Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 24 marca 2017 roku , Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. Wydział (...) Umów Międzynarodowych w Ł. na podstawie ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz Umowy między Polską , a Kanadą o zabezpieczeniu społecznym z dnia 2 kwietnia 2008 r. przyznał T. Ł. emeryturę od 26 czerwca 2016 r. tj. od osiągnięcia wieku emerytalnego. W treści decyzji wskazano, że emerytura została ustalona zgodnie z art.26 ustawy emerytalnej, a do jej obliczenia przyjęto: kwotę zwaloryzowanego kapitału początkowego w wysokości 141 307,20 zł , średnie dalsze trwanie życia tj. 208,50 miesięcy. Wyliczona emerytura wyniosła 677,73 zł (141 307,20 zł: 208,50). W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał ,że zgodnie z art.15 ust. 2 z ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych za okresy od 1 lipca 1968 r. do 19 lipca 1968 r. , od 5 września 1968 r. do 18 października 1969 r. , od 15 listopada 1971 r. do 31 maja 1977 r. oraz od 1 lutego 1978 r. do 23 czerwca 1978 r. przyjęto wynagrodzenie minimalne. Zakład Ubezpieczeń Społecznych podkreślił , że do ustalenia wysokości emerytury nie uwzględniono wnioskodawcy okresu od 1 czerwca 1977 r. do 31 stycznia 1978 r. , gdyż w tych okresach przebywał on na urlopie bezpłatnym.

/decyzja k.81 - 82 odwrót akt ZUS/

W dniu 28 kwietnia 2017 r. pełnomocnik T. Ł. złożył odwołanie od powyższej decyzji wnosząc o jej zmianę poprzez wyliczenie emerytury przy przyjęciu w spornych okresach wyższych kwot wynagrodzeń niż przyjęte przez organ rentowy. W ocenie skarżącego , powyższa decyzja jest krzywdząca , gdyż T. Ł. faktycznie osiągał wyższe wynagrodzenie niż wynagrodzenie minimalne.

/odwołanie k.2 - 4/

W odpowiedzi na odwołanie , pełnomocnik organu rentowego wniósł o jego oddalenie. W uzasadnieniu odpowiedzi wskazano ,że zaskarżoną decyzją przyznano T. Ł. prawo do emerytury przyjmując do wyliczenia kapitału początkowego wskaźnik wysokości podstawy wymiaru z lat 1968 – 1978 wynoszący 29,40%. Wobec zaś faktu , iż wnioskodawca nie udokumentował zarobków z żadnego okresu zatrudnienia przyjęto wynagrodzenie minimalne za następujące okresy: od 1 lipca 1968 r. do 19 lipca 1968 r. tj. pracy w (...) Przedsiębiorstwie (...) , od 5 września 1968 r. do 18 października 1969 r. , od 15 listopada 1971 r. do 31 maja 1977 r. oraz od 1 lutego 1978 r. do 23 czerwca 1978 r. w Stoczni (...).

/ odpowiedź na odwołanie k.8 – 8 odwrót/

Sąd Okręgowy w Łodzi ustalił następujący stan faktyczny:

Wnioskodawca T. Ł. urodził się (...) Powszechny wiek emerytalny osiągnął w dniu 26 czerwca 2016 r.

/okoliczność bezsporna/

Decyzją z dnia 29 czerwca 2016 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. ustalił T. Ł. wartość kapitału początkowego. Do obliczenia podstawy wymiaru kapitału początkowego przyjęto wskaźnik wysokości podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z faktycznego okresu ubezpieczenia. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru z lat 1969 - 1978 wyniósł 29,40%.

Do ustalenia wartości kapitału przyjęto:

- okresy składkowe w ilości 12 lat i 7 dni tj. 144 miesiące ,

Wartość kapitału początkowego na dzień 1 stycznia 1999 roku została wyliczona w następujący sposób:

- 293,01 zł ( tj. 24% kwoty bazowej wynoszącej 1 220,89 zł) x 56,33% (współczynnik proporcjonalny) = 165,05 zł.

- 144 miesiące składkowe x 1,3% : 12 x 358,94 (podstawa wymiaru obliczona przez pomnożenie wskaźnika 29,40% przez kwotę bazową wynoszącą 1 220,89 zł) = 221,04 zł.

- 221,04 zł x 209 miesięcy (średnie dalsze trwanie życia) = 46 197,36 zł (kapitał początkowy ustalony na dzień 1 stycznia 1999 r.).

/decyzja – k. 47 - 47, obliczenie wskaźnika - k. 45 akt ZUS/

Do obliczenia wskaźnika wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego przyjęto wynagrodzenie wnioskodawcy w następującej wysokości:

-

za rok 1969 – 8 143,55 zł, co przy kwocie rocznego przeciętnego wynagrodzenia ogłoszonego za dany rok kalendarzowy wynoszącej 26 088,00 zł dało stosunek podstawy wymiaru składek do rocznego przeciętnego wynagrodzenia o wartości 37,46 %,

-

za rok 1970 – 0 zł , co przy kwocie rocznego przeciętnego wynagrodzenia ogłoszonego za dany rok kalendarzowy wynoszącej 26 820,00 zł dało stosunek podstawy wymiaru składek do rocznego przeciętnego wynagrodzenia o wartości 0 ,

-

za rok 1971 – 1 533,33 zł, co przy kwocie rocznego przeciętnego wynagrodzenia ogłoszonego za dany rok kalendarzowy wynoszącej 28 296,00 zł dało stosunek podstawy wymiaru składek do rocznego przeciętnego wynagrodzenia o wartości 32,51 %,

-

za rok 1972 – 12 000,00 zł, co przy kwocie rocznego przeciętnego wynagrodzenia ogłoszonego za dany rok kalendarzowy wynoszącej 30 108,00 zł dało stosunek podstawy wymiaru składek do rocznego przeciętnego wynagrodzenia o wartości 39,86 %,

-

za rok 1973 – 12 000,00 zł, co przy kwocie rocznego przeciętnego wynagrodzenia ogłoszonego za dany rok kalendarzowy wynoszącej 33 576,00 zł dało stosunek podstawy wymiaru składek do rocznego przeciętnego wynagrodzenia o wartości 35,74 %,

-

za rok 1974 – 13 000,00 zł, co przy kwocie rocznego przeciętnego wynagrodzenia ogłoszonego za dany rok kalendarzowy wynoszącej 38 220,00 zł dało stosunek podstawy wymiaru składek do rocznego przeciętnego wynagrodzenia o wartości 34,01 %,

-

za rok 1975 – 14 400,00 zł, co przy kwocie rocznego przeciętnego wynagrodzenia ogłoszonego za dany rok kalendarzowy wynoszącej 46 956,00 zł dało stosunek podstawy wymiaru składek do rocznego przeciętnego wynagrodzenia o wartości 30,67 %,

-

za rok 1976 –14 400,00 zł , co przy kwocie rocznego przeciętnego wynagrodzenia ogłoszonego za dany rok kalendarzowy wynoszącej 51 372,00 zł dało stosunek podstawy wymiaru składek do rocznego przeciętnego wynagrodzenia o wartości 28,03 %,

-

za rok 1977 – 6 200,00 zł, co przy kwocie rocznego przeciętnego wynagrodzenia ogłoszonego za dany rok kalendarzowy wynoszącej 55 152,00 zł dało stosunek podstawy wymiaru składek do rocznego przeciętnego wynagrodzenia o wartości 26,98 %,

-

za rok 1978 – 7 026,67zł, co przy kwocie rocznego przeciętnego wynagrodzenia ogłoszonego za dany rok kalendarzowy wynoszącej 58 644,00 zł dało stosunek podstawy wymiaru składek do rocznego przeciętnego wynagrodzenia o wartości 28,76 %,

Wyliczony na podstawie powyższych danych wskaźnik wyniósł 29,40 %.

/obliczenie wskaźnika wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego k.45 akt ZUS/

W okresie od 1 lipca 1968 r. do 19 lipca 1968 r. T. Ł. był zatrudniony (...) Przedsiębiorstwie (...).

/okoliczność bezsporna/

W okresie od 5 września 1968 r. do 23 czerwca 1978 r. T. Ł. był zatrudniony w Stoczni (...) , gdzie wykonywał pracę montera rurociągów okrętowych oraz montera rurociągów – spawacza. W okresie od 22 października 1969 r. do 15 października 1971 r. T. Ł. odbywał zasadniczą służbę wojskową ( do wojska odszedł w dniu 18 października 1969 r. , a powrót z wojska do pracy nastąpił w dniu 15 listopada 1971 r.). W okresie od 1 czerwca 1977 r. do 31 stycznia 1978 r. wnioskodawca korzystał z urlopu bezpłatnego.

/świadectwo pracy k.9 – 10 , książeczka wojskowa k.19 – 21 akt ZUS , zeznania świadków: J. K. min.00:03:53 – 00:11:44 , J. P. min.00:11:44 – 00:17:26 , K. K. min.00:17:26 – 00:21:28 rozprawy z dnia13 lutego 2018 r. , płyta CD k.75/

Pracownicy Stoczni (...) zatrudnieni w brygadach zajmujących się montażem statków ( tj. na stanowiskach tożsamych ze stanowiskami zajmowanymi przez wnioskodawcę) osiągali wynagrodzenie powyżej średniej krajowej , a wynikało to m.in. z faktu otrzymywania tzw. premii eksportowych wynikających z zakończenia budowy statku.

/ zeznania świadków: J. K. min.00:03:53 – 00:11:44 , J. P. min.00:11:44 – 00:17:26 , K. K. min.00:17:26 – 00:21:28 rozprawy z dnia13 lutego 2018 r. , płyta CD k.75 , dokumentacja płacowa J. K. k.6, dokumentacja płacowa J. P. k.89/

Przy przyjęciu kwoty przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce uspołecznionej za okres zatrudnienia od 5 września 1968 r. do 23 czerwca 1978 r. w Stoczni (...) kwota hipotetycznej emerytury wnioskodawcy wyniosłaby 1 012,94 zł.

/wyliczenia ZUS k.93/

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dowodów z dokumentów zawartych w aktach organu rentowego oraz aktach sprawy , jak również w oparciu o zeznania świadków: J. K., J. P. oraz K. K.. W ocenie Sądu zeznania świadków są w pełni wiarygodne , gdyż pochodzą od osób , które były zatrudnione na stanowiskach tożsamych ze stanowiskiem wnioskodawcy , a więc osób które dysponują wiedzą zarówno co do charakteru pracy , jej specyfiki , jak i sposobu określania wynagradzania pracowników. Co więcej , osoby te są obce w stosunku do wnioskodawcy i tym samym nie miały one interesu w składaniu zeznań mu przychylnych. W trakcie postępowania organ rentowy dokonał hipotetycznego wyliczenia wysokości świadczenia należnego wnioskodawcy , a Sąd przyjął to wyliczenie za wiarygodne.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie T. Ł. jest uzasadnione.

Wnioskodawca T. Ł. urodził się w dniu (...) i zgodnie z obowiązującym do 30 września 2017 r. art.24 ust.1b pkt 7 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych wiek emerytalny osiągnął w dniu 26 czerwca 2016 r. Emerytura wnioskodawcy musiała zatem zostać ustalona w oparciu o art.26 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2017 roku poz. 1383).

W myśl wskazanego artykułu emerytura stanowi równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia ustalonej w sposób określony w art.25 (podstawę obliczenia emerytury, o której mowa w art.24, stanowi kwota składek na ubezpieczenie emerytalne, z uwzględnieniem waloryzacji składek zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury, zwaloryzowanego kapitału początkowego określonego w art.173-175 oraz kwot środków zewidencjonowanych na subkoncie, o którym mowa w art.40a ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych, z zastrzeżeniem ust.1a i 1b oraz art.185) przez średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę danego ubezpieczonego, z uwzględnieniem ust.5 i art.183.

Postępowanie w niniejszej sprawie sprowadziło się do ustalenia czy możliwym jest przyjęcie do obliczenia emerytury wnioskodawcy wyższego wynagrodzenia niż przyjęte przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych.

Zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, podstawę wymiaru emerytury i renty stanowi przeciętna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe lub na ubezpieczenie społeczne na podstawie przepisów prawa polskiego w okresie kolejnych 10 lat kalendarzowych, wybranych przez zainteresowanego z ostatnich 20 lat kalendarzowych poprzedzających bezpośrednio rok, w którym zgłoszono wniosek o emeryturę lub rentę. Zgodnie z ust. 6 tego artykułu, na wniosek ubezpieczonego podstawę wymiaru emerytury lub renty może stanowić przeciętna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne lub ubezpieczenie emerytalne i rentowe w okresie 20 lat kalendarzowych przypadających przed rokiem zgłoszenia wniosku, wybranych z całego okresu podlegania ubezpieczeniu. Wysokość zarobków, której pochodną jest podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne, jest faktem mającym istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy (art. 227 k.p.c.).

Zgodnie z treścią §21 ust.1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011 roku sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe (Dz.U. nr 237, poz.1412) środkiem dowodowym stwierdzającym wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu oraz uposażenia przyjmowanego do ustalenia podstawy wymiaru emerytury lub renty są zaświadczenia pracodawcy lub innego płatnika składek, legitymacja ubezpieczeniowa lub inny dokument, na podstawie którego można ustalić wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu lub uposażenia.

Wskazana regulacja §21 ust.1 powołanego rozporządzenia stanowiąca odpowiednik obowiązującego do dnia 23 listopada 2011 roku §20 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno - rentowe i zasad wypłaty tych świadczeń (Dz.U. nr 10, poz.49) wyznacza kierunek postępowania dowodowego, nie oznacza to jednak aby wysokość uzyskiwanego uposażenia nie mogła być wskazana i w inny sposób, tak przy pomocy pisemnych środków dowodowych pochodzących od pracodawcy, czy też nawet dowodów pośrednich, nie wyłączając zeznań świadków - aczkolwiek wskazujących wprost na wysokość wynagrodzenia danego zainteresowanego (tak stanowi m. in. teza wyroku Sądu Najwyższego z dnia 25 lipca 1997 roku - II UKN 186/97, OSNAP 1998/11/324, a także wyroki: Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 4 marca 1997 roku - III AUa 105/97, Apel. W-wa 1997/2/7, Sądu Apelacyjnego w Rzeszowie z dnia 27 czerwca 1995 roku - III AUr 177/95, OSA 1996/10/32, czy Sądu Apelacyjnego Białymstoku - III AUr 294/93, PS - wkład. 1994/3/6).

W sytuacji, gdy wnioskodawca ani jego zakład pracy nie może przedstawić dokumentów płacowych, w postępowaniu odwoławczym przed sądem istnieje możliwość ustalenia wysokości osiągniętego zarobku stanowiącego podstawę wymiaru świadczenia na podstawie angaży, regulaminów premiowania, Układów Zbiorowych Pracy lub też dalszych wewnętrznych aktów płacowych, o ile na ich podstawie można ustalić stałe składniki wynagrodzenia. Przy czym należy mieć na uwadze, że wykazanie wysokości wynagrodzenia uzyskanego w latach odległych wiąże się często z problemami wynikającymi z braku dokumentów i likwidacji zakładów pracy. Sąd, korzystając z powyższej swobody, poszerzył więc postępowanie dowodowe w sprawie i celem ustalenia spornych okoliczności przeprowadził dowód z przesłuchania świadków na okoliczność osiągania dochodów za pracę , a także dowód z dokumentacji płacowej wskazującej na wysokość osiąganego przez nich wynagrodzenia.

Przeprowadzone postępowanie wykazało , że pracownicy Stoczni (...) zatrudnieni w brygadach zajmujących się montażem statków ( tj. na stanowiskach tożsamych ze stanowiskami zajmowanymi przez wnioskodawcę) osiągali wynagrodzenie powyżej średniej krajowej. Nie ulega także wątpliwości ,że wnioskodawca pozostawał w zatrudnieniu w spornym okresie na pełny etat , a pracodawca, będący jednostką gospodarki uspołecznionej, niewątpliwie wypłacał mu wynagrodzenie, od którego odprowadzał składki na ubezpieczenie społeczne. Przyjęcie zatem wynagrodzenia minimalnego byłoby w stosunku do wnioskodawcy krzywdzące , gdyż nie ulega wątpliwości , iż uzyskiwał on dochody conajmniej na poziomie średnich zarobków krajowych w tamtych latach.

Wobec powyższego , Sąd na podstawie art.477 ¹⁴ §2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję i zobowiązał Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. do ustalenia wysokości emerytury T. Ł. przy przyjęciu za okres zatrudnienia od 5 września 1968 r. do 23 czerwca 1978 r. w Stoczni (...) kwoty wynagrodzenia odpowiadającej kwocie przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce uspołecznionej od dnia 26 czerwca 2016 r.

ZARZĄDZENIE

1.  Odpis wyroku wraz z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi ZUS z pouczeniem o prawie, terminie i sposobie złożenia apelacji.

2.  Wypożyczyć pełnomocnikowi ZUS akta rentowe, zobowiązując do zwrotu w razie złożenia apelacji.

S.B.