Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 13 grudnia 2017 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. przyznał S. K. (1) emeryturę od dnia 2 grudnia 2017 r i odmówił przyznania rekompensaty w myśl ustawy z dnia 19.12.2008 o emeryturach pomostowych. W uzasadnieniu wskazano, że S. K. (1) nie udokumentował 15 lat pracy w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. (decyzja – k. 5 akt ZUS)

W dniu 3 stycznia 2018 r. S. K. (1) złożył odwołanie od powyższej decyzji w części dotyczącej odmowy prawa do rekompensaty. W uzasadnieniu do odwołania stwierdził, że w jego ocenie decyzja ta została wydana niezgodnie ze stanem faktycznym i przepisami prawa, ponieważ w okresie od 8 września 1969 r do 14 maja 1986 r pracował w Spółdzielni Pracy (...) w P. na stanowisku szyldziarz – kaligraf i była to praca w warunkach szczególnych. (odwołanie – k. 2, 3)

W odpowiedzi na odwołanie z dnia 22 stycznia 2018 r. organ rentowy wniósł o jego oddalenie przytaczając argumentację jak w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji. (odpowiedź na odwołanie – k. 4)

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Wnioskodawca S. K. (1) urodził się (...) (bezsporne)

W dniu 17 listopada 2017 r. S. K. (1) złożył wniosek o emeryturę z rekompensatą. (wniosek – akta ZUS)

Wnioskodawca był zatrudniony w Spółdzielni Pracy (...) w P., w pełnym wymiarze czasu pracy, w okresie 8 września 1969 r do 14 maja 1986 r, na stanowisku szyldziarz – kaligraf. (świadectwo pracy – k. 4 akt ZUS)

W okresie od 25. 10.1971 – 16.10.1973 r wnioskodawca odbywał zasadniczą służbę wojskową. Podjął pracę w dniu 17 października 1973 r.

(karta przebiegu zatrudnienia – k. 11 akt ZUS)

Spółdzielnia, w której był zatrudniony wnioskodawca miała charakter wielobranżowy. S. K. pracował w zakładzie malowania szyldów i reklam. Malował ręcznie szyldy i reklamy. Musiał przygotować podłoże i farby. Malował na blasze, sklejce, szkle, projektował wzór, nanosił znaki. Malował ręcznie za pomocą pędzli, farbą. Używał farb, emalii, minii, które miały charakter toksyczny. Malowanie i lakierowanie to tożsame czynności.

(zeznania wnioskodawcy – e – prot. z dnia 13.03.2018 00:00:54 w zw. z e – prot. z dnia 20.04.18 00:04:14)

W dniu 21 marca 2001 r zostało wystawione świadectwo wykonywania prac w szczególnych warunkach, zgodnie z którym S. K. (1) był zatrudniony w okresie od 8 września 1969 do 14 maja 1986 r stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace – ręczne i natryskowe malowanie szyldów i reklam na stanowisku malarz szyldowy – kaligraf, wymienione w wykazie A dziale XIV poz. 17 pkt. 9 wykazu stanowiącego zał. nr 1 do uchwały nr 80/83 Zarządu Centralnego Związku (...) z dnia 30.06.1983 r w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach w jednostkach organizacyjnych spółdzielczości pracy.

(świadectwo – k. 5 akt ZUS)

Adnotację o zatrudnieniu w warunkach szczególnych zawiera świadectwo pracy z dnia 21.03.2001 r.

(świadectwo pracy – k. 4 akt ZUS)

Powyższych ustaleń Sąd Okręgowy dokonał na podstawie dokumentów zawartych w aktach organu rentowego i załączonych do akt sprawy oraz zeznań odwołującego się. Zeznania wnioskodawcy Sąd ocenił jako wiarygodne, gdyż korespondują ze złożonymi dokumentami. Organ rentowy nie zgłosił wniosków dowodowych mających na celu wykazać okoliczności przeciwne.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie jest zasadne.

Zgodnie z art. 21 ust.1 ustawy o emeryturach pomostowych ( tj. Dz. U. z 2017 r. , poz. 664) rekompensata przysługuje ubezpieczonemu, jeżeli ma okres pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wynoszący co najmniej 15 lat.

Stosownie do treści ust. 2 tego przepisu rekompensata nie przysługuje osobie, która nabyła prawo do emerytury na podstawie przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

W myśl art. 23 ust.1 i 2 powołanej ustawy ustalenie rekompensaty następuje na wniosek ubezpieczonego o emeryturę; rekompensata przyznawana jest w formie dodatku do kapitału początkowego, o którym mowa w przepisach art. 173 i art. 174 ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Celem rekompensaty, podobnie jak i emerytury pomostowej, jest łagodzenie skutków utraty możliwości przejścia na emeryturę przed osiągnięciem wieku emerytalnego przez pracowników zatrudnionych przy pracach w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. W przypadku rekompensaty realizacja tego celu polega jednak nie na stworzeniu możliwości wcześniejszego zakończenia aktywności zawodowej, lecz na odpowiednim zwiększeniu podstawy wymiaru emerytury z FUS, do której osoba uprawniona nabyła prawo po osiągnięciu powszechnego wieku emerytalnego (zob. np. M. Zieleniecki, Komentarz do art. 21 ustawy o emeryturach pomostowych, LEX/el. 2017; wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z 31.03.2016 r., III AUa 1899/15, LEX 2044406).

Przepisy art. 2 pkt 5 i art. 21 ust. 1 ustawy o emeryturach pomostowych formułują dwie zasadnicze przesłanki nabycia prawa do rekompensaty, tj.:

1) nienabycie prawa do emerytury pomostowej,

2) osiągnięcie okresu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu ustawy o emeryturach i rentach z FUS wynoszącego co najmniej 15 lat.

Przesłanką negatywną zawartą w art.21 ust.2 ustawy o emeryturach pomostowych jest nabycie prawa do emerytury na podstawie przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Skoro zgodnie z art.23 ustawy o emeryturach pomostowych rekompensata przyznawana jest w formie dodatku do kapitału początkowego, a zgodnie z art. 173 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS kapitał początkowy ustala się dla ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r., za których były opłacane składki na ubezpieczenie społeczne przed dniem 1 stycznia 1999 r., to warunek sformułowany w art. 21 ust.2 ustawy o emeryturach pomostowych należy rozumieć w taki sposób, że rekompensata jest adresowana wyłącznie do ubezpieczonych objętych systemem emerytalnym zdefiniowanej składki, którzy przed osiągnięciem podstawowego wieku emerytalnego nie nabyli prawa do emerytury z FUS obliczanej według formuły zdefiniowanego świadczenia. Analiza układu warunkującego prawo do emerytury pomostowej prowadzi do wniosku, że świadczenie to przysługuje tym pracownikom, którzy osiągnęli co najmniej 15-letni okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu art. 32 ust.1 i 3 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, ale nie nabyli prawa do emerytury pomostowej z powodu nieuznania ich pracy za wykonywaną w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych.

W przedmiotowej sprawie bezsporne jest, że odwołujący się nie nabył prawa do emerytury pomostowej, ani prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym w związku z wykonywaniem pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze.

Stosownie natomiast do treści art. 32 ust. 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ( t. j. Dz. U. z 2017 r. , poz. 1383) za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia w podmiotach, w których obowiązują wykazy stanowisk ustalone na podstawie przepisów dotychczasowych.

Z kolei przepis art. 32 ust.4 stanowi, że wiek emerytalny, o którym mowa w ust. 1, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których osobom wymienionym w ust.2 i 3 przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych, to jest na podstawie rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8, poz.43 z późn. zm.).

Z §1 cytowanego rozporządzenia wynika, że jego treść stosuje się do pracowników wykonujących prace w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze, wymienione w §4-15 rozporządzenia oraz w wykazach stanowiących załącznik do rozporządzenia.

Przepis § 2 ust.1 rozporządzenia ustala, że za okresy uzasadniające nabycie prawa do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu uważa się okresy, w których praca w szczególnych warunkach jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy.

W niniejszym postępowaniu wnioskodawca domagał się ustalenia, że w okresie zatrudnienia w Spółdzielni Pracy (...) w P. od 8 września 1969 do 14 maja 1986 r stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał pracę w warunkach szczególnych i tym samym spełnia warunki do przyznania rekompensaty.

Rozporządzenie Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43) w § 2 ust. 2 zobowiązuje zakłady pracy do stwierdzenia okresów zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wyłącznie na podstawie posiadanej dokumentacji.

Natomiast rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe (Dz. U. 2011. 237.1412) określone zostały środki dowodowe, które powinny być dołączone do wniosku, stwierdzające okoliczności uzasadniające przyznanie tego świadczenia.

W myśl § 21-23 powołanego rozporządzenia środkiem dowodowym stwierdzającym okresy zatrudnienia są pisemne zaświadczenia zakładów pracy, wydane na podstawie posiadanych dokumentów, oraz legitymacje ubezpieczeniowe, a także inne dowody z przebiegu ubezpieczenia. W przypadku zaś ubiegania się pracownika o przyznanie emerytury z tytułu zatrudnienia w szczególnym charakterze, zaświadczenie zakładu pracy powinno stwierdzać charakter i stanowisko pracy w poszczególnych okresach oraz inne okoliczności, od których jest uzależnione przyznanie takiej emerytury lub renty. Wyjątek od zasady ustalonej w powołanym przepisie jest zawarty w § 25 wymienionego rozporządzenia, który przewiduje, że okresy zatrudnienia mogą być udowodnione zeznaniami świadków, gdy zainteresowany wykaże, że nie może przedstawić zaświadczenia zakładu pracy.

Dla rozstrzygnięcia spornej kwestii zasadnym stało się zatem ustalenie, czy praca wykonywana przez wnioskodawcę w powyższym okresie była pracą wykonywaną w warunkach szczególnych, o jakich mowa w cytowanych wyżej przepisach.

W ocenie Sądu Okręgowego analiza zgromadzonego materiału dowodowego daje podstawę do stwierdzenia, iż wnioskodawca, będąc zatrudniony w spornym zakładzie stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace przy lakierowaniu ręcznym lub natryskowym – nie zhermetyzowanym. Prace te są wymienione w wykazie A dział XIV poz. 17.

Lakierowanie ręczne lub natryskowe nie zhermetyzowane – stanowisko lakiernik ręczny, malarz farbami zawierającymi substancje toksyczne, szyldziarz, inni pracownicy zatrudnieni w pomieszczeniach lakierni nie shermetyzowanych – w bezpośrednim sąsiedztwie stanowisk lakierniczych – wymienione są w wykazie A dziale XIV poz. 17 pkt. 1, 6, 9, 10,wykazu stanowiącego zał. nr 1 do uchwały nr 80/83 Zarządu Centralnego Związku (...) z dnia 30.06.1983 r w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach w jednostkach organizacyjnych spółdzielczości pracy./Biuletyn (...) Związku (...) z 1983 nr 15-16, poz. 54/

Wynikające z wykazu A stanowiącego załącznik do rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze przyporządkowanie danego rodzaju pracy do określonej branży ma istotne znaczenie dla jej kwalifikacji jako pracy w szczególnych warunkach w rozumieniu art. 32 ust. 1 u.e.r.f.u.s. (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 11 czerwca 2013 r. III AUa 1370/12 LEX nr 1339369).

Dla oceny, czy pracownik pracował w szczególnych warunkach, nie ma istotnego znaczenia nazwa zajmowanego przez niego stanowiska, tylko rodzaj powierzonej mu pracy. Praca w szczególnych warunkach to praca wykonywana stale (codziennie) i w pełnym wymiarze czasu pracy (przez 8 godzin dziennie, jeżeli pracownika obowiązuje taki wymiar czasu pracy) w warunkach pozwalających na uznanie jej za jeden z rodzajów pracy wymienionych w wykazie stanowiącym załącznik do rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego oraz wzrostu emerytur i rent dla pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 czerwca 2011 r. I UK 393/10).

Przedkładając powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy należy stwierdzić, że z zeznań wnioskodawcy wynika, że Spółdzielnia, w której był zatrudniony wnioskodawca miała charakter wielobranżowy. S. K. pracował w zakładzie malowania szyldów i reklam. Malował ręcznie szyldy i reklamy. Musiał przygotować podłoże i farby. Malował na blasze, sklejce, szkle, projektował wzór, nanosił znaki. Malował ręcznie za pomocą pędzli, farbą. Używał farb, emalii, minii, które miały charakter toksyczny. Przy czym malowanie i lakierowanie to tożsame czynności. Wykonywanie pracy w warunkach szczególnych zostało potwierdzone w świadectwie pracy jak i świadectwie wykonywania pracy w warunkach szczególnych. Okoliczność, iż wnioskodawca miał stanowisko szyldziarz – kaligraf pozostaje bez wpływu na rozstrzygnięcie, bowiem wszystkie czynności wnioskodawcy na powierzonym stanowisku składały się na cykl produkcyjny szyldu, który trzeba było zaprojektować, przygotować podłoże, nanieść wzór, pomalować, przy czym wiązały się te czynności z nakładaniem farb, odbywały się na tym samym stanowisku, na którym miało miejsce lakierowanie.

Wskazać należy, że Sąd Okręgowy podziela stanowisko Sądu Najwyższego, że okres zasadniczej służby wojskowej, odbytej w czasie trwania stosunku pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, zalicza się do stażu pracy wymaganego do nabycia prawa do emerytury w niższym wieku emerytalnym (art. 32 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity Dz. U. z 2015 roku, poz. 748 ze zm.), jeżeli pracownik w ustawowym terminie zgłosił swój powrót do tego zatrudnienia ( por. wyrok Sądu Najwyższego z 6 kwietnia 2006 r., sygn. akt III UK 5/06, OSNP 2007/7 – 8/ M.P.Pr. (...) ).

Stanowisko takie znalazło potwierdzenie również w uchwale 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 16 października 2013 roku w sprawie II UZP 6/13, zgodnie z którą czas zasadniczej służby wojskowej odbytej w okresie obowiązywania art. 108 ust. 1 ustawy z dnia 21 listopada 1967 roku o powszechnym obowiązku obrony Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej ( Dz. U. Nr 44, poz. 220, w brzmieniu obowiązującym do dnia 31 grudnia 1974 roku) zalicza się na warunkach wynikających z tego przepisu – do okresu pracy wymaganego do nabycia prawa do emerytury w niższym wieku emerytalnym (art. 184 w zw. z art. 32 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ( Biul. SN 2013/10/24, M.P.Pr. (...)-101, zob. też. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 grudnia 2013 roku, II UK 217/13, LEX nr 1408683)/

Z ustaleń wynika, że wnioskodawca powrócił do zakładu pracy bezpośrednio po odbyciu zasadniczej służby wojskowej, zatem okres ten winien był zaliczony do okresu pracy w warunkach szczególnych.

Podsumowując, stwierdzić należy, że po uwzględnieniu spornego okresu zatrudnienia wraz ze służbą wojskową wnioskodawca, spełnia wymóg co najmniej 15-letniego okresu pracy w warunkach szczególnych.

Mając na względzie powyższe, na podstawie powołanych przepisów prawa materialnego i art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. Sąd zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał wnioskodawcy prawo do rekompensaty z tytułu pracy w szczególnych warunkach.