Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 23 lutego 2018 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie V Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 23 lutego 2018 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa W. R.

przeciwko (...) W.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Rejonowego dla Warszawy-Mokotowa w Warszawie

z dnia 25 maja 2017 r., sygn. akt I C 2452/15

1.  zmienia zaskarżony wyrok w całości w ten sposób, że oddala powództwo oraz nie obciąża powoda kosztami procesu;

2.  nie obciąża powoda kosztami postępowania w instancji odwoławczej.

Sygn. akt V Ca 2441/17

UZASADNIENIE

W dniu 07 lipca 2014 r. powód złożył do sprawy toczącej się pod sygn. akt I C 1012/14 przed Sądem Rejonowym dla Warszawy – Mokotowa w W. pismo procesowe zatytułowane „uzupełnienie wniosku o wskazanie przedmiotu sporu”, które zarządzeniem z dnia 09 lipca 2015 r. zostało wyłączone do odrębnego, niniejszego postępowania. W przedmiotowym piśmie powód wskazał, że w ww. postępowaniu w sprawie o ustalenie opłaty z tytułu użytkowania wieczystego wydał kwotę 1.250 złotych, stanowiącą wartość operatu szacunkowego.

W sprawie toczącej się pod sygn. akt I C 1012/14 w dniu 09 lipca 2015 r. Sąd Rejonowy wydał wyrok, w którym ustalił opłatę roczną na kwotę 5.981, 50 złotych.

Strona pozwana – (...) W. początkowo wnosiła o odrzucenie pozwu, następnie o oddalenie powództwa.

Wyrokiem z dnia 25 maja 2017 r. Sąd Rejonowy dla Warszawy – Mokotowa w Warszawie zasądził od (...) W. na rzecz W. R. dochodzoną kwotę oraz kwotę 63 złotych jako koszty procesu.

Sąd Rejonowy ustalił, że (...) W. w 2012 r. wypowiedziało powodowi dotychczasową stawkę opłaty rocznej z tytułu użytkowania wieczystego na kwotę 8.575,25 zł. Powód wniósł do Samorządowego Kolegium Odwoławczego wniosek o ustalenie, że dokonana aktualizacja opłaty rocznej jest nieuzasadniona, a w razie nieuwzględnienia tego wniosku o ustalenie, że jest uzasadniona, ale w mniejszej wysokości. Orzeczeniem z dnia 02 stycznia 2014 r. Samorządowe Kolegium Odwoławcze oddaliło wniosek powoda. Od orzeczenia W. R. w dniu 17 lutego 2014 r. złożył sprzeciw, zaś w dniu 28 lutego 2014 r. sporządzony został na jego zlecenie operat szacunkowy.

W uzasadnieniu wyroku z dnia 25 maja 2017 r. wydanego w niniejszym postępowaniu Sąd Rejonowy wskazał, że powództwo zasługiwało na uwzględnienie. Po przytoczeniu przepisów ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami, Sąd uznał że wydatki powoda poniesione na kontroperat były konieczne i uzasadnione, ponieważ powód zmuszony był skorzystać ze specjalistycznej wiedzy celem obalenia opinii sporządzonej na zlecenie (...) W. i stanowiącej podstawę do wyliczenia zaktualizowanej opłaty rocznej. Sąd Rejonowy uznał kwotę dochodzoną w niniejszym postępowaniu za szkodę poniesioną przez powoda, powołując się orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 18 maja 2004 r., że koszt przedprocesowej opinii może podlegać rozliczeniu w postępowaniu cywilnym jako osobne roszczenie. Sąd Rejonowy uznał też, że nie było podstaw do odrzucenia pozwu.

Z powyższym rozstrzygnięciem nie zgodziła się strona pozwana, wywodząc apelację, w której zarzuciła błąd w ustaleniach faktycznych, nierozpoznanie istoty sprawy, naruszenie art. 328 § 2 k.p.c., art. 199 k.p.c. w zw. z art. 98 § 1 k.p.c. oraz w zw. z art. 108 § 1 k.p.c. oraz w zw. z art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w postępowaniu cywilnym oraz naruszenie art. 415 k.c. Apelujący wnosił o zmianę orzeczenia i oddalenie powództwa.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Apelacja nie jest zasadna jedynie co do zarzutu naruszenia art. 199 k.p.c. i nierozpoznania istoty sprawy.

W ocenie Sądu Okręgowego już sam fakt wyłączenia roszczenia powoda do odrębnego postępowania stanowi, iż Sąd Rejonowy uznał powyższe roszczenie za dopuszczalne w formalnym znaczeniu, zatem zarzut z art. 199 kpc nie mógł być skuteczny.

Rozpoznana została tez istota sprawy, chodziło o zapłatę kwoty 1.250 zł wydatkowanej przez powoda na sporządzenie operatu, który miał być przeciwdowodem dla operatu, który był podstawą do wyliczenia opłaty w postępowaniu administracyjnym.

W pozostałym zakresie, a więc odnosząc się do reszty zarzutów podniesionych w apelacji, strona pozwana ma rację. Przede wszystkim, za zasadny należy uznać zarzut dotyczący nieprawidłowych ustaleń stanu faktycznego. Sąd Rejonowy wskazał, że opinia sporządzona została przed procesem, co w świetle zebranego materiału dowodowego nie jest prawdą, bowiem sprzeciw od orzeczenia Samorządowego Kolegium Odwoławczego został złożony w dniu 17 lutego 2014 r., który to sprzeciw przeniósł postępowanie na drogę sądową, zaś kontroperat sporządzony na zlecenie powoda nosi datę 28 lutego 2014 r., a więc został sporządzony już w trakcie trwania procesu. Tym samym nie ma w niniejszej sprawie zastosowania uchwała Sądu Najwyższego z dnia 18 maja 2004 r. w przedmiocie przedprocesowej opinii, gdyż opinia powstała po dacie wszczęcia postępowania sądowego. Ponadto należy wskazać, że Sąd Najwyższy wydał przedmiotową uchwałę na tle innego stanu faktycznego, co więcej nie sposób z niej wywieść uprawnienia do dochodzenia wydatków poniesionych przez stronę w związku z konkretnym postępowaniem sądowym w odrębnym postępowaniu, co pozostaje w sprzeczności z przepisem art. 98 § 1 k.p.c. w zw. z art. 108 § 1 k.p.c.

Za nieprawidłowe należy więc uznać wyłączenie przez Sąd Rejonowy żądania powoda do odrębnego postępowania. Roszczenie powoda o zapłatę kwoty 1.250 złotych należało uznać za typowe żądanie rozliczenia kosztów procesu, które to żądanie winno być rozpoznane w postępowaniu co do roszczenia głównego, czyli w sprawie o ustalenie wysokości opłaty rocznej z tytułu użytkowania wieczystego. Koszty procesu winny być bowiem rozliczanie zgodnie z obowiązującymi przepisami, tj. art. 98 § 1 k.p.c. w zw. z art. 108 § 1 k.p.c. w postępowaniu, w którym powstały.

Zasada koncentracji i unifikacji kosztów wyrażona w art. 108 k.c. stanowi, że o kosztach sąd rozstrzyga w każdym orzeczeniu kończącym sprawę w danej instancji. Oznacza to, że sąd ma obowiązek objęcia orzeczeniem końcowym wszystkich kosztów, a więc - przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejszego postępowania - również kosztów sporządzenia opinii w postaci kontroperatu przy założeniu, że możliwe jest rozliczenie takiej kwoty poniesionej z tytułu sporządzenia prywatnej opinii. Należy podkreślić, że w kwestii dopuszczalności dochodzenia kosztów procesu w odrębnym postępowaniu wypowiadał się Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 21 września 2005 r. w sprawie o sygn. akt V CK 139/05 wskazując, że koszty postępowania winny być definitywnie rozliczane w danym postępowaniu i nie mogą być dochodzone w odrębnym procesie. Jak wskazuje się w doktrynie roszczenie o zwrot kosztów procesu jest roszczeniem akcesoryjnym w stosunku do roszczenia stanowiącego przedmiot sprawy, a ponieważ akcesoryjność ta nosi charakter formalny, a nie materialny, to w konsekwencji wykluczona jest możliwość dochodzenia kosztów procesu w jakimkolwiek oddzielnym postępowaniu, poza tym, w którym owe koszty powstały. Jak wskazał Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 20 maja 2011 r. w sprawie o sygn. akt II CZP 16/11, koszty procesu mogą powstać wyłącznie w związku z prowadzonym postępowaniem sądowym, w związku z powyższym po zakończeniu postępowania nie można już dochodzić w odrębnym postępowaniu należności z tytułu kosztów procesu poniesionych w zakończonej sprawie, nie można także dochodzić ich w czasie postępowania, przed wydaniem orzeczenia kończącego postępowanie, ani korygować kwot prawomocnie już zasądzonych.

Rację ma również strona pozwana wskazując, iż Sąd Rejonowy naruszył przepis art. 328 § 2 k.p.c., bowiem wskazał jedynie na okoliczność poniesienia przez powoda szkody, nie odnosząc się natomiast do przesłanek odszkodowania i nie wskazując żadnej podstawy prawnej, stanowiącej przesłankę zasądzenia dochodzonej przez powoda kwoty. Zgodnie z poglądem wyrażonym przez Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 29 maja 2008 r. w sprawie o sygn. akt II CSK 39/08, podstawa prawna wyroku wymaga przytoczenia przepisów prawa, na których sąd się oparł wraz z wyjaśnieniem przyczyn, dla których konkretne normy prawne zostały zastosowane do ustalonego stanu faktycznego i wskazaniem, w jaki sposób wpływają one na treść rozstrzygnięcia. Brak takiego elementu uzasadnienia, jak wyjaśnienie podstawy prawnej orzeczenia może uniemożliwić realizację jednej z podstawowych funkcji uzasadnienia, jaką jest kontrolowalność decyzji, i może skutkować uchyleniem orzeczenia. Niemniej jednak w niniejszej sprawie sama strona pozwana wskazała na naruszenie przepisu art. 415 k.c. oraz niewypełnienie okoliczności uzasadniających odpowiedzialność odszkodowawczą, należy więc uznać, że znana jest podstawa prawna, według której orzekał Sąd Rejonowy. Nota bene podstawa nietrafna i nienależycie uzasadniona.

W konsekwencji, ocena zebranego materiału dowodowego w sprawie, musi być w przekonaniu Sądu Okręgowego, odmienna. Na powyższe rzutuje nie tylko fakt niedopuszczalnego dochodzenia kosztów procesu w innym postępowaniu, ale również niewykazanie, w ocenie Sądu Okręgowego, wysokości dochodzonego roszczenia. Z akt postępowania i przedstawionych dowodów, poza oświadczeniem powoda, nie wynika kwota rzeczywiście poniesiona przez powoda na zlecony operat. Ponadto sporządzona na zlecenie powoda opinia nie stanowiła podstawy do wydania orzeczenia przez Sąd Rejonowy, gdyż Sąd ten ustalił wartość nieruchomości w oparciu o opinię sporządzoną w sprawie przez biegłego powołanego na wniosek pozwanego w dalszej części postępowania. Jak stanowi bowiem art. 78 ust. 3 ustawy o gospodarce nieruchomościami ciężar dowodu, że istnieją przesłanki aktualizacji opłaty rocznej, spoczywa na właściwym organie. Wobec tego, to pozwany winien był wykazać, że zachodzą podstawy do wypowiedzenia wysokości dotychczasowej opłaty, nie zaś powód. W konsekwencji, w ocenie Sądu Okręgowego, koszty poniesione przez powoda w związku ze sporządzeniem prywatnej opinii w ogóle nie podlegały rozliczeniu, ani w niniejszym postępowaniu ani w postępowaniu o ustalenie opłaty z tytułu użytkowania wieczystego. Niemniej abstrahując od kwestii dopuszczalności zasądzenia przedmiotowej kwoty, należy wskazać, że powód i tak nie wygrał w całości postępowania w sprawie toczącej się pod sygn. akt I C 1012/14, zatem tym bardziej niezasadne jest przyznanie powodowi całości dochodzonej kwoty.

W związku z powyższym Sąd Okręgowy zmienił zaskarżone orzeczenie na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. i oddalił powództwo.

Jednocześnie Sąd Okręgowy na podstawie art. 102 k.p.c. nie obciążył powoda kosztami postępowania przed I i II instancją, mając na uwadze, iż postępowanie to zostało w zasadzie zainicjowane przez Sąd Rejonowy poprzez wyłączenie dochodzonej przez powoda kwoty jako kosztów procesu do odrębnego postępowania.