Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 8 listopada 2017 roku ZUS I Oddział w Ł. odmówił wnioskodawczyni M. L. prawa do renty rodzinnej od dnia 1 października 2017 roku. W uzasadnieniu podniesiono ,że wnioskodawczyni ukończyła 25 lat w dniu (...) będąc na urlopie długoterminowym udzielonym decyzją dziekana z dnia 12 lipca 2017 roku / decyzja w aktach ZUS/.

Odwołanie od powyższej decyzji złożyła wnioskodawczyni w dniu 20 listopada 2017 roku. W odwołaniu podniosła ,że ma prawo do przedłużenia renty do ukończenia ostatniego roku studiów jeżeli na tym roku ukończyła 25 lat/ odwołanie k- 2/

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie. W odpowiedzi na odwołanie podniesiono ,że wnioskodawczyni podjęła studia stacjonarne 4 semestralne drugiego stopnia w dniu 1 października 2015 roku. Prawo do renty zostało przedłużone do 31 sierpnia 2017 roku. Wnioskodawczyni ukończyła 25 rok życia będąc na urlopie dziekańskim. Wznowienie zaj ęć z udziałem wnioskodawczyni nastąpiło w semestrze letnim roku akademickiego 2017/2018 a zatem po ukończeniu 25 roku życia. W ocenie organu rentowego formalny status ubezpieczonego jako studenta ostatniego roku studiów studenta nie przesądza o zachowaniu prawa do renty rodzinnej po ukończeniu25 roku życia. / odpowiedź na odwołanie k- 6-6odw/.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny :

Wnioskodawczyni M. L. urodziła się w dniu (...) . Wnioskodawczyni podjęła studia stacjonarne 4 semestralne drugiego stopnia w dniu 1 października 2015 roku . / niesporne/

W okresie semestru letniego (...) oraz semestru zimowego (...) przebywała na urlopie dziekańskim , udzielonym jej w dniu 12 lipca 2017 roku przez Dziekana Wydziału Nauk o Wychowaniu. Wznowienie zajęć dla wnioskodawczyni zgodnie z decyzją nastąpiło w semestrze letnim roku akademickiego 2017/2018/ decyzja dziekana w aktach ZUS/. Planowany termin ukończenia studiów przez wnioskodawczynię w związku z przebywaniem na urlopie długoterminowym nastąpi z końcem semestru letniego roku akademickiego 2017/2018 / niesporne/.

W dacie ukończenia przez wnioskodawczynię 25 roku życia na Wydziale Nauk o Wychowaniu, na którym studiowała wnioskodawczyni obowiązywał „Regulamin studiów na Uniwersytecie (...)” przyjęty uchwałą nr 310 Senatu UŁ z dnia 4 kwietnia 2011 roku z późn.zm)/ regulamin k- 13-27/.

Zgodnie z treścią zarządzenia nr 75 Rektora (...) z dnia 27 kwietnia 2016 roku w sprawie podziału roku akademickiego 2016/2017 wydanym w oparciu o §25 powyższego Regulaminu studiów semestr I ( zimowy) trwał w okresie od 1.10.2016 do 19.02.2017 a semestr II (letni) w okresie od 20.02.2017 do 30.09.2017 roku (okoliczność znana sądowi z urzędu).

Zgodnie z treścią zarządzenia nr 103 Rektora (...) z dnia 4 maja 2017 roku w sprawie podziału roku akademickiego 2017/2018 wydanym w oparciu o §25 powyższego Regulaminu studiów semestr I ( zimowy) trwał w okresie od 1.10.2017 do 18.02.2018 a semestr II (letni) w okresie od 19.02.2018 do 30.09.2018 roku (okoliczność znana sądowi z urzędu).

Powyższy stan faktyczny jest między stronami niesporny. Został ustalony w oparciu o niekwestionowane przez strony dokumenty załączone do akt w tym akt ZUS.

Sąd zważył , co następuje :

Odwołanie wnioskodawczyni jest zasadne i podlega uwzględnieniu.

Zgodnie z art. 68 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity: Dz. U. z 2015 roku Nr 748, ze zm.) renta rodzinna przysługuje dzieciom (własnym, drugiego małżonka i przysposobionym):

1) do ukończenia 16 lat;

2) do ukończenia nauki w szkole, jeżeli przekroczyły 16 lat życia, nie dłużej jednak niż do osiągnięcia 25 lat życia, albo

3) bez względu na wiek, jeżeli stały się całkowicie niezdolne do pracy oraz do samodzielnej egzystencji lub całkowicie niezdolne do pracy w okresie, o którym mowa w pkt 1 lub 2.

W myśl ust. 2 art. 68, jeżeli dziecko osiągnęło 25 lat życia, będąc na ostatnim roku studiów w szkole wyższej, prawo do renty rodzinnej przedłuża się do zakończenia tego roku studiów.

Generalnie prawo do renty rodzinnej przysługuj zatem tym dzieciom zmarłego żywiciela, które ze względu na wiek lub pobieranie nauki nie mają możliwości wykonywania pracy zarobkowej lub innej działalności stanowiącej tytuł podlegania ubezpieczeniom społecznym. W konsekwencji tego, także prawo do renty rodzinnej bez względu na wiek przysługuje takiemu dziecku całkowicie niezdolnemu do pracy, jak również niezdolnemu do samodzielnej egzystencji, które nie miało możliwości uzyskania prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, a więc takiemu, które stało się niezdolne do pracy w czasie, gdy nie mogło podlegać ubezpieczeniu społecznemu z powodu wieku lub uczęszczania do szkoły. Intencją ustawodawcy było powiązanie wymienionej w art. 68 ust. 1 ustawy granicy wieku zachowania uprawnień do renty rodzinnej (16 lat) z najniższym wiekiem, od jakiego w świetle art. 190 § 2 k.p. wolno młodzieży podejmować zatrudnienie w charakterze pracownika młodocianego. Celem tego unormowania jest więc zapewnienie środków finansowych młodej osobie do dnia, gdy może ona już samodzielnie zarabiać na swoje utrzymanie, jeżeli nie zamierza uzyskać wyższych kwalifikacji zawodowych w drodze nauki w szkole. W sytuacji kontynuowania nauki po ukończeniu 16 roku życia (co jest powszechne), osobie takiej przysługuje prawo do dalszej wypłaty renty rodzinnej aż do ukończenia nauki, nie dłużej niż do osiągnięcia 25 lat życia.

Z woli ustawodawcy, z dniem ukończenia granicy wiekowej 25 lat, prawo do renty rodzinnej ustaje bez względu na okres, jaki pozostał do zakończenia nauki w szkole, jeżeli jest ona odbywana w szkole niebędącej szkołą wyższą. Jedyny wyjątek w tym zakresie ustanowiony został w art. 68 ust. 2 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. W myśl tego przepisu, jeżeli dziecko osiągnęło 25 lat życia, będąc na ostatnim roku studiów w szkole wyższej, prawo do renty rodzinnej przedłuża się do zakończenia tego roku studiów. Hipotezą omawianej normy prawnej objęte są jednak tylko osoby odbywające studia w szkole wyższej (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 3 marca 2011 r., II UK 303/10, OSNP 2012 nr 7-8, poz. 98), w tym studia na zagranicznych uczelniach (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 grudnia 2010 r., III UK 50/10, OSNP 2012 nr 3-4, poz. 49) oraz studia doktoranckie prowadzone przez Polską Akademię Nauk (wyrok Sądu Najwyższego z dnia
17 października 2006 r., II UK 73/06, OSNP 2007 nr 21-22, poz. 205). Najwięcej kontrowersji budzi przy tym ustalenie znaczenia użytego w tym przepisie zwrotu "będąc na ostatnim roku studiów". Ustawa nie zawiera jakiejkolwiek definicji tego pojęcia, ani nie odsyła w tym zakresie do przepisów innych aktów prawnych. Odpowiedzi na pytanie o istotę powyższego sformułowania nie daje też ani dawna ustawa z dnia 12 września 1990 r. o szkolnictwie wyższym (Dz. U. Nr 65, poz. 385 z późn. zm.) ani obecnie obowiązująca ustawa z dnia 27 lipca 2005 r. - Prawo o szkolnictwie wyższym (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 572 z późn. zm.). Art. 144 ust. 1 pierwszej z wymienionych ustaw oraz art. 161 ust. 1 drugiej zawierają jednak upoważnienie dla senatu uczelni do uchwalania regulaminu studiów, którego przedmiotem, stosownie do art. 160 ust. 1 Prawa o szkolnictwie wyższym, powinna być organizacja i tok studiów, a w ich ramach - określenie liczby lat i semestrów studiów oraz dat ich rozpoczęcia i zakończenia. W judykaturze przyjmuje się zatem, że określenie ostatniego roku studiów następuje na podstawie regulaminu uczelni, a studentem ostatniego roku studiów jest osoba legitymując się stosownym wpisem na ten rok (wyroki Sądu Najwyższego z dnia 28 października 2003 r., II UK 138/03, OSNP 2004 Nr 15, poz. 271; z dnia 19 kwietnia 2006 r., II UK 134/05, LEX nr 1001297; z dnia 20 kwietnia 2006 r., I UK 265/05, Prawo Pracy 2006 nr 7-8, s. 53 i z dnia 8 sierpnia 2007 r., II UK 1/07, OSNP 2008 nr 19 - 20, poz. 295 z glosą krytyczną A. Wypych - Żywickiej OSP 2009 Nr 3, poz. 27). Zauważa się, że wprawdzie regulamin studiów nie ma charakteru normatywnego i nie należy do konstytucyjnie określonych źródeł prawa (art. 87 Konstytucji RP), to jednak musi być uznany za akt prawny konkretyzujący i uściślający znaczenie sformułowania "ostatni rok studiów w szkole wyższej", zamieszczonego w art. 68 ust. 2 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. W związku z tym ustalenie, kiedy dziecko pobierające rentę rodzinną było na ostatnim roku studiów w rozumieniu tego przepisu, następuje na podstawie wpisu na ostatni rok studiów, dokonanego w oparciu o regulamin obowiązujący uczelnię. W regulaminie określa się również indywidualny tok studiów, w którym daty rozpoczęcia i ukończenia poszczególnych semestrów i lat studiów nie muszą zbiegać się z datami obowiązującymi ogół studentów. W każdym wypadku regulamin uczelni decyduje o tym, na którym roku studiów kształci się student.

W rozpoznawanej sprawie spór między stronami w zasadzie dotyczył możliwości przedłużenia czasu trwania pobierania renty rodzinnej w przypadku gdy student kończy 25 rok życia w czasie trwania urlopu długoterminowego ( dziekańskiego). W ocenie Sądu orzekającego na powyższe zagadnienie należy udzielić odpowiedzi twierdzącej.

W dacie ukończenia przez wnioskodawczynię 25 roku życia na Wydziale Nauk o Wychowaniu, na którym studiowała wnioskodawczyni obowiązywał „Regulamin studiów na Uniwersytecie (...)” przyjęty uchwałą nr 310 Senatu UŁ z dnia 4 kwietnia 2011 roku z późn.zm). Zgodnie z treścią § 45.1 w czasie studiów student może ubiegać się o udzielenie urlopu w związku z chorobą , zdarzeniem losowym, urodzeniem dziecka lub sprawowaniem nad nim opieki albo z innych uzasadnionych powodów. Urlop może mieć charakter długoterminowy albo krótkoterminowy. Urlop długoterminowy nie może być udzielony na okres dłuższy niż jeden rok. Jednocześnie § 46 .2 regulaminu stanowi ,że studenci powracający z urlopów są zobowiązani do wyrównania różnic wynikających z planu studiów i programu kształcenia w trybie i terminach określonych przez dziekana.

Jednocześnie przepis § 41 stanowi w jakich przypadkach student jest skreślany z listy studentów i traci status studenta. Skreślenie z listy studentów następuje w drodze decyzji administracyjnej.

Jest okolicznością niesporną w sprawie ,że wnioskodawczyni nie została skreślona z listy studentów. W dacie zamknięcia rozprawy nadal kontynuuje naukę na ostatnim roku studiów stacjonarnych , ukończenie studiów nastąpi w semestrze letnim roku akademickiego 2017 / 2018 . Okoliczności te są niesporne między stronami . Jak wynika z ustaleń Sądu wnioskodawczyni został udzielony urlop długoterminowy w trakcie kontynuowania nauki na ostatnim roku studiów. Zgodnie z treścią zarządzenia nr 75 Rektora (...) z dnia 27 kwietnia 2016 roku w sprawie podziału roku akademickiego 2016/2017 wydanym w oparciu o §25 powyższego Regulaminu studiów semestr I ( zimowy) trwał w okresie od 1.10.2016 do 19.02.2017 a semestr II (letni) w okresie od 20.02.2017 do 30.09.2017 roku (okoliczność znana sądowi z urzędu). A zatem wnioskodawczyni udzielono urlopu długoterminowego w trakcie trwania ostatniego roku studiów. Podnieść należy ,że ubieganie się o urlop długoterminowy jest prawem studenta a jego udzielenie następuje decyzją dziekana z powodów wskazanych w regulaminie studiów. Do kompetencji dziekana należy ocena czy student spełnia przesłanki udzielenia urlopu. Udzielenie urlopu nie ma żadnego wpływu w świetle powyżej cytowanego regulaminu, na utratę statusu studenta.

Podnieść należy ,że w orzecznictwie sądowym wielokrotnie podkreślano ,że ukończenie 25 roku życia w trakcie trwania urlopu długoterminowego nie powoduje utraty prawa do przedłużenia wypłaty renty rodzinnej po ukończeniu 25 roku życia , do czasu ukończenia ostatniego roku studiów. Przesłanką przedłużenia prawa do renty rodzinnej jest ukończenie wieku 25 lat na ostatnim roku studiów , niezależnie od tego kiedy i z jakich przyczyn ostatni rok studiów ulegnie zakończeniu. W przypadku wnioskodawczyni ukończyła ona wiek 25 lat będąc na ostatnim roku studiów. Okoliczność ,że data ukończenia ostatniego roku studiów ulegnie przedłużeniu nie pozbawia wnioskodawczyni z prawa wynikającego a treści przepisu art.68.2 powyższej ustawy .

Jeszcze na gruncie poprzednio obowiązującego stanu prawnego Sąd Najwyższy prezentował stanowisko ,że Student w czasie urlopu dziekańskiego kontynuuje naukę w szkole w rozumieniu art. 39 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 14 grudnia 1982 r. o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin (Dz. U. Nr 40, poz. 267 ze zm.), co oznacza, że nie traci prawa do renty rodzinnej, niezależnie od tego z jakich przyczyn udzielono tego urlopu. ( vide: wyrok SN z dnia 3 października 2000 roku w sprawie II UKN 739/99 OSNP 2002/9/215/. Przyczyna, dla której ma miejsce wydłużenie ostatniego roku studiów nie ma znaczenia z punktu widzenia prawa do przedłużenia renty rodzinnej , jeżeli na ostatnim roku studiów student kończy 25 rok życia i kontynuuje naukę ( vide wyrok SN z dnia 6 kwietnia 2006 roku w sprawie II UK 174/05 OSNP 2007/7-8/107). Dotyczy to także sytuacji gdy ostatni rok studiów ulega wydłużeniu z uwagi na udzielenie podczas jego trwania urlopu dziekańskiego ( vide wyrok SA w Łodzi w sprawie IIIAUa (...) ( Portal orzeczeń SA w Ł. lodz.sa.gov.pl)

Prawo do renty rodzinnej dla dziecka ze względu na wiek ulega przedłużeniu w przypadku kontynuowania nauki w szkole nie dłużej, niż do osiągnięcia 25 roku życia, a gdy jest to szkoła wyższa i dziecko ukończyło 25 rok życia będąc na ostatnim roku studiów w tej szkole - maksymalnie do zakończenia tego roku studiów. Ukończenie nauki powoduje utratę uprawnień do renty rodzinnej, jednakże ukończenie to należy rozumieć jako zaprzestanie kontynuowania nauki. Wydaje się, że tak postrzegał omawiane zagadnienie Sąd Najwyższy, stwierdzając w wyroku z dnia 11 kwietnia 1996 r., II UR 4/96 (OSNAPiUS 1996 nr 20, poz. 311), że z przepisów regulujących prawo do renty rodzinnej dla dzieci wynika, iż zasadniczym celem tego świadczenia jest dostarczanie im środków utrzymania w czasie, gdy w związku z kształceniem nie wykonują pracy dającej źródło utrzymania. Z treści art. 68 ust. 2 ustawy nie wynika też, że chodzi o zapewnienie źródła utrzymania studentom, którzy jeszcze nie zdobyli wykształcenia, mogącego zapewnić im środki utrzymania. Taka wykładnia, w ocenie Sądu Najwyższego daje się pogodzić z jasnym i niebudzącym wątpliwości brzmieniem wskazanego przepisu. Przy wszelkiej wykładni prawa nie jest dopuszczalne zarówno zawężanie znaczenia słów użytych w normie prawnej, jak również ich interpretacja wbrew wynikom wykładni językowej. Nie można bowiem w drodze wykładni tworzyć normy prawnej, która nie wynika z przepisu. Dlatego pierwszeństwo ma zawsze wykładnia językowa, a dopiero wówczas, gdy zawodzi, prowadząc do wyników niedających się pogodzić z racjonalnym działaniem ustawodawcy i celem, jaki dana norma ma realizować, sięga się do wykładni systemowej, a w dalszej kolejności - funkcjonalnej. Przepis art. 68 ust. 2 ustawy winien być zatem wykładany zgodnie z jasnym i niebudzącym wątpliwości jego brzmieniem.

Wobec powyższego Sąd zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał wnioskodawczyni prawo do renty rodzinnej do czasu zakończenia nauki na ostatnim roku studiów tj do 30 września 2018 roku. Z tą datą zgodnie z zarządzeniem Rektora UŁ ulegnie zakończeniu semestr letni roku akademickiego 2017/2018.

ZARZĄDZENIE

Wyrok z uzasadnieniem i aktami ZUS doręczyć peł. ZUS wraz z pouczeniem

30.05.2018