Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 19 kwietnia 2018 r.

Sąd Apelacyjny w Katowicach

Wydział III Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 19 kwietnia 2018r. w Katowicach

sprawy z odwołania Z. K.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B.

o wysokość emerytury

na skutek apelacji ubezpieczonego Z. K.

od wyroku Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Bielsku-Białej z dnia 22 maja 2017r. sygn. akt VI U 63/17

oddala apelację.

/-/SSA J.Pietrzak /-/SSA M.Procek /-/SSA T.Szweda

Sędzia Przewodniczący Sędzia

Sygn. akt III AUa 41/18

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 22 maja 2017r. Sąd Okręgowy - Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Bielsku-Białej oddalił odwołanie ubezpieczonego Z. K.
od decyzji organu rentowego Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B.
z dnia 19 lipca 2016r. odmawiającej przeliczenia emerytury z uwzględnieniem okresu zatrudnienia od 1 września 1966r. do 25 czerwca 1968r. w (...) Fabryce (...) w B..

W uzasadnieniu decyzji organ rentowy stwierdził, że nie ma podstaw, aby wyżej wymieniony okres uwzględnić przy obliczaniu emerytury, co wynika z wyroku Sądu Okręgowego w Bielsku-Białej z dnia 14 grudnia 2010r., sygn. akt VI U 796/10.

Postanowieniem z dnia 29 grudnia 2016r. Sąd Apelacyjny uchylił postanowienie Sądu Okręgowego w Bielsku-Białej z dnia 24 października 2016r., odrzucające odwołanie Z. K. od opisanej wyżej decyzji.

Zatem, rozpoznając odwołanie od decyzji z dnia 19 lipca 2016r. Sąd Okręgowy ustalił, iż Z. K. w okresie od 1 grudnia 1992r. do 30 września1999r. pobierał rentę
z tytułu częściowej niezdolności do pracy.

Wnioskiem z dnia 25 lutego 2009r. odwołujący wystąpił do organu rentowego
o przyznanie prawa do emerytury. Decyzją z dnia 13 maja 2010r. (...) Oddział w B. odmówił Z. K. prawa do emerytury.

Sąd Okręgowy wyrokiem z dnia 14 grudnia 2010r., sygn. akt VI U 796/10, oddalił odwołanie ubezpieczonego od przedstawionej decyzji.

Następnie decyzją z dnia 19 kwietnia 2011r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. przyznał Z. K. prawo do emerytury, począwszy
od dnia 1 marca 2011r. i jednocześnie zawiesił wypłatę świadczenia z uwagi
na kontynuowanie zatrudnienia. Do ustalenia podstawy emerytury organ rentowy przyjął przeciętną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne z 20 lat kalendarzowych wybranych z całego okresu ubezpieczenia, tj. lata od 1972 do 2010, przyjmując wskaźnik wysokości podstawy wymiaru w proporcji wynoszącej 35,11%. Do ustalenia wysokości emerytury organ rentowy uwzględnił 19 lat, 11 miesięcy i 19 dni okresów składkowych
oraz 4 lata, 6 miesięcy i 3 dni okresów nieskładkowych. Przywołaną decyzją Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. przyznał Z. K. (urodzonemu w dniu (...)) emeryturę od dnia 1 marca 2011r., przyjmując
do ustalenia wysokości emerytury kwotę składek na ubezpieczenie emerytalne
z uwzględnieniem ich waloryzacji, zaewidencjonowanych na koncie do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury częściowej, kwota zwaloryzowanego kapitału początkowego, kwota środków przeniesionych z otwartego funduszu oraz kwota środków zewidencjonowanych na subkoncie z uwzględnieniem
ich waloryzacji. Wysokość emerytury wyniosła:

- kwoty składek zaewidencjonowanych na koncie z uwzględnieniem waloryzacji - 11.424,01 zł;

- kwoty zwaloryzowanego kapitału początkowego - 214.136,82 zł;

- średniego dalsze trwanie życia - 205 miesięcy;

Wyliczona kwota emerytury wyniosła 1.130 zł.

Decyzją z dnia 19 lipca 2011r. organ rentowy przeliczył emeryturę Z. K. w związku z przyrostem składek na koncie odwołującego od dnia 1 czerwca 2011r.

Prawomocnym wyrokiem Sąd Okręgowy w Bielsku-Białej oddalił odwołanie ubezpieczonego od przedstawionej decyzji (sygn. akt VI U 1163/13).

Wnioskiem z dnia 20 czerwca 2016r. odwołujący wystąpił do organu rentowego
o ponowne ustalenie wysokości świadczenia emerytalno-rentowego.

Zaskarżoną decyzją z dnia 19 lipca 2016r. organ rentowy odmówił przeliczenia świadczenia.

Sąd Okręgowy wskazał, iż bezspornie odwołujący dwukrotnie występował do organu rentowego o przyznanie i przeliczenie świadczenia przy uwzględnieniu okresu zatrudnienia od 1 września 1966r. do 25 czerwca 1968r. (sygn. akt: VI U 796/10 i VI U 1163/13). W tym okresie odwołujący był słuchaczem Państwowej Szkoły (...) w B., która została zorganizowana na podstawie Zarządzenia Ministra Oświaty z dnia 22 maja 1959r.
w sprawie organizacji państwowej szkoły technicznej. Z § 6 statutu wynikało, że w Szkole stosuje się formy nauczania w postaci wykładów, ćwiczeń, zajęć w pracowniach
i laboratoriach, zajęć praktycznych w warsztatach. W szkole wprowadzony został także obowiązek odbycia zawodowych praktyk wakacyjnych. Z indeksu przedłożonego przez odwołującego wynika, że ukończył wyłącznie pierwszy rok nauki. Na stronie 28 indeksu potwierdzone zostały praktyki od 1 lipca 1967r. do 30 lipca 1967r. w warsztatach szkolnych przy (...) Fabryce (...) w B.. Tym samym - zdaniem Sądu Okręgowego - nie można bezkrytycznie przyjmować pieczęci (...) Fabryki (...) w B. na stronie 7 legitymacji ubezpieczeniowej odwołującego się jako zatrudnienia pracownika, tym bardziej, że na stronie 82 legitymacji w dziale poświadczającym stosunek pracy i wysokość wynagrodzenia - brak jest pieczęci tegoż zakładu pracy.

Sąd Okręgowy wskazał, iż ubezpieczony zgłosił jedynie wniosek dowodowy w postaci zeznań świadka F. D. dla ustalenia zatrudnienia w spornym okresie. W ocenie tegoż Sądu, zeznania wymienionego świadka w zestawieniu z indeksem odwołującego się,
nie zasługują na uwzględnienie.

Otóż bowiem, w świetle przedłożonych dokumentów odwołujący miał status ucznia,
a nie osoby zatrudnionej.

Sąd Okręgowy, przywołując normę art. 114 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r.
o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity: Dz. U.
z 2016r., poz. 887 ze zm. - dalej jako ustawa emerytalna), podniósł, że spór w niniejszej sprawie sprowadzał się do ustalenia, czy okres nauki wnioskodawcy od 1 września 1966r.
do 25 czerwca 1968r. w Państwowej Szkole (...) w B. z uwzględnieniem praktyk, stanowi okres składkowy w rozumieniu art. 6 ust. 2 pkt 3 ustawy emerytalnej, zgodnie z którym za okresy składkowe uważa się również przypadające przed dniem
15 listopada 1991r. okresy zatrudnienia młodocianych na obszarze Państwa Polskiego
na warunkach obowiązujących przed dniem 1 stycznia 1975r.

Sąd ten wskazał przy tym, iż w dacie podjęcia przez wnioskodawcę nauki w dniu
1 września 1966r. obowiązywała ustawa z dnia 2 lipca 1958r. o nauce zawodu, przyuczania do określonej pracy i warunkach zatrudniania młodocianych w zakładach pracy
oraz o wstępnym stażu pracy (Dz. U. nr 45, poz. 226 ze zm.) w brzmieniu nadanym przez ustawę z dnia 15 lipca 1961r. o rozwoju systemu oświaty i wychowania (Dz. U. nr 32,
poz. 160). Ustawa ta obowiązywała od wejścia w życie Kodeksu pracy, co miało miejsce
w dniu 1 stycznia 1975r. - art. IV § 1 pkt 16 ustawy z 26 czerwca 1974r. przepisy wprowadzające Kodeks pracy (Dz. U. z dnia 5 lipca 1974r.). W treści art. 3 ust. 1 cyt. ustawy z dnia 2 lipca 1958r. przyjęto, że młodociani mogli być zatrudniani przez zakłady pracy
w celu nauki zawodu, przyuczenia do określonej pracy, odbycia wstępnego stażu pracy. Zgodnie z art. 9 ust. 1 tejże ustawy, zakład pracy, przyjmując młodocianego na naukę zawodu, w celu przyuczenia do określonej pracy oraz odbycia wstępnego stażu pracy,
był obowiązany zawrzeć z nim na piśmie umowę określającą zawód albo rodzaj pracy,
w jakim młodociany będzie szkolony, czas trwania nauki zawodu, przyuczenia do określonej pracy lub wstępnego stażu pracy oraz zasadnicze obowiązki i uprawnienia młodocianego.

Okresem składkowym, w rozumieniu przepisu art. 6 ust. 2 pkt 3 ustawy z dnia
17 grudnia 1998r. - w świetle analizowanych wyżej przepisów ustawy z dnia 2 lipca 1958r. - jest okres zatrudnienia wykonywanego na podstawie indywidualnej umowy między zakładem pracy, a szkolącym się młodocianym.

Zatem, dla wykazania, że dany okres stanowi okres składkowy, o którym mowa
w wyżej wymienionym przepisie art. 6 ust. 2 pkt 3 ustawy o emeryturach i rentach
z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, bezwzględnie wymaganym jest przedstawienie dokumentów potwierdzających fakt zatrudnienia przez zakład pracy w celu przyuczenia
do zawodu na podstawie indywidualnej umowy o pracę (tak też wyrok Sądu Apelacyjnego
w Katowicach z dnia 28 marca 2013r., III AUa 1362/12). Konieczne zatem jest przedstawienie przez wnioskodawcę świadectwa pracy, bądź umowy o pracę, która mogłaby być rozpatrywana ewentualnie w powiazaniu z legitymacją ubezpieczeniową przedstawioną przez wnioskodawcę, która poświadczała o uprawnieniu do świadczeń leczniczych.

Wnioskodawca nie przedstawił wymienionych wyżej dokumentów, nie udało się również ustalić miejsca przechowywania akt wnioskodawcy ze spornego okresu (czy w ogóle były takowe). Wymogu przedstawienia wymienionych dokumentów nie może zastąpić indeks ze szkoły potwierdzający, że wnioskodawca w spornym okresie miał praktykę.

Podstawy takiej nie stanowiły również wyjaśnienia wnioskodawcy.

Wobec powyższego, Sąd Okręgowy przyjął, iż przeprowadzone postępowanie nie dało podstaw do zakwestionowania zaskarżonej decyzji organu rentowego. Oceniając bowiem wpis w indeksie, Sąd ten stwierdził, że nie pozwala on na ustalenie, że w spornym okresie wnioskodawcę łączyła indywidualna umowa określającą zawód albo rodzaj pracy, w jakim młodociany będzie szkolony, czas trwania nauki zawodu, przyuczenia do określonej pracy
lub wstępnego stażu pracy oraz zasadnicze obowiązki.

Mając na względzie przedstawione okoliczności, Sąd Okręgowy na mocy art. 477 ¹⁴
§ 1 k.p.c. orzekł, jak w sentencji.

W apelacji od przedstawionego rozstrzygnięcia ubezpieczony zarzucił Sądowi pierwszej instancji:

- nieuwzględnienie wszystkich istotnych okoliczności wynikających
z przeprowadzonych dowodów, a w szczególności zeznań świadków - pracowników (...) Fabryki (...), tj. sygn. akt VI U 796/10, zeznania
oraz świadectwa pracy J. Ś. (k. 34-35-41-42), A. S. (k. 40-41),

- pominięcie zeznania oraz świadectwa pracy, sygn. akt VI U 63/17, pracownika (...) Fabryki (...),

- brak obiektywizmu w sprawie, ponieważ osoba prowadząca postępowanie sądowe
już poprzednio odrzuciła odwołanie, sygn. akt VI U 869/16.

W oparciu o przedstawione zarzuty, apelujący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku, poprzez ustalenie, że do okresu składkowego zalicza się zatrudnienie w (...) Fabryce (...), a co się z tym wiąże, przelicza się okres zatrudnienia w tym zakładzie i wysokości otrzymywanego w tym okresie wynagrodzenia z uwzględnieniem
art. 26 ustawy emerytalnej, albo o jego uchylenie.

Zdaniem apelującego, istotnym dowodem w sprawie jest także indeks z Państwowej Szkoły (...), który jest dodatkowym potwierdzeniem, że był pracownikiem (...) Fabryki (...). W ocenie skarżącego, Sąd pierwszej instancji błędnie ustalił treść
art. 3 ust. l dotyczącą zatrudniania młodocianych, ponieważ wszystkie osoby zatrudnione
w (...) Fabryce (...) były osobami dorosłymi posiadającymi minimum średnie wykształcenie.

Zatem składka emerytalna, która była wpłacana na konto Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w B. musi być odnotowana i powinna był wliczona do jego emerytury.

Sąd Apelacyjny ustalił i zważył, co następuje:

Stwierdzając, iż w spornym okresie ubezpieczony był już pełnoletni, pozostałe ustalenia poczynione przez Sąd pierwszej instancji przyjął jako własne, uznając, że apelacja nie zasługuje na uwzględnienie.

Na wstępie rozważań wskazać należy, iż postępowanie sądowe w sprawach dotyczących ubezpieczenia społecznego wszczynane jest w rezultacie odwołania wniesionego od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Ma więc ono charakter odwoławczy. Jego przedmiotem jest ocena zgodności z prawem - w aspekcie formalnym i materialnym - decyzji wydanej przez organ rentowy na wniosek ubezpieczonego lub z urzędu. Jest zatem postępowaniem kontrolnym. Badanie owej legalności decyzji i orzekanie o niej jest możliwe tylko przy uwzględnieniu stanu faktycznego i prawnego istniejącego w chwili wydawania decyzji. Postępowanie dowodowe przed sądem jest postępowaniem sprawdzającym, weryfikującym ustalenia dokonane przez organ rentowy.

Przedstawione rozważania opisują relację pomiędzy przedmiotem rozpoznania
w postępowaniu administracyjnym przed organem rentowym (zakończonym wydaniem decyzji) oraz postępowaniem sądowym (sprowadzającym się do badania legalności decyzji).

Trzeba jednocześnie wskazać, iż w sprawach z zakresu ubezpieczenia społecznego moc wiążąca prawomocnego wyroku odmawiającego przeliczenia emerytury
z uwzględnieniem postulowanego okresu składkowego (okresu zatrudnienia na podstawie stosunku pracy) nie stoi na przeszkodzie ponownemu ustaleniu i przeliczeniu, skoro ustawodawca godzi się na ponowną ocenę wysokości świadczenia w oparciu o nowe dowody lub nowe okoliczności. Jednakże, dla skuteczności postępowania o ponowne ustalenie wysokości świadczenia, konieczne jest zaistnienie jednej z przesłanek wymienionych
w art. 114 ust. 1 ustawy emerytalnej, tj. przedłożenie nowych dowodów lub ujawnienie okoliczności występujących przed wydaniem prawomocnej decyzji organu rentowego,
a nie branych pod uwagę w uprzednim postępowaniu.

Wobec powyższego, wskazać należy, iż „nowe dowody” - w rozumieniu art. 114
ust. 1 ustawy emerytalnej, to dowody niepowołane przez stronę (nieanalizowane)
poprzednim postępowaniu.

Cech takich - na co wskazuje sam apelujący - nie mają dowody z zeznań świadków oraz świadectwa pracy J. Ś. i A. S., przedstawione
w postępowaniu toczącym się przed Sądem Okręgowym w Bielsku-Białej, pod sygn. akt
VI U 796/10. Również w toku postępowania toczącego przed wymienionym Sądem Okręgowym, pod sygn. akt VI U 1163/13 (w tutejszym Sadzie Apelacyjnym pod sygn. akt
III AUa 108/14), ubezpieczony przedstawił dowód z legitymacji ubezpieczeniowej.

Tak więc, cechę nowości - w opisanym wyżej znaczeniu - przypisać można jedynie dowodowi z dokumentu w formie indeksu (k. 57) oraz zeznań świadka F. D.
(k. 50-51), z tym, iż dowody te nie podważają podstawy faktycznej poprzednich wyroków.

Tymczasem - jak trafnie wskazuje Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 19 października 2017r., II UK 454/16 - z nowych dowodów musiałyby wynikać nie jakiekolwiek nieuwzględnione wcześniej okoliczności, ale okoliczności mające wpływ na wysokość świadczenia. Inaczej rzecz ujmując, za nowymi dowodami musi stać potencjalna możliwość dokonania innych, mających istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia (art. 227 k.p.c.) ustaleń faktycznych, niż te, które weszły do podstawy faktycznej wyroku, przesądzając o oddaleniu odwołania.

Odnosząc przedstawione uwagi do realiów niniejszego sporu, stwierdzić należy,
iż z dowodów w formie indeksu oraz zeznań świadka F. D. wynika jedynie,
że w okresie od 1 września 1966r. do 25 czerwca 1968r. ubezpieczony był uczniem (słuchaczem) Państwowej Szkoły (...) w B., uczestnicząc aktywnie
w procesie nauczania obejmującym również zajęcia praktyczne (w toku nauki) i praktyki zawodowe (od 1 lipca 1967r. do 30 lipca 1967r.) realizowane w warsztatach szkolnych .

Tak więc, w niniejszym postępowaniu ubezpieczony nie udowodnił, że w okresie
od 1 września 1966r. do 25 czerwca 1968r. był pracownikiem (...) Fabryki (...) w B..

Konkludując, Sąd drugiej instancji uznał, że apelacja jest bezzasadna i na mocy
art. 385 k.p.c. orzekł o jej oddaleniu.

/-/SSA J.Pietrzak /-/SSA M.Procek /-/SSA T.Szweda

Sędzia Przewodniczący Sędzia

JR