Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU

RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 24 kwietnia 2017 roku

Sąd Okręgowy w Częstochowie Wydział I Cywilny w składzie:

Przewodniczący: SSO Lidia Dudek

Protokolant: Ewa Lenartowicz

po rozpoznaniu w dniu 19 kwietnia 2017 roku w Częstochowie

na rozprawie

sprawy z powództwa (...)w O.

przeciwko pozwanej J. M.

o zapłatę

1. zasądza od pozwanej J. M. na rzecz powódki (...) w O. kwotę 69.500 zł (sześćdziesiąt dziewięć tysięcy pięćset złotych) wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w wysokości 7 % (tj. wysokości równej sumie stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego i 5,5 punktów procentowych) w stosunku rocznym od dnia 14 stycznia 2016 roku i dalszymi odsetkami ustawowym za opóźnienie w razie zmiany ich wysokości do dnia zapłaty;

2. w pozostałej części powództwo oddala;

3. zasądza od pozwanej J. M. na rzecz powódki (...) w O. kwotę 8.988,20 zł (osiem tysięcy dziewięćset osiemdziesiąt osiem złotych dwadzieścia groszy) tytułem zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego;

4. nakazuje pobrać od pozwanej na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w C. kwotę 3.741,17 zł (trzy tysiące siedemset czterdzieści jeden złotych siedemnaście groszy) tytułem zwrotu kosztów sądowych, których powódka nie była zobowiązana uiścić;

5. nakazuje pobrać od powódki na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w C. kwotę 510,16 zł (pięćset dziesięć złotych szesnaście groszy) tytułem zwrotu kosztów sądowych, w części oddalającej powództwo.

Sygn. akt IC 209/16

UZASADNIENIE

Powódka (...) w O. pozwem z dnia 14 stycznia 2016 roku wniosła o zasądzenie od pozwanej na rzecz powódki kwoty 79.613,32 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia wytoczenia powództwa do dnia zapłaty oraz zasądzenie od pozwanej na rzecz powódki kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego wg norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwu powódka wskazała, iż jest właścicielką nieruchomości gruntowych położonych: w gminie S., obręb S., oznaczonych w ewidencji gruntów jako działki nr: (...). Powódka powzięła informację z Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, iż pozwana w okresie od 01.01.2013 r. do 31.12.2014 r. pobierała dopłaty obszarowe z tytułu użytkowania ww nieruchomości gruntowej, należącej do zasobów powódki. W dniu 27.05.2015 r. wobec wezwania pozwanej pismem z dnia 05.05.2015 r. do wydania użytkowanych bezumownie gruntów, przedstawiciele powódki dokonali oględzin nieruchomości gruntowej, co potwierdziło fakt bezumownego korzystania z nieruchomości przez pozwaną. Pomimo użytkowania nieruchomości pozwana nie regulowała należności za bezumowne z nich korzystanie. W związku z czym powódka pismem z dnia 26.06.2015 r. zawiadomiła pozwaną do obowiązku uregulowania należności z tego tytułu oraz wezwała ją do zapłaty.

Sąd Okręgowy w C. nakazem zapłaty w postępowaniu upominawczym z dnia 21 marca 2016 roku w sprawie o sygn. akt I Nc (...) nakazał pozwanej J. M. (M.), aby zapłaciła powodowi (...) w O. kwotę 79.613,32 zł (siedemdziesiąt dziewięć tysięcy sześćset trzynaście złotych trzydzieści dwa grosze) wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w wysokości 7% w stosunku rocznym od dnia 14 stycznia 2016r. i dalszymi odsetkami ustawowymi w razie zmiany ich wysokości do dnia zapłaty, wraz z kwotą 6.396,00 zł (sześć tysięcy trzysta dziewięćdziesiąt sześć złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania, w terminie dwóch tygodni od dnia doręczenia nakazu zapłaty, albo wniosła w tymże terminie do tutejszego Sądu sprzeciw.

Pozwana J. M. w terminie wniosła sprzeciw od nakazu zapłaty zaskarżając go w całości. Podniosła brak zdolności sądowej (...) z siedzibą w O., bezzasadności powództwa, niewykazania roszczenia co do zasady jak i wysokości, przedawnienia – roszczenie objęte żądaniem jest roszczeniem przedawnionym, albowiem jednoroczny termin przedawnienia określony w art. 229 k.c. który w przedmiotowej sprawie znajduje zastosowania w związku z treścią art. Ustawy z dnia 19 października 1991 r. o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa (tj. Dz.u. 2012 r. po. 1187) upłynął z końcem dnia 27 sierpnia 2015 r. a z ostrożności procesowej wskazała bezpodstawność żądania powoda opartego na art. 36b ustawy z dnia 19 października 1991 r. o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa (tj. Dz.U. 2012 r. poz. 1187) który jest niezgodnym z art. 2, art. 32 ust. 1 i art. 64 ust. 2 Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej.

Reasumując wniosła o odrzucenie na podstawie art. 199 § 1 ust. 3 k.p.c. pozwu wniesionego przez (...), alternatywnie w przypadku oddalenie wniosku o odrzucenie pozwu wniosła o oddalenie pozwu w całości oraz o zasądzenie od powódki na rzecz pozwanej kosztów postępowania, alternatywnie na zasadzie art. 177 § 1 ust. 1 K.p.c. o zawieszenie niniejszego postępowania do czasu zakończenia postępowania prowadzonego przed Trybunałem Konstytucyjnym pod sygn. P (...) wywołanego pytaniem prawnym Sądu Okręgowego w E..

W uzasadnieniu pozwana podniosła, że czasookres rzekomego bezumownego korzystania, jego przedmiotowy zakres, wyliczenie wynagrodzenia przedstawione przez stronę powodową nie zostały wykazane.

Sąd ustalił, co następuje :

Powódka (...) jest właścicielem nieruchomości gruntowych w postaci działek niezabudowanych położonych w województwie (...), powiat (...), gmina S. u numerach: (...), 3910, (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), 4390, (...), (...), 4280, (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), 3990, (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), 6070, (...), (...), 5720, (...), 8410, (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), 5840, (...), (...) o obszarze całkowitym 15,0658 ha ujawnionych w księdze wieczystej nr (...) prowadzonej przez Sąd Rejonowy w Z., V Wydział Ksiąg Wieczystych,

- nieruchomości gruntowych w postaci działek położonych w województwie (...), powiat (...), gmina S. u numerach: (...), (...), (...), (...), (...), (...), 4300, (...), (...), 4370, (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), 6060, (...), 5710, (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), 5860, (...), 6010, (...) o obszarze całkowitym 8,7693 ha ujawnionych w księdze wieczystej nr (...) prowadzonej przez Sąd Rejonowy w Z., V Wydział Ksiąg Wieczystych,

- nieruchomości gruntowych w postaci działek położonych w województwie (...), powiat (...), gmina S. u numerach: 848, (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...) o obszarze całkowitym 1,3718 ha ujawnionych w księdze wieczystej nr (...) prowadzonej przez Sąd Rejonowy w Z., V Wydział Ksiąg Wieczystych,

- nieruchomości gruntowych w postaci działek niezabudowanych położonych w województwie (...), powiat (...), gmina S. u numerach: (...), (...), (...), 4310, (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), 5770, (...), (...), 6120, (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), 5980, (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), 5860, (...), 6010, 6550, (...), (...), (...), (...), 6620, (...), (...), 6060, (...), (...), (...), (...), (...), (...), 4300, (...), (...) o obszarze całkowitym 15,4982 ha ujawnionych w księdze wieczystej nr (...) prowadzonej przez Sąd Rejonowy w Z., V Wydział Ksiąg Wieczystych,

- nieruchomości gruntowych w postaci działek położonych w województwie (...), powiat (...), gmina S. u numerach: (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), 5770, (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...) o obszarze całkowitym 5,4624 ha ujawnionych w księdze wieczystej nr (...) prowadzonej przez Sąd Rejonowy w Z., V Wydział Ksiąg Wieczystych,

- nieruchomości gruntowych w postaci działek położonych w województwie (...), powiat (...), gmina S. u numerach: (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...) o obszarze całkowitym 2,1798 ha ujawnionych w księdze wieczystej nr (...) prowadzonej przez Sąd Rejonowy w Z., V Wydział Ksiąg Wieczystych,

- nieruchomości gruntowych w postaci działek położonych w województwie (...), powiat (...), gmina S. u numerach: (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...) o obszarze całkowitym 3,2092 ha ujawnionych w księdze wieczystej nr (...) prowadzonej przez Sąd Rejonowy w Z., V Wydział Ksiąg Wieczystych,

- nieruchomości gruntowych w postaci działek położonych w województwie (...), powiat (...), gmina S. u numerach: 824, 864/1, (...), (...), (...), 5660, (...), 3970, (...), (...), (...), (...), (...), (...), 5680, (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), 5950, (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), 5940, (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), 5780, (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...) o obszarze całkowitym 14,6836 ha ujawnionych w księdze wieczystej nr (...) prowadzonej przez Sąd Rejonowy w Z., V Wydział Ksiąg Wieczystych,

- nieruchomości gruntowych w postaci działek niezabudowanych położonych w województwie (...), powiat (...), gmina S. u numerach: 4370, (...), (...), (...), 5710, (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), 6510, (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), 6820, 6840, 7000, (...), (...), 6850, (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...) o obszarze całkowitym 10,9161 ha ujawnionych w księdze wieczystej nr (...) prowadzonej przez Sąd Rejonowy w Z., V Wydział Ksiąg Wieczystych

- nieruchomości gruntowych w postaci działek niezabudowanych położonych w województwie (...), powiat (...), gmina S. u numerach: (...), 4000, 8430, (...), (...), (...), 5870, (...), (...), (...), 5990, (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), 5890, (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), 5880, (...), (...), (...) o obszarze całkowitym 11,3442 ha ujawnionych w księdze wieczystej nr (...) prowadzonej przez Sąd Rejonowy w Z., V Wydział Ksiąg Wieczystych.

W okresie od dnia 1 stycznia 2013 roku do dnia 31 grudnia 2014 roku pozwana użytkowała nieruchomości w postaci działek o numerach: (...), (...), (...), 3910, (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), 4310, (...), (...), (...), 4370, (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), 4280, (...), (...), 4390, (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...) o łącznej pow. 11,5484 ha należących do powódki. W roku 2013 złożyła wniosek o przyznanie płatności na w/w działki na w/w działki na łączną powierzchnią 11,49 ha i uzyskała płatności obszarowe za tą powierzchnię w wysokości 9.313,33 zł (po uwzględnieniu sankcji za powierzchnię niezgłoszoną do płatności oraz zastosowaniu współczynnika korygującego). Jednocześnie w roku 2014 powódka złożyła wniosek na w/w działki ewidencyjne na łączną powierzchnię 11,03 ha i uzyskała płatności obszarowe za tą powierzchnię na łączną kwotę w wysokości 9.592,68 zł (przy uwzględnieniu sankcji za nieprzestrzeganie norm oraz wymogów oraz zastosowaniu współczynnika korygującego).

Pismem z dnia 5 sierpnia 2014 roku (...) w O. wezwała pozwaną do wydania gruntów rolnych położonych w obrębie S., oznaczonych w ewidencji gruntów jako działki nr (...) o łącznej pow. 11,5484 ha w związku z samowolnym i bezumownym użytkowaniem powyższych gruntów, pod rygorem prowadzenia dalszych działań windykacyjnych.

W dniu 27 maja 2015 roku w M. podczas wizji pracownicy powódki w związku z informacją pozyskaną z bazy Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa dotyczącą złożonego wniosku o przyznanie płatności na lata 2013 – 2014 na ww. nieruchomości, pismem nr (...) z dnia 05.05.2015 r. gdzie wezwano pozwaną do wydania gruntów o numerach: (...), (...), (...), 3910, (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), 4310, (...), (...), (...), 4370, (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), 4280, (...), (...), 4390, (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...) o łącznej powierzchni 11,5484 ha, arkusz mapy 24, 26, potwierdzili fakt korzystania przez J. M. z przedmiotowych gruntów.

Zawiadomieniem z dnia 26 czerwca 2015 roku powódka zawiadomiła pozwaną, że była bezumownym użytkownikiem gruntów położonych w S., obręb S., oznaczonych w ewidencji gruntów jako działki nr: (...) o łącznej powierzchni 11,5484 ha, arkusz mapy 24, 26 więc została zobowiązana z tego tytułu do zapłaty kwoty 74 805,69 zł oraz zwrotu kosztów podatku od w/w nieruchomości w kwocie 2 339,00 zł.

Zawiadomieniem z dnia 22 lipca 2015 roku (...) zawiadomiła pozwaną o konieczności uregulowania opłaty z tytułu bezumownego użytkowania majątku w wysokości 77.144,69 złotych. W dniu 9 listopada 2015 roku powódka skierowała do pozwanej J. M. ostateczne wezwanie do zapłaty należności w kwocie 78.615,72 złotych, w tym odsetki w kwocie 1.471,03 zł.

Wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z gruntu powódki w oparciu o treść art. art. 39b ustawy o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi skarbu Państwa z dnia 19 października 1991 roku (Dz. U. 2016,1491) o powierzchni zalewanej 11,5324 ha za okres od dnia 1 stycznia 2013 roku do dnia 31 grudnia 2014 wynosi 69.500 złotych.

Dowód: odpis księgi wieczystej (k. 4-63 akt), wezwania (k. 64-66 akt), notatka służbowa (k. 67 akt), zawiadomienie wraz z załącznikami(k. 68-123 akt), zeznania świadka T. N. (protokół rozprawy z dnia 28.09.2016r., nagranie czas: 00:04:08-00:12:20 adnotacje), zeznania świadka P. J. (protokół rozprawy z dnia 07.12.2016r., nagranie czas: 00:03:57-00:06:21 adnotacje), opinia biegłego sądowego ds. wyceny nieruchomości rzeczoznawcy majątkowego S. W. (k. 220-257 akt), pismo (k. 260 akt), ustna opinia biegłego sądowego ds. wyceny nieruchomości rzeczoznawcy majątkowego S. W. (protokół rozprawy z dnia 19.04.2017r., nagranie czas: 00:02:06-00:09:41 adnotacje).

Sąd zważył, co następuje :

Przechodząc do rozważań na gruncie sprawy niniejszej w pierwszej kolejności należało zwrócić uwagę na treść brzmienia przepisu art. 38 k.c. zgodnie, z którym działanie osoby prawnej jest realizowane zawsze przez jej organy. Osoba prawna ma zawsze pełną zdolność do czynności prawnych. Powódka (...) powstała na podstawie ustawy z dnia 19 października 1991 roku o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa (Dz.U.2016.1491), gdzie na mocy art. 3 została przyznana jej osobowość prawna. Natomiast wedle art. 5 wskazanej ustawy (...) weszła we władanie powierzonych składników mienia Skarbu Państwa, wykonując we własnym imieniu prawa i obowiązki z nimi związane w stosunku do osób trzecich, jak również we własnym imieniu wykonuje związane z tymi składnikami obowiązki publicznoprawne. W związku z tym (...) ma przyznaną osobowość prawna zgodnie z art. 33 k.c. albowiem jest jednostką organizacyjną, której osobowość tę przyznały szczególne przepisy. Tym samym posiada legitymację procesową w rozumieniu art. 67 k.p.c. Zatem może pozywać i być pozywana. W związku stanowczo należało zauważyć, że (...) uzyskując osobowość prawną, otrzymała również zdolność bycia stroną powodową jak i stroną pozywana. Zatem w obrocie prawnym (...) występuje samodzielne, jako odrębna od Skarbu Państwa osoba prawna. Zatem zarzut braku zdolności sądowej strony powodowej jest niezasadny.

Zgodnie z brzmieniem art. 39b ustawy o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi skarbu Państwa z dnia 19 października 1991 roku (Dz.U. 2016,1491) osoba, która włada nieruchomością wchodzącą w skład Zasobu bez tytułu prawnego jest zobowiązana do zapłaty na rzecz (...) wynagrodzenia za korzystanie z tej nieruchomości w wysokości stanowiącej 5-krotność wywoławczej wysokości czynszu, który byłby należny od tej nieruchomości, gdyby była ona przedmiotem umowy dzierżawy po przeprowadzeniu przetargu. W art. 39b ust. 3 zostało wyłączone zastosowanie przepisów kodeksu cywilnego dotyczących korzystania z rzeczy przez samoistnego posiadacza, z wyjątkiem art. 229 k.c. dotyczącego przedawnienia roszczeń. Zgodnie z tym przepisem roszczenia właściciela przeciwko samoistnemu posiadaczowi o wynagrodzenie za korzystanie z rzeczy, o zwrot pożytków lub o zapłatę ich wartości, jak również roszczenia o naprawienie szkody z powodu pogorszenia rzeczy przedawniają się z upływem roku od dnia zwrotu rzeczy. To samo dotyczy roszczeń samoistnego posiadacza przeciwko właścicielowi o zwrot nakładów na rzecz. Artykuł 229 kodeksu cywilnego wiąże początek biegu przedawnienia roszczeń właściciela przeciwko posiadaczowi i posiadacza przeciwko właścicielowi z dniem zwrotu rzeczy. Przez "zwrot rzeczy" należy rozumieć każdy sposób odzyskania posiadania rzeczy przez właściciela lub oddanie przez posiadacza rzeczy. Nawet w razie tzw. symbolicznego zwrotu wymagana jest po stronie posiadacza świadomość oddania władztwa nad rzeczą, a po stronie właściciela wola objęcia władztwa, czego nie sposób domniemywać czy zakładać na podstawie fikcji prawnej. Nie można zatem przyjąć, że każdy sposób zakończenia stanu posiadania bez podstawy prawnej jest równoznaczny ze zwrotem rzeczy (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 04.11.2011r., I CSK 22/11). W doktrynie zdecydowanie przeważa pogląd, że właściciel nie może odmówić zwracanej mu przez posiadacza, czy też dzierżyciela, rzeczy.

Wracając do analizy treści art. 39b ustawy z 1991 r. o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa zauważyć wymaga, że celem jego wprowadzenia było wyposażenie (...) w sprawne narzędzie dochodzenia zapłaty za bezumowne korzystanie z nieruchomości należących do (...). Niewątpliwie chodzi tu zatem wyraźnie nie tylko o cel kompensacyjny tego przepisu (wynagrodzenie w związku z nieuzyskaniem korzyści z nieruchomości), ale także o dyscyplinowanie podmiotu, który bez tytuł prawnego korzysta z nieruchomości (...) (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 23.06.2016r., V CSK 613/15). Ponadto wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego 18 października 2016 roku w sprawie o sygn. akt P 123/15 orzeczono, że art. 39b ustawy z dnia 19 października 1991 r. o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa (Dz. U. z 2016 r. poz. 1491) w zakresie, w jakim ma zastosowanie do posiadaczy nieruchomości w złej wierze, jest zgodny z art. 2, art. 64 ust. 2 w związku z art. 32 ust. 1 i art. 31 ust. 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. W treści uzasadnienia Trybunał podniósł, że po pierwsze, art. 39b u.g.n.r. posługuje się szerokim określeniem podmiotu zobowiązanego do świadczenia określanego w tym przepisie, nazywając go "osobą władającą nieruchomością wchodzącą w skład Zasobu bez tytułu prawnego". Jest to - jak wskazano - pojęcie obejmujące posiadaczy samoistnych, jak i zależnych. Po drugie, ustawodawca nie uzależnił prawa do określonego tam wynagrodzenia albo zakresu roszczenia od dobrej lub złej wiary posiadacza ani od wytoczenia przez właściciela powództwa o wydanie nieruchomości. Jedynym warunkiem jest to, aby posiadacz nieruchomości rolnej władał nią bez tytułu prawnego, a Agencja - jako sprawująca zarząd nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa - zażądała zwrotu nieruchomości. Po trzecie, wprowadzone w art. 39b u.g.n.r. wynagrodzenie za władanie nieruchomością bez tytułu prawnego nawiązuje swą konstrukcją do odszkodowania ryczałtowego, które ma rekompensować utratę wynagrodzenia za korzystanie z nieruchomości rolnej i wartość pożytków. Po czwarte, przepis ma charakter imperatywny. To znaczy, że nawet jeżeli "władanie nieruchomością" bez tytułu prawnego wynika z niezwrócenia nieruchomości po wygaśnięciu stosunku prawnego (np. dzierżawy, użytkowania), to do wzajemnych rozliczeń między stronami tego stosunku znajdzie zastosowanie art. 39b u.g.n.r., bez względu na odmienne uregulowanie tej kwestii w umowie. Trybunał stwierdził, że wprowadzone zróżnicowanie może uznać za przydatne do założonego przez prawodawcę celu, jakim jest ograniczenie skali tzw. dzikich dzierżaw na gruntach należących do Skarbu Państwa i szybszy zwrot nieruchomości rolnych zajmowanych przez podmioty prywatne bez tytułu prawnego. Ma ponadto cel prewencyjny, gdyż ryzyko efektywnego roszczenia o zapłatę wynagrodzenia, powstrzymuje przed bezprawnym zajmowaniem takich gruntów. Ryczałtowa stawka wynagrodzenia ma zarazem rekompensować uszczerbek majątkowy poniesiony przez Skarb Państwa wskutek bezumownego korzystania z nieruchomości państwowych. Trybunał nie podziela w tym kontekście stanowiska RPO, jakoby skala problemu nie uzasadniała interwencji ustawodawcy i wprowadzenia rozwiązań prawnych mających na celu minimalizowanie liczby wypadków działań bezprawnych. Przeciwnie, natężenie problemu społecznego może być uzasadnieniem wprowadzenia ograniczeń korzystania z wolności i praw konstytucyjnych. Natomiast wynikająca z art. 39b u.g.n.r. sankcja jest jednoznaczna. Nie budzi wątpliwości interpretacyjnych co do przesłanek jej zastosowania. Ma w praktyce najczęściej zastosowanie, gdy podmiot samowolnie wkracza na nieruchomość Skarbu Państwa bądź gdy nie wydaje takiej nieruchomości po zakończonym stosunku prawnym. Wówczas wie, że nie ma tytułu prawnego do nieruchomości, którą zajmuje wbrew woli właściciela publicznego, co - wobec przyjętej w naszej kulturze prawnej zasady ignorantia legis non excusat - rodzi to określoną w art. 39b u.g.n.r. odpowiedzialność.

Bezspornym w sprawie jest fakt, iż pozwaną J. M. nie łączyła żadna umowa z powódką w zakresie władztwa nad nieruchomościami w postaci o numerach: (...), (...), (...), 3910, (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), 4310, (...), (...), (...), 4370, (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), 4280, (...), (...), 4390, (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...) o łącznej powierzchni 11,5484 ha, arkusz mapy 24, 26, która stanowiłaby tytuł prawny do korzystania przez pozwaną z nieruchomości powódki. Ustalenia te wynikają z załączonych do pozwu odpisów ksiąg wieczystych oraz informacji (...). J. M. wiedziała, że korzysta bezumownie z gruntów należących do powódki. Nie reagowała na pisma wysyłane do niej od sierpnia 2014 roku aż do 2015 roku. Ponadto w dniu 27 maja 2015 roku nie stawiła się na wizję na przedmiotowych gruntach co potwierdzili obecnie w tym dniu świadkowie w osobach: T. N. i P. J.. Z uwagi na powyższy ustalony stan faktyczny należało jednoznacznie przyjąć, ze pozwana nie dokonała zwrotu nieruchomości, z których bezumownie korzystała. Całkowicie unikała jakiegokolwiek kontaktu z powódką. Tym samym przedawnienie nie mogło biec albowiem jest liczone dopiero od momentu zwrotu nawet tzw. symbolicznego w rozumieniu art. 229 k.c., lecz w sprawie on nie nastąpił.

Podstawą do wyliczenia wynagrodzenia z tytułu bezumownego użytkowania gruntu w okresie od dnia 1 stycznia 2013 roku do dnia 31 grudnia 2014 z uwzględnieniem treści art. 39b ustawy o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa stała się opinia biegłego sądowego ds. wyceny nieruchomości rzeczoznawcy majątkowego S. W.. Biegły poddał analizie rynek stawek dzierżaw gruntów w okresie 2011-01-01 – 2013-12-31 – 2 lata przed rokiem 2013 w celu określenia wynagrodzenia za bezumowne użytkowanie w okresie 2013-01 -01 – 201312-31 oraz analogicznie 2 lata przed rokiem 2014 w celu określenia wynagrodzenia za bezumowne użytkowanie w okresie 2014-01-01 – 2014-12-31 ze względu na słabo rozwinięty rynek lokalny. Wartość wynagrodzenia za bezumowne użytkowanie jest możliwa do określenia sposobem bezpośrednim na podstawie danych rynkowych dotyczących stawek dzierżawy nieruchomości podobnych. Na podstawie analizy lokalnego rynku w okresie 2011-01-01 – 2013-12-31 odnotowano brak danych rynkowych pozwalających na zastosowania wyżej wymienionego sposobu bezpośredniego głównie w aspekcie powierzchni przedmiotowego gruntu oraz klas użytków. Zatem zgodnie z § 26 rozporządzenia w sprawie wyceny i sporządzania operatu szacunkowego określenia wartości nieruchomości nie będących przedmiotem obrotu na rynku lokalnym analizie poddano rynek regionalny, gdzie również nie odnotowano danych rynkowych pozwalających na zastosowania wyżej wymienionego sposobu bezpośredniego głównie w aspekcie powierzchni przedmiotowego gruntu oraz klas użytków. W związku z tym biegły poddał analizie rynek krajowy, gdzie również stwierdzono brak tych danych. W przypadku braku możliwości określenia wynagrodzenia ze bezumowne użytkowanie z danych rynkowych sposobem bezpośrednim zasadne jest określenia wynagrodzenie za bezumowne użytkowanie bazując na wartości rynkowej gruntu sposobem pośrednim. Analizie poddano rynek gruntów rolnych w okresie 2011-01-01 – 2013-12-31 – 2 lata przed rokiem 2013 w celu określenia wynagrodzenia za bezumowne użytkowanie w okresie 2013-01-01 – 2013-12-31 oraz analogicznie 2 lata przed rokiem 2014 w celu określenia wynagrodzenia za bezumowne użytkowanie w okresie 2014-01-01 – 2014-12-31 ze względu na słabo rozwinięty rynek lokalny. W sprawie niniejszej biegły uwzględnił art. 39b Ustawy o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarb Państwa i przyjął, że po zaokrągleniu wartość rynkową bezumownego użytkowania przedmiotowego gruntu jako sumę wartości rynkowych wynagrodzenia za bezumowne użytkowanie w okresie od dnia 1 stycznia 2013 roku do dnia 31 grudnia 2014 kształtuje się na poziomie 69.500 zł. Opinie biegłego (zarówno pisemna jak i ustna) Sąd uznał w całości za przekonywujące, rzeczowe i profesjonalne. Opinie te nie budzą zastrzeżeń z punktu widzenia zgodności z zasadami logiki, wiedzy powszechnej, poziomu wiedzy biegłego, podstaw teoretycznych opinii, sposobu motywowania i stopnia stanowczości wyrażonych w nich wniosków. Pokreślenia wymaga, że z istoty i celu dowodu z opinii biegłego wynika, że jeśli rozstrzygnięcie sprawy wymaga wiadomości specjalnych, dowód z opinii biegłych jest konieczny. Wnioski wszystkich biegłych wyrażone w opiniach sporządzonych w sprawie niniejszej są jednoznaczne i stanowcze. W takim wypadku sąd nie może poczynić ustaleń sprzecznych z opinią biegłego, jeżeli jest ona prawidłowa i jeżeli odmienne ustalenia nie mają oparcia w pozostałym materiale dowodowym. Sąd może jedynie, jeżeli w świetle złożonej opinii lub pozostałego materiału dowodowego nasuną mu się wątpliwości co do trafności ekspertyzy, zażądać opinii innego biegłego (wyrok SN z dnia 27 listopada 1974 r., II CR 748/74, LEX nr 7618). Jednakże taka sytuacja nie miała miejsca w sprawie niniejszej. Opinie biegłego sporządzone w sprawie niniejszej bezspornie mogły stanowić podstawy do dokonania ustaleń faktycznych albowiem były logiczne, czytelne, pozostawały w zgodzie ze zgromadzonym z materiałem dowodowym. Ich treść była pełna, zawierała argumentację umożliwiającą sądowi dokonanie wszechstronnej oceny złożonych przez biegłych opinii. Biegły sądowy rzeczowo przestawił proces myślowy jaki doprowadził go do zaprezentowanych przez niego wniosków. Ponadto wskazał jaki miernikami i wskaźnikami posługiwał się przy ich sporządzaniu. Tym samym mogły one podlegać dalszej weryfikacji. Niezadowolenie strony z niekorzystnej dla niej opinii biegłego samo z siebie nie uzasadnia wywołania kolejnej opinii innego biegłego w tym samym przedmiocie … (wyrok SN z dnia 4 stycznia 2012 r., III CSK 127/11, LEX nr 1119502). Tak samo przyjmuje się, że zadość obowiązkowi biegłego czyni wskazanie przez niego stopnia prawdopodobieństwa, jeżeli ze względu na nie ustalenie wszystkich istotnych okoliczności faktycznych albo ze względu na aktualny stan wiedzy przedstawienie sądu kategorycznego jest niemożliwe (por. wyrok SN z dnia 5 lipca 1967 r., I PR 174/67, OSNC 1968, nr 2, poz. 26; wyrok SN z dnia 9 listopada 1972 r., II CR 470/72, LEX nr 7180). Okoliczność, że biegły w swej opinii ustosunkował się do różnych możliwych sytuacji i w zależności od tego, jakie ustalenia zostaną ostatecznie dokonane przez sąd, nie może być ujmowana jako wada opinii, ale raczej jako jej zaleta (por. wyrok SN z dnia 18 stycznia 1966 r., II PR 481/65, LEX nr 5927). W związku z tym powoływanie kolejnych biegłych sądowych czy też uzupełniania już zaprezentowanych w toku postępowania opinii nie było uzasadnione żadnym celem.

W świetle powyższego, Sąd uznał za zasadne zasądzenie od pozwanej J. M. na rzecz powódki (...) w O. kwotę 69.500 zł (sześćdziesiąt dziewięć tysięcy pięćset złotych) wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w wysokości 7 % (tj. wysokości równej sumie stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego i 5,5 punktów procentowych) w stosunku rocznym od dnia 14 stycznia 2016 roku i dalszymi odsetkami ustawowym za opóźnienie w razie zmiany ich wysokości do dnia zapłaty. Sąd zasądził odsetki od dnia wniesienia powództwa zgodnie z treścią art. 481 k.c. albowiem pozwana była wcześniej wzywana do zapłaty za bezumowne korzystanie z nieruchomości należących do powódki. W pozostałej części powództwo Sąd oddalił z uwagi na kwotę wynagrodzenia wyliczoną na podstawie opinii biegłego z zakresu szacowania nieruchomości, która została określona na poziomie 69.500 złotych, czyli poniżej dochodzonego przez Agencję żądania.

O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 100 k.p.c.

Koszty procesu poniesione przez powódkę obejmowały opłatę od pozwu w kwocie 3.976 zł (k. 128 i k. 140), koszty zastępstwa procesowego – 7.217 zł. Razem 11.198 zł. Pozwana J. M. w toku procesu poniosła jedynie koszty zastępstwa procesowego w kwocie 7217 zł. Łącznie koszty procesu obu stron wyniosły kwotę 18.415 zł

Powódka wygrała proces w 88%. W związku z powyższym Sąd zasądził od pozwanej na rzecz (...) kwotę 8.988,20 tytułem zwrotu kosztów procesu.

Koszty sądowe poniesione w toku procesu przez Skarb Państwa obejmowały wynagrodzenie biegłego w kwocie 4.251,33 zł.

Stosownie do art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz.U. z 2010r., nr 90, poz. 594 ze zm.) Sąd nakazał pobrać od pozwanej na rzecz Skarbu Państwa kwotę 3.741,17 zł tytułem zwrotu nieuiszczonych kosztów sądowych. Kwota ta stanowi należne koszty sądowe, w części co do której powództwo zostało uwzględnione (88 %). Natomiast od powódki należało pobrać kwotę 510,16 zł. na rzecz Skarbu Państwa. Kwota ta stanowi należne koszty sądowe, w części co do której powództwo zostało oddalone (12 %)