Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

7 czerwca 2018r.

Sąd Okręgowy w Płocku, IV Wydział Cywilny – Odwoławczy

w składzie następującym:

Przewodnicząca SSO Renata Wanecka (spr.)

Sędziowie: SO Joanna Świerczakowska

SO Małgorzata Michalska

Protokolant: Katarzyna Lewandowska

po rozpoznaniu na rozprawie 7 czerwca 2018r.

sprawy z wniosku R. R. (1)

z udziałem A. R.

o podział majątku wspólnego

na skutek apelacji uczestniczki postępowania

od postanowienia Sądu Rejonowego w Żyrardowie z 30 czerwca 2017r.

sygn. akt I Ns 888/13

postanawia:

1.  zmienić zaskarżone postanowienie

- w punkcie 1 d) i ustalić, że wchodzące w skład majątku wspólnego spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego numer (...), położonego w Ż. przy ulicy (...), dla którego Sąd Rejonowy w Żyrardowie prowadzi księgę wieczystą (...), ma powierzchnię 74,1 m ², zaś jego wartość rynkowa wynosi 205.743 zł (dwieście pięć tysięcy siedemset czterdzieści trzy złote),

- w punkcie 5 i z tytułu dopłaty oraz wzajemnego rozliczenia nakładów, wydatków i zwrotu pożytków zasądzić od R. R. (1) na rzecz A. R. 42.964,01 zł (czterdzieści dwa tysiące dziewięćset sześćdziesiąt cztery złote i jeden grosz);

2.  oddalić apelację w pozostałej części;

3.  tytułem zwrotu wydatków z majątku osobistego na majątek wspólny za okres od 21 czerwca 2017r. do 7 czerwca 2018r. zasądzić od R. R. (1) na rzecz A. R. 2.023,49 zł (dwa tysiące dwadzieścia trzy złote czterdzieści dziewięć groszy), oddalając wniosek uczestniczki w pozostałej części;

4.  oddalić wniosek A. R. o zwrot kosztów postępowania za II instancję.

Sygn. akt IV Ca 690/17

UZASADNIENIE

Postanowieniem z 30 czerwca 2017r. Sąd Rejonowy w Żyrardowie ustalił, że w skład majątku wspólnego A. R. i R. R. (1) wchodzą: a) nieruchomość położona w P., obręb C., oznaczona w ewidencji gruntów jako działka nr (...), o powierzchni 0,0904 ha, dla której Sąd Rejonowy w Płocku prowadzi księgę wieczystą (...) o wartości 375.975 zł, b) nieruchomość położona w P., obręb C., oznaczona w ewidencji gruntów jako działki nr (...), o powierzchni 0,3127 ha, dla której Sąd Rejonowy w Płocku prowadzi księgę wieczystą PL l (...) o wartości 166.106 zł, c) udział wynoszący 3/6 we własności nieruchomości położonej w P., obręb C., oznaczonej w ewidencji gruntów jako działka nr (...) o powierzchni 0,1005 ha, dla której Sąd Rejonowy w Płocku prowadzi księgę wieczystą PL l P/00115015/3 o wartości 23.095 zł, d) spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego położonego w Ż., przy ul. (...), oznaczonego numerem (...), o powierzchni 65 m ^{( 2)}, dla którego Sąd Rejonowy w Żyrardowie prowadzi księgę wieczystą PL l Z/00052320/0, znajdujące się w zasobach mieszkaniowych Spółdzielni Mieszkaniowej (...) z siedzibą w Ż. o wartości 184.404 zł, e) elektryczna kosiarka do trawy, f) udział wynoszący ½ we własności motoroweru (...) numer rejestracyjny (...), g) lodówka, h) telewizor LG, i) środki pieniężne zgromadzone na rachunku lokaty bankowej prowadzonej przez (...) nr (...) w kwocie 20.000 zł, j) środki pieniężne zgromadzone na rachunku lokaty bankowej prowadzonej przez (...) nr (...) w kwocie 27.000 zł, k) środki pieniężne zgromadzone na rachunku lokaty bankowej prowadzonej przez (...) nr (...) w kwocie 2.500 zł, l) środki pieniężne zgormadzone na rachunku bankowym nr (...) w kwocie 173,13 zł (punkt 1); oddalił wnioski A. R. i R. R. (1) o ustalenie nierównych udziałów w majątku wspólnym (punkty 2 i 3); dokonał podziału majątku wspólnego w ten sposób, że R. R. (1) przyznał składniki majątkowe opisane w pkt l b, c, e, f, i, j, k, zaś A. R. przyznał składniki opisane w pkt l d, g, h, l oraz zarządził sprzedaż licytacyjną nieruchomości opisanej w punkcie l a stosownie do przepisów Kodeksu postępowania cywilnego, określając że suma uzyskana z jego sprzedaży, po pomniejszeniu o nieuiszczone koszty egzekucyjne należne komornikowi sądowemu oraz po zwróceniu poniesionych przez wnioskodawcę i uczestników kosztów egzekucyjnych, będzie podlegała podziałowi pomiędzy wnioskodawcą a uczestniczką po połowie (punkt 4); zasądził od R. R. (1) na rzecz A. R. 53.636,54 zł tytułem rozliczenia dopłat, zwrotu wydatków na majątek wspólny i pożytków (punkt 5) oraz nakazał pobrać od R. R. (1) i A. R. na rzecz Skarbu Państwa- Sądu Rejonowego w Żyrardowie tytułem nieuiszczonych wydatków kwoty po 3.580,74 zł.

Sąd Rejonowy ustalił:

A. R. i R. R. (1) zawarli związek małżeński 29 marca 1997r. Wyrokiem z 5 października 2012r., wydanym w sprawie III RC 336/12 Sąd Rejonowy w Żyrardowie ustanowił między nimi z dniem 5 października 2012r. rozdzielność majątkową. Wyrokiem z 27 maja 2013r. w sprawie I C 464/11 Sąd Okręgowy w Płocku orzekł rozwód stron z winy R. R. (1).

W wyniku dziedziczenia po zmarłym ojcu A. R. stała się wraz z B. W., Z. J. i K. J. współwłaścicielką nieruchomości położonej w P., obręb C., składającej się z ośmiu działek gruntu: nr (...), dla której to nieruchomości sąd Rejonowy w Żyrardowie prowadził księgę wieczystą (...). W dniu 27 sierpnia 2009r. A. R. zwarła z pozostałymi współwłaścicielami umowę w formie aktu notarialnego, na podstawie której nastąpiło zniesienia współwłasności wymienionej nieruchomości, w taki sposób, że uczestniczce przypadły działki nr (...) o łącznej powierzchni 0,3127 ha oraz udział wynoszący 3/6 w działce drogowej nr (...) o powierzchni 0,1005 ha, stanowiącej komunikację wymienionych działek z drogą publiczna. W tej samej umowie A. R. i R. R. (1) rozszerzyli łączącą ich od chwili zawarcia związku małżeńskiego małżeńską wspólność majątkową na wszelkie przedmioty i prawa majątkowe nabyte przez każde z nich w czasie trwania związku małżeńskiego z jakiegokolwiek tytułu z wyjątkiem przedmiotów majątkowych wymienionych w art. 49 §1 kro. Dla działek nr (...) została założona księga wieczysta (...), dla działki nr (...) księga wieczysta nr (...). Wartość nieruchomości objętej księgą wieczystą (...) wynosi 166.106 zł, zaś wartość udziału w nieruchomości objętej księgą wieczystą (...) wynosi 23.095 zł.

Na podstawie umowy darowizny zawartej 22 października 1997r. A. R. i R. R. (1) nabyli do majątku wspólnego zabudowaną nieruchomość położoną w P., obręb C., przy ul. (...), oznaczoną w ewidencji gruntów jako działka nr (...), o powierzchni 0,0904 ha, dla której Sąd Rejonowy w Płocku prowadzi księgę wieczystą (...). W czasie związku małżeńskiego R. R. (1) rozbudował znajdujący się na niej dwuizbowy budynek o pokój, kuchnię, łazienkę, garaż, kotłownię i poddasze. Wartość wymienionej nieruchomości wynosi obecnie 375.975 zł.

14 grudnia 2006r. A. R. i R. R. (1) nabyli na podstawie umowy sprzedaży własnościowe spółdzielcze prawo do lokalu mieszkalnego położonego w Ż., przy ul. (...), oznaczonego numerem 32, o powierzchni 65 m ², dla którego Sąd Rejonowy w Żyrardowie prowadzi księgę wieczystą (...), znajdujące się w zasobach mieszkaniowych Spółdzielni Mieszkaniowej (...) z siedzibą w Ż. za cenę 127.500 zł. Jego wartość wynosi obecnie 184.404 zł. Zakup wymienionego prawa został sfinansowany z kredytu mieszkaniowego udzielonego małżonkom R. przez (...) Bank (...) Spółkę Akcyjną w W.. Kredyt został zabezpieczony hipotekami ustanowionymi na tym prawie, tj. zwykłą na sumę 91.836,73 zł oraz kaucyjną na sumę 20.200 zł. Termin spłaty kredytu upływa 1 grudnia 2036r.

R. R. (1) na przełomie 2006/2007r. remontował wymieniony lokal. Zostały zakupione do niego meble i sprzęty AGD. W 2009 roku dzięki pożyczce uzyskanej od pracodawcy odkupił od spółdzielni mieszkaniowej za kwotę 12.000 zł część powierzchni klatki schodowej przylegającej do lokalu i zaadoptował go na pokój dla córki.

R. R. (1) począwszy od 2011r., nie partycypował w kosztach utrzymania oraz dostaw mediów do prawa spółdzielczego wchodzącego w skład majątku wspólnego. W okresie od 10 maja 2010r. do 26 stycznia 2012r. opłaty za mieszkanie łącznie z funduszem remontowym wynosił 610,50 zł, od 27 stycznia 2012. do 16 października 2012r. - 660,43 zł, od 17 października 2012r. do 15 kwietnia 2013r. - 584,97 zł, od 16 kwietnia 2013r. do 22 października 2013r. - 696,28 zł, od 23 października 2013r. do 14 września 2015r., od 15 września 2015r. do 30 maja 2016r. - 671,23 zł, od 31 maja 2016r. - 624,08 zł. Koszty te pokrywała A. R. w miarę posiadanych środków pieniężnych, mimo to powstało zadłużenie. W związku z tym przeciwko małżonkom R. toczyły się postępowania sądowe i egzekucyjne.

W związku z wszczętą egzekucją A. R. zapłaciła całość należności głównej w wysokości 5.171,49 zł, odsetki (które na dzień 19 września 2013r. wyniosły 26,12 zł), koszty procesu w wysokości 63 zł, koszty klauzuli wykonalności w wysokości 6 zł, a ponadto wszystkie wydatki opłaty egzekucyjne na łączną sumę 1.187,99 zł. Ponadto wpłaciła 14 maja 2013r. bezpośrednio do Spółdzielni 4.000 zł, 27 września 2013r. wpłaciła na rachunek Komornika kwotę 2.972,29 zł. Środki na zapłatę opłat A. R. uzyskała, zaciągając pożyczkę w swoim zakładzie pracy. Postanowieniem z 1 października 2013r. stwierdził zakończenie egzekucji.

Poza tym A. R. po 5 października 2012r. ponosiła bieżące i zaległe opłaty eksploatacyjne. W dniu 16 kwietnia 2015r. R. R. (1) przelał na rachunek bankowy A. R. 2.285,46 zł na poczet spłaty zaległości.

A. R. samodzielnie poniosła również koszty związane z dostawą gazu i energii elektrycznej do lokalu położonego przy ul. (...).

A. R. wynajęła jeden z pokoi w mieszkaniu przy ul. (...) przy stawce czynszu 300 zł w pierwszym miesiącu i 200 zł w kolejnych miesiącach. W okresie od 11 października 2012r. do dnia 11 grudnia 2012r. uczestniczka wynajmowała część lokalu U. M. przy stawce czynszu 200 zł za miesiąc.

R. R. (1) do maja 2012r. spłacał kredyt zaciągnięty na zakup spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego położonego przy ul. (...). Po ustaniu wspólności majątkowej nie partycypował w spłacie kredytu. Raty te oraz odsetki od kredytu płaciła wyłącznie A. R.. Do chwili obecnej kredyt nie został spłacony.

W czasie związku małżeńskiego wnioskodawczyni i uczestnik nabyli na współwłasność z synem J. R. motorower R., rok produkcji 2008, nr rej. (...). J. R. dołożył do zakupu motoroweru 1.000 zł, stanowiącą prezent otrzymany z okazji komunii. Wnioskodawca i uczestniczka nabyli ponadto 30 listopada 2007r. samochód T. (...) nr rej. (...), rok produkcji 2000, a także kosiarkę do trawy, lodówkę i telewizor LG. T. (...) została sprzedana na licytacji w sprawie o egzekucję alimentów za cenę 6.750 zł. Uzyskana ze sprzedaży połowa sumy uzyskanej z licytacji, t.j. 3.375 zł została przekazana uczestniczce.

Przed ustaniem wspólności majątkowej R. R. (1) był stroną umów o lokaty bankowe, które zawarł z Bankiem (...).

R. R. (1) wyprowadził się ze wspólnego mieszkania stron na przełomie 2010 i 2011 roku. Pieniędzy ze zlikwidowanych w tym okresie lokat nie przeznaczył na potrzeby rodziny, nie przekazał żadnej ich części uczestniczce. Na dzień ustania wspólności A. R. dysponowała środkami pieniężnymi na rachunku bankowym prowadzonym przez (...) w kwocie 173,13 zł.

Po ustaniu wspólności majątkowej R. R. (1) zapłacił 19 grudnia 2014r. podatek od nieruchomości położonej w przy ul. (...) w kwocie 796,40 zł, koszty egzekucyjne w wysokości 12 zł oraz podatek rolny 50,40 zł, 24 lutego 2016r. podatek od nieruchomości położonej w przy ul. (...) 167 zł oraz 15 lutego 2016r. należność za wodę i ścieki w kwocie 352,80 zł.

Z nieruchomości położonych w P. obecnie nikt nie korzysta. R. R. (1) mieszka z partnerką w W., uczestniczka wraz z dziećmi - w lokalu mieszkalnym przy ul. (...). Uczestniczka obecnie utrzymuje się w wynagrodzenia za pracę w wysokości 1.800 zł. Poza tym uzyskuje alimenty na dzieci i świadczenie 500 plus. Nie ma innych źródeł dochodów, nie ma oszczędności, nie ma wartościowych rzeczy ruchomych. Jest zadłużona w urzędzie skarbowym z tytułu nadmiernego odliczenia ulg podatkowych na dzieci, spłaca po 201 zł miesięcznie. Na bieżąco spłaca również kredyt.

Dokonując oceny prawnej, Sąd I instancji wskazał, że zgodnie z art. 31 § 1 kro z chwilą zawarcia małżeństwa między małżonkami powstaje z mocy ustawy wspólność majątkowa (wspólność ustawowa) obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (majątek wspólny). Przedmioty majątkowe nieobjęte tą wspólnością stanowią zaś majątek osobisty każdego z małżonków. W myśl art. 46 kro, w sprawach nie unormowanych w kodeksie rodzinnym do podziału majątku, który był objęty wspólnością ustawową, stosuje się odpowiednio przepisy o dziale spadku, zaś przepis art. 1035 kc nakazuje stosowanie do działu spadku przepisów o współwłasności, tj. art. 210 kc i następnych. Zgodnie natomiast z art. 212 § 2 kc, podział majątku może polegać na przyznaniu rzeczy, której nie da się podzielić, stosownie do okoliczności jednemu z małżonków z obowiązkiem spłaty na rzecz drugiego, zaś jeśli zniesienie współwłasności następuje na mocy orzeczenia sądu, wartość poszczególnych udziałów może być wyrównana przez dopłaty pieniężne. Jeżeli przy zniesieniu współwłasności żaden ze współwłaścicieli nie wyraża zgody na przyznanie mu rzeczy, sąd zarządza jej sprzedaż.

Sąd podkreślił, że podział majątku wspólnego obejmuje przy tym wyłącznie aktywa, natomiast pasywa pozostają poza jego zakresem. Długów zaciągniętych przez oboje małżonków nie można więc rozliczać przy podziale majątku wspólnego, gdyż mimo takiego podziału, dług nadal się utrzymuje. Podziałowi w postępowaniu sądowym nie podlegają natomiast te składniki majątku wspólnego, które następnie zostały w normalny sposób zużyte zgodnie z prawem, t.j. zgodnie z ich przeznaczeniem, jak również te składniki, które zostały zbyte przez jedno z małżonków jeszcze przed ustaniem wspólności, choćby nastąpiło to bez zgody i wiedzy drugiego małżonka. W miejsce składników majątkowych istniejących w chwili ustania wspólności, lecz zbytych lub utraconych przed dokonaniem podziału majątku podziałowi podlega kwota pieniężna odpowiadająca wartości zbytego bądź utraconego składnika majątkowego stanowiąca jego surogat.

Sąd Rejonowy stwierdził, że kwestia składu majątku wspólnego nie była sporna. Ponieważ strony wnosiły o przydzielenie im poszczególnych składników ruchomych bez spłat i dopłat, Sąd w tym zakresie nie ustalał ich wartości. Wartość praw do nieruchomości oraz prawa spółdzielczego zostały ustalone na podstawie opinii biegłej z zakresu szacowania nieruchomości M. B..

Częściowo Sąd uwzględnił wskazany przez strony sposób podziału nieruchomości położonych w P. oraz własnościowego spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego położonego w Ż.. Prawo zostało przyznane uczestniczce. Z kolei wnioskodawcy Sąd przyznał niezabudowaną nieruchomość położoną w P., objętą księgą wieczystą nr (...) oraz udział wynoszący 3/6 we własności nieruchomości objętej księgą wieczystą (...).

Ponieważ żaden z byłych małżonków nie wyraził zgody na przejęcie zabudowanej nieruchomości położonej w P., przy ul. (...), Sąd orzekł o sprzedaży licytacyjnej tego składnika majątkowego. Tryb sprzedaży, zgodnie z art.1066 kpc regulują przepisy o egzekucji z nieruchomości ze zmianami wskazanymi w artykułach 1067 kpc i następnych. Obecnie nie można więc przewidzieć, jaka kwota zostanie uzyskana w wyniku tej sprzedaży, niemniej jednak podział środków uzyskanych ze sprzedaży tej nieruchomości nastąpi po skutecznie przeprowadzonej przez komornika sprzedaży licytacyjnej. W podziale każdemu z uczestników przypadnie połowa ceny uzyskanej ze sprzedaży nieruchomości, pomniejszonej o należne komornikowi koszty egzekucyjne.

Jako składnik majątku wspólnego Sąd uwzględnił również środki pieniężne zgromadzone na rachunkach lokat bankowych nr (...) w kwocie 20.000 zł, (...) w kwocie 27.000 zł i (...) w kwocie 2.500 zł.

Poza tym składnikiem majątku wspólnego były środki pieniężne zgromadzone na rachunku bankowym uczestniczki nr (...) prowadzonym przez (...). Ich stan na dzień 5 października 2012r. wynosił 173,13 zł. Ponieważ ich posiadaczką w dacie ustania wspólności była uczestniczka, należało rzec o przyznaniu tych środków na jej rzecz.

Sąd I instancji określił, że łączna wartość składników podlegających podziałowi, z wyłączaniem zabudowanej nieruchomości położonej w P., przy ul. (...), wyniosła 423.278,13 zł.

Zdaniem Sądu Rejonowego, brak było podstaw do obniżenia wartości własnościowego spółdzielczego prawa do lokalu w związku z obciążającą to prawo hipoteką zabezpieczającą spłatę kredytu zaciągniętego na jego zakup. Sąd odwołał się tu do poglądu wyrażonego w postanowieniu Sądu Najwyższego z 26 stycznia 2017r. (I CSK 54/16, Legalis) i przyjął, że w postępowaniu o podział majątku wspólnego po ustaniu ustawowej wspólności majątkowej sąd – ustalając wartość wchodzącego w skład majątku wspólnego spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego, obciążonego hipoteką zabezpieczającą udzielony małżonkom kredyt bankowy, uwzględnia wartość rynkową tego prawa, z pominięciem wartości obciążenia hipotecznego. Sąd wskazał, że mimo ustania wspólności ustawowej, małżonkowie pozostają nadal dłużnikami osobistymi, a ich sytuację regulują przepisy kodeksu cywilnego o zobowiązanych solidarnych. Każdy z nich odpowiada wobec banku za spłatę kredytu w całości, zaś względem siebie, w stosunku do udziału w majątku wspólnym, a więc z reguły w częściach równych.

Przy wzajemnych rozliczeniach stron, Sąd uwzględnił żądania wnioskodawcy i uczestniczki o zwrot wydatków, jakie poczynili na majątek wspólny po ustaniu wspólności. Podstawę orzeczenia z tego tytułu stanowi art.45 § 1 kro. Zgodnie z przytoczonym przepisem każdy z małżonków powinien zwrócić wydatki i nakłady poczynione z majątku wspólnego na jego majątek osobisty, z wyjątkiem wydatków i nakładów koniecznych na przedmioty majątkowe przynoszące dochód. Może żądać zwrotu wydatków i nakładów, które poczynił ze swojego majątku osobistego na majątek wspólny. Określenie: małżonek „powinien zwrócić” nakłady i wydatki poczynione z majątku wspólnego na jego majątek osobisty prowadzi do konkluzji, że w tym zakresie sąd orzeka także w braku stosownego wniosku zgłoszonego przez małżonka. Natomiast regulacja, zgodnie z którą małżonek może żądać zwrotu nakładów i wydatków poczynionych przez niego z majątku osobistego na majątek wspólny, pozwala przyjąć, iż w tym przedmiocie sąd orzeka wyłącznie na wniosek zainteresowanego małżonka. Wiąże się to z obowiązkiem zgłoszenia odpowiedniego żądania - tak co formy, jak i treści. Żądanie zwrotu wydatków i nakładów, powinno zostać zawarte w piśmie procesowym i wskazywać wysokość dochodzonej z tego tytułu kwoty. Na zasadzie art. 321 kpc, Sąd jest zwiany granicami tego żądania.

A. R. po ustaniu wspólności poniosła nakłady w postaci opłat eksploatacyjnych związanych ze spółdzielczym własnościowym prawem do lokalu oraz w postaci spłaconych rat kredytu. Poza tym regularnie po ustaniu wspólności spłacała kredyt bankowy. W tym zakresie ostatecznie sformułowała żądanie zasądzenia od uczestnika na jej rzecz 27.047 zł. Żądanie to Sąd Rejonowy uznał za uzasadnione. Uczestniczka, mimo, że była reprezentowana przez fachowego pełnomocnika, składając na rozprawie 30 maja 2017r. dowody wpłat, nie złożyła jednocześnie pisma określającego wysokość żądania. Sąd nie podzielił argumentacji R. R. (1), zgodnie z którą nie powinien zwracać uczestniczce kosztów wydatkowanych na lokal mieszkalny, ponieważ w nim nie mieszka.

Jako niezasadny Sąd Rejonowy uznał też zarzut częściowego zwrotu wydatków na lokal w ramach alimentów uiszczonych na rzecz małoletnich dzieci stron. Pomijając już kwestię, że świadczenia te pozostają bez jakiegokolwiek wpływu na rozliczenia majątkowe między małżonkami, wnioskodawca nie wykazał w jakim zakresie w świadczeniach tych zawierają się koszy utrzymania lokalu mieszkalnego.

Sąd nie uwzględnił żądania uczestniczki o rozliczenie opłat za usługi telekomunikacyjne. Brak było także podstaw do rozliczenia należności czynszowych które zostały zapłacone przez A. R. w okresie od stycznia 2011r. do 4 października 2012r. Środki na zapłatę tych należności pochodziły z majątku wspólnego (z wynagrodzenia za pracę uczestniczki) i były wydatkowane w czasie trwania wspólności majątkowej. Natomiast obowiązujące przepisy, w szczególności art.45 kro, nie przewidują obowiązku zwrotu nakładów poczynionych z majątku wspólnego na majątek wspólny.

Ponadto Sąd Rejonowy uwzględnił żądanie uczestnika zwrotu nakładów na majątek wspólny z tytułu poniesionego podatku od nieruchomości przy ul. (...) w kwocie 167 zł, z tytułu należności za wodę i ścieki w kwocie 352,80 zł. Tylko w tym zakresie wnioskodawca sformułował żądanie na piśmie. Poza tym dowiódł za pomocą dokumentów, że tego rodzaju wydatki poniósł.

W ramach wzajemnych rozliczeń Sąd uwzględnił także pożytki w postaci czynszu najmu, jakie uczestniczka uzyskała po ustaniu wspólności. Wartość tych pożytków to 425 zł.

Ostatecznie więc rozliczenie między wnioskodawcą a uczestnikiem przedstawia się następująco:

Wartość podlegającego podziałowi majątku, z wyłączeniem nieruchomości położonej w P. przy ul. (...), wynosi 423.278,13 zł, stąd każdy z uczestników powinien otrzymać składniki majątkowe o wartości 211.639,06 zł. Wnioskodawca otrzymuje składniki o wartości 238.701 zł, czyli o 27.061,94 zł ponad swój udział. Dodatkowo winien zwrócić uczestniczce kwotę 27.047 zł tytułem nakładów. Co do zasady więc zobowiązany jest zapłacić na jej rzecz 54.108,94 zł. Uprawniony jest jednak do otrzymania zwrotu połowy żądanych nakładów, t.j. 259,90 zł i połowy uzyskanych przez uczestniczkę dochodów z najmu, t.j. 212,50 zł. Kwoty te pomniejszają sumę dopłaty, a zatem na rzecz uczestniczki należało zasądzić kwotę 53.636,54 zł.

Sąd nie uwzględnił żądania wnioskodawcy i uczestniczki ustalenia nierównych udziałów, wskazując że zgodnie z art. 43 § 1 kro, oboje małżonkowie mają równe udziały w majątku wspólnym, jednak - zgodnie z § 2 tego artykułu - z ważnych powodów każdy z małżonków może żądać, ażeby ustalenie udziałów w majątku wspólnym nastąpiło z uwzględnieniem stopnia, w którym każdy z nich przyczynił się do powstania tego majątku. Omawiany przepis określa dwie przesłanki ustalenia nierównych udziałów małżonków w majątku wspólnym. Pierwszą jest niejednakowy sposób przyczyniania się małżonków do powstania tego majątku, drugą stanowią "ważne powody". Obie przesłanki muszą być spełnione łącznie i pozostawać w określonej relacji. Z jednej strony żadne "ważne powody" nie uzasadniają same przez się ustalenia nierównych udziałów, jeżeli stopień przyczynienia się małżonków do powstania majątku wspólnego jest równy, z drugiej - różny stopień przyczynienia się małżonków do powstania tego majątku bierze się pod uwagę dopiero wtedy, gdy za ustaleniem nierównych udziałów przemawiają "ważne powody".

Istotą sporu stron co do ustalenia nierównych udziałów było osobiste zaangażowanie każdej z nich w tworzenie majątku wspólnego. Okoliczności rozpoznanej sprawy dowodzą tego zaangażowania w równym stopniu. Każde z małżonków w czasie wspólności majątkowej pracowało zarobkowo, a zarobione pieniądze przeznaczało na potrzeby rodziny. A. R., co prawda miała przerwy w zatrudnieniu, jednakże były one spowodowane urlopami macierzyńskimi i wychowawczymi w związku z urodzeniem się dzieci. Poza tym jej dochody uzyskiwane tytułem wynagrodzenia za pracę były przez cały okres trwania wspólności niższe. Okoliczność ta nie może stanowić podstawy do ustalenia nierównych udziałów, ponieważ zgodnie z art.43 § 3 kro przy ocenie, w jakim stopniu każdy z małżonków przyczynił się do powstania majątku wspólnego, uwzględnia się także nakład osobistej pracy przy wychowaniu dzieci i we wspólnym gospodarstwie domowym.

Sąd podkreślił, że poza wychowywaniem dzieci, uczestniczka zajmowała się prowadzeniem domu. Z drugiej strony przesądzającego znaczenia dla ustalenia nierównych udziałów nie może mieć okoliczność, że nieruchomości objęte księgami wieczystymi (...) weszły w skład majątku wspólnego stron na skutek spadkobrania po zmarłym ojcu uczestniczki i następnie włączeniu ich do majątku wspólnego na mocy małżeńskiej umowy majątkowej. Nabycie tego składnika majątkowego nie wiązało się z żadnym wysiłkiem i szczególnym staraniem żadnej ze stron postępowania. Źródłem tego nabycia było pierwotnie zdarzenie niezależne od woli uczestniczki. Analogicznie należało ocenić darowiznę zabudowanej nieruchomości położonej w P. przy ul. (...). Nie można również zapomnieć, że wnioskodawca przyczynił się do zwiększania substancji tego majątku poprzez osobistą pracę przy rozbudowie znajdującego się na tej nieruchomości budynku oraz inwestowanie na ten cel zarobkowanych pieniędzy. Również to z wynagrodzenia wnioskodawcy pokrywane były koszty związane z powiększeniem i remontem spółdzielczego lokalu mieszkalnego położonego przy ul. (...). Istotnym jest ponadto, że żadne z małżonków nie trwoniło majątku wspólnego, nie prowadzało do uszczuplenia jego substancji. W konkluzji stwierdzić należy, że każde z małżonków wedle posiadanych możliwości podejmowało starania do powstania majątku wspólnego. Żądania stron w tym zakresie nie mogły być zatem uwzględnione.

O obowiązku zwrotu wydatków, Sąd orzekł na podstawie art.113 ust.1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych w zw. z art.520 § 1 kpc.

Apelację od postanowienia złożyła A. R., zaskarżając je w części, tj. w punkcie l lit. d) w zakresie, w jakim Sąd I instancji mylnie ustalił powierzchnię oraz wartość (bez uwzględnienia faktu obciążenia hipoteką) lokalu mieszkalnego położonego przy ul. (...) w Ż., oznaczonego numerem (...), dla którego Sąd Rejonowy w Żyrardowie prowadzi księgę wieczystą (...), będącego przedmiotem spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu; w punkcie 4 lit. b) w zakresie, w jakim rozstrzygnięcie to ma dotyczyć w/w spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu z błędnie określoną powierzchnią oraz wartością lokalu (bez uwzględnienia faktu obciążenia lokalu hipoteką); w punkcie 4 lit. c) w zakresie, w jakim Sąd I instancji nie orzekł, że środki pochodzące ze sprzedaży licytacyjnej nieruchomości opisanej w punkcie 1 lit. a) mają zostać przeznaczone w pierwszej kolejności na spłatę zobowiązań względem (...) S.A., w dalszej zaś podzielona pomiędzy wnioskodawcę a uczestniczkę postępowania oraz w punkcie 5 w zakresie, w jakim ustalono zbyt niską kwotę dopłaty na rzecz uczestniczki postępowania i zarzuciła:

- błąd w ustaleniach faktycznych polegający na przyjęciu przez Sąd I instancji nieprawidłowej powierzchni lokalu mieszkalnego położonego przy ul. (...), oznaczonego numerem 32, dla którego Sąd Rejonowy w Żyrardowie prowadzi księgę wieczystą (...), będącego przedmiotem spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu; nieprawidłowym ustaleniu wartości tegoż lokalu, wynikające z nieuwzględnienia obciążeń hipotecznych na tym prawie, co skutkowało również zasądzeniem zbyt niskiej dopłaty na rzecz uczestniczki;

- naruszenie art. 233 kpc, polegające na przyznaniu waloru wiarygodności opinii biegłego sądowego z zakresu szacowania wartości nieruchomości M. B., podczas gdy wnioski płynące z tej opinii stały w sprzeczności z pozostałym zebranym w sprawie materiałem dowodowym, w szczególności kopią umowy o ustanowienie spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego oraz zaświadczeniem wystawionym przez Zarząd Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w Ż., wskazującymi na aktualną powierzchnię w/w lokalu;

- naruszenie art. 316 § 1 kpc w zw. z art. 13 § 2 kpc poprzez przyjęcie za podstawę orzekania stanu rzeczy innego, aniżeli istniejącego w chwili orzekania (przyjęcie powierzchni w/w lokalu na 65 m ², podczas gdy lokal ten od 2009 r. ma powierzchnię 74,10 m ² oraz nieuwzględnienie faktu obciążenia lokalu hipoteką);

- naruszenie art. 212 § 3 kc poprzez brak zabezpieczenia roszczeń skarżącej względem wnioskodawcy stwierdzonych w punkcie 5 zaskarżanego orzeczenia, w sytuacji gdy zachodziła potrzeba ich zabezpieczenia.

Mając na uwadze powyższe zarzuty A. R. wniosła o zmianę zaskarżonego postanowienia i ustalenie, że wchodzące w skład majątku wspólnego spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego ma powierzchnię 74,10 m ² o wartości ustalonej w oparciu o dowód z opinii biegłego, przyznanie uczestniczce postępowania składników majątku opisanych pkt 4 lit b) z uwzględnieniem aktualnej wartości spółdzielczego własnościowego prawa do w/w lokalu mieszkalnego obliczonej z uwzględnieniem istniejącego obciążenia hipotecznego; zarządzenie sprzedaży licytacyjnej nieruchomości opisanej w punkcie l lit. a) stosownie do przepisów Kodeksu postępowania cywilnego i określenie, że suma uzyskana z jego sprzedaży, po pomniejszeniu o nieuiszczone koszty egzekucyjne należne komornikowi sądowemu oraz po zwróceniu poniesionych przez wnioskodawcę i uczestniczkę postępowania kosztów egzekucyjnych, będzie przeznaczona w pierwsze] kolejności na spłatę wierzytelności względem (...) S.A., a w dalszej zaś podzielona pomiędzy wnioskodawcę i uczestniczkę postępowania; zasądzenie od wnioskodawcy na rzecz skarżącej odpowiednią kwotę tytułem rozliczenia dopłat, zwrotu wydatków na majątek wspólny i pożytków, z uwzględnieniem aktualnej wartości składnika majątku opisanego w pkt. l lit. d) zaskarżanego orzeczenia, pomniejszonej o wartość istniejącego obciążenia hipotecznego.

Uzupełniając apelację, A. R. w piśmie z 9 stycznia 2018r. domagała się uwzględnienia poniesionych przez nią wydatków z jej majątku osobistego na majątek wspólny w wysokości 38.882 zł, a nie tak jak domagała się tego przed Sądem I instancji w wysokości 27.047 zł. Z kolei w piśmie z 16 stycznia 2018r. dochodziła z tego tytułu 40.881,48 zł, wskazując, że jest to suma poniesionych przez nią wydatków i nakładów z jej majątku odrębnego na majątek wspólny wyliczonych według stanu na 16 stycznia 2018r.

R. R. (1) wniósł o oddalenie apelacji.

Ponadto A. R. w pismach procesowych zatytułowanych „Pozew o zapłatę”, złożonych 9 października 2017r., 8 stycznia 2018r. i 21 maja 2018r. wniosła o zasądzenie na jej rzecz od R. R. (1) tytułem zwrotu wydatków poniesionych z jej majątku osobistego na majątek wspólny 7.833,52 zł (3.689,96 zł + 1.689,31 zł + 2.454,25 zł). Wskazała, że są to ponoszone przez nią należności z tytułu opłat eksploatacyjnych za korzystanie z mieszkania w Ż. przy ul. (...), zarówno bieżące, jak i obejmujące zadłużenie, a nadto kolejne raty kredytu hipotecznego. Na rozprawie 7 czerwca 2018r. A. R. złożyła dowody wpłaty 1.000 zł dokonanej 25 maja 2018r. na rzecz Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w Ż. z tytułu zaległych opłat za korzystanie z lokalu oraz 337,11 zł z tytułu raty kredytu wpłaconej 1 czerwca 2018r. na rzecz (...) S.A., domagając się ich rozliczenia.

W odpowiedzi na żądanie uczestniczki dotyczące zwrotu wydatków, R. R. (1) wniósł o jego oddalenie, przy czym w odniesieniu do wydatków wyłożonych do czasu zakończenia postępowania w I instancji, stwierdził, że jest ono spóźnione. Natomiast jeśli idzie o koszty utrzymania mieszkania po zamknięciu rozprawy przed Sądem Rejonowym, to podkreślił, że korzysta z niego wyłącznie uczestniczka i to ona powinna ponosić związane z nim wydatki, w szczególności dotyczące kosztów ogrzewania, dostawy wody czy wywozu śmieci.

Sąd Okręgowy ustalił dodatkowo:

Po zaadaptowaniu, za zgodą Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w Ż., pomieszczenia wózkowni znajdującego się w budynku przy ul. (...), lokal mieszkalny nr (...), kupiony przez małżonków R. w 2006r., uzyskał dodatkową powierzchnię, która wynosi obecnie 74,10 m ^{( 2)}. Na wniosek A. R. z 8 sierpnia 2017r., Sąd Rejonowy w Żyrardowie 20 października 2017r. w dziale I – O – Oznaczenie nieruchomości, w miejsce dotychczasowej powierzchni lokalu (...) m ^{( 2)}, wpisał 74,1 m ^{( 2)}. (zaświadczenie Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w Ż. z 22 stycznia 2014r. k: 1262; zawiadomienie o dokonaniu wpisu w księdze wieczystej (...) k: 1381 – 1382)

Aktualna wartość rynkowa spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego nr (...), położonego w Ż. przy ul. (...), o powierzchni 74,1 m ², wynosi 205.743 zł (opinia biegłej z zakresu szacowania nieruchomości M. B. k: 1417 – 1437)

W okresie od 21 czerwca 2017r. (data zamknięcia rozprawy w postępowaniu przed Sądem I instancji) do 7 czerwca 2018r. (data zamknięcia rozprawy w postepowaniu przed Sądem II instancji) A. R. spłaciła część kredytu hipotecznego udzielonego na zakup spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego, a mianowicie 4.046,98 zł, w tym: 337,44 zł – rata wpłacona 3 lipca 2017r., 337,44 zł – rata wpłacona 1 sierpnia 2017r., 337,44 zł – rata wpłacona 1 września 2017r., 337,44 zł – rata wpłacona 2 października 2017r., 337,44 zł – rata wpłacona 2 listopada 2017r., 337,44 zł – rata wpłacona 1 grudnia 2017r., 337,44 zł – rata wpłacona 2 stycznia 2018r., 337,44 zł – rata wpłacona 1 lutego 2018r., 337,44 zł – rata wpłacona 1 marca 2018r., 337,11 zł – rata wpłacona 3 kwietnia 2018r., 335,81 zł – rata wpłacona 2 maja 2018r., 337,11 zł – rata wpłacona 1 czerwca 2018r. (dowody wpłat rat kredytu k: 1315 – 1317, k: 1364 – 1367, k: 1466 – 1469, k: 1535)

A. R. po zamknięciu rozprawy przed Sądem Rejonowym ponosiła również koszty utrzymania mieszkania, które zajmuje wraz z dziećmi, jak również spłaciła część zadłużenia z tytułu zaległych opłat wobec Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w Ż. (dowody wpłat k: 1302 – 1310, k: 1361 – 1363, k: 1470 – 1474, k: 1534)

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja zasługuje na uwzględnienie w części.

Sąd II instancji podzielił zarzut uczestniczki, że w zaskarżonym postanowieniu Sąd nieprawidłowo określił powierzchnię mieszkania położonego w Ż. przy ul. (...). Uchybienie to było skutkiem niewyjaśnienia różnicy między danymi wynikającymi z księgi wieczystej (...) i aktu notarialnego z 14 grudnia 2006r., a zeznaniami wnioskodawcy i uczestniczki, wskazującymi na zmianę powierzchni lokalu po zaadaptowaniu pomieszczenia wózkowni na dodatkowy pokój. Rozbieżności te zostały ostatecznie wyjaśnione dopiero w toku postępowania przed Sądem Okręgowym, kiedy okazało się, że na wniosek A. R. sąd wieczystoksięgowy dokonał zmiany i w księdze wieczystej (...) wpisał w miejsce dotychczasowej powierzchni 65 m ², powierzchnię 74,1 m ².

Konsekwencją zmiany tych ustaleń była potrzeba ponownego oszacowania wartości rynkowej spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego i ustalenie, że wynosi ona 205.743 zł.

Sąd II instancji nie podzielił natomiast zapatrywania apelującej, że wartość tego prawa powinna być obniżona o wartość ustanowionej na nim hipoteki na rzecz (...) Banku (...) S.A.

Stosownie do art. 567 § 3 kpc w zw. z art. 684 kpc, obowiązkiem sądu w sprawie o podział majątku wspólnego jest ustalenie składu i wartości majątku podlegającego podziałowi, przy czym sądowy dział obejmuje składniki należące do tego majątku w czasie ustania wspólności ustawowej i nadal w nim obecne w czasie orzekania o podziale. W orzecznictwie ugruntowany jest także pogląd, że sąd może dzielić jedynie aktywa, nie może natomiast dokonywać podziału lub rozliczenia nie spłaconych jeszcze długów, obciążających nadal - mimo ustania ustawowej wspólności majątkowej - oboje małżonków na skutek czynności prawnych podjętych przez nich w czasie trwania wspólności.

Wartością rynkową nieruchomości jest najbardziej prawdopodobna jej cena, możliwa do uzyskania na rynku, określona z uwzględnieniem cen transakcyjnych przy przyjęciu, że strony umowy były od siebie niezależne, nie działały w sytuacji przymusowej oraz miały stanowczy zamiar zawarcia umowy, a nadto upłynął czas niezbędny do wyeksponowania nieruchomości na rynku i do wynegocjowania warunków umowy (art. 151 ust. 1 ustawy z 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami). Hipoteka umowna jest natomiast ograniczonym prawem rzeczowym, którego celem jest zabezpieczenie oznaczonej wierzytelności wynikającej z określonego stosunku prawnego. Funkcja ta polega na możliwości dochodzenia przez wierzyciela hipotecznego zaspokojenia z nieruchomości bez względu na to, czyją stała się własnością i z pierwszeństwem przed wierzycielami osobistymi właściciela nieruchomości (art. 65 ust. 1 ustawy z 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece).

W praktyce obrotu nieruchomościami, obciążenie hipoteką nie ma wpływu na wartość rynkową nieruchomości, lecz na sposób rozliczenia ceny jej nabycia, odzwierciedlającej wartość rynkową. Powszechna jest praktyka, w której nabywca przekazuje - za zgodą zbywcy - określoną część ceny nabycia bezpośrednio wierzycielowi hipotecznemu (zwykle bankowi) celem zaspokojenia wierzytelności zabezpieczonej hipoteką (zazwyczaj kredytowej), skutkującego wygaśnięciem hipoteki i jej wykreśleniem z księgi wieczystej za zgodą wierzyciela. Sam fakt obciążenia hipoteką nie wpływa jednak na obniżenie wartości rynkowej sprzedawanej nieruchomości.

Dlatego też Sąd Okręgowy w pełni aprobuje pogląd Sądu Najwyższego przedstawiony w postanowieniu z 26 stycznia 2017r. w sprawie I CSK 54/16 (LEX nr 2261747), że hipoteka obciążająca nieruchomość byłych małżonków, będących zarówno dłużnikami osobistymi, jak i dłużnikami rzeczowymi banku (do chwili podziału) nie ma wpływu na wartość rynkową nieruchomości, przyjmowaną przez sąd za podstawę ustalenia wysokości spłaty lub dopłaty należnej drugiemu małżonkowi, który nie otrzymuje nieruchomości lub prawa do lokalu. Podział majątku wspólnego, w tym przyznanie prawa do lokalu jednemu z małżonków, nie rzutuje bowiem w jakikolwiek sposób na utrzymywanie się solidarnego i osobistego zobowiązania obojga małżonków do spłaty kredytu także po dokonaniu podziału majątku wspólnego.

Jeśli dług zaciągnięty przez małżonków w czasie trwania wspólności ustawowej został spłacony w okresie pomiędzy ustaniem wspólności a podziałem majątku wspólnego, to tak spłacona należność przestaje być długiem i przekształca się w roszczenie o zwrot nakładów na rzecz tego małżonka, który dokonał zapłaty. Roszczenie takie podlega rozliczeniu na podstawie art. 45 i 46 kro. Tego rodzaju rozliczeń, dotyczących długów spłaconych do dnia prawomocnego podziału majątku, A. R. konsekwentnie się domagała. Nie można więc uznać, że taka formuła dochodzenia roszczeń była jej nieznana i w związku z tym poniosła szkodę na skutek spłaty długu ponad jej udział.

Po zakończeniu postępowania w sprawie o podział majątku wspólnego, byli małżonkowie w dalszym ciągu pozostają dłużnikami osobistymi, a ich sytuację regulują przepisy kodeksu cywilnego o zobowiązanych solidarnych. Każdy z nich odpowiada wobec banku za spłatę kredytu w całości, zaś względem siebie, w stosunku do udziału w majątku wspólnym (tu: w częściach równych). Dlatego, jeśli nadal będzie utrzymywała się sytuacja, w której tylko uczestniczka będzie spłacała kredyt, będzie ona uprawniona do dochodzenia roszczeń regresowych od swojego byłego męża, sukcesywnie w miarę uiszczania kolejnych rat.

W następstwie ustalenia innej wartości rynkowej jednego ze składników majątkowych, Sąd II instancji zmienił zaskarżone postanowienie w części dotyczącej wysokości dopłaty od R. R. (1) na rzecz A. R., która uwzględnia zgłoszone w toku postepowania przed Sądem I instancji żądania o zwrot nakładów, wydatków i pożytków.

W tym miejscu należy dodatkowo odnieść się do wniosku apelującej o rozszerzenie jej żądania z tytułu zwrotu wydatków poniesionych do dnia zamknięcia rozprawy przed Sądem Rejonowym do 38.882 zł (w miejsce 27.047 zł). Zgodnie z art. 383 kpc, w postępowaniu apelacyjnym nie można rozszerzyć żądania pozwu ani występować z nowymi roszczeniami. Jednakże w razie zmiany okoliczności można żądać zamiast pierwotnego przedmiotu sporu jego wartości lub innego przedmiotu, a w sprawach o świadczenie powtarzające się można nadto rozszerzyć żądanie pozwu o świadczenia za dalsze okresy. Przepis dotyczy wprawdzie żądania pozwu wniesionego w trybie procesowym, ale na podstawie art. 13 § 2 kpc, jego odpowiednie stosowanie w postępowaniu nieprocesowym prowadzi do przyzwolenia każdemu uczestnikowi na rozszerzenie jego żądania, ale wyłącznie co do roszczeń wymagalnych po zakończeniu postępowania w I instancji. Dlatego też Sąd II instancji zgadza się ze stanowiskiem wnioskodawcy, iż takie żądanie należy uznać za spóźnione.

Sąd Okręgowy dokonał wyliczenia wysokości dopłaty na rzecz A. R. w następujący sposób:

Wartość majątku wspólnego (z wyłączeniem nieruchomości położonej w P., objętej księgą wieczystą (...) o wartości 375.975 zł, co do której Sąd zarządził sprzedaż w drodze licytacji), wynosi 444.617,13 zł. Ponieważ wnioskodawca otrzymał składniki majątkowe o wartości 238.701 zł, zaś uczestniczka – składniki majątkowe o wartości 205.916,15 zł, wysokość dopłaty na rzecz A. R. powinna wynieść 16.389 zł (444.617,13 zł x ½ = 222.305,56 zł – 205.916,15 zł). Należało doliczyć do niej 27.436,41 zł z tytułu zwrotu wydatków poniesionych przez uczestniczkę z jej majątku osobistego na majątek wspólny, co daje 43.436,41 zł, a następnie pomniejszyć ją o połowę wydatków poniesionych z majątku osobistego na majątek wspólny przez wnioskodawcę oraz połowę należnych mu pożytków, tj. o 472,40 zł (połowa wydatków 259,90 zł + połowa pożytków 212,50 zł). W ostatecznym rozliczeniu należało zasądzić od R. R. (1) na rzecz A. R. 42.964,01 zł (43.436,41 zł - 472,40 zł).

Zdaniem Sądu Okręgowego, uczestniczka nie wykazała potrzeby zabezpieczenia dopłaty na jej rzecz poprzez ustanowienie hipoteki na przyznanych wnioskodawcy nieruchomościach. Zgodnie z art. 212 § 3 kc, który znajduje odpowiednie zastosowanie także w sprawach o podział majątku wspólnego, jeżeli ustalone zostały dopłaty lub spłaty, sąd w razie potrzeby może oznaczyć sposób ich zabezpieczenia. Zabezpieczenie spłat lub dopłat następuje tylko w razie potrzeby, a więc z reguły, gdy dopłata lub spłata zasądzona została w większej kwocie (Stanisław Rudnicki. Komentarz do Kodeksu cywilnego. LexisNexis 2011). Nie ma wątpliwości, że byli małżonkowie R. pozostają w konflikcie. Jednak w czasie małżeństwa zdołali zgromadzić dość duży majątek, do którego należy nie tylko spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego o wartości 205.743 zł, ale również nieruchomości w P., obręb C., jedna z nich, zabudowana domem mieszkalnym, została oszacowana na 375.975 zł i ma być przedmiotem licytacji, pozostałe mają wartość 189.201 zł i zostały przyznane wnioskodawcy. Zasądzona na rzecz uczestniczki dopłata wynosi natomiast 42.964,01 zł i w porównaniu z wartością całego majątku, nie może być oceniona jako wysoka, wymagająca zabezpieczenia. A. R. nie podniosła żadnych argumentów uzasadniających przypuszczenie, że brak hipoteki na jej rzecz na nieruchomościach przyznanych byłemu mężowi, utrudni zaspokojenie przysługującego jej roszczenia z tytułu dopłaty. Dlatego też Sąd II instancji nie uwzględnił jej apelacji w tym zakresie.

Sąd Okręgowy nie znalazł też żadnych podstaw do zmiany zaskarżonego postanowienia co do podziału nieruchomości opisanej w punkcie 1 a), która ma być przedmiotem licytacji stosownie do przepisów Kodeksu postępowania cywilnego. A. R. oczekuje, że Sąd zaznaczy, iż suma uzyskana ze sprzedaży, która przypadnie obojgu małżonkom, zostanie przeznaczona na spłatę kredytu hipotecznego obciążającego spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu. Motywacja uczestniczki, która dąży do spłaty zobowiązań wobec banku jest zrozumiała. Niemniej jednak nie ma podstaw prawnych do zastosowania takiego rozwiązania, ponieważ oboje małżonkowie są współwłaścicielami tej nieruchomości i mają prawo dysponować sumą uzyskaną ze sprzedaży według własnego uznania. Natomiast uczestnicy powinni się w tej kwestii porozumieć, wszak oboje są osobistymi dłużnikami banku i w interesie każdego z nich jest spłacić kredyt jak najszybciej.

Z tych wszystkich względów, Sąd Okręgowy zmienił zaskarżone postanowienie na podstawie art. 386 § 1 kpc.

Żądanie A. R. o zwrot wydatków poniesionych przez nią z jej majątku osobistego na majątek wspólny, po zakończeniu postępowania przed Sądem Rejonowym, jest zasadne w części dotyczącej spłaty kredytu. W okresie od 21 czerwca 2017r. do 7 czerwca 2018r. uczestniczka spłaciła z tego tytułu 4.046,98 zł. Dlatego też, stosownie do art. 45 § 1 i 2 kro, Sąd zasądził od R. R. (1) na jej rzecz połowę tej sumy, czyli 2.023,49 zł.

W pozostałej części, obejmującej wniosek o zwrot wydatków z tytułu kosztów utrzymania mieszkania i zadłużenia z tytułu opłat na rzecz Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w Ż., Sąd Okręgowy wniosek oddalił.

R. R. (1) nie korzysta z mieszkania w Ż. od 2011r. Sąd I instancji postanowieniem z 30 czerwca 2017r. przyznał spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego A. R. i takiego sposobu podziału nie kwestionował żaden z uczestników. Dlatego też co najmniej od zakończenia postępowania przed Sądem Rejonowym, wnioskodawca nie powinien być obciążany nie tylko kosztami dostawy wody, ogrzewania, gazu etc., ale również stałymi opłatami za korzystanie z lokalu na rzecz spółdzielni mieszkaniowej.

Inaczej kształtuje się zagadnienie dotyczące spłaty zadłużenia wobec Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w Ż.. W tym wypadku uczestniczka co do zasady ma prawo dochodzić z tytułu regresu połowy wydatków, które poniosła na spłatę wspólnego zadłużenia (art. 30 § 1 kro). O istnieniu długów obciążających oboje małżonków świadczą załączone do akt orzeczenia sądu oraz fakt prowadzenia postepowania egzekucyjnego. Niemniej jednak z załączonych dowodów wpłat, nie wynika na poczet jakiego długu (za jaki okres i z tytułu jakiego rodzaju opłat) A. R. dokonywała wpłat po 21 czerwca 2017r. Dlatego też Sąd nie uwzględnił jej roszczeń również w tym zakresie.

Mając powyższe na uwadze, Sąd Okręgowy orzekł jak w punkcie 3 postanowienia, stosując art. 383 zd. 2 kpc w zw. z art. 13 § 2 kpc.

O kosztach w postępowaniu apelacyjnym Sąd orzekł na podstawie art. 520 § 1 kpc, uznając że w sprawie nie zachodziła sprzeczność interesów i dlatego wniosek A. R. o zwrot kosztów postępowania za II instancję oddalił.