie jest zgodny z faktycznym stanem rzeczy. Nie może ostać się w porównaniu
z jednorodnym materiałem dowodowym zgromadzonym w aktach osobowych. Na szczególną uwagę zasługuje treść opinii wskazanej wyżej, wydanej na prośbę wnioskodawcy, w której stwierdzono, że jest on zatrudniony jako kierowca ciągnika. Gdyby było inaczej, opinia ta zawierałaby informacje dotyczące również innych wykonywanych czynności.

Powyższe niewątpliwe okoliczności, dotyczące zajmowania przez wnioskodawcę stanowiska kierowcy ciągnika przez cały okres zatrudnienia, zostały dodatkowo potwierdzone przez świadków Z. C.- główną księgową, K. L. – kierowcę samochodu i M. T. – kierownika transportu. Świadkowie pracowali
w tym czasie w (...) Związku Spółek (...) w B. i zgodnie zeznali,
że wnioskodawca nie pracował jako kierowca samochodu. Każdy z kierowców samochodu miał przyznany samochód do obsługi podobnie jak traktorzysta miał przydzielony ciągnik. Traktorzystów było około 20. Przez cały okres zatrudnienia w (...) Związku Spółek (...) w B. wnioskodawca był wyłącznie kierowcą ciągnika. Woził materiały niezbędne do czyszczenia i konserwacji rowów melioracyjnych takie jak kręgi na przepusty, faszyna, żwir, ziemia, cement, paliki, studzienki i pokrywy studzienek melioracyjnych.
Do jego obowiązków należał również załadunek i rozładunek tych materiałów na ciągnik
i z ciągnika. Była to najcięższa praca w firmie. Świadek M. T., kierownik transportu, który bezpośrednio wydawał polecenia wnioskodawcy zeznał również,
że kierowcy samochodów - tak jak świadek L. - nie jeździli ciągnikami zaś kierowcy ciągników – tak jak wnioskodawca- nie jeździli samochodami (zeznania świadków – k. 27 -28).

Sąd uznał te zeznania za wiarygodne. W oparciu o zasadę bezpośredniości Sąd
nie miał wątpliwości, że odzwierciedlają one rzeczywisty stan rzeczy. Z uwagi na istniejący
w zakładzie wewnętrzny podział struktury organizacyjnej i wyraźny podział czynności między kierowcami poszczególnych pojazdów, świadkowie, mimo upływu czasu, z całą stanowczością mogli stwierdzić jaki rodzaj czynności wykonywał wnioskodawca i w jakim wymiarze.

Wnioskodawca przesłuchany w charakterze strony zeznał, że od początku do końca zatrudnienia, tak jak się przyjął do pracy w (...) Związku Spółek (...)
w B., pracował jako kierowca ciągnika, w pełnym wymiarze czasu pracy, czasami nawet po 14 godzin. Woził materiały do utrzymania i konserwacji rowów melioracyjnych.
Z uwagi na niezwykle ciężkie warunki pracy odszedł z tego zakładu po 4 latach do innego zakładu pracy na stanowisko kierowcy samochodu (k. 29 i k. 6, 7 akt osobowych).

W ocenie Sądu akta osobowe i dodatkowo zeznania świadków oraz wnioskodawcy,
w sposób jednoznaczny wskazują, że wnioskodawca stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał w wyżej omawianym okresie prace na stanowisku określonym w wykazie
A rozporządzenia w dziale VIII – w transporcie w poz. 3- tj. prace kierowców ciągników.

Uznaniu takiemu nie stoi na przeszkodzie okoliczność, że (...) Związek Spółek (...) w B. nie był przedsiębiorstwem branży transportowej. W działalności (...) Związku Spółek (...) w B. można było bowiem wyodrębnić działalność transportową niezbędną do prowadzenia robót melioracyjnych. Dlatego też pracę wnioskodawcy należy oceniać nie przez pryzmat głównego przedmiotu działalności zakładu pracy, ale przez pryzmat innego rodzaju działalności – w tej sytuacji działalności Rejonowego Kierownictwa (...) Konserwacyjnych (patrz wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 21 lutego 2013 r. III AUa 1620/12).

Mając na względzie przedstawione wyżej okoliczności Sąd orzekł jak w wyroku
na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 kpc.

Jednocześnie Sąd uznał, że organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności
za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji, bowiem ustalenie to wymagało przeprowadzenia postępowania dowodowego przed sądem i w tym przedmiocie orzekł na podstawie art. 118 ust. 1 a ustawy emerytalnej.

O kosztach zastępstwa procesowego Sąd orzekł na podstawie art. 98 §1 i 3 kpc w zw. z §12 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej
z urzędu (t.j. Dz. U. z 2013 r., poz. 461).