Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 23 kwietnia 2018 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie XXV Wydział Cywilny w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 23 kwietnia 2018 r. w Warszawie na rozprawie sprawy

z powództwa Z. K.

przeciwko A. N. (d. M.)

o zobowiązanie do złożenia oświadczenia woli

orzeka

1.  Powództwo oddala.

2.  Zasądza od powódki Z. K. na rzecz pozwanej A. N. kwotę 4.134 zł (cztery tysiące sto trzydzieści cztery złote) tytułem zwrotu kosztów procesu, w pozostałym zakresie odstępuje od obciążania powódki kosztami procesu.

3.  Nakazuje pobrać od powódki Z. K. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Warszawie kwotę 848,80 zł (osiemset czterdzieści osiem złotych 80/100) tytułem zwrotu kosztów sądowych tymczasowo wyłożonych przez Skarb Państwa.

4.  Nakazuje Skarbowi Państwa – Sądowi Okręgowemu w Warszawie zwrócić pozwanej A. N. kwotę 700 zł (siedemset złotych) tytułem zwrotu niewykorzystanej zaliczki.

Sygn. akt XXV C 1928/16

UZASADNIENIE

Pozwem z 15 grudnia 2016 r. (data nadania przesyłki pocztowej) Z. K. wystąpiła o nakazanie pozwanej A. M. złożenia oświadczenia woli o przeniesieniu spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego numer (...) położonego w W. przy ul. (...), na rzecz powódki Z. K..

Uzasadniając swoje stanowisko powódka wskazała, iż 31 lipca 2015 r. strony zawarły umowę o rentę oraz umowę o opiekę w formie aktu notarialnego. Na mocy tejże umowy pozwana zobowiązała się zapewnić powódce dożywotnią rentę, opiekę i dożywotnie zamieszkiwanie w lokalu mieszkalnym nr (...) położonym przy ul. (...) w W.. W zamian powódka przeniosła na rzecz pozwanej spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego. Powódka podniosła, iż od dnia zawarcia tejże umowy pozwana nie wywiązuje się z istniejących zobowiązań. W ocenie strony powodowej, miała ona prawo odstąpić od całej umowy, ponieważ jej wykonanie częściowe nie ma dla niej żadnego znaczenia z uwagi na właściwość zobowiązania jak również zamierzony cel umowy (pozew – k. 2-4).

A. M. w odpowiedzi na pozew wniosła o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie od powódki na swoją rzecz kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Pozwana wskazała, iż żądanie powódki, zawarte w pozwie sformułowania i twierdzenia są sprzeczne z rzeczywistym stanem faktycznym, nie zasługują na uwzględnienie. Pozwana świadczyła na rzecz powódki umówione świadczenia, zaś obowiązek sprawowania osobistej opieki jest utrudniany przez matkę pozwanej, która opiekuje się obecnie powódką (odpowiedź na pozew – k. 77-88; pismo z 25 lipca 2017 r. – k. 219).

Do zamknięcia rozprawy strony podtrzymywały dotychczasowe stanowiska, ustosunkowując się do zrzutów i twierdzeń podnoszonych przez przeciwnika procesowego (pismo procesowe powódki z 25 września 2017 r. – k. 251-252; pismo procesowe pozwanej z 16 listopada 2017 r. – k. 273-279; oświadczenia stron zawarte w protokole rozprawy z 23 kwietnia 2018 r. – k. 572-572v).

Sąd ustalił, co następuje.

Z. K. jest babcią A. M.. Powódka jest osobą w podeszłym wieku (w 2015 r. – 85 lat). Z. K. mimo podeszłego wieku mieszkała samodzielnie w lokalu mieszkalnym nr (...) położonym w W. przy ul. (...), do którego przysługiwało jej spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu.

Wiosną 2015 r. powódka zaczęła mieć problemy ze zdrowiem. Na pogorszenie jej ogólnej kondycji psychofizycznej wpłynęła informacja o chorobie nowotworowej młodszej córki. W marcu 2015 r. Z. K. trafiła do szpitala. Po jego opuszczeniu opiekę nad nią rozciągnęła jej starsza córka E. M., matka pozwanej A. M., u której mieszkała do czerwca 2015 r. Następnie Z. K. od lipca 2015 r. zamieszkała z A. M., jej córką oraz mężem B. N. w lokalu przy ul. (...) w W. (dowód: częściowo zeznania K. B. – k. 242-242v; częściowo zeznania B. J. – k. 243; częściowo zeznania E. M. – k. 243-244v; zeznania B. N. – k. 523-524; częściowo zeznania w charakterze strony Z. K. – k. 205-207; zeznania w charakterze strony A. M. – k. 524v-525v; odpis umowy najmu lokalu mieszkalnego przy ul. (...) w W. z 27 września 2014 r. – k. 72-74).

31 lipca 2015 r. pomiędzy Z. K. a A. M. zawarta została umowa renty oraz umowa o opiekę (dalej także jako Umowa) na mocy której, w zamian za dożywotnią rentę w wysokości (...) zł miesięcznie, płatną z dołu do dnia 10 każdego miesiąca, Z. K. przenosi na rzecz A. M. spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego nr (...) położonego w W. przy ul. (...).

A. M. w zamian zobowiązała się do płacenia renty w powyższej wysokości i warunkach na rzecz Z. K. a także zobowiązała się zapewnić jej dożywotnie zamieszkiwanie w lokalu mieszkalnym będącym przedmiotem umowy, a także zapewnić Z. K. dożywotnią i nieodpłatną opiekę polegającą na zaspokajaniu jej codziennych potrzeb życiowych, a w szczególności pomocy przy robieniu zakupów, sporządzaniu posiłków, utrzymaniu czystości w mieszkaniu, utrzymaniu higieny osobistej, organizowaniu i opłacaniu niezbędnej opieki lekarskiej, zakupie lub podawaniu leków, dokonywaniu opłat na lokal mieszkalny lub innych koniecznych należności.

Wartość ww. spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego strony ustaliły na kwotę 300 000,00 zł (okoliczność bezsporna; dowód: umowa renty oraz umowa o opiekę z 31 lipca 2015 r. – k. 7-8v).

W sierpniu 2015 r. Z. K. z własnej woli ponownie zamieszkała sama w lokalu mieszkalnym przy ul. (...) w W.. Przez ponad rok powódka była osobą w miarę samodzielną. Na początku września 2016 r. Z. K. trafiła do szpitala z powodu niedrożności jelit. Pomocy powódce udzieliła pozwana, która po około tygodniowym pobycie powódki w szpitalu zabrała ją do siebie. Z. K. mieszkała z A. M. do połowy października 2016 r. Pozwana opiekowała się w tym okresie powódką. Następnie Z. K. wróciła do lokalu przy ul. (...). Od listopada 2016 r. powódka zamieszkała z córką E. M. (dowód: częściowo zeznania K. B. – k. 242-242v; częściowo zeznania B. J. – k. 243; częściowo zeznania E. M. – k. 243-244v; zeznania B. N. – k. 523-524; częściowo zeznania w charakterze strony Z. K. – k. 205-207; zeznania w charakterze strony A. M. – k. 524v-525v).

A. M. w okresie od daty zawarcia Umowy, do momentu przeprowadzki Z. K. do córki, wykonywała przedmiotową Umowę zgodnie z jej treścią, w pełnym zakresie. Pozwana regularnie wpłacała na rzecz powódki rentę w wysokości (...) zł miesięcznie, pomagała powódce przy robieniu zakupów spożywczych, kupnie lekarstw, uzyskania świadczeń pieniężnych po zmarłej młodszej córce, pomogła powódce także w spłacie zaciągniętej pożyczki, sprzedaży nieruchomości Z. K., towarzyszyła powódce w czasie świadczeń medycznych. Pozwana była do dyspozycji na prośbę powódki. A. M. woziła regularnie Z. K. na cmentarz wolski, gdzie znajdują się groby męża i córki powódki, woziła i spędzała czas z powódką na działce (przed jej sprzedażą). Pozwana starała się dostosowywać swój czas do potrzeb powódki, często dzwoniła do Z. K. kontrolując czy potrzebuje czegoś, kupiła powódce telewizor (dowód: zdjęcia załączone do odpowiedzi na pozew – k. 89 koperta; odpisy przepustek na cmentarz – k. 92-93; odpisy rachunków z apteki – k. 94-95; odpisy rachunków za zakupy spożywcze – k. 96-105; pełnomocnictwo do zarządu majątkiem – k. 106-109;odpis pokwitowania odbioru renty – k. 110; wyciąg z rachunku pozwanej obrazujący uiszczanie renty na rzecz powódki – k. 111-113; potwierdzenia przelewów spłaty pożyczki – k. 114-123, wyciąg z rachunku bankowego pozwanej – k. 124-127; odpis rachunku za kupno w dniu 29 czerwca 2016 r. telewizora wraz z potwierdzeniem zapłaty karta płatniczą – k. 128-129; odpis karty informacyjnej leczenia szpitalnego z lipca 2016 r. – k. 130; miesięczne wyciągi z bilingów telefonicznych powódki – k. 131-183; zeznania B. N. – k. 523-524; zeznania I. O. – k. 524-524v; zeznania Z. W. – k. 524v; częściowo zeznania w charakterze strony Z. K. – k. 205-207; zeznania w charakterze strony A. M. – k. 524v-525v).

A. M. od dłuższego czasu pozostaje z matką E. M. w obojętnych, chłodnych stosunkach (dowód: zeznania E. M. – k. 243-244v; zeznania B. N. – k. 523-524; zeznania w charakterze strony A. M. – k. 524v-525v).

Po zabraniu Z. K. przez córkę E. M. do siebie, pismem z 03 listopada 2016 r. Z. K. wezwała A. M. do wykonania Umowy poprzez zapłatę kwoty 15 000,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami od daty wymagalności poszczególnych kwot do dnia zapłaty. Powódka wyjaśniła, iż na powyższą kwotę złożyły się kwota 350 zł tytułem opłat za czynsz, 94 zł z tytułu opłat za telefon i telewizję, 450 zł z tytułu zakupu lekarstw oraz koszty opieki i pomocy w zakupach i gotowaniu. W treści pisma wskazano, iż A. M. nie wywiązuje się z zaciągniętego zobowiązania. Z. K. sama opłaca czynsz za mieszkanie, telefon i telewizję, dokonuje zakupu niezbędnych lekarstw. Nie jest świadczona żadna pomoc opisana w Umowie. Powódka wezwała nadto pozwaną do wykonania Umowy w terminie 7 dni pod rygorem odstąpienia od Umowy.

Przedmiotowe wezwanie zostało wysłane na adres zameldowania pozwanej tj. ul. (...) w W., pod którym pozwana nie mieszka od kilku lat. Przesyłka pocztowa zawierająca powyższe wezwanie wróciła do nadawcy. Pod adresem na który wysłano przedmiotowe pismo, zamieszkuje E. M.. W okresie wystosowania przedmiotowego wezwania, także powódka przebywała pod powyższym adresem. E. M. wiedziała gdzie faktycznie zamieszkuje pozwana (dowód: pismo z 03 listopada 2016 r. wraz z potwierdzeniem nadania przesyłki pocztowej – k. 12-13; zwrot awizowanej przesyłki pocztowej – k. 14; odpis umowy najmu lokalu mieszkalnego przy ul. (...) w W. z 27 września 2014 r. – k. 72-74; częściowo zeznania K. B. – k. 242-242v; częściowo zeznania B. J. – k. 243; częściowo zeznania E. M. – k. 243-244v; zeznania B. N. – k. 523-524; częściowo zeznania w charakterze strony Z. K. – k. 205-207; zeznania w charakterze strony A. M. – k. 524v-525v).

Po zamieszkaniu Z. K. z E. M. pozwana zaczęła mieć utrudniony kontakt osobisty z powódką, który utrudniany był przez jej matkę E. M.. Pozwana mimo tych przeciwności podtrzymywała kontakt telefoniczny z pozwaną, regulowała także na rzecz powódki comiesięczne świadczenie rentowe. Powódka w następstwie zamieszkania u córki zaczęła odsuwać od siebie pozwaną, wskazując, iż nie potrzebuje pomocy, gdyż zajmuje się nią E. M. (dowód: wyciąg z rachunku bankowego pozwanej – k. 112; odpis bilingów pozwanej – k. 178-188; zeznania B. N. – k. 523-524; częściowo zeznania w charakterze strony Z. K. – k. 205-207; zeznania w charakterze strony A. M. – k. 524v-525v).

15 grudnia 2016 r. Z. K. złożyła oświadczenie o odstąpieniu od Umowy na podstawie art. 491 k.c. Z. K. jako przyczynę złożenia przedmiotowego oświadczenia woli, wskazała nie wywiązywanie się przez A. M. z obowiązków określonych w Umowie (dowód: oświadczenie z 05 grudnia 2016 r. o odstąpieniu od umowy – k. 15-16).

Z. K. złożyła sporne oświadczenie woli, gdyż stwierdziła, iż skoro stale opiekuje się nią córka E. M., to jej powinien przypaść lokal mieszkalny przy ul. (...) w W., chciała zmienić swoje rozporządzenie przedmiotowym lokalem, wskazywała, że była to nieprzemyślana decyzja (dowód: częściowo zeznania w charakterze strony Z. K. – k. 205-207; częściowo zeznania E. M. – k. 244).

U powódki ujawniają się cechy deficytów poznawczych i pamięci, z tendencją do wypełniania luk pamięciowych konfabulacjami. Powódka posiada obniżone zdolności zapamiętywania oraz odtwarzania zdarzeń z przeszłości. Aktualnie u powódki nie zaobserwowano wskaźników wpływu osób trzecich. Tym niemniej, obserwowane cechy deficytów poznawczych mogą wpływać na zwiększenie możliwości ulegania sugestiom (dowód: zeznania w charakterze strony Z. K. – k. 205-207; dokumentacja medyczna powódki – k. 322-491; pisemna opinia psychologiczna biegłego sądowego T. G. – k. 256-263, opinia uzupełniająca – k. 539-546).

Aktualnie pozwana w dalszym ciągu wnosi na rzecz powódki comiesięczną rentę wynikającą z Umowy. Kontakt Z. K. z A. M. został jednakże całkowicie wyłączony. Powódka mieszka z córką E. M.. Pozwana wobec konfliktu z matką nie jest wpuszczana do lokalu w którym znajduje się powódka. Z. K. nie odbiera telefonów od pozwanej, nie odpisuje na kierowane przez pozwaną wiadomości tekstowe (dowód: wydruk wiadomości sms – k. 226, 280-284, 507-510, 571-571v; wydruk historii połączeń – k. 229-241, 288-309, 511-522, 568-570v; potwierdzenie przelewów renty – k. 227-228, 285-287, 504-506, 566-567; odpis prośby o interwencję z 23 stycznia 2018 r. – k. 501-502; częściowo zeznania E. M. – k. 243-244v; zeznania w charakterze strony A. M. – k. 524v-525v).

Powyższy stan faktyczny ustalono na podstawie powołanych w treści uzasadnienia wiarygodnych dokumentów prywatnych, wydruków z historii rachunku bankowego pozwanej, potwierdzeń wpłat, rachunków kupna artykułów medycznych i spożywczych, kopii dokumentacji medycznej powódki przesłanej przez placówki ochrony zdrowia w których leczona była Z. K.. Przedmiotowe dowody zostały złożone przez strony w oryginałach bądź uwierzytelnionych odpisach. Dokumenty prywatne w tym wezwanie powódki z 03 listopada 2016 r. oraz oświadczenie o odstąpieniu od Umowy z 15 grudnia 2016 r. stanowią dowód tego, iż osoba, która go podpisała, złożyła oświadczenie zawarte w dokumencie (art. 245 k.p.c. – oświadczenie woli powódki z 15 grudnia 2016 r. zawarte w technicznej formie aktu notarialnego także należy traktować tak jak w przypadku dokumentu prywatnego, forma aktu notarialnego zwiera bowiem wyłącznie poświadczenie urzędowe w zakresie daty jego złożenia, nie obejmuje natomiast domniemania prawdziwości co do samej treści składanego przed notariuszem oświadczenia woli). Strony nie składały zastrzeżeń, co do faktu złożenia określonych oświadczeń woli. Także Sąd nie miał podstaw do podważenia autentyczności i wiarygodności tychże dokumentów. Spór między stronami sprowadzał się bowiem do tego, czy okoliczności wskazane w treści wezwania z 03 listopada 2016 r. oraz oświadczeniu woli o odstąpieniu od Umowy, faktycznie wystąpiły. Treść wynikająca z dokumentów prywatnych oraz oświadczenia woli z 15 grudnia 2016 r. oceniana była zatem z zastosowaniem kryteriów wynikających z art. 233 § 1 k.p.c. Ich ocena zostanie dokonana w dalszej części uzasadnienia.

W przypadku wydruków z historii rachunku oraz przelewów, ich treść nie była kwestionowana przez powódkę. Fakt realizacji tej części Umowy nie był zresztą podważany, znajduje odzwierciedlenie w zeznaniach świadków oraz stron. W przypadku wydruków z wiadomości sms oraz wydruków z historii połączeń (stanowiących tzw. „zrzuty ekranów” telefonu komórkowego) kierowanych przez pozwaną do powódki, Sąd także nie znalazł podstaw do podważenia ich wiarygodności. Fakt podejmowania tego rodzaju prób kontaktów przez pozwaną z powódką, potwierdza bowiem sama E. M.. W okresie sprzed grudnia 2016 r. wykonywanie i odbiór połączeń pomiędzy powódką a pozwaną odzwierciedla natomiast odpis złożonego bilingu telefonicznego pozwanej, a także zeznania świadków w obecności których pozwana komunikowała się z powódką, jak również zeznania pozwanej w charakterze strony.

Czyniąc ustalenia faktyczne istotne dla rozstrzygnięcia, Sąd oparł się także na zeznaniach przesłuchanych w sprawie świadków, częściowo: K. B. (k. 242-242v); B. J. (k. 243); E. M. (k. 243-244v); w całości B. N. (k. 523-524), I. O. (k. 524-524v), Z. W. (k.524v).

Dokonując oceny zeznań rzeczonych świadków, Sąd miał na względzie, iż świadkowie K. B., B. J. do listopada 2016 r. nie posiadali wiedzy wynikającej z własnych obserwacji, w zakresie wykonywania spornej części Umowy przez pozwaną. Dalsze ich spostrzeżenia wynikały natomiast z relacji powódki a także informacji przekazanych im przez E. M.. Zwrócić jednakże należy uwagę, iż jak sama przyznała córka powódki, w okresie od sierpnia 2015 r. do listopada 2016 r. nie wiedziała ona w jak sposób pozwana sprawowała opiekę nad Z. K., gdyż świadek stracił kontakt z pozwaną. Mając na uwadze przyznany fakt dobrej kondycji psychofizycznej powódki w okresie od lipca 2015 r. do września 2016 r., zeznania złożone w kontekście pobytu powódki w szpitalu we wrześniu 2016 r. wedle których „Chciałam odebrać ją [powódkę] ze szpitala ale myślę, że powódkę pozwana odebrała ze szpitala”, świadek nie wykazywał zwiększonego zainteresowania stanem zdrowia matki, nie mógł więc posiadać wiedzy co do tego w jaki sposób pozwana wykonuje Umowę. Skoro bowiem (jak zarzeka się E. M.), nie posiadała ona wiedzy o przedmiotowej Umowie, obowiązku sprawowania opieki nad powódką przez pozwaną z niej wynikającej, logicznym wnioskiem jest to, iż po około tygodniowym pobycie powódki w szpitalu, odebrałaby matkę, wspierała ją w pierwszych dniach po przebytej hospitalizacji. Powódkę tymczasem, jak wykazało postępowanie dowodowe odebrała i zabrała do siebie (do połowy października 2016 r.) pozwana, sprawując nad nią osobistą opiekę (wespół z obecnym mężem i córką). Do dalszych zeznań E. M. opisującej stosunki między powódką a pozwaną w okresie od września 2016 r. do dnia złożenia spornego oświadczenia woli, należało natomiast podchodzić z dużą ostrożnością. Wynika to z faktu, iż E. M. pozostaje z pozwaną w konflikcie, który dodatkowo zaostrzył niniejszy proces, a ponadto jest zainteresowana korzystnym dla powódki rozstrzygnięciem.

Analizując zebrany w sprawie materiał dowodowy, przesłuchując powódkę w charakterze strony, Sąd doszedł do wniosku, iż faktycznym inicjatorem niniejszego procesu, a przynajmniej osobą pomagającą powódce w tym zakresie jest E. M.. Wynika to, zdaniem Sądu, z ustaleń poczynionych przez biegłego sądowego z zakresu psychologii dokonanych w oparciu o dokumentację medyczną powódki, a także samego przesłuchania Z. K. w charakterze strony. Powódka mając na względzie problemy z orientacją czasową, pamięcią w zakresie chociażby adresu pod którym obecnie przebywa, adresu pod którym przebywa pozwana, a pod którym sama powódka także przecież mieszkała w okresie dwukrotnej opieki przez pozwaną (lipiec 2015, wrzesień – połowa października 2016 r.) ujawnione w czasie przesłuchania w charakterze strony, z obiektywnego punktu widzenia nie byłaby w stanie samodzielnie sformułować wezwania z 03 listopada 2016 r., w dodatku w postaci pisma sporządzonego za pomocą komputera, z podaniem enumeratywnych zastrzeżeń do pozwanej (w czasie przesłuchania powódka miała problemy z logicznym sformułowaniem myśli w tym zakresie; mało prawdopodobnym jest aby ówcześnie 86 letnia powódka, posługiwała się programem komputerowym do tworzenia tekstu, drukarką, w sytuacji gdy kilka miesięcy później w czasie przesłuchania, miała problemy z podaniem aktualnej daty, przypomnieniem sobie adresu pod którym mieszka pozwana i pod którym sama stale przebywa).

Dodatkowo rzeczone wezwanie zostało wysłane na adres pod którym przebywała sama powódka. Prawidłowo zorientowana osoba, działająca samodzielnie musiałaby przecież zdawać sobie sprawę, iż w danym lokalu, nie mieszka osoba do której kierowane jest wezwanie. Wskazuje to, w ocenie Sądu, na dodatkową złą wolę osoby formułującej przedmiotowe pismo, wykreowanie jego treści na potrzeby przyszłego postępowania sądowego, które z oczywistych względów nie mogło trafić do nadawcy. Trudno z logicznego punktu widzenia, osoby kierującej się określonymi pobudkami w formułowaniu pisma wzywającego do prawidłowego spełnienia zobowiązania (wierzyciela) tłumaczyć tego rodzaju zachowanie, okolicznością, iż w Umowie, pozwana jako adres podała swój adres zameldowania. Z powyższych względów, Sąd nie dał wiary zeznaniom E. M. w zakresie w jakim świadek opisywał uzyskaną od swojego syna informację o rzekomym porzuceniu powódki przez pozwaną, nieutrudniania pozwanej kontaktów z powódką. Oceniając natomiast w tym miejscu zeznania samej powódki w zakresie wykonywania spornej części zobowiązania przez pozwaną, a także treści samego pisma z 03 listopada 2016 r., wedle, których pozwana od dnia zawarcia Umowy nie świadczyła powódce żadnej pomocy opisanej w umowie, to okolicznościom tym przeczy wynik postępowania dowodowego w tym: odpis telefonicznego bilingu pozwanej, złożone odpisy rachunków za kupno artykułów medycznych oraz spożywczych, odpisy przepustek upoważniających do wjazdu na cmentarz, wydruki z potwierdzeń przelewów spłaty zobowiązań powódki z tytułu pożyczki, odpis karty leczenia szpitalnego powódki z lipca 2016 r., zeznania świadków: B. N., I. O., Z. W..

Pochylając się nad zeznaniami świadków, które Sąd w całości obdarzył wiarygodnością należy wskazać, iż w odróżnieniu od świadków o których przesłuchanie wnosiła powódka, ww. osoby posiadały wiedzę w zakresie istotnych dla rozstrzygnięcia okoliczności, wynikającą w przeważającej mierze z własnych bezpośrednich obserwacji. Ponadto zeznania te korelują z pozostałym materiałem dowodowym w postaci ww. dokumentów i wydruków, a także zeznaniami pozostałych świadków w tym częściowo E. M. (w zakresie sprawowania opieki w lipcu 2015 r. i wrześniu 2016 r. po opuszczeniu przez powódkę szpitala), tworząc spójny i logiczny materiał dowodowy.

Mając na względzie całokształt wyżej przedstawionego i ocenionego materiału dowodowego, Sąd nie znalazł także podstaw do podważenia wiarygodności zeznań A. M. złożonych w charakterze strony. Znajdują one bowiem potwierdzenie w pozostałym materiale dowodowym, który Sąd uznał za wiarygodny.

Sporządzona na zlecenie Sądu opinia biegłego sądowego z zakresu psychologii nie była po jej uzupełnieniu kwestionowana przez żadną ze stron. W świetle zeznań w charakterze strony powódki, nie wzbudziła ona także zastrzeżeń Sądu. Jako logiczna, spójna i stanowcza, mogła więc stanowić podstawę czynienia ustaleń faktycznych w niniejszym postępowaniu.

Sąd zważył, co następuje.

Powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie z dwóch niezależnych od siebie przyczyn.

Przed zasadniczą oceną twierdzeń i zarzutów podnoszonych przez strony, w pierwszej kolejności dla przejrzystości procesu orzeczniczego Sądu należy odnieść się do przedmiotu niniejszego postępowania, a ściślej materialnoprawnych podstaw roszczenia powódki.

Strona powodowa w uzasadnieniu pozwu wyraźnie wyartykułowała na jakich podstawach prawnych opiera swoje żądanie (art. 491 § 2 k.c. w zw. z art. 494 § 1 k.c.), które to podstawy zdeterminowały sposób przedstawienia przez nią okoliczności faktycznych uzasadniających jej roszczenie, stosownie do wymagań wynikających z art. 187 § 1 pkt 2 k.p.c. Element ten uznać należy za kluczowy dla określenia zakresu przedmiotowego sporu, identyfikuje bowiem podstawę faktyczną poddanych pod osąd roszczeń. Okoliczności przytoczone w pozwie stanowią podstawę sporu, zakreślają stan zawisłości sprawy (art. 192 pkt 2 k.p.c.) wyznaczają przedmiot rozstrzygnięcia (art. 321 § 1 k.p.c.).

Uzupełniająco do powyższej tezy wstępnej zaznaczenia wymaga także, iż choć konstrukcja podstawy prawnej rozstrzygnięcia należy do sądu to z przyczyny tego, że relacje zachodzące między stronami bywają niekiedy bardzo skomplikowane i powikłane, zarówno od strony faktycznej, jak i prawnej, a racje stron mogą znajdować swe źródło lub podstawę w różnych przepisach prawa, niekiedy wskazanie podstawy prawnej przez stronę powodową może mieć istotne znaczenie. Sytuacja taka zachodzi gdy, tak jak w niniejszym postępowaniu, podmiot wnoszący pozew buduje konstrukcję swego żądania, osadzając ją na ściśle wskazanym przepisie prawa materialnego. W ten sposób wytycza granice okoliczności spornych i niespornych, które mają stanowić podstawę faktyczną orzeczenia. Inaczej rzecz ujmując, powołanie przez stronę określonej normy prawa materialnego jako mającej stanowić podstawę rozstrzygania o tym roszczeniu wiąże Sąd w tym sensie, że stanowi uzupełnienie okoliczności faktycznych określających żądanie pozwu.

Formułując powództwo w niniejszym postępowaniu o nakazanie pozwanej złożenia oświadczenia woli o przeniesieniu spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego nr (...) położonego w W. przy ul. (...) na rzecz Z. K., powołano się na skuteczne, w ocenie powódki, oświadczenie o odstąpieniu od Umowy na podstawie art. 491 k.c. Strony na kanwie niniejszego postępowania skupiły się na badaniu prawdziwości okoliczności powołanych w treści oświadczenia z 05 grudnia 2016 r., bagatelizując zupełnie fakt, iż zgodnie ze zdaniem pierwszym paragrafu pierwszego przytoczonego przepisu, w celu skutecznego odstąpienia od Umowy wzajemnej na ww. podstawie prawnej, koniecznym jest wyznaczenie drugiej stronie odpowiedniego terminu do wykonania zobowiązania wzajemnego z zagrożeniem, iż w razie bezskutecznego upływu wyznaczonego terminu będzie uprawniona do odstąpienia od umowy. Z powołanych okoliczności faktycznych wynika, iż powódka nie wyznaczyła pozwanej skutecznie terminu do wykonania zobowiązania wzajemnego, będącego pierwszym warunkiem skuteczności odstąpienia od umowy wzajemnej na rzeczonej podstawie prawnej. Pismo datowane na dzień 03 listopada 2016 r. nie zostało bowiem (świadomie) wysłane na prawidłowy adres zamieszkania pod którym ówcześnie przebywała pozwana, mimo wiedzy osoby formułującej to wezwanie o faktycznym adresie zamieszkania pozwanej. Adnotacje operatora pocztowego zawarte na przesyłce pocztowej zawierającej wspomniane pismo, nie stanowiły więc absolutnie żadnego wiążącego Sąd dowodu w niniejszym postępowaniu. Strona powodowa nie wykazała natomiast, aby w inny sposób wzywała pozwaną do spełnienia świadczenia wzajemnego wynikającego z Umowy.

Niezależnie od trafności powyższej konstatacji powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie także ze względu na niewykazanie przez powódkę prawdziwości okoliczności na których oparto sporne oświadczenie woli o odstąpieniu od Umowy.

Jak już wskazano w części uzasadnienia stanu faktycznego oraz przy ocenie materiału dowodowego, postępowanie dowodowe nie wykazało, aby pozwana nie wywiązała się ze świadczenia wzajemnego określonego w § 2 ust. 3 akapit 2 Umowy (k. 8). Wręcz przeciwnie, poczynione ustalenia wskazują, iż pozwana do listopada 2016 r. prawidłowo wywiązywała się ze swojego zobowiązania. Po zamieszkaniu powódki ze swoją córką E. M., możliwość bieżącego spełnienia świadczenia wzajemnego okazała się utrudniona ze względu na przeszkody stawiane przez matkę pozwanej. Ponadto, również sama powódka zmieniła swoje nastawienie względem pozwanej, uznając, iż skoro opiekę nad nią sprawuje E. M., to jej córce a nie wnuczce winno przypaść spółdzielcze własnościowe prawo do ww. lokalu mieszkalnego. Okoliczności faktyczne sprawy wskazują, iż rzeczywistą przyczyną dla której powódka zdecydowała się złożyć sporne oświadczenie woli przed notariuszem, nie było zachowanie pozwanej która zaniechała w pełnym zakresie wykonania trzeciej części zobowiązania (powódka sama przyznała, iż otrzymywała od pozwanej rentę oraz miała zapewnione mieszkanie w ww. lokalu), lecz zmiana decyzji co do osoby na której rzecz chciałaby przenieść za odpowiednim świadczeniem wzajemnym, prawo do wspomnianego lokalu mieszkalnego.

Niemożność umówionego świadczenia przez pozwaną, powstała po zamieszkaniu powódki u córki w listopadzie 2016 r. nie wynikała z zachowania pozwanej. Pamiętać należy, iż w przypadku zobowiązań zwłaszcza wynikających z umów wzajemnych, strona która spełniła swoją część umówionego świadczenia (wierzyciel), poza wykonaniem swojej części zobowiązana, ma obowiązek współdziałać przy wykonywaniu świadczenia do którego zobowiązał się dłużnik (art. 354 § 1 i 2 k.c.). Skoro pozwana nie odpowiada za niemożność świadczenia, wynikająca z utrudnień stawianych przez jej matkę, oraz zmianę zdania samej powódki (wierzyciela), to nie można z tego powodu czynić dłużnikowi (pozwanej) zarzutu niewykonywania zobowiązania i z tego powodu wskazywać na skuteczność oświadczenia woli o odstąpieniu od Umowy, warunkującej zasadność omawianego powództwa.

Na marginesie należy także wskazać w kontekście pierwszej części uzasadnienia prawnego (przede wszystkim rozważań w zakresie skuteczności wezwania pozwanej do spełnienia świadczenia pod rygorem odstąpienia od Umowy), iż z tego względu przedmiotowe roszczenie nie mogłoby zostać uwzględnione na podstawie art. 493 § 1 i 2 k.c. Ponadto rzeczona podstawa prawna, nie mogłaby mieć zastosowania, gdyż sporne świadczenie powódki mimo przemijających przeszkód w dalszym ciągu jest możliwe do wykonania, tj. powódka może uzyskać od pozwanej świadczenia określone w § 2 ust. 3 akapit 2 Umowy, tym bardziej, iż z okoliczności sprawy wynika, że pozwana nawet mimo sporu sądowego przejawia wolę objęcia opieką Z. K..

Z powołanych względów, powództwo podlegało oddaleniu.

O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 102 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c. W ocenie Sądu, okoliczności niniejszej sprawy, przemawiają za obciążeniem powódki jedynie częścią kosztów procesu poniesionych przez pozwaną wynoszących łącznie 11.334,00 zł (koszty zastępstwa procesowego – 10 800,00 zł, opłata skarbowa od dokumentu pełnomocnictwa 2 x 17,00 zł, wykorzystana zaliczka na wynagrodzenie biegłego 500 złotych). Przemawia za tym bliski stosunek pokrewieństwa łączący strony, a także wspomniana okoliczność, wedle której faktycznym inicjatorem niniejszego postępowania, w ocenie Sądu, pozostaje inny podmiot, skonfliktowany z pozwaną. Dodatkowym argumentem przemawiającym za odstąpieniem od obciążania powódki całością kosztów procesu są stosunkowo niewysokie dochody powódki – emerytura w wysokości ok.(...) złotych oraz skromne oszczędności – (...) złotych (oświadczenie majątkowe k. 17-21)

W zakresie kosztów określonych w pkt 3. i 4. sentencji wyroku orzeczono odpowiednio na podstawie art. 113 u.k.s.c. oraz art. 84 u.k.s.c., mając na uwadze orzeczenia i rozliczenia kosztów sądowych wydane w toku postępowania przez Referendarza sądowego w Sądzie Okręgowym w Warszawie. Ze Skarbu Państwa zostały wyłożone następujące koszty sądowe (770,08 złotych – postanowienie k.269, 71.34 złote - postanowienie k.552, 7,38 złotych – postanowienie k.553 - łącznie 848,80 złotych). Obowiązkiem uiszczenia kosztów sądowych tymczasowo wyłożonych przez Skarb Państwa obciążono powódkę jako stronę przegrywającą spór. W punkcie 4 wyroku nakazano zwrot pozwanej kwotę 700 złotych tytułem zwrotu niewykorzystanej zaliczki uiszczonej przez pozwaną (k.211).

W tym stanie rzeczy rozstrzygnięto, jak w sentencji wyroku.

(...)