Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 17 maja 2018 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie XXI Wydział Pracy w składzie:

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 17 maja 2018 r. w Warszawie

sprawy z powództwa G. G.

przeciwko Agencji (...) w W.

o odszkodowanie

na skutek apelacji wniesionej przez powódkę

od wyroku Sądu Rejonowego dla Warszawy - Śródmieścia VIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Warszawie

z dnia 9 lutego 2017 roku sygn. akt VIII P 316/16

1.  zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że zasądza od Agencji (...) w W. na rzecz G. G. kwotę 35 148 (trzydzieści pięć tysięcy sto czterdzieści osiem) złotych z odsetkami za opóźnienie w wysokości ustawowej od 20 maja 2016 r. do dnia zapłaty tytułem odszkodowania;

2.  zasądza od Agencji (...) w W. na rzecz G. G. kwotę 30 (trzydzieści) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu w instancji odwoławczej.

Rafał Młyński Małgorzata Kosicka Bożena Rzewuska

Sygn. akt XXI Pa 210/18

UZASADNIENIE

1.  stanowiska stron

G. G. w pozwie z 9 maja 2016 r. skierowanym przeciwko Agencji (...) w W., wniosła o uznanie aktu odwołania z 21 stycznia 2016 r. jako niezgodnego z prawem i zasądzenie odszkodowania w wysokości 35.148 zł.

Agencja (...) w W. w odpowiedzi na pozew wniosła o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie od powódki zwrotu kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W piśmie procesowym z 22 listopada 2016 r. powódka zgłosiła dodatkowo żądanie o zasądzenie odsetek ustawowych od dnia wniesienia żądania do dnia zapłaty oraz wypłaty odprawy pieniężnej wynikającej z ustawy o zwolnieniach grupowych.

Na rozprawie 21 grudnia 2016 r. strona powodowa podtrzymując stanowisko i argumentację jak dotychczas, doprecyzowała żądania pozwu w ten sposób, że poza odszkodowaniem wniosła o zasądzenie odprawy pieniężnej w wysokości 35.148 zł i rekompensaty za niespodziewaną utratę pracy i wywołane tym faktem problemy zdrowotne powódki.

W piśmie z 17 stycznia 2017 r. powódka doprecyzowała powództwo i wyjaśniła, iż kwoty 35.148 zł domaga się z tytułu odszkodowania za niezgodne z prawem wypowiedzenie umowy o pracę, kwoty 27.750 zł tytułem odprawy pieniężnej w związku z rozwiązaniem umowy w trybie zwolnień grupowych oraz kwoty 70.296 zł (6-miesięczne wynagrodzenie) wraz z odsetkami ustawowymi od dnia doręczenia pozwu do dnia zapłaty tytułem rekompensaty za szkodę wyrządzoną powódce przez pozwaną, z tego względu, iż nagła utrata pracy spowodowała utratę zdrowia powódki i w konsekwencji kilkumiesięczny brak możliwości podjęcia zatrudnienia.

Postanowieniem częściowym z 27 stycznia 2017 r. Sąd Rejonowy stwierdził swoją niewłaściwość rzeczową w zakresie roszczenia o odprawę i rekompensatę i przekazał sprawę w tym zakresie do rozpoznania i rozstrzygnięcia Sądowi Okręgowemu w Warszawie.

2.  wyrok Sądu I instancji

Sąd Rejonowy dla Warszawy-Śródmieścia w Warszawie VIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych wyrokiem z 9 lutego 2017 r. oddalił powództwo oraz zasądził od G. G. na rzecz Agencji (...) w W. kwotę 360 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

3.  ustalenia stanu faktycznego Sądu Rejonowego

G. G. (poprzednio W.) była zatrudniona w (...) Oddziale Regionalnym Agencji (...) w W. od 15 czerwca 2000 r. do 31 sierpnia 2000 r. początkowo na podstawie umowy o pracę na okres próbny, a od 1 września 2000 r. – na czas nieokreślony .

W okresie zatrudnienia powódki w (...), powódka wykonywała pracę kolejno na stanowiskach: starszego specjalisty, kierownika Sekcji, kierownika Biura, zastępcy dyrektora i dyrektora Departamentu Działań (...) w Centrali (...), zastępcy dyrektora Departamentu Działań Delegowanych Centrali (...), ostatnio - dyrektora nowoutworzonego (10 września 2014 r.) Departamentu Odwołań Centrali (...) .

W związku z wejściem w życie ustawy z dnia 22 grudnia 2015 r. o zmianie ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników oraz niektórych innych ustaw, zmieniającej ustawę z 9 maja 2008 r. o Agencji (...) , stosunki pracy kierowników komórek organizacyjnych w Centrali (...) i ich zastępców, nawiązane na podstawie umowy o pracę, stały się z mocy prawa, z dniem 11 stycznia 2016 r. stosunkami pracy na podstawie powołania .

Powódka była w grupie pracowników, których powyższe zmiany dotyczyły, o czym została poinformowana przez pozwaną 12 stycznia 2016 r.

W ostatnim okresie zatrudnienia powódki w pozwanej Agencji współpraca pomiędzy powódką, a zastępcą prezesa J. S. (1) nie układała się dobrze. Powódka sugerowała J. S. (1) wzmocnienie nadzoru podczas procesu autoryzacji wniosków o płatność, co J. S. (1) oceniał jako przekroczenie przez powódkę przyznanych jej kompetencji oraz działanie nietaktowne i naruszające jego dobre imię .

W okresie od 10 grudnia 2015 r. do 29 stycznia 2016 r. w kierowanym przez powódkę departamencie miała miejsce doraźna kontrola w zakresie oceny prawidłowości rozstrzygnięć pełnomocników Prezesa (...) w sprawach procedowanych w (...). Kontrolą objęty był okres od 1 stycznia 2015 r. do 9 grudnia 2015 r. Wnioski pokontrolne wskazywały na nieprawidłowości w działaniu Departamentu Odwołań, szczegółowo wymienione w sprawozdaniu .

21 stycznia 2016 r. pozwana odwołała powódkę ze stanowiska dyrektora Departamentu Odwołań. Jednocześnie poinformowano powódkę na piśmie, że powyższe odwołanie skutkuje rozwiązaniem umowy łączącej strony z zachowaniem 3- miesięcznego okresu wypowiedzenia, ze skutkiem na dzień 30 kwietnia 2016 r. W piśmie nie zawarto pouczenia o trybie i terminie wniesienia przez powódkę ewentualnego odwołania do sądu .

23 stycznia 2016 r. powódka zwróciła się za pomocą poczty elektronicznej do ministra K. J. z prośbą o przywrócenie jej do pracy. Powódka powołała się na wieloletnią współpracę z pozwaną i podniosła, iż zakończenie stosunku pracy odbyło się bez jakiejkolwiek rozmowy, z zachowaniem trzymiesięcznego okresu wypowiedzenia, podczas którego powódka zwolniona była z obowiązku świadczenia pracy .

W odpowiedzi na powyższe, pozwana powołując się na obowiązujące regulacje prawne poinformowała powódkę o braku możliwości przywrócenia powódki do pracy, gdyż została ona skutecznie odwołana ze stanowiska .

W okresie od 22 grudnia 2015 r. do 20 lutego 2016 r. pozwana rozwiązała umowę o pracę na mocy porozumienia stron z jednym pracownikiem. Liczba stosunków pracy, które zostały rozwiązane na skutek odwołania pracowników w okresie od 22 grudnia 2016 r. do 20 stycznia 2016 r. wynosiła 47. 21 stycznia 2016 r. rozwiązano w tym trybie 4 stosunki pracy, a w okresie od 22 stycznia 2016 r. do 20 lutego 2016 r. - 248 stosunków pracy, przy czym nastąpiło to z przyczyn dotyczących pracowników .

Stan zatrudnienia u pozwanego na 21 stycznia 2016 roku wynosił 10.935 pracowników. Na dzień 22 grudnia 2015 roku pozwany zatrudniał 10.946 pracowników, zaś na dzień 20 lutego 2016 roku -11.043 pracowników .

Średnie miesięczne wynagrodzenie brutto powódki, liczone jak ekwiwalent za urlop wypoczynkowy wynosiło 11.716 zł .

Powyższy stan faktyczny Sąd Rejonowy ustalił na podstawie wskazanych wyżej dowodów w tym akt osobowych powódki. Zdaniem Sądu dowody z dokumentów stanowią wiarygodny materiał dowodowy, gdyż ich treść jest jasna, oczywista i nie budzi wątpliwości.

Sąd Rejonowy oddalił wniosek strony powodowej o przesłuchanie świadka A. M. uznając, iż okoliczności na jakie miałby zeznawać ten świadek nie mają znaczenia dla rozstrzygnięcia w sprawie. W świetle bowiem roszczenia o odszkodowanie w związku z rozwiązaniem stosunku pracy na podstawie powołania nie ma znaczenia to czy powódka została zapoznana z wynikami kontroli przeprowadzonej w kierowanym przez nią departamencie – a na takie okoliczności miałaby zeznawać A. M. (protokół rozprawy z dnia 9 lutego 2017 roku).

Podobnie zeznania J. A., zawnioskowanej przez powódkę na okoliczność wykazania tempa zmian na stanowiskach kierowniczych i ilości zwalnianych pracowników, w świetle przedstawionych przez pozwanego danych liczbowych, były zbędne dla rozstrzygnięcia i skutkowałyby jedynie niezasadnym przedłużeniem postępowania (k. 195)

Sąd Rejonowy oddalił również, uznając za zbędne i nieprzydatne dla rozstrzygnięcia, w świetle przedstawionych przez pozwanego i niezakwestionowanych przez powódkę danych liczbowych, wnioski powódki dotyczące złożenia przez pozwanego świadectw pracy zwalnianych pracowników i zobowiązania pozwanego do przedstawienia informacji o ilości wydanych świadectw pracy. Podkreślić bowiem należy, że treść świadectwa pracy zawiera jedynie informację o trybie i podstawie ustania stosunku pracy, tak więc w kluczowej kwestii, odnoszącej się do oceny przesłanek jakie legły u podstaw odwołania poszczególnych pracowników pozwanego, nie zawiera ono żadnych informacji.

4.  ocena prawna Sądu I instancji

W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Rejonowy uznał, że powództwo jest nieuzasadnione.

Przedmiotem rozstrzygnięcia Sądu Rejonowego w niniejszej sprawie było wyłącznie zgłoszone przez powódkę żądanie wypłaty odszkodowania w wysokości trzymiesięcznego wynagrodzenia za pracę, dochodzonego przez powódkę w trybie art. 47 ¹ k.p. Powódka bowiem zarzuciła pozwanemu pracodawcy, że odwołując ją z zajmowanego dotychczas stanowiska, co skutkowało rozwiązaniem stosunku pracy z zachowaniem trzymiesięcznego okresu wypowiedzenia, naruszył on przepisy o rozwiązywaniu umów o pracę.

W ocenie Sądu Rejonowego powództwo w ostatecznie sformułowanym kształcie, nie zasługuje na uwzględnienie.

Stosownie do art. 68 § 1 k.p., stosunek pracy nawiązuje się na podstawie powołania w przypadkach określonych w odrębnych przepisach. Stosunek pracy, o którym mowa w § 1, nawiązuje się na czas nieokreślony, a jeżeli na podstawie przepisów szczególnych pracownik został powołany na czas określony, stosunek pracy nawiązuje się na okres objęty powołaniem (§ 1 ¹). Akt powołania stanowi, obok umowy, wyboru i mianowania, podstawę nawiązania stosunku pracy. Powołanie jest czynnością prawną jednostronną, mającą jednak dwoisty charakter. Po pierwsze mocą powołania uprawniony organ powierza kandydatowi do pracy określone prawem stanowisko kierownicze. Po drugie akt powołania stanowi oświadczenie woli podmiotu powołującego o nawiązaniu stosunku pracy. Warunkiem powstania stosunku pracy na podstawie powołania jest zgoda przyszłego pracownika na objęcie powierzanego mu stanowiska. Zgodnie bowiem z zasadą wolności pracy, warunkiem nawiązania stosunku pracy jest zgodne oświadczenie woli obu stron (tak: J. Stelina, Komentarz do art. 68 k.p., Fun. Gosp. 2004).

Zgodnie z treścią art. 70 § 1 k.p., pracownik zatrudniony na podstawie powołania może być w każdym czasie - niezwłocznie lub w określonym terminie - odwołany ze stanowiska przez organ, który go powołał. Dotyczy to również pracownika, który na podstawie przepisów szczególnych został powołany na stanowisko na czas określony. Odwołanie powinno być dokonane na piśmie (§ 1 ¹). Odwołanie jest równoznaczne z wypowiedzeniem umowy o pracę. W okresie wypowiedzenia pracownik ma prawo do wynagrodzenia w wysokości przysługującej przed odwołaniem (§ 2). W świetle treści wskazanego wyżej przepisu, pracodawca w przypadku odwołania, które jest równoznaczne z wypowiedzeniem umowy o pracę, nie ma obowiązku wskazania przyczyny uzasadniającej rozwiązanie stosunku pracy.

Zgodnie z brzmieniem art. 69 k.p. jeżeli przepisy nie stanowią inaczej, do stosunku pracy na podstawie powołania stosuje się przepisy dotyczące umowy o pracę na czas nieokreślony, z wyłączeniem przepisów regulujących: tryb postępowania przy rozwiązywaniu umów o pracę i rozpatrywanie sporów ze stosunku pracy w części dotyczącej orzekania: o bezskuteczności wypowiedzeń i o przywracaniu do pracy. W konsekwencji więc, odwołanemu niezgodnie z prawem, w trybie art. 70 § 2 k.p. , pracownikowi przysługuje zgodnie z treścią art. 45 § 1 k.p. żądanie odszkodowania w wysokości określonej w art. 47 ¹ k.p.

Mając powyższe na uwadze Sąd Rejonowy wskazał, że pozwany odwołując powódkę spełnił wskazane wyżej wymogi. Odwołanie powódki nastąpiło bowiem na piśmie, z zachowaniem okresu wypowiedzenia, zaś pracodawca nie był zobligowany przedstawiać powódce przyczyn powyższej decyzji. Powyższe stwierdzenia, w świetle przywołanych wyżej przepisów czynią zaś powództwo niezasadnym.

Sąd Rejonowy uznał także, że brak również podstaw, aby przyjąć, że pozwany odwołał powódkę z naruszeniem ustawy z dnia 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (Dz. U. z 2003 r., nr 90, poz. 844) poprzez niezachowanie trybu wynikającego z powyższych przepisów. Zgodnie z treścią art. 1 ust. 1 i 2 wyżej wymienionej ustawy, przepisy te stosuje się w razie konieczności rozwiązania przez pracodawcę zatrudniającego co najmniej 20 pracowników stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników, w drodze wypowiedzenia dokonanego przez pracodawcę, a także na mocy porozumienia stron, jeżeli w okresie nieprzekraczającym 30 dni zwolnienie obejmuje co najmniej: 1) 10 pracowników, gdy pracodawca zatrudnia mniej niż 100 pracowników, 2) 10% pracowników, gdy pracodawca zatrudnia co najmniej 100, jednakże mniej niż 300 pracowników, 3) 30 pracowników, gdy pracodawca zatrudnia co najmniej 300 lub więcej pracowników - zwanego dalej „grupowym zwolnieniem”. Liczby odnoszące się do pracowników, o których mowa w ust. 1, obejmują też pracowników, z którymi w ramach grupowego zwolnienia następuje rozwiązanie stosunków pracy z inicjatywy pracodawcy na mocy porozumienia stron, jeżeli dotyczy to co najmniej 5 pracowników.

Zaistnienie powyższych okoliczności opisanych w art. 1 ustawy, skutkuje powstaniem po stronie pracodawcy określonych w art. 2-4 ustawy obowiązków dotyczących m.in. skonsultowania zamiaru przeprowadzenia grupowego zwolnienia z zakładowymi organizacjami związkowymi działającymi u tego pracodawcy, zawiadomienia na piśmie zakładowych organizacji związkowych o przyczynach zamierzonego grupowego zwolnienia, liczbie zatrudnionych pracowników i grupach zawodowych, do których oni należą, grupach zawodowych pracowników objętych zamiarem grupowego zwolnienia, okresie, w ciągu którego nastąpi takie zwolnienie, proponowanych kryteriach doboru pracowników do grupowego zwolnienia, kolejności dokonywania zwolnień pracowników, propozycjach rozstrzygnięcia spraw pracowniczych związanych z zamierzonym grupowym zwolnieniem, a jeżeli obejmują one świadczenia pieniężne, pracodawca jest obowiązany dodatkowo przedstawić sposób ustalania ich wysokości. Pracodawca jest także zobligowany do przekazania na piśmie właściwemu powiatowemu urzędowi pracy powyższych informacji, z wyłączeniem informacji dotyczących sposobu ustalania wysokości świadczeń pieniężnych przysługujących pracownikom. Skutkiem powyższych działań winno być porozumienie w sprawie zwolnień pomiędzy pracodawcą a zakładowymi organizacjami związkowymi, a w razie niemożności opracowania takiego porozumienia ustalenie stosownego regulaminu przez pracodawcę i zawiadomienie o tym właściwego powiatowego urzędu pracy. Naruszenie powyższego formalnego trybu przez pracodawcę skutkuje powstaniem po stronie pracownika stosownych roszczeń odszkodowawczych przewidzianych w art. 45 § 1 k.p. (podobnie Sąd Najwyższy w wyroku z 4 grudnia 2008 roku, IIPK 139/08 i w wyroku, z 17 maja 2007 roku, IIIBP 5/07).

W niniejszej sprawie powódka, nie wykazała jednak, choć to na niej spoczywał ciężar dowodu, że pozwany odwołując ją wypełnił dyspozycję art. 1 ust. 1 i 2 ustawy o zwolnieniach grupowych. Przesłanką stosowania ustawy o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków jest konieczność rozwiązania stosunku pracy z przyczyn niedotyczących pracownika. Mogą to być okoliczności niezwiązane z żadną ze stron istniejącego stosunku pracy lub przyczyny związane z działalnością pracodawcy (np. zobowiązania publiczno-prawne nałożone na pracodawcę przez administrację publiczną, regulacje prawne wpływające w sposób istotny na dotychczasową produkcję pracodawcy lub zaprzestanie prowadzenia działalności). Powyższe przepisy ustawy nie mają jednak zastosowania w sytuacji, gdy wypowiedzenie stosunku pracy następuje z przyczyn powstałych po stronie pracownika. W konsekwencji dla oceny czy w niniejszej sprawie zastosowanie znajdą powyższe przepisy znaczenie mają nie tylko dane liczbowe odnośnie do zwalnianych pracowników ale przede wszystkim przyczyny rozwiązania tych umów. Podobnie wypowiedział się Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 21 czerwca 2013 roku, IIIPK 118/12, w którym stwierdził m.in., że z pewnością przyczyną uzasadniającą wypowiedzenie stosunku pracy/odwołanie ze stanowiska w ramach ustawy z dnia 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracownika nie jest przyczyna mająca swe źródło w zachowaniu pracownika, ewentualnie w sposobie świadczenia przez niego pracy. Jednocześnie Sąd Najwyższy zaprezentował pogląd, utrata zaufania z pewnością nie jest przyczyną leżącą poza sferą pracownika bowiem jest spowodowana zawsze pewnymi zachowaniami pracownika i dlatego nie jest od niego niezależna. Taka zależna od pracownika przyczyna rozwiązania stosunku pracy nie może zaś obciążać pracodawcy.

Przenosząc powyższe rozważania na grunt poczynionych w niniejszej sprawie ustaleń faktycznych wskazać należy, że powódka, wobec przedstawionych przez pozwanego danych liczbowych odnośnie do skali zwolnień i przedstawionego przez pozwanego twierdzenia, iż były one skutkiem okoliczności leżących po stronie pracowników, nie wykazała - choć to ją w tym zakresie obciążał ciężar dowodu, iż zwolnienia te nastąpiły z przyczyn niedotyczących pracowników w wymiarze wymaganym brzmieniem art. 1 ustawy o zwolnieniach grupowych. Powódka przedstawiła co prawda kserokopie aktów odwołania dotyczących 7 osób, jednakże wobec braku danych wskazujących na przyczyny odwołania tych osób, nie można przyjąć, iż powódka skutecznie zakwestionowała przywołane wyżej twierdzenia pozwanego.

Brak również podstaw, aby przyjąć, że odwołanie powódki stanowiło przejaw jej dyskryminacji ze względu na przekonania polityczne.

Niewątpliwie, zgodnie z treścią art. 18 (3a) § 1 i 2 k.p., pracownicy powinni być równo traktowani w zakresie nawiązania i rozwiązania stosunku pracy, warunków zatrudnienia, awansowania oraz dostępu do szkolenia w celu podnoszenia kwalifikacji zawodowych, w szczególności bez względu na płeć, wiek, niepełnosprawność, rasę, religię, narodowość, przekonania polityczne, przynależność związkową, pochodzenie etniczne, wyznanie, orientację seksualną, a także bez względu na zatrudnienie na czas określony lub nieokreślony albo w pełnym lub w niepełnym wymiarze czasu pracy. Równe traktowanie w zatrudnieniu oznacza niedyskryminowanie w jakikolwiek sposób, bezpośrednio lub pośrednio, z przyczyn określonych powyższej. W świetle § 3 powyższego przepisu dyskryminowanie bezpośrednie istnieje wtedy, gdy pracownik z jednej lub z kilku przyczyn określonych w § 1 był, jest lub mógłby być traktowany w porównywalnej sytuacji mniej korzystnie niż inni pracownicy.

W ocenie Sądu, z poczynionych ustaleń faktycznych nie wynika, aby pozwany odwołując powódkę naruszył powyższy przepis. W niniejszej sprawie bowiem w toku procesu powódka, poza ogólnymi stwierdzeniami nie wskazała ani jakie przekonania polityczne prezentowała, ani jak owe przekonania polityczne wpłynąć miały na dalsze jej zatrudnienie u pozwanego. Przeciwnie, już w pozwie powódka prezentowała siebie jako urzędnika apolitycznego, wykonującego rzetelnie obowiązki pracownicze u pozwanego od kilkunastu lat czyli w okresie funkcjonowania różnych, kolejnych rządów. Powyższa okoliczność w zestawieniu z faktem, iż powódka nie była jedynym pracownikiem, którego odwołano oraz zważywszy na fakt wcześniejszej trudnej współpracy powódki z zastępcą prezesa, w ocenie Sądu nie pozwala przyjąć argumentacji odnośnie do dyskryminacyjnego podłoża jej odwołania.

W ocenie Sądu Rejonowego brak też podstaw, aby przyjąć, iż przy ocenie rozwiązania umowy o pracę łączącej strony nie powinny mieć zastosowania przepisy dotyczące stosunku pracy na podstawie powołania. W związku bowiem z wejściem w życie 11 stycznia 2016 r. ustawy z dnia 22 grudnia 2015 r. o zmianie ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników oraz niektórych ustaw, stosunek pracy powódki na podstawie umowy o pracę przekształcił się w stosunek pracy na podstawie powołania z mocy prawa, co nie wpłynęło na fakt pozostawania w dalszym ciągu przez powódkę na zajmowanym dotychczas stanowisku oraz ze względu na moc obowiązującą ustawy, nie wymagało dodatkowego, zgodnego oświadczenia stron.

W ocenie Sądu Rejonowego brak podstaw, aby przyjąć, iż powyższa regulacja narusza Konstytucję RP w opisanym przez powódkę zakresie.

Niewątpliwie, z art. 2 Konstytucji RP stanowiącego, iż Rzeczpospolita Polska jest demokratycznym państwem prawnym, urzeczywistniającym zasady sprawiedliwości społecznej, wynikają daleko idące konsekwencje, zarówno gdy chodzi o same wymagania co do techniki legislacyjnej (zasada przyzwoitej legislacji, określoności przepisów), jak i co do bezpieczeństwa prawnego (zasada ochrony zaufania do państwa i prawa, zasada ochrony praw nabytych). Ogólne zasady wynikające z art. 2 Konstytucji powinny być przestrzegane szczególnie restryktywnie, gdy chodzi o akty prawne ograniczające wolności i prawa obywatelskie oraz nakładające obowiązki wobec państwa (por. wyrok z 20 listopada 2002 r., sygn. K 41/02, OTK ZU nr 6/A/2002, poz. 83).

Wynikająca z Konstytucji zasada ochrony zaufania obywatela do państwa i prawa opiera się na pewności prawa, czyli takim zespole jego cech, które zapewniają jednostce bezpieczeństwo prawne - umożliwiają jej decydowanie o swoim postępowaniu w oparciu o możliwie pełną znajomość przesłanek działania organów państwowych oraz konsekwencji prawnych, jakie ich i jej działania mogą za sobą pociągnąć. Pewność prawa oznacza jednak nie tyle stabilność przepisów prawa, co warunki dla możliwości przewidywania działań organów państwa i związanych z nimi zachowań obywateli. Tak rozumiana przewidywalność działań państwa gwarantuje zaufanie do ustawodawcy i do stanowionego przez niego prawa. (wyrok TK z dnia 27 lutego 2002 r., sygn. K 47/01, OTK-A 2002/1/6, Dz.U.2002/19/199).

W konsekwencji w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego uznaje się powinność ustawodawcy w zakresie dawania obywatelom gwarancji stabilności prawa, które nie może stawać się „pułapką” dla obywatela. Obywatel ma układać swoje sprawy, ufając, że nie naraża się na nieprzewidywalne skutki prawa w momencie podejmowania przez niego decyzji i działań. Ma również podstawy, aby działać w przekonaniu, że jego działania podejmowane pod rządami obowiązującego prawa i wszelkie związane z nimi następstwa będą także i później uznane przez porządek prawny (szczególności orzeczenia z dnia 24 maja 1994 r., sygn. K 1/94, OTK 1994 r., cz I, poz. 10 oraz w sprawie K 25/95 z dnia 3 grudnia 1996 r., OTK ZU nr 6/1996, poz. 52). W związku z tym ustawodawca, dokonując kolejnych zmian stanu prawnego, nie może tracić z pola widzenia interesów podmiotów ukształtowanych przed dokonaniem zmian stanu prawnego (por.: wyrok z dnia 13 kwietnia 1999 r. w sprawie K 36/98, OTK ZU nr 3/1999, poz. 40). Podobnie w treści wyroku z dnia 14 czerwca 2000 r. Trybunał wyraził pogląd, że jednostka winna mieć możliwość określenia zarówno konsekwencji poszczególnych zachowań i zdarzeń na gruncie obowiązującego w danym momencie stanu prawnego, jak też oczekiwać, że prawodawca nie zmieni ich w sposób arbitralny. Bezpieczeństwo prawne (…) związane z pewnością prawa umożliwia więc przewidywalność działań organów państwa, a także prognozowanie działań własnych. W ten sposób urzeczywistniana jest wolność jednostki, która według swoich preferencji układa swoje sprawy i przyjmuje odpowiedzialność za swoje decyzje, a także jej godność, poprzez szacunek porządku prawnego dla jednostki, jako autonomicznej, racjonalnej istoty (por.: P 3/00, OTK ZU nr 5/2000, poz. 138).

Omawiana zasada winna być jednak zawsze oceniania z odniesieniem do faktu, iż stanowienie prawa, którego efektem są aktualnie obowiązujące uregulowania prawne jest wynikiem procesów o charakterze dynamicznym, na co również zwracał uwagę Trybunał w swoich orzeczeniach podnosząc, iż prawodawca może nowelizować obowiązujące prawo, także na niekorzyść obywateli, pogarszając ich sytuację prawną. Nowelizacja przepisów per se, nawet wówczas, gdy pogarsza istotnie sytuację obywatela, nie przesądza automatycznie o naruszeniu zasady zaufania do państwa i stanowionego przez nie prawa (por.: orzeczenie TK z dnia 19 listopada 1996 r. w sprawie K 7/95, OTK ZU nr 6/1996, poz. 49). Biorąc pod uwagę powyższy aspekt, Trybunał zwracał także uwagę, że z zasady ochrony zaufania obywateli do państwa i stanowionego przez nie prawa nie wynika, że każdy może ufać, iż sposób unormowania jego praw i obowiązków nigdy nie ulegnie zmianie na niekorzyść. Zmiana warunków społecznych lub gospodarczych może bowiem wymagać zmian regulacji prawnych, w tym również zmian, które dotyczą nawiązywania i rozwiązywania stosunków pracy (por.: wyrok z dnia 28 kwietnia 1999 r, sygn. K 3/99, OTK ZU 4/1999, poz. 73). Zmiany regulacji prawnych zawartych w różnego rodzaju aktach zmierzających do dokonania przekształceń ustrojowych, w tym również takich, które dotyczą reformowania administracji publicznej, nie mogą pozostawać bez wpływu na ukształtowanie indywidualnych stosunków prawnych obywateli, w tym tych o charakterze pracowniczym, o czym wspomniał Trybunał w wyroku z dnia 18 lutego 2003 r. uznając demokratyczne prawo legitymowanego ustawodawcy do przeprowadzania reform ustrojowych w konstytucyjnie określonych granicach. Uznanie takich zmian za konstytucyjnie wykluczoną ingerencję ustawodawcy oznaczałoby, że władza publiczna nie może przeprowadzić zmian ustrojowych połączonych z likwidacją i tworzeniem nowych stanowisk pracowniczych (por.: K 24/02, OTK ZU nr 2/A/2003, poz. 11). Również jednostka musi zawsze liczyć się z tym, że zmiana warunków społecznych lub gospodarczych może wymagać nie tylko zmiany obowiązującego prawa, ale również niezwłocznego wprowadzenia w życie nowych regulacji prawnych (por.: wyrok TK z dnia 30 maja 2005 r., P 7/04, OTK-A 2005/5/53, Dz.U.2005/101/851).

Mając zatem na uwadze zaprezentowane wyżej stanowisko Trybunału Konstytucyjnego w zbliżonych sprawach i podzielając to stanowisko, Sąd oddalił wniosek o skierowanie pytania prawnego do Trybunału Konstytucyjnego, jako niecelowe uznając przedstawienie Trybunałowi Konstytucyjnemu pytania prawnego. Trybunał Konstytucyjny bowiem wielokrotnie wypowiadał się w sprawach dotyczących zmiany, czy też dalszego zatrudnienia pracowników w związku z przekształceniami dokonywanymi w szeroko rozumianej administracji publicznej i w tej kwestii wielokrotnie zajmował stanowisko, że zmiana skutkująca niekorzystnie dla poszczególnych grup pracowników nie oznacza niekonstytucyjności tych przepisów, jednoznacznie dopuszczając możliwość, aby pracodawca w drodze zmian legislacyjnych dokonywał również zmian w zakresie istniejących stosunków pracowniczych, skutkujących czy to zmianą podstawy zatrudnienia, czy też w skrajnych przypadkach skutkujących wygaśnięciem stosunków pracy.

W konsekwencji, mając powyższe na uwadze oraz mając na względzie obowiązujące w polskim systemie prawnym domniemanie zgodności przepisów z ustawą zasadniczą Sąd Rejonowy stwierdził, że w świetle brzmienia art. 9 ust. 3 ustawy z dnia 9 maja 2008 roku o Agencji (...) zastosowanie w niniejszej sprawie znajdą przepisy dotyczące zatrudnienia na podstawie powołania.

Mając na uwadze wszystkie wskazane wyżej okoliczności i argumentację, na podstawie art. 69 k.p. w zw. z art. 45 § 1 k.p. a contrario Sąd powództwo oddalił.

Jednocześnie na marginesie jedynie Sąd Rejonowy zauważył, że Sąd pomimo uchybienia przez powódkę terminowi wskazanemu w art. 264 § 1 k.p., przewidującemu w dacie wniesienia pozwu przez powódkę 7- dniowy termin na odwołanie się od decyzji pracodawcy, termin ten powódce przywrócił w trybie art. 265 § 1 k.p. Powódka bowiem odebrawszy 21 stycznia 2016 r. oświadczenie woli pracodawcy w przedmiocie odwołania, nie była jednocześnie pouczona ani i terminie ani o sposobie wniesienia odwołania. W konsekwencji pomimo, iż tygodniowy termin, o którym mowa w art. 264 § 1 k.p. upłynął 28 stycznia 2016 r., a powódka złożyła pozew dopiero 9 maja 2016 r. – Sąd powyższy termin przywrócił. Okoliczność ta jednocześnie, jak już wyżej wskazano, nie skutkowała uznaniem powództwa za zasadne.

Rozstrzygnięcie o kosztach procesu nastąpiło w oparciu o treść art. 98 k.p.c. stosownie do ostatecznego wyniku procesu. W związku z powyższym Sąd obciążył powoda kwotą 360 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego. Ustalając wysokość kosztów zastępstwa procesowego pełnomocnika pozwanej na podstawie § 9 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. 2015, poz. 1800).

5.  apelacja powódki

Powódka zaskarżyła powyższy wyrok w całości, zarzucając:

I.  naruszenie przepisów prawa materialnego, tj.:

1)  niewłaściwą wykładnię art. 8, pkt. 2 ustawy z dnia 22 grudnia 2015 roku o zmianie ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników oraz niektórych innych ustaw (Dz.U z 2016 r., poz. 50) (Dz. U. z dnia 11 stycznia 2016 r. poz. 50), wprowadzającej zmianę art. 9 ust. 3 w ustawie z dnia 9 maja 2008 r. o Agencji (...) (Dz. U. z 2014 r. poz. 1438 oraz z 2015 r. poz. 308 i 349), poprzez niewłaściwe przyjęcie, że powódki nie łączył z pozwaną stosunek pracy na podstawie umowy o pracę, a na podstawie powołania, co powoduje, że Sąd przyjął inną niż faktyczna treść tego przepisu;

2)  błędne zastosowanie art. 30 par. 1 pkt. 2 w związku z par. 4 Kodeksu pracy poprzez niewskazanie przez pozwaną przyczyny wypowiedzenia umowy o pracę;

3)  błędne zastosowanie poprzez jego pominięcie art. 1 w związku art. 8 ustawy z dnia 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (Dz. U. Nr 90, poz.. 844 z późn. zm.) polegające na:

a.  niepoprawnej wykładni przepisów prawnych, co spowodowało niewłaściwe ich zastosowanie,

b.  nieprawidłowym dopasowaniu stanu faktycznego do przepisów,

c.  nieprawidłowej wykładnia przepisów i błędne przyjęcie przez Sąd, że każde odwołanie ze stanowiska i w ślad za tym zwolnienie z pracy jest z przyczyn leżących po stronie pracownika, z pominięciem okoliczności faktycznych leżących wyłącznie po stronie pracodawcy tj. przeprowadzanej zmiany kierownictwa w urzędach publicznych wyłącznie z powodów politycznych, aby obsadzić stanowiska kierownicze osobami zaufanymi, powiązanymi z partią rządzącą (...),

d.  nieprawidłowym ustaleniu, poprzez nie rozróżnienie działania pozwanej stosującej w złej wierze zmienione przepisy ustawy z dnia 22 grudnia 2015 roku o zmianie ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników oraz niektórych innych ustaw (Dz.U z 2016 r., poz 50), zmieniających dyrektorom Centrali (...), w tym pozwanej, stosunek pracy ze stabilnej, chronionej przepisami prawa - umowy o pracę na narzucony autorytarnie, ustawowo, niestabilny stosunek pracy na podstawie powołania, na który nie miała żadnego wpływu powódka,

e.  nieprawidłowe ustalenia, poprzez pomijanie dowodów, w tym wniosków o przesłuchanie świadków, złożonych przez powódkę na potwierdzenie łamania przez pozwaną (...) przepisów ustawy z dnia 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (Dz. U. Nr 90, poz.. 844 z późn. zm.),

f.  opieranie uzasadnienia wyroku na budzących wątpliwość twierdzeniach pozwanej, bez potwierdzenia ich w wiarygodnym materiału dowodowego,

II.  naruszenie przepisów postępowania, a to przepisów:

1)  art. 217 k.p.c. i art. 227 k.p.c. przez niewyjaśnienie wszystkich okoliczności mających dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie, a to przez nieprzeprowadzenie dowodu z wniosku o przesłuchanie zeznań dwóch świadków: A. M. i J. A., (pomimo że zgłoszono takie wnioski), na okoliczność skali, tempa zmian kadrowych i przyczyn odwoływania i zwalniania z pracy w (...), oraz J. A. na poparcie twierdzeń, co do wymagań stawianych powódce jako dyrektorowi departamentu oraz wyjaśnień co do podłoży braku dobrej współpracy z przełożonym J. S. (2) i A. M. na okoliczność przeprowadzanej kontroli doraźnej, zakończonej po odwołaniu powódki ze stanowiska i po wypowiedzeniu powódce stosunku pracy, bez postawienia jakichkolwiek zarzutów merytorycznych oraz nieprzedłożenie jej wyników kontrolowanym pracownikom (tj. powódce i A. M. nadal pracującej w (...), w wieku ochronnym przedemerytalnym), a ponadto pomijanie twierdzeń i dowodów zgłoszonych przez powódkę przy piśmie procesowym z 2 listopada 2016 r. i 30 grudnia 2016 r.;

2)  art. 227 k.p.c. oraz art. 233 § 1 k.p.c., poprzez dokonanie błędnej oceny zebranego w sprawie materiału dowodowego, a to przez przyjęcie, że pomiędzy powodem a pozwanym nie istniała umowa o pracę a jedynym stosunkiem pomiędzy powódką, a pozwanym był akt powołania na stanowisko;

3)  nieprawidłowe ustalenie stanu faktycznego poprzez nieprawidłową ocenę materiału dowodowego,

4)  nieprawidłowe ustalenie wynikające z przyjęcia twierdzeń pozwanej, niepopartej dowodami,

5)  brak rozpatrzenia całości zebranego materiału dowodowego,

6)  nieprecyzyjne i kilka razy zmieniane treści zobowiązania pozwanej w zakresie dostarczenia informacji, wprowadzające niespójną informację oraz powodujące przedłużenie postępowania ok. 4 miesięcy,

7)  niedopuszczenie zeznań świadków wskazanych przez powódkę na potwierdzenie skali zwolnień i naruszenia ustawy z dnia 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (Dz.U. Nr 90, poz.. 844 z późn. zm.),

8)  pominięcie twierdzeń z pisma powódki z 30 grudnia 2016 roku (k. 193-199) oraz dowodów załączonych przy piśmie (k. 200-217),

9)  pomijanie dowodów złożonych przez powódkę na potwierdzenie łamania przez pozwaną (...) przepisów ustawy z dnia 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (Dz. U. Nr 90, poz.. 844 z późn. zm.),

10)  dopuszczenie niespójnych i niewiarygodnych wyjaśnień pozwanej na zobowiązanie Sądu (pismo z 5 października 2016 r. - wskazuje na 4 wypowiedzenia umów o pracę przez pracodawcę w okresie 22 grudnia 2015-20 lutego 2016, a w piśmie z 18 stycznia 2017 r. wskazuje, w tym samym okresie, na 1 umowę rozwiązaną z inicjatywy Agencji i 299 rozwiązanych stosunków pracy na skutek odwołania (wszystkie z przyczyn dotyczących pracownika) i opieranie wyroku na bazie nierzetelnych danych,

11)  pozbawienie powódki prawa do obrony poprzez zamknięcie postępowania natychmiast po uzyskaniu informacji od pozwanej dot. liczby zwolnień w okresie wskazanym, których rzetelność powódka kwestionowała i do których nie miała czasu się odnieść

III.  naruszenie przez Sąd I instancji istoty sprawy i naruszenie art.386 § 4 k.p.c. poprzez nie rozpoznanie istoty roszczenia i nie przyjęcie, że sam akt powołania bez zgody osoby powołanej nie powoduje nawiązania nowego stosunku pracy, ranga aktu powołania-jako aktu publicznoprawnego - uzasadnia tezę, że zgoda pracownika powinna być uprzednia względem powołania;

IV.  inne zarzuty:

1)  sprzeczność istotnych ustaleń Sądu z treścią zebranego w sprawie materiału,

2)  niewyjaśnienie wszystkich istotnych okoliczności sprawy,

3)  dopuszczanie nierzetelnych i niewiarygodnych twierdzeń pozwanej dotyczących ilości zwolnień i opieranie na nich uzasadnienia wyroku,

4)  oparcie uzasadnienia wyroku na tendencyjnym formułowaniu zarzutów wobec powódki przez pozwaną, z pominięciem twierdzeń i dowodów powódki, nie dając jej prawa do obrony,

5)  pominięcie twierdzeń z pisma powódki z 22 listopada 2016 r oraz dowodów przedłożonych przez powódkę do pisma, istotnych na poparcie twierdzeń o przeprowadzeniu niezgodnie z prawem zwolnień grupowych tj. pominięcie wydruków z Internetu z 3 portali ((...) (...) oraz(...)), gdzie zawarto wyjaśnienia rzecznika prasowego (...) z 5 lutego 2016 r. (k. 137, 138,139) pominięcie 2 świadków (A. M. i J. A.) zgłoszonych przez powódkę w piśmie z 22 listopada 2016 r. na poparcie twierdzeń o tempie zmian kadrowych, skali i przyczynach przeprowadzonych zwolnień z naruszeniem przepisów Ustawy z dnia 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (Dz.U. Nr 90, poz. 844 ze. zm.),

6)  pominięcie 1 świadka (J. A.) zgłoszonego przez powódkę w piśmie z 30 grudnia 2016 r. na poparcie twierdzeń, co do wymagań stawianych powódce jako dyrektorowi departamentu oraz wyjaśnień co do podłoży braku dobrej współpracy z przełożonym J. S. (2),

7)  pominięcie wszystkich twierdzeń powódki i wszystkich dowodów zawartych w piśmie z 30 grudnia 2016 r. (k. 193-217), które jest obszerną obroną na zarzuty stawiane powódce na etapie procesowym, tym samym pozbawienie prawa do obrony na bezpodstawnie stawiane zarzuty,

8)  opieranie uzasadnienia wyroku o bezpodstawne jednostronne zarzuty, konfliktu z przełożonym (J. S. (2)) z pominięciem szerszego aspektu mobbingu, przywołanego w piśmie powódki z 30 grudnia 2016 r.,

9)  uznanie za dowód w sprawie tendencyjnego sprawozdania z kontroli doraźnej (k. 159-181), dokumentu niezgłoszonego przez pozwaną w żadnym piśmie procesowym, w żadnym wniosku czy załączniku do pisma, którego prawdziwość i rzetelność została zakwestionowana przez powódkę w piśmie z 30 grudnia 2016 r.,

10)  oparcie uzasadnienia wyroku na przeprowadzonej nieprawidłowo, niezgodnie z Regulaminem Kontroli Wewnętrznej i procedurami kontrolnymi, kontroli doraźnej, która trwała w dniach 10.12.2015 r. - 29.01.2016 r., i nie została zakończona do czasu odwołania powódki 21 stycznia 2016 r. ze stanowiska, co pozbawiło powódkę możliwości odniesienia się do wyników tej kontroli,

11)  oparcie uzasadnienia wyroku na nierzetelnych wnioskach pokontrolnych, które powstały 27 stycznia 2016 r., jeszcze przed zakończeniem kontroli, która trwała do 29 stycznia 2016 r., oraz 6 dni po odwołaniu powódki ze stanowiska i wypowiedzeniu stosunku pracy, które zawierają nieprawdziwe wnioski, które nigdy nie zostały przedstawione podmiotom kontrolowanym do wglądu i obrony stanowiska,

12)  uznanie za dowód tendencyjnego sprawozdania z kontroli doraźnej, niepoddanego ocenie merytorycznej w zakresie prawidłowości jej ustaleń oraz nigdy nieprzedstawionego powódce w okresie zatrudnienia,

13)  uznanie za dowód tendencyjnego sprawozdania z kontroli doraźnej, nigdy nieprzedłożonego pozostałym podmiotom kontrolowanym w celu odniesienia się do ustaleń i obrony stanowiska, oraz prawidłowego jej zakończenia,

14)  pominięcie 1 świadka (A. M.) zgłoszonego przez powódkę w piśmie procesowym z 30 grudnia 2016 r., na poparcie twierdzeń o nieprawidłowym i tendencyjnym charakterze przeprowadzanej kontroli doraźnej, zakończonej po odwołaniu powódki ze stanowiska i po wypowiedzeniu powódce stosunku pracy, bez postawienia jakichkolwiek zarzutów merytorycznych oraz nieprzedłożenie jej wyników kontrolowanym pracownikom (tj. powódce i A. M.),

15)  przewlekłość postępowania, wynikającą z nieprecyzyjnego i kilka razy zmienianego zakresu zobowiązania pozwanej mającego ustalić wielkość zwolnień w okresie 30 dni przed, po i w dniu odwołania powódki,

16)  przyjęcie twierdzeń pełnomocnika procesowego z 18 stycznia 2017 r., niepopartych żadnym dowodem, niespójnych z wcześniej złożonymi twierdzeniami, a nadto oparcie na nich wyroku przez Sąd,

Wskazując na powyższe strona powodowa wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku w całości, poprzez rozpatrzenie całości zebranego materiału dowodowego i dowodów zgłoszonych przez powódkę oraz wydanie wyroku co do istoty sprawy, lub uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji, zasądzenie kosztów postępowania sądowego za I i II instancję, powołanie nowych dowodów, ponieważ ich powołanie w postępowaniu przed Sądem I instancji nie było możliwe tj. dopuszczenie dowodu w postaci aktów odwołania 39 pracowników (...), których zwolniono z pracy bez jakichkolwiek zarzutów (tak jak powódkę), w okresie wskazanych przez Sąd 30 dni, z pominięciem regulacji ustawy o zwolnieniach grupowych, w tym bez należnej odprawy pieniężnej z tytułu zwolnień grupowych. Powołanie tych dowodów nie było możliwe wcześniej z powodu trudności w ustaleniu kontaktu (telefon, mail), dopuszczenie dowodu tj. pisma z 10 lutego 2017 r. skierowanego przez powódkę do Państwowej Inspekcji Pracy, jako skargi na byłego pracodawcę i wniosku o przeprowadzenie kontroli PIP w (...) w związku z łamaniem praw pracowniczych wraz z pismem PIP, znak (...)- (...)- (...), z 17 marca 2017 r., dopuszczenie wyników kontroli przeprowadzonej przez PIP w (...), w związku z pismem powódki z 10 lutego 2017 r., które powódka dostarczy do Sądu niezwłocznie po ich otrzymaniu.

6.  odpowiedź na apelację

Pozwana w odpowiedzi na apelację wniosła o oddalenie apelacji oraz zasadzenie kosztów zastępstwa procesowego.

7.  ocena prawna Sądu Okręgowego

apelacje powódki była uzasadniona, doprowadzając do zmiany zaskarżonego wyroku.

W ocenie tut. Sądu, Sąd Rejonowy błędnie przyjął, że pozwana mogła w przedmiotowej sprawie rozwiązać z powódką umowę o pracę bez podania przyczyn, które legły u podstaw zakończenia łączącego strony stosunku pracy.

Zgodnie z art. 70 § 1 k.p. pracownik zatrudniony na podstawie powołania może być w każdym czasie - niezwłocznie lub w określonym terminie - odwołany ze stanowiska przez organ, który go powołał. Dotyczy to również pracownika, który na podstawie przepisów szczególnych został powołany na stanowisko na czas określony. Jak słusznie zauważył Sąd Rejonowy, w przypadku odwołania pracownika, pracodawca zasadniczo nie ma obowiązku wskazywania pracownikowi przyczyn odwołania.

Jednakże powyższa zasada nie ma zastosowania w niniejszej sprawie.

W wyniku wejścia w życie ustawy z dnia 22 grudnia 2015 r. o zmianie ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników oraz niektórych innych ustaw, zmieniającej ustawę z 9 maja 2008 r. o Agencji (...) , stosunki pracy kierowników komórek organizacyjnych w Centrali (...) i ich zastępców, w tym powódki, nawiązane na podstawie umowy o pracę, stały się z mocy prawa, z dniem 11 stycznia 2016 r. stosunkami pracy na podstawie powołania . Powódka o zmianie podstawy nawiązania stosunku pracy – z umowy na pracę na powołanie – została poinformowana przez pozwaną 12 stycznia 2016 r. 21 stycznia 2016 r. pozwana odwołała powódkę ze stanowiska dyrektora Departamentu Odwołań, nie wskazując przy tym żadnych przyczyn, które uzasadniały odwołanie powódki.

Sąd Okręgowy podziela stanowisko wyrażone przez Sąd Najwyższy w uchwale z 9 stycznia 2018 r. (III PZP 3/17, OSNP 2018/6/70), który wskazał, że rozwiązanie stosunku pracy na podstawie powołania, o którym mowa w art. 9 ust. 2 ustawy z 22 grudnia 2015 r. o zmianie ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. 2016, poz. 50), w wyniku odwołania ze stanowiska po wejściu w życie tej ustawy a przed upływem okresu równoważnego okresowi wypowiedzenia z art. 36 § 1 k.p. i bez uzasadnionej (rzeczywistej) przyczyny nie wyłącza roszczenia pracownika o odszkodowanie. W rozpatrywanej przez Sąd Najwyższy sprawie pracownik Agencji (...) wystąpił z powództwem o przywrócenie do pracy lub odszkodowanie za niezgodne z prawem rozwiązanie stosunku pracy Pracownik od 1 października 2002 r. był pracownikiem pozwanej Agencji (...), ostatnio zatrudnionym na stanowisku dyrektora departamentu. Ustawa z dnia 22 grudnia 2015 r. o zmianie ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników oraz niektórych innych ustaw, która weszła w życie 11 stycznia 2016 r., zmieniła podstawę jego zatrudnienia z umowy o pracę na czas nieokreślony na powołanie ( art. 9 ust. 2). Powód 11 marca 2016 r. otrzymał odwołanie ze stanowiska (pismem z 23 lutego 2016 r.) i stosunek pracy uległ rozwiązaniu z końcem czerwca 2016 r. ( art. 70 k.p.).

Sąd Najwyższy przyjął, a tut. Sąd podziela to stanowisko, że wskazany przepis nowej ustawy - ustawy z dnia 22 grudnia 2015 r. o zmianie ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników oraz niektórych innych ustaw - nie jest regulacją wyłączającą pozostałe przepisy prawa pracy. Z art. 45 § 1 k.p. wynika ochrona zatrudnienia na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony przed wypowiedzeniem umowy, gdy pracownik dobrze wykonuje powierzone mu obowiązki i zadania. Określa to minimalny zakres ochrony w zatrudnieniu na podstawie umowy na czas nieokreślony. Pracownikowi przysługuje wówczas ochrona przed niezasadnym rozwiązaniem stosunku pracy za wypowiedzeniem. Sama wola pracodawcy zmiany kadrowej (personalnej) nie jest wystarczającą przyczyną wypowiedzenia. Jest to możliwe w odniesieniu do pracownika zatrudnionego na podstawie powołania i w tym wyraża się zasadnicza różnica w uprawnieniach stron stosunków pracy opartego na umowie o pracę na czas nieokreślony i na powołaniu. Zmiana wprowadzona nową ustawą może powodować bezpośredni skutek przekształcenia podstawy zatrudnienia, jednak w indywidualnym przypadku nie powinna pomijać sytuacji pracownika, któremu na podstawie dotychczasowego zatrudnienia służyła ochrona stosunku pracy, wynikająca właśnie z tego, że umowa o pracę nie mogła być rozwiązana bez uzasadnionej (rzeczywistej) przyczyny ( art. 30 § 4 k.p. i art. 45 § 1 k.p.). Ochrona wyrównująca wprowadzoną nierównowagę powinna mieć znaczenie materialne i temporalne. Pracownik nie powinien utracić z dnia na dzień dotychczasowej, minimalnej ochrony zatrudnienia, wynikającej z umowy o pracę na czas nieokreślony. Drugi element ochrony, to zapewnienie konieczności przestrzegania takiego standardu w okresie przejściowym. W ocenie składu orzekającego powinien to być okres równoważny z okresem odpowiadającym okresowi wypowiedzenia umowy o pracę na czas nieokreślony ( art. 36 § 1 k.p.). Prawo pracownika - z którym rozwiązano stosunek pracy na podstawie powołania, o którym mowa w art. 9 ust. 2 ustawy z 22 grudnia 2015 r. - domagania się wskazania i wykazania uzasadnionej (rzeczywistej) przyczyny wypowiedzenia jest pochodne od uprzedniego (przed tą ustawą) warunku kauzalności wypowiedzenia umowy o pracę na czas nieokreślony. Wymaganie i badanie takiej przyczyny nie stanowi szczególnej sytuacji, gdyż w przypadku rozwiązania stosunku pracy z powołania bez wypowiedzenia (np. art. 52 k.p.), ustala się oraz ocenia zasadność przyczyny rozwiązania stosunku pracy. Pracodawca, który po wejściu w życie ustawy z 22 grudnia 2015 r. odwołuje pracownika ze stanowiska, nie może pomijać zatem minimalnego standardu prawa pracy, który ze względu na przedmiot sporu wymaga uzasadnienia rozwiązania stosunku pracy i stosowania okresu przejściowego po zmianie podstawy zatrudnienia. Okres przejściowy powinien być równoważny z okresem wypowiedzenia umowy o pracę na czas nieokreślony ( art. 36 § 1 k.p.), czyli uwzględniać dotychczasowy staż zatrudnienia. Okres ten należy liczyć od wejścia w życie ustawy z 22 grudnia 2015 r. Oznacza to, że odwołanie w tym okresie ze stanowiska wymaga wskazania uzasadnionej i rzeczywistej przyczyny wypowiedzenia. Naruszenie tego minimalnego standardu może stanowić podstawę do odszkodowania. Chodzi o wyrównanie stanu nierównowagi stron stosunku pracy po zmianie podstawy zatrudnienia, wprowadzonej ustawą z 22 grudnia 2015 r. W okresie przejściowym po przekształceniu z art. 9 ust. 2 ustawy uzasadnione jest zatem wymaganie przestrzegania warunku takiego jak w sytuacji umowy o pracę na czas nieokreślony, czyli pozwalającego na rozwiązane zatrudnienia tylko ze względu na uzasadnioną (rzeczywistą) przyczynę. Uzasadnieniem (przykładowym) tej argumentacji może być sytuacja pracownika, któremu niezasadnie wypowiedziano by umowę o pracę na czas nieokreślony przed wejściem w życie ustawy z 22 grudnia 2015 r. i który uzyskałby orzeczenie przywracające do pracy; miałby wówczas prawo do dalszego zatrudnienia, choć jego stanowisko pracy stało się stanowiskiem z powołania. Z drugiej strony nie ma nienaruszalności zatrudnienia i również umowa o pracę na czas nieokreślony może ulec rozwiązaniu za wypowiedzeniem. Ochrona zatrudnienia na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony nie jest nieograniczona. Do pracowników na stanowiskach kierowniczych i samodzielnych w zakresie oceny zasadności wypowiedzenia stosuje się ostrzejsze kryteria (por. teza V uchwały całej Izby Pracy i Ubezpieczeń Społecznych Sądu Najwyższego z 27 czerwca 1985 r., III PZP 10/85). Nie oznacza to, że pracodawca może dowolnie (bez przyczyny) rozwiązać umowę o pracę na czas nieokreślony.

Reasumując, Sąd Najwyższy wskazał, że obowiązkiem pracodawcy jest to, co w umowie o pracę na czas nieokreślony jest uprawnieniem pracownika. Skoro ustawodawca dokonał przekształcenia podstawy zatrudnienia ex lege na powołanie, to pracownikowi umniejszono część dotychczasowego uprawnienia, czyli ochronę przed dowolnym (bez podania przyczyny) wypowiedzeniem i rozwiązaniem zatrudnienia. W okresie przejściowym pracownikowi powinna przysługiwać ochrona wynikająca z konieczności wskazania i wykazania zasadności wypowiedzenia, czyli taka jaką miał przed przekształceniem podstawy zatrudnienia. W odpowiedzi na sformułowane zagadnienie prawne uprawnione jest zatem stwierdzenie naruszenia prawa, gdy dochodzi do rozwiązania stosunku pracy na podstawie powołania, o którym mowa w art. 9 ust. 2 ustawy z 22 grudnia 2015 r., w wyniku odwołania ze stanowiska po wejściu w życie tej ustawy, a przed upływem okresu równoważnego okresowi wypowiedzenia z art. 36 § 1 k.p. i bez uzasadnionej (rzeczywistej) przyczyny. Określa to minimalny standard ochrony stosunku pracy wynikający z dotychczasowego zatrudnienia na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony, którego naruszenie może stanowić podstawę do odszkodowania jak za niezasadne rozwiązanie stosunku pracy.

Biorąc zatem powyższe pod uwagę Sąd Okręgowy uznał, że odwołanie powódki nie odpowiadało prawu. Podstawa zatrudnienia powódki z dniem 11 stycznia 2016 r. uległa zmianie z umowy na pracę na powołanie. Następnie pozwana już 21 stycznia 2016 r. odwołała powódkę, nie wskazując, co legło u podstaw tej decyzji. Pozwana zatem nie zagwarantowała powódce ochrony wyrównującej, z uwagi na fakt zmiany podstawy zatrudnienia, na którą wskazywał Sąd Najwyższy. Powódkę, przed zmianą podstawy zatrudnienia, obowiązywał trzymiesięczny okres wypowiedzenia. Zatem przez ten czas od dnia zmiany podstawy zatrudnienia, tj. od 11 stycznia 2016 r., pozwana była zobowiązana, w przypadku odwołania powódki ze stanowiska, wskazać jej przyczyny uzasadniające rozwiązanie stosunku pracy. Pozwana nie wywiązała się z tego obowiązku, wobec czego złożone przez nią odwołanie nie odpowiadało prawu, w związku z czym roszczenie powódki o odszkodowanie było uzasadnione.

Wprawdzie pozwana w toku postępowania starała się wykazywać, że stosunek pracy został z powódką rozwiązany z przyczyn od niej zależnych, to jednak brak uwidocznienia tychże przyczyn w treści odwołania, uniemożliwiał pozwanej powoływanie się na te przyczyny w toku postępowania.

Zgodnie z art. 69 k.p. jeżeli przepisy niniejszego oddziału nie stanowią inaczej, do stosunku pracy na podstawie powołania stosuje się przepisy dotyczące umowy o pracę na czas nieokreślony, z wyłączeniem przepisów regulujących rozpatrywanie sporów ze stosunku pracy w części dotyczącej orzekania: o bezskuteczności wypowiedzeń oraz o przywracaniu do pracy. W konsekwencji, odwołanemu niezgodnie z prawem, w trybie art. 70 § 2 k.p., pracownikowi przysługuje zgodnie z treścią art. 45 § 1 k.p. żądanie odszkodowania w wysokości określonej w art. 47 ¹ k.p. Z przepisu tego wynika, że odszkodowanie przysługuje w wysokości wynagrodzenia za okres od 2 tygodni do 3 miesięcy, nie niższej jednak od wynagrodzenia za okres wypowiedzenia. W przedmiotowej sprawie średnie miesięczne wynagrodzenie brutto powódki, liczone jak ekwiwalent za urlop wypoczynkowy, wynosiło 11.716 zł . Z kolei powódkę obowiązywał trzymiesięczny okres wypowiedzenia. Zatem też Sąd Okręgowy zasądził od pozwanej na rzecz powódki kwotę 35.148 zł tytułem odszkodowania

Od powyższej kwoty Sąd Okręgowy zgodnie z dyspozycją art. 455 k.c. w zw. z art. 300 k.p. oraz wnioskiem powódki (k. 226) zasądził odsetki za opóźnienie w wysokości ustawowej od dnia doręczenia pozwanej odpisu pozwu, tj. od 20 maja 2016 r. do dnia zapłaty.

Sąd Okręgowy o kosztach procesu w postępowaniu apelacyjnym orzekł zgodnie z zasadą odpowiedzialności stron za wynik procesu (art. 98 k.p.c.) oraz zasadą rozstrzygania o kosztach w orzeczeniu kończącym sprawę w danej instancji ( art. 108 § 1 k.p.c. ). Pozwana okazała się stroną przegrywającą postępowanie apelacyjne. W toku postępowania apelacyjnego powódka poniosła koszty opłaty od apelacji w wysokości 30 zł.

Mając na uwadze całość rozważań, Sąd Okręgowy na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. zmienił zaskarżony wyrok i orzekł co do meritum.

Rafał MłyńskiMałgorzata KosickaBożena Rzewuska