Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 7 czerwca 2018 roku

Sąd Okręgowy w Koszalinie VII Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie następującym:

Przewodniczący: sędzia SO Urszula Fijałkowska (spr.)

Sędziowie: SO Grzegorz Rudy, SO Tadeusz Szkudlarek

Protokolant: st. sekr. sądowy Izabela Wałęga

po rozpoznaniu w dniu 7 czerwca 2018 roku w Koszalinie

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) w W.

przeciwko P. K. (1) i S. Ś.

o zapłatę

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Rejonowego w Koszalinie

z dnia 23 stycznia 2018 roku, sygn. akt I C 3608/17

uchyla zaskarżony wyrok i sprawę przekazuje Sądowi Rejonowemu w Koszalinie do ponownego rozpoznania, pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania apelacyjnego.

(-) G. R. (-) U. F. (-) T. S.

Sygn. akt VII Ca 317/18

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 23 stycznia 2018r. Sąd Rejonowy w Koszalinie oddalił powództwo (...) w W. o zapłatę solidarnie przez pozwanych P. K. (2) i S. Ś. kwoty 21.216 zł wraz z należnościami ubocznymi, którą nabył na podstawie umowy cesji od (...) Banku (...) spółki akcyjnej w W. z tytułu umowy kredytu (pkt 1.); zasądził od powoda (...) w W. solidarnie na rzecz pozwanych P. K. (1) i S. S. kwotę 3.617 zł tytułem zwrotu kosztów procesu (pkt 2.).

W podstawie faktycznej wyroku Sąd Rejonowy ustalił: w dniu 18 sierpnia 2008 r. pozwani zawarli z (...) Bankiem (...) spółką akcyjną w W. umowę o kredyt nr (...). Umowa zawarta została na 30 lat. Pismami z dnia 21 kwietnia 2010 r. bank wypowiedział umowę kredytu z uwagi na zaległość w płatności rat kredytu. W dniu 11 maja 2011 r. Bank (...) spółka akcyjna w W. wystawił Bankowy Tytuł Egzekucyjny nr (...) przeciwko pozwanym z zobowiązania wynikającego z powyższej umowy kredytu. Postanowieniem Sądu Rejonowego w Koszalinie z dnia 9 czerwca 2011 r. w sprawie o sygn. akt VIII Co 725/11 bankowemu tytułowi egzekucyjnemu nadano klauzulę wykonalności.

W dniu 1 września 2014 r. Bank (...) spółka akcyjna w W. złożył do Komornika Sądowego przy (...) G. M. wniosek o wszczęcie postępowania egzekucyjnego na podstawie powyższego tytułu, które było prowadzone pod sygn. KM 1189/14.

Na mocy umowy sprzedaży wierzytelności z dnia 24 czerwca 2016 r. Bank (...) spółka akcyjna w W. zbył wierzytelność wobec pozwanych na rzecz (...) w W..

Po tak poczynionych ustaleniach Sąd Rejonowy przeszedł do rozważań. Stwierdził, że pozwani skutecznie podnieśli zarzut przedawnienia, wobec czego powództwo podlegało oddaleniu. Dochodzenie zgłoszonego przez powoda roszczenia zostało bowiem przez ustawodawcę ograniczone w czasie poprzez konstrukcję prawną przedawnienia, która na gruncie niniejszej sprawy uregulowana jest przez przepis art. 118 k.c., zgodnie z którym roszczenie o świadczenia okresowe oraz związane z prowadzeniem działalności gospodarczej przedawnia się z upływem trzech lat, o ile nie doszło do przerwania jego biegu (art. 123 k.c.), po którym zgodnie z treścią art. 124 k.c. przedawnienie biegnie od nowa.

Powód nie ustosunkował się pomimo zobowiązania Sądu do podniesionego zarzutu przedawnienia wobec czego Sąd meriti uznał, iż go nie kwestionuje.

Termin przedawnienia w niniejszej sprawie wynosił 3 lata, albowiem roszczenie o zapłatę związane było z prowadzoną przez powoda jak i pierwotnego wierzyciela działalnością gospodarczą (komercyjne udzielanie pożyczek).

Przedawnienie rozpoczęło bieg w 2010 r. na skutek wypowiedzenia umowy kredytu. Po upływie 30 dniowego okresu wypowiedzenia (pismo z dnia 21 kwietnia 2010 r.) roszczenie o zwrot pożyczonej pozwanym kwoty stało się wymagalne. Do upływu terminu przedawnienia tego roszczenia doszło w 2013 r.

Powód nie jest uprawniony do powoływania się na przerwę biegu przedawnienia spowodowaną złożeniem przez Bank (...) wniosku o nadanie klauzuli wykonalności bankowemu tytułowi egzekucyjnemu oraz wszczęciem przez ten Bank egzekucji na podstawie tego tytułu. Banki w poprzednim stanie prawnym uprawnione były do uproszczonego dochodzenia roszczeń, gdyż mogły samodzielnie wystawiać tytuły egzekucyjne. Uprawnienie to wynikało z ich szczególnej pozycji, regulowanej przepisami prawa i kontrolą organów finansowych. Powód jako fundusz sekurytyzacyjny nie jest uprawniony do dochodzenia wierzytelności w uproszczonej formie, ani nie może prowadzić egzekucji na podstawie bankowego tytułu egzekucyjnego. Nie jest wobec tego uprawniony również do powoływania się na przerwę biegu przedawnienia wynikającą ze szczególnych uprawnień banków.

Sąd Rejonowy podzielił pogląd wyrażony w uchwale Sądu Najwyższego z dnia 29 czerwca 2016 roku w sprawie sygn. akt III CZP 29/16, że: „Nabywca wierzytelności niebędący bankiem nie może powoływać się na przerwę biegu przedawnienia spowodowaną wszczęciem postępowania egzekucyjnego na podstawie bankowego tytułu egzekucyjnego zaopatrzonego w klauzulę wykonalności (art. 123 § 1 pkt 2 k.c.)”.

Uwzględnienie zarzutu przedawnienia roszczenia podniesionego przez pozwanych skutkowało oddaleniem powództwa na podstawie art. 117§2 k.c.

O kosztach postępowania orzeczono zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu — na podstawie art. 98 k.p.c.

Powyższy wyrok apelacją w całości zaskarżył powód.

Wyrokowi zarzucił naruszenie przepisów postępowania i prawa materialnego:

1. art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 227 k.p.c. przez dowolną, a nie swobodną ocenę zebranego w sprawie materiału dowodowego i poczynienie ustaleń sprzecznych ze zgromadzonym w sprawie materiałem dowodowym, w tym uznanie przez Sąd pierwszej instancji, że podniesiony przez pozwanych zarzut przedawnienia roszczenia uzasadniał oddalenie powództwa, podczas gdy zarówno z treści pozwu jak i ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego jednoznacznie wynika, że wierzytelność dochodzona pozwem zabezpieczona jest hipoteką umowną zwykłą w kwocie 156 789,93 CHF oraz hipoteką umowną kaucyjną do kwoty 48 000,00 CHF, co skutkuje uprawnieniem powoda do dochodzenia przedmiotowej wierzytelności i do uzyskania jej zaspokojenia zgodnie z treścią art. 77 Ustawy z dnia 6 lipca 1982r. o księgach wieczystych i hipotece (dalej u.k.w.h.) pomimo podniesionego przez pozwanych zarzutu przedawnienia;

2. art. 244 i 245 k.p.c. w zw. z art. 252 k.p.c. i 253 k.p.c. w zw. z art. 230 k.p.c. poprzez:

a) pominięcie w postępowaniu dowodowym dokumentu urzędowego w postaci aktualnego odpisu z księgi wieczystej potwierdzającego ustanowienie hipoteki i zaprzeczenie mocy nadanej temuż dokumentowi na podstawie art. 244 k.p.c. pomimo braku ze strony pozwanych zaprzeczenia prawdziwości tegoż dokumentu i oświadczeniu w nim zawartemu,

b) pominięcie w postępowaniu dowodowym treści umowy kredytu, treści oświadczenia o udzieleniu kredytu i wyciągu z ksiąg rachunkowych jako dokumentów prywatnych potwierdzających fakt ustanowienia hipoteki pomimo tego, że strona pozwana nie zaprzeczyła prawdziwości tych dokumentów;

3. art. 328 §2 k.p.c. poprzez sporządzenie uzasadnienia nie odpowiadającego wymogom ustawowym, w tym w szczególności poprzez brak w jego treści wyjaśnienia przyczyn, dla których sąd odmówił w przedmiotowej sprawie zastosowania art. 77 u.k.w.h. oraz odmówił mocy dowodowej i wiarygodności dokumentom załączonym do pozwu w postaci aktualnego odpisu z księgi wieczystej, kopii umowy kredytu, kopii oświadczenia o udzieleniu kredytu, wyciągu z ksiąg rachunkowych powoda jako dokumentów potwierdzających hipoteczne zabezpieczenie spłaty kredytu i determinujących zastosowanie w sprawie art. 77 u.k.w.h.;

4. art. 77 u.k.w.h. poprzez jego niezastosowanie i w konsekwencji oddalenie powództwa na skutek podniesienia zarzutu przedawnienia podczas gdy dochodzone pozwem zobowiązanie zabezpieczone jest hipoteką umowną zwykłą w kwocie 156 789,93 CHF oraz hipoteką umowną kaucyjną do kwoty 48 000,00 CHF wpisanymi w księdze wieczystej (...), a na okoliczność hipotecznego zabezpieczenia spłaty zobowiązania powód powołuje się już w treści pozwu, a okoliczność tę dowodzi dołączonymi doń dokumentami w tym aktualnym odpisem z księgi wieczystej.

W powołaniu na te zarzuty powód wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku przez uwzględnienie powództwa w całości i zasądzenie na rzecz powoda kosztów postępowania za obie instancję, w tym kosztów postępowania apelacyjnego według norm przepisanych wraz z kosztami zastępstwa procesowego. Ewentualnie uchylenie wyroku w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi pierwszej instancji, wraz z pozostawieniem temu Sądowi rozstrzygnięcia co do kosztów postępowania apelacyjnego.

Pozwani w odpowiedzi na apelację wnieśli o jej oddalenie.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Apelacja była zasadna i wywołała ten skutek, że Sąd Okręgowy uchylił zaskarżony wyrok i sprawę przekazał Sądowi Rejonowemu w Koszalinie do ponownego rozpoznania, pozostawiając mu rozstrzygnięcie o kosztach postępowania apelacyjnego.

Zarzutom apelacyjnym nie można odmówić trafności. Sąd dokonując oceny materiału dowodowego w zakresie rozpoznania podniesionego przez pozwanych zarzutu przedawnienia, nie uwzględnił treści złożonych w sprawie dowodów z dokumentów, w tym dokumentów urzędowych, co doprowadziło do błędnego wniosku prawnego. Przy tym Sąd Rejonowy nie odniósł się w uzasadnieniu wyroku do dowodów, które powód załączył do pozwu.

Powód w pozwie przytoczył podstawę faktyczną żądania. Wskazał, że pomiędzy poprzednikiem prawnym powoda ( (...) S.A.), a pozwanymi zawarta została w dniu 18 sierpnia 2008 r. umowa kredytu hipotecznego nr (...), na podstawie której Bank oddał do dyspozycji kredytobiorców środki pieniężne w ustalonej umową wysokości. Tytułem zabezpieczenia spłaty udzielonego przez Bank kredytu wraz z odsetkami i innymi należnościami wynikającymi z umowy kredytu, ustanowiona została przez pozwanych hipoteka umowna zwykła w kwocie 156789,93 CHF oraz hipoteka umowna kaucyjna do kwoty 48000,00 CHF, które zostały wpisane w księdze wieczystej (...).

Bezsporne jest, że pozwani nie wywiązali się z przyjętego na siebie zobowiązania, co skutkowało wypowiedzeniem umowy kredytu, a następnie wystawieniem bankowego tytułu egzekucyjnego, któremu postanowieniem Sądu Rejonowego w Koszalinie z dnia 9 czerwca 2011 r., sygn. akt VIII 725/11 nadano klauzulę wykonalności. Powód na podstawie umowy cesji nabył wierzytelność od Banku.

Norma art. 79 ust. 1 u.k.w.h. stanowi, że w razie przelewu wierzytelności hipotecznej na nabywcę przechodzi także hipoteka, chyba że ustawa stanowi inaczej. Do przelewu wierzytelności hipotecznej niezbędny jest wpis w księdze wieczystej. Zgodnie natomiast z art. 79 ust. 2 u.k.w.h., hipoteka nie może być przeniesiona bez wierzytelności, którą zabezpiecza.

Zgodnie z treścią aktualnego odpisu z księgi wieczystej (...), załączonego do pozwu, wierzycielem hipotecznym wobec strony pozwanej jest w chwili obecnej powód. Potwierdza to fakt hipotecznego zabezpieczenia spłaty zobowiązania. Słusznie zarzuca skarżący, że Sąd Rejonowy tego dowodu nie uwzględnił.

W aspekcie powyższego słuszny jest zarzut naruszenia prawa materialnego art. 77 u.k.w.h. przez jego pominięcie w sytuacji podniesienia przez pozwanych zarzutu przedawnienia roszczenia. Pozwani są dłużnikami osobistymi i rzeczowymi. O ile zgodzić się należy ze stanowiskiem Sądu Rejonowego, co do upływu terminu przedawnienia roszczenia wobec pozwanych jako dłużników osobistych, o tyle ich odpowiedzialność rzeczowa nadal jest aktualna.

Z uwagi na treść art. 77 u.k.w.h., pozwani jako dłużnicy rzeczowi nie mogą podnosić zarzutu przedawnienia roszczenia. Stosownie do treści art. 77 u.k.w.h. przedawnienie wierzytelności zabezpieczonej hipoteką nie narusza uprawnienia wierzyciela hipotecznego do uzyskania zaspokojenia z nieruchomości obciążonej. Przepisu tego nie stosuje się do roszczeń o świadczenia uboczne.

Przepis ten wyłącza skutki przedawnienia zabezpieczonej wierzytelności w takim zakresie, w jakim wierzycielowi na podstawie hipoteki przysługuje prawo do zaspokojenia z obciążonej nieruchomości (zob. też wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 października 2016r., I CSK 616/15; wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 13 czerwca 2013r., I Aca 71/13).

W okolicznościach faktycznych sprawy, skoro pozwani podnieśli zarzut przedawnienia roszczenia, to powództwo w zakresie ich odpowiedzialności osobistej nie było zasadne. Natomiast słuszne było powództwo wobec pozwanych jako dłużników rzeczowych, z ograniczeniem ich odpowiedzialności do przedmiotu hipoteki i sumy hipotecznej (art. 319 k.p.c.).

Sąd Rejonowy oddalając powództwo z uwagi na uznanie przedawnienia, pominął odpowiedzialność pozwanych jako dłużników rzeczowych. W ten sposób Sąd nie rozpoznał istoty sprawy. Nie badał zasadności zgłoszonej kwoty, w aspekcie wierzytelności przysługującej powodowi i zarzutu pozwanych co trafności jej obliczenia, nie rozpoznał merytoryczne zgłoszonego w sprawie roszczenia. Wymaga to zatem przeprowadzenia postępowania i oceny roszczenia wobec pozwanych jako odpowiedzialnych rzeczowo, przy uwzględnieniu normy art. 319 k.p.c.

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy na podstawie art. 386 § 4 k.p.c. uchylił zaskarżony wyrok i sprawę przekazał Sądowi Rejonowemu do ponownego rozpoznania, pozostawiając mu rozstrzygnięcie o kosztach postępowania apelacyjnego (art. 108 § 2 k.p.c.).

SSO G. R. SSO U. F. SSO T. S.