Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 18 maja 2018 r.

Sąd Apelacyjny w Białymstoku I Wydział Cywilny

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 18 maja 2018 r. w Białymstoku

na rozprawie

sprawy z powództwa D. K.

przeciwko G. S., Skarbowi Państwa -(...)

o zapłatę

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Okręgowego w Ostrołęce

z dnia 24 października 2017 r. sygn. akt I C 381/17

I.  oddala apelację;

II.  zasądza od powoda na rzecz Skarbu Państwa – Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej kwotę 5.400 (pięć tysięcy czterysta) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

(...)

UZASADNIENIE

D. K. wystąpił z pozwem o zapłatę przeciwko Skarbowi Państwa reprezentowanemu przez (...)oraz przeciwko G. S. - (...). Po ostatecznym sprecyzowaniu powództwa wnosił o zasądzenie solidarnie od Skarbu Państwa i (...)- G. S. kwoty 200.000 zł z ustawowymi odsetkami od 29 sierpnia 2013 r. do dnia zapłaty oraz od Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego w Grajewie kwoty 100.000 zł z ustawowymi odsetkami od 17 czerwca 2016 r. do dnia zapłaty i od Skarbu Państwa Sądu Okręgowego w Łomży kwoty 200.000 zł z ustawowymi odsetkami od 5 marca 2014 r. do dnia zapłaty.

Powód swoje roszczenie wywodził ze szkody niemajątkowej, jakiej doznał wskutek zachowania pozwanych. W stosunku do Sądu Rejonowego w Grajewie twierdził, że w sprawie o sygn. akt I C 799/15 nie został mu doręczony odpis orzeczenia z 17 czerwca 2016 r., co zdaniem powoda, pozbawia go środka odwoławczego i zaskarżenia orzeczenia wydanego w pierwszej instancji. Odnośnie zaś zarzutów kierowanych wobec (...) - G. S., powód wskazał, że w sprawie o sygn. akt Km 750/13 nie zostały rozpoznane jego wnioski o umorzenie postępowania egzekucyjnego oraz nie zostało mu doręczone zajęcie wynagrodzenia za pracę. Natomiast zachowanie Sądu Okręgowego w Łomży, w związku z którym - zdaniem powoda - doznał szkody, sprowadzało się do wydania orzeczeń w sprawach sygn. akt I S 1/14, I S 20/16 oraz I S 26/16, gdzie konsekwentnie pozbawiano go skutecznego środka wymuszającego na Sądzie i Komorniku Sądowym załatwienia jego sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki. Powód argumentował, że powyższe zachowania pozwanych naruszają jego prawa, gdyż sprawy te nie zostały rozpoznane bez nieuzasadnionej zwłoki, wskazując przy tym na gorsze traktowanie od reszty społeczeństwa. Ponadto twierdził, że zachowanie pozwanych narusza przysługujące mu prawa człowieka oraz jest niezgodne z zasadami współżycia społecznego.

Skarb Państwa reprezentowany przez Prokuratorię Generalną Rzeczypospolitej Polskiej oraz Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym w Grajewie wnieśli o oddalenie powództwa. Pozwani podnosili, że powód nie wykazał przesłanek odpowiedzialności odszkodowawczej obu pozwanych podmiotów. W odpowiedzi na pozew Skarb Państwa podnosił, że działanie pozwanego nie było nacechowane bezprawnością. Nadto, powód nie wskazał dóbr osobistych, które miałyby zostać naruszone działaniem bądź zaniechaniem Skarbu Państwa. Pozwany kwestionował naruszenie jakichkolwiek dóbr osobistych powoda przez Sąd Rejonowy w Grajewie i Sąd Okręgowy w Łomży oraz fakt poniesienia przez niego jakiejkolwiek szkody i krzywdy, zaprzeczając wszystkim twierdzeniom powoda, których wyraźnie nie przyznał.

G. S. wnosząc o oddalenie powództwa podnosiła, że zachowanie (...)nie było bezprawne. Wskazywała, że nie została wykazana szkoda oraz na czym miałoby polegać jej wyrządzenie powodowi.

Obie strony pozwane wnosiły o zasądzenie na ich rzecz zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Wyrokiem z 24 października 2017 r. Sąd Okręgowy w Ostrołęce oddalił powództwo (pkt 1), zasądził od powoda D. K. na rzecz pozwanej G. S. kwotę 10.017 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego (pkt 2), zasądził od powoda D. K. na rzecz pozwanego Skarbu Państwa – (...)kwotę 10.800 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego (pkt 3) oraz obciążył kosztami postępowania, od których powód został zwolniony - Skarb Państwa (pkt 4).

Orzeczenie zostało wydane w oparciu o następujące ustalenia faktyczne i ocenę prawną.

W sprawie o sygn. akt I C 799/15 toczącej się przed Sądem Rejonowym w Grajewie, wszczętej z powództwa D. K. przeciwko Skarbowi Państwa, wyrokiem z 29 czerwca 2016 r. Sąd pozbawił wykonalności tytuły wykonawcze w postaci wyroku Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 24 lipca 2014 r., wydanego w sprawie o sygn. akt I ACa 16/14, zaopatrzonego w klauzulę wykonalności w zakresie punktu 2 wyżej wymienionego wyroku postanowieniem Sądu Okręgowego w Warszawie z 7 października 2013 r. wydanym w sprawie o sygn. akt I C 590/13 oraz nie obciążył pozwanego obowiązkiem zwrotu kosztów procesu. W przedmiotowej sprawie (tj. I C 799/15) powód został poinformowany o terminie rozprawy, która odbyła się 17 czerwca 2016 r., co wynika ze zwrotnego potwierdzenia odbioru. Rozprawa w dniu 17 czerwca 2016 r. została zamknięta i Sąd odroczył publikację orzeczenia do 24 czerwca 2016 r. Powód nie był obecny na terminie rozprawy, na której doszło do zamknięcia rozprawy, przy czym był o nim powiadomiony. Odpis wydanego w tej sprawie wyroku nie został doręczony powodowi, który przebywał w zakładzie karnym.

Sąd ustalił również, że w sprawie sygn. akt I S 26/16 Sąd Okręgowy w Łomży odrzucił skargę D. K. na przewlekłość postępowania w sprawie I C 799/15 Sądu Rejonowego w Grajewie. W sprawie sygn. akt I S 20/16 Sąd Okręgowy w Łomży odrzucił skargę D. K. na przewlekłość postępowania w sprawie egzekucyjnej Km 750/13 prowadzonej przez(...) - G. S.. Natomiast w sprawie sygn. akt I S 1/14 Sąd Okręgowy w Łomży oddalił skargę D. K. na przewlekłość postępowania w przedmiotowej sprawie egzekucyjnej (sygn. akt Km 750/13).

Dalej Sąd ustalił, że w sprawie Km 750/13, prowadzonej przez (...) z wniosku (...) przeciwko D. K., (...)nie rozpoznał dwóch wniosków dłużnika o umorzenie postępowania. Zawiadomienie o zajęciu wynagrodzenia wysłane do dłużnika zostało doręczone zarządowi zakładu karnego, w którym dłużnik przebywał, jednakże brak jest wiadomości o doręczeniu tego zawiadomienia bezpośrednio dłużnikowi.

Powód występował także w innych sprawach, przed innymi Sądami o stwierdzenie naruszenia prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki. Skargi powoda były uwzględniane, za wyjątkiem sprawy o sygn. akt VI S 23/10 toczącej się przed Sądem Apelacyjnym w Warszawie. Uwzględnione skargi dotyczyły jednak innych spraw niż te, co do których powód wywodzi swoje roszczenia w niniejszej sprawie, bowiem w sprawach I C 799/15 Sądu Rejonowego w Grajewie, w sprawach I S 26/16, I S 20/16 oraz I S 1/14 Sądu Okręgowego w Łomży i w sprawie egzekucyjnej Km 750/13 (...) G. S. nie została stwierdzona przewlekłość postępowania.

W świetle tak ustalonych okoliczności Sąd stwierdził, że powód swoje roszczenie wywodził z krzywdy, której doznał wskutek niewłaściwego działania Skarbu Państwa –(...)- G. S., po czym wskazał, że co do zasady możliwe jest żądanie odszkodowania zarówno za szkodę majątkową, jak i niemajątkową, a zatem zadośćuczynienia od Skarbu Państwa oraz od komornika. W stosunku do Skarbu Państwa, podstawę prawną roszczeń tego rodzaju stanowią przepisy art. 417 i następnych k.c., zaś wobec komornika – art. 23 ustawy o komornikach sądowych i egzekucji.

Sąd Okręgowy podniósł, że podstawy prawnej roszczeń powoda nie mógł stanowić art. 417 ¹ k.c., bowiem powód nie wywodził swoich roszczeń z wydania prawomocnego orzeczenia lub ostatecznej decyzji bądź też ich niewydania. Nie powoływał się też na istnienie orzeczeń wydanych w trybie przepisów art. 424 ¹ i następnych k.p.c., regulujących instytucję skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia. Zdaniem Sądu, w sprawie nie zaszły też przesłanki z art. 424 ^1b k.p.c. Sąd wskazał na utrwalony pogląd, zgodnie z którym odpowiedzialność odszkodowawcza Skarbu Państwa nie powstaje w wyniku wadliwego orzeczenia sądowego, lecz wadliwość ta powinna mieć postać kwalifikowaną.

W świetle art. 417 k.c. rzeczą powoda, stosownie do art. 6 k.c., było wykazanie, że szkoda powstała wskutek niezgodnego z prawem działania lub zaniechania oraz powstała przy wykonywaniu władzy publicznej. Sąd zauważył ponadto, że kwestia winy nie ma znaczenia, gdyż odpowiedzialność Skarbu Państwa oparta jest na zasadzie ryzyka.

Sąd uznał, że powód nie udowodnił szkody, tak majątkowej, jak i niemajątkowej. Powód nie wskazywał szkody majątkowej, natomiast istnienia szkody niemajątkowej nie udowodnił. Powód doznanej szkody upatrywał w zaniechaniach Sądu i Komornika Sądowego oraz w treści orzeczeń w sprawach ze skarg na przewlekłość postępowania, które zostały załączone na wniosek powoda do niniejszej sprawy.

Wbrew dyspozycji artykułu 327 § 2 k.p.c. powodowi, który był pozbawiony wolności, nie został doręczony odpis wyroku wydanego w sprawie sygn. akt I C 799/16 Sądu Rejonowego w Grajewie - brak takiego dowodu w aktach sprawy. Tym niemniej Sąd nie znalazł podstaw do stwierdzenia, aby wskutek niedoręczenia tego wyroku, powód doznał jakiejkolwiek szkody. Powództwo powoda w sprawie I C 799/15 zostało uwzględnione. Wyrok ten był więc korzystny dla powoda, zatem nie sposób mówić o jakiejkolwiek szkodzie. Ponadto z uzasadnienia pozwu wynika, że powód ma wiedzę o tym rozstrzygnięciu. Ustosunkowując się zaś do zarzutu niezawiadomienia powoda o terminie rozprawy w sprawie I C 799/15, Sąd uznał zarzut ten za bezzasadny. Powód został powiadomiony o terminie rozprawy, co wynika wprost z zawiadomienia. Odroczenie wydania orzeczenia nie obliguje Sądu do zawiadomienia strony o terminie publikacji.

Z kolei, oceniając zachowanie Komornika Sądowego w sprawie sygn. akt Km 750/13, Sąd Okręgowy wskazał, że wnioski dłużnika o umorzenie postępowania nie zostały rozpoznane. Uznając przedmiotowe postępowanie za błędne, wydano w tym zakresie stosowne zarządzenie, którym zawiadomiono Sąd Rejonowy w Grajewie celem podjęcia stosownych czynności nadzorczych w trybie art. 759 k.c. wobec postępowania prowadzonego przez Komornika w sprawie Km 750/13. Sąd Okręgowy nie podzielił twierdzeń Komornika Sądowego, iż bezzasadność tych wniosków daje podstawy do ich nierozpoznania. Komornik winien te wnioski rozpoznać pozytywnie bądź negatywnie. Sąd nie zgodził się ponadto z twierdzeniem Komornika Sądowego, że pierwsze pismo dłużnika o umorzenie postępowania, znajdujące się w aktach sprawy egzekucyjnej, nie zawierało wniosku o umorzenie postępowania – wskazując, że taki wniosek został sformułowany. Sąd wyraził ocenę, że biorąc pod uwagę liczne pisma powoda i wskazywane przez niego podstawy prawne, miał on świadomość możliwości złożenia skargi na bezczynność komornika w trybie art. 767 k.p.c. Tym niemniej, mimo powyższych uchybień procesowych, które zdaniem Sądu Okręgowego miały miejsce w sprawie egzekucyjnej Km 750/13, powód w żaden sposób nie wykazał na czym miałaby polegać doznana przez niego szkoda, zarówno majątkowa, jak i niemajątkowa. W tym zakresie powód nie wskazał żadnych dowodów.

W stosunku do zarzutów stawianych wobec Sądu Okręgowego w Łomży, powód formułuje niejako dwa twierdzenia. Pierwsze dotyczące nieotrzymania przez niego odpisu orzeczenia w sprawie I S 26/16, co nie jest zgodne z prawdą, bowiem dowód doręczenia znajduje się w aktach sprawy. Drugi zarzut dotyczy natomiast orzeczenia wydanego w sprawach sygn. akt: I S 1/14, I S 20/16 oraz I S 26/16 Sądu Okręgowego w Łomży, które miały pozbawiać powoda skutecznego środka wymuszającego na Sądzie i Komorniku Sądowym załatwienie jego sprawy bez uzasadnionej zwłoki. Sąd ocenił tak sformułowany zarzut jako niezrozumiały, bowiem powód błędnie utożsamia prawo do sądu z prawem do wygrania sprawy. Takiego prawa, rozumianego jako gwarancja pozytywnego dla strony wyniku postępowania, nie ma. Niezadowolenie z wyniku postępowania sądowego nie stanowi krzywdy powoda. Prawa do skargi na przewlekłość postępowania nie zostały w żaden sposób naruszone, co sam powód wskazał, załączając do pozwu liczne orzeczenia Sądów, wydane w sprawach tego rodzaju, w tym także uwzględnione na rzecz powoda.

Wbrew zapatrywaniom powoda, uchybienia procesowe Sądu oraz Komornika Sądowego nie mogą być utożsamiane z naruszeniem podstawowych praw człowieka. Sąd podkreślił, że powód ostatecznie miał wiedzę o korzystnym dla niego wyroku w sprawie I C 790/15, jak też o zajęciu wynagrodzenia przez Komornika Sądowego. Zdaniem Sądu, Komornik uczynił zadość wysyłając zawiadomienie o zajęciu wynagrodzenia do zakładu karnego, jednakże w aktach sprawy egzekucyjnej brak dowodu o ostatecznym doręczeniu zawiadomienia dłużnikowi. Z twierdzeń powoda nie wynika, by doznał on naruszeń, w szczególności poprzez naruszenie jego dóbr osobistych. Powód nie wskazał jakie dobra miałyby zostać naruszone i w jaki sposób. Sąd nie miał też wątpliwości co do tego, że powód nie wykazał ani bezprawności zachowania pozwanych, ani też związku przyczynowego między ich zachowaniem a szkodą.

Sąd podkreślił także, że niniejsze postępowanie nie ma na celu kontroli postępowań w sprawach wskazanych w pozwie. Postępowanie Sądów w tamtych sprawach w niniejszej sprawie podlegało ocenie tylko w takim zakresie, w jakim stanowiło uzasadnienie podstawy faktycznej pozwu. Sąd wskazał, że przewidziana w art. 417 § 1 k.c. odpowiedzialność Skarbu Państwa za szkodę o charakterze majątkowym lub niemajątkowym, wyrządzoną przez niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie przy wykonywaniu władzy publicznej może wynikać z przewlekłego prowadzenia postępowania sądowego, tym niemniej bezspornym jest, że w sprawach Sądu Okręgowego w Łomży (sygn. akt: I S 1/14, I S 20/16, I S 26/16) przewlekłość nie została stwierdzona. Okoliczność, że w innych sprawach inicjowanych przez powoda Sądy stwierdzały zasadność skarg na przewlekłość, nie ma znaczenia dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy. Przy czym samo stwierdzenie przewlekłości, nie stanowi wystarczającej, jedynej przesłanki żądania odszkodowania. Istnienie orzeczenia stwierdzającego przewlekłość postępowania nie zwalnia bowiem strony z udowodnienia pozostałych przesłanek z art. 417 k.c., a więc szkody, której powód w żaden sposób nie wykazał, ani co do zasady, ani co do wysokości. Przepis art. 15 ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym przez prokuratora i w postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki nie tworzy swoistego uprawnienia do domagania się odszkodowania lub zadośćuczynienia, lecz wskazuje na możliwość uzyskania pełnej kompensaty. Ma charakter normy odsyłającej i określającej zakres prejudycjalnego związania. Przepis ten nie zwalnia strony od obowiązku wykazania przesłanek odpowiedzialności Skarbu Państwa w postaci szkody i związku przyczynowego pomiędzy jej powstaniem a przewlekłością. Bezprawność orzeczeń sądowych nie jest bezprawnością w rozumieniu prawa cywilnego, gdyż nie jest elementem stosunku cywilnoprawnego, lecz publicznoprawnego, wobec czego niezgodność z prawem jako przesłanka stosowania art. 417 § 1 k.c. oraz 417 ¹ k.c. musi być rozumiana ściśle jako niezgodność tylko z konstytucyjnymi źródłami prawa przewidzianymi w art. 87 Konstytucji, tj. m.in. z ustawą, umową międzynarodową, rozporządzeniem, z wyłączeniem zasad współżycia społecznego.

Solidarna odpowiedzialność odszkodowawcza komornika sądowego i Skarbu Państwa została uregulowana w art. 23 ustawy o komornikach sądowych i egzekucji. Zatem zgodnie z art. 421 k.c. wyłączone jest stosowanie w tym zakresie m.in. art. 417 k.c. Odwołując się do treści art. 23 ust. 1 i 3 ustawy o komornikach sądowych i egzekucji, Sąd wskazał, że odpowiedzialność komornika obejmuje wyrządzoną przez niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie szkodę majątkową i niemajątkową. Przewidziana w art 23 ust. 1 cytowanej ustawy odpowiedzialność odszkodowawcza komornika za szkodę wyrządzoną w toku egzekucji przez komornika jest odpowiedzialnością deliktową za działanie niezgodne z prawem. Nie jest to odpowiedzialność na zasadzie winy, lecz ryzyka, a podstawą jej przyjęcia są wyłącznie bezprawność działania komornika i będąca tego następstwem szkoda. Warunki odpowiedzialności komornika wyznaczają przesłanki odpowiedzialności Skarbu Państwa. Koniecznym elementem uzyskania odszkodowania od komornika jest udowodnienie przez powoda - tak samo jak w stosunku do Skarbu Państwa - szkody, bezprawności zachowania pozwanego oraz związku przyczynowego. Dla określenia odpowiedzialności odszkodowawczej komornika miarodajne są ogólne przesłanki odpowiedzialności deliktowej przewidziane w art. 415 k.c., a zatem szkoda, zdarzenie ją wyrządzające i związek przyczynowy. Zgodnie z zasadą rozkładu ciężaru dowodów (art. 6 k.c. i art. 232 k.p.c.) wszystkie przesłanki odpowiedzialności udowodnić ma powód.

Sąd uznał, że pozwani, tj. Skarb Państwa (...) G. S. w sprawie Km 750/13, w pewnym zakresie, naruszyli ciążące na nich obowiązki przez niedoręczenie odpisu orzeczenia (sprawa sygn. akt I C 799/15) oraz przez nierozpoznanie wniosków o umorzenie postępowania w sprawie Km 750/13, jednakże powód nie wykazał pozostałych przesłanek, które mogłyby obciążyć odpowiedzialnością odszkodowawczą pozwanych.

Z tych względów Sąd Okręgowy oddalił powództwo.

O kosztach orzekł na podstawie art. 98 k.p.c. w związku z przepisami rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz.U. z 2015, 1800 ze zm.) oraz art. 113 ust. 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych.

Apelację od powyższego wyroku wniósł powód. Zaskarżył wyrok w całości, zarzucając mu:

1. naruszenie art. 45 ust. 1 Konstytucji RP i art. 6 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka w zw. z art. 187 § 1 i 2 i innych k.p.c., tj. prawa do rzetelnego, bezstronnego i obiektywnego rozpoznania sprawy – procesu sądowego – polegające na oddaleniu powództwa, a w konsekwencji zasądzenie od niego na rzecz pozwanych zwrotu wygórowanych kosztów zastępstwa procesowego, co uchybia art. 98 i 99 w zw. z art. 102 i inne k.p.c. i prowadzi do wniosku o kneblowaniu i poskromieniu go aby nie dochodził swoich praw i wytykał pozwanym niezgodności z prawem,

2. naruszenie art. 415 w zw. z art. 417, art. 166 § 1 i innych k.c. w zw. z art. 77 Konstytucji RP i art. 17 i 18 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka polegające na kwestionowaniu dochodzonego odszkodowania,

3. obrazę art. 57 § 1 i 2, art. 58 § 1-3, art. 422 i art. 443 w zw. z art. 417 ¹ § 2 i 3 i innych k.c. w zw. z art. 37 Konstytucji RP i art. 1 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka, polegające na nierozważeniu żądań zgłoszonych w toku postępowania,

4. naruszenie przepisów k.c. i k.p.c., co miało wpływ na treść wyroku polegające na przekroczeniu przez Sąd Okręgowy zasady i granic swobodnej oceny dowodów poprzez zaniechanie wszechstronnego rozważenia zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego i dokonanie tej oceny w sposób dowolny i wybiórczy na podstawie manipulacji i instrumentalności faktami oraz minimalizowaniu i usprawiedliwianiu bezprawności działania i zachowywania się pozwanych wbrew zasadom rzetelności, bezstronności i obiektywizmu, co stanowi obrazę art. 227 w zw. z art. 233 i innych k.p.c.,

5. naruszenie art. 232 k.p.c. w zw. z art. 6 k.c. polegające na przyjęciu tezy o niewykazaniu przesłanek odpowiedzialności odszkodowawczej pozwanych, w tym poniesionej szkody i doznanej krzywdy,

6. obrazę art. 206 § 1 i 2 w zw. z art. 207 § 1, 2 i 5 w zw. z art. 210 § 2 i innych k.p.c. polegające na niedoręczeniu mu odpowiedzi na pozew.

Powód wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uwzględnienie powództwa i nieobciążanie go zwrotem kosztów zastępstwa procesowego na rzecz pozwanych. Ewentualnie domagał się uchylenia zaskarżonego wyroku i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji.

W odpowiedzi na apelację pozwany Skarb Państwa zastępowany przez Prokuratorię Generalną Rzeczypospolitej Polskiej wniósł o oddalenie apelacji i zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego Skarbu Państwa kosztów procesu za postępowanie w II instancji, w tym kosztów zastępstwa procesowego na rzecz Skarbu Państwa – Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej według norm przepisanych.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja nie ma usprawiedliwionych podstaw.

Sąd Apelacyjny podziela i przyjmuje za własne ustalenia faktyczne Sądu I instancji, jako że znajdują one oparcie w zebranym w sprawie materiale dowodowym – wszechstronnie rozważonym i ocenionym w zgodzie ze wskazaniami art. 233 § 1 k.p.c. Sąd odwoławczy aprobuje także wnioski wyprowadzone z tego materiału, a w konsekwencji – ocenę prawną powództwa jako bezzasadnego.

Odnosząc się w pierwszej kolejności do najdalej idącego zarzutu skarżącego sformułowanego w uzasadnieniu apelacji, podnoszącego nieważność postępowania, Sąd Apelacyjny doszedł do przekonania, iż okazał się on całkowicie chybiony. Ze zgłoszonego w tej mierze zarzutu wynika, iż powód wiąże nieotrzymanie odpisu odpowiedzi na pozew wniesionej przez pozwanego reprezentowanego przez Prokuratorię Generalną Rzeczypospolitej Polskiej z pozbawieniem go możności obrony swoich praw (art. 379 pkt 5 k.p.c.). Podkreślenia w tym miejscu wymaga, iż za utrwalony w judykaturze należy uznać pogląd, zgodnie z którym pozbawienie strony możliwości obrony swoich praw polega na tym, że z powodu wadliwości procesowych sądu lub strony przeciwnej, będących skutkiem naruszenia konkretnych przepisów k.p.c., strona nie mogła brać i nie brała udziału w postępowaniu lub jego istotnej części, jeśli skutków tego uchybienia nie można było usunąć przed wydaniem orzeczenia w danej instancji, przy czym nie ma jakiegokolwiek znaczenia, czy działanie strony mogłoby mieć wpływ na rozstrzygnięcie (por. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 15 lipca 2010 r., IV CSK 84/10, z dnia 1 kwietnia 2011 r., II PK 248/10, z dnia 27 marca 2012 r., III UK 75/11, postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 25 marca 2014 r., I PK 291/13). Stwierdzenie nieważności postępowania z powodu pozbawienia strony możności obrony swoich praw wymaga rozważenia, czy nastąpiło naruszenie przepisów prawa procesowego, czy to uchybienie miało wpływ na możność działania strony, a jeśli obie te przesłanki wystąpiły łącznie, to czy mimo ich spełnienia strona rzeczywiście, faktycznie nie mogła bronić swoich praw (por. postanowienia Sądu Najwyższego: z dnia 23 kwietnia 2015 r., V CSK 573/14, z dnia 18 grudnia 2014 r., II UZ 58/14, z dnia 4 grudnia 2014 r., III UZ 13/14, z dnia 28 listopada 2002 r., sygn. I CKN 399/01). O pozbawieniu powoda możności obrony jego praw w żadnej mierze nie przekonuje twierdzenie o niedoręczeniu mu odpowiedzi na pozew strony przeciwnej. Wprawdzie niedoręczenie pisma sądowego stronie, jest naruszeniem przepisów postępowania (art. 133 § 1 k.p.c.), które może mieć wpływ na wynik sprawy. Nie zawsze jednak uchybienie takie narusza prawo strony do obrony (art. 379 pkt 5 k.p.c.). W orzecznictwie Sądu Najwyższego przyjmuje się bowiem, że niedoręczenie stronie odpisu pisma procesowego przeciwnika z reguły nie pozbawia strony możliwości obrony jej praw i nie powoduje nieważności postępowania z przyczyn określonych w art. 379 pkt 5 k.p.c. Pozbawienie takie następuje wówczas, gdy z winy sądu albo strony przeciwnej, strona w ogóle nie mogła działać i nie miała możliwości podjęcia przed sądem obrony swoich praw (por. Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 25 lipca 2003 r., I PK 330/02, LEX nr 677884 oraz postanowieniu z dnia 23 października 2002 r., II CKN 463/01, LEX nr 74412). W ocenie Sądu Apelacyjnego, w sprawie niniejszej brak doręczenia powodowi odpisu odpowiedzi na pozew nie pozbawiło go możności obrony jego praw. Zauważyć należy, że powód aktywnie brał udział w postępowaniu składając m.in. liczne pisma procesowe czy też wnioski dowodowe. Niedoręczenie odpisu odpowiedzi na pozew niewątpliwie stanowiło naruszenie przepisów postępowania dotyczących doręczeń pism procesowych, co jednak nie miało wpływu na wynik procesu oraz nie powodowało niemożności obrony praw przez skarżącego, który miał możliwość przedstawienia swoich racji i twierdzeń w toku postępowania.

Nie ma także racji powód upatrując pozbawienia go bezstronnego, rzetelnego i obiektywnego procesu w rozumieniu art. 45 ust. 1 Konstytucji RP oraz art. 6 Europejskiej Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności sporządzonej w R. dnia 4 listopada 1950 r. poprzez oddalenie powództwa przez Sąd I instancji. Prawo do sądu przewidziane w art. 45 ust. 1 Konstytucji RP i art. 6 Europejskiej Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności (Dz. U. z 1993 r. Nr 61, poz. 284 ze zm.) wyraża się uprawnieniem do żądania rozpatrzenia każdej sprawy przez właściwy sąd. Rozpatrzenie sprawy polega na poszukiwaniu norm prawnych, których hipotezy obejmują stan faktyczny podlegający ocenie a następnie rozważenie, czy zgłoszone żądanie znajduje usprawiedliwienie w dyspozycji tych norm prawnych. Wynik tego rodzaju poszukiwań i rozważań, wyrażony we właściwej formie, może być niekorzystny dla strony występującej ze sprawą. Nie oznacza to, że naruszone zostało prawo przewidziane w art. 45 ust. 1 Konstytucji RP i art. 6 przedmiotowej Konwencji. Prawo do sądu nie gwarantuje stronie przyznania racji. Uznanie przez sąd jej stanowiska za bezzasadne nie tylko nie narusza wymienionych przepisów, lecz wręcz zaświadcza o zrealizowaniu prawa strony do sądu. Ewentualne uchybienia w zakresie stosowania lub wykładni norm prawnych, na podstawie których sąd sprawę rozpatrzył, nie stanowią o naruszeniu art. 45 ust. 1 Konstytucji ani art. 177 i art. 8 ust. 2 Konstytucji ani też art. 6 ust. 1 Konwencji; wymienione przepisy takich norm nie zawierają (tak m.in. Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 2 lutego 2007 r. w sprawie o sygn. akt IV CSK 364/06). Niewątpliwym jest, iż w analizowanej sprawie prawo powoda do rozpatrzenia jego żądania zostało zrealizowane. Roszczenie skarżącego rozpoznał bowiem we właściwym postępowaniu odpowiedni Sąd. Postępowanie zakończyło się zaś wydaniem merytorycznego rozstrzygnięcia, którego prawidłowość skontrolował Sąd odwoławczy.

O wadliwości rozstrzygnięcia Sądu Okręgowego nie przekonuje także stanowisko powoda odnoszące się do obciążenia go kosztami zastępstwa procesowego, które D. K. określił mianem „wygórowanych”. Sąd Okręgowy jako podstawę rozstrzygnięcia w tym zakresie prawidłowo przyjął art. 98 k.p.c. dokonując wyliczenia poniesionych przez stronę pozwaną kosztów.

Wbrew zapatrywaniom powoda, ocena dowodów przeprowadzona przez Sąd Okręgowy, odpowiada wymogom stawianym przez przepis art. 233 § 1 k.p.c. Uwzględnia bowiem cały zgromadzony w sprawie materiał dowodowy i tym samym pozostaje pod ochroną wynikającą z powołanego przepisu. Nie nosi ona cech dowolności, szczegółowo odnosi się przeprowadzonych w sprawie dowodów. Podkreślić przy tym należy, że skuteczne postawienie zarzutu sprzeczności istotnych ustaleń ze zgromadzonymi dowodami lub naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. wymaga wykazania, że Sąd uchybił zasadom logicznego rozumowania lub doświadczenia życiowego, lub nie uwzględnił wszystkich przeprowadzonych w sprawie dowodów, jedynie to bowiem może być przeciwstawione uprawnieniu do dokonywania swobodnej oceny dowodów (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 października 2004 r., III CK 245/04, Legalis nr 81616). Nie jest natomiast wystarczające przekonanie strony o innej niż przyjął sąd, wadze (doniosłości) poszczególnych dowodów i ich odmiennej ocenie niż ocena sądu (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z 21 maja 2008 r., I ACa 953/07). Skarżący zarzucając Sądowi Okręgowemu dokonanie dowolnej oceny zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego nie przedstawił jakichkolwiek argumentów świadczących o niezachowaniu przez Sąd I instancji powyższych reguł, stąd zarzut powoda dotyczący naruszenia przepisu art. 227 k.p.c. w zw. z art. 233 k.p.c. nie zasługiwał na uwzględnienie.

Również zarzut naruszenia art. 232 k.p.c. w zw. z art. 6 k.c. okazał się chybiony. W okolicznościach sporu nie budzi bowiem wątpliwości, że powód zgłaszając żądanie zasądzenia na swoją rzecz odszkodowania za bezprawne działania lub zaniechania pozwanych, z mocy art. 6 k.c. w związku z art. 232 k.p.c. zobligowany był do przedstawienia dowodów na poparcie swoich twierdzeń. Tym niemniej, skarżący w istocie nie zaoferował żadnego dowodu w tym zakresie, poza własnym, subiektywnym przekonaniem o doznanej szkodzie w wyniku rozstrzygnięć wydanych Sąd Okręgowy w Łomży czy też zaniechań Sądu Rejonowego w Grajewie oraz Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Grajewie.

Podkreślenia w tym miejscu wymaga, iż słusznie Sąd I instancji przyjął, że w sprawie niniejszej powód nie wykazał przesłanek z art. 417 § 1 k.c. warunkujących odpowiedzialność Skarbu Państwa za szkodę wyrządzoną przez niezgodne z prawem zachowanie przy wykonywaniu władzy publicznej. Odpowiedzialność deliktowa Skarbu Państwa powstaje wówczas, gdy łącznie spełnione są jej trzy ustawowe przesłanki, tj. bezprawność działania lub zaniechania sprawcy, szkoda oraz normalny związek przyczynowy między bezprawnym zachowaniem sprawcy, a szkodą. Podstawę zaś odpowiedzialności komornika stanowi art. 23 ust. 1 i 3 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o komornikach sądowych i egzekucji. Zgodnie z normą zawartą w tym przepisie komornik jest obowiązany do naprawienia szkody wyrządzonej przez niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie przy wykonywaniu czynności, a Skarb Państwa jest odpowiedzialny za szkodę solidarnie z komornikiem. Odpowiedzialność odszkodowawcza komornika uregulowana w przedmiotowym przepisie jest odpowiedzialnością deliktową, której przesłanką jest działanie lub zaniechanie niezgodne z prawem, bez względu na zawinienie komornika. Przy czym wobec tego, że art. 23 powołanej ustawy nie reguluje samodzielnie wszystkich przesłanek odpowiedzialności komornika zastosowanie w odpowiednim zakresie mają do niej również przepisy k.c. regulujące m.in. zagadnienia związku przyczynowego i szkody (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 listopada 2016 r., II CSK 39/16, Legalis nr 1550005).

W okolicznościach niniejszej sprawy, zdaniem powoda, zdarzenie szkodzące stanowi przewlekłość w rozpoznawaniu jego spraw oraz oddalenie bądź odrzucenie skarg na przewlekłość postępowania przez Sąd Okręgowy w Łomży. Za Sądem I instancji wskazać należy, iż w sprawach wymienionych w pozwie nie stwierdzono przewlekłości postępowania, co w konsekwencji wyklucza zapatrywanie powoda o doznaniu w tym zakresie jakiejkolwiek szkody. Zauważyć bowiem należy, iż w sprawie I S 1/14 Sądu Okręgowego w Łomży, taką skargę D. K. oddalono, zaś w sprawach I S 26/16 oraz I S 20/16 Sądu Okręgowego w Łomży - skargi powoda zostały odrzucone. Sąd Okręgowy w Łomży, rozpoznający przedmiotowe skargi, dokonał oceny terminowości i prawidłowości czynności podejmowanych przez Sąd Rejonowy w Grajewie w sprawie I C 799/15 oraz Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Grajewie w sprawie egzekucyjnej Km 750/13, nie znajdując podstaw do podzielenia zapatrywania powoda w tym zakresie.

Zdaniem Sądu Apelacyjnego, prawidłowej oceny dokonał Sąd I instancji wobec postawy (...) – G. S., wskazując na pewne uchybienia (niedoręczenie odpisu orzeczenia przez Sąd Rejonowy w Grajewie w sprawie o sygn. akt I C 799/15 oraz nierozpoznanie przez komornika wniosków o umorzenie postępowania w sprawie o sygn. akt Km 750/13), które jednak nie spowodowały obciążenia odpowiedzialnością pozwanych. Skarżący nie dowiódł wystąpienia krzywdy pozostającej w normalnym związku przyczynowo - skutkowym pomiędzy działaniem pozwanych a poniesioną przez niego rzekomo szkodą, które to przesłanki rodziłyby odpowiedzialność odszkodowawczą pozwanych na podstawie obowiązujących przepisów prawa.

Na marginesie nadmienić także należy, iż skarżący konsekwentnie domagając się rozpoznania wniosków o umorzenie postępowania, zdaje się nie dostrzegać, że zarządzeniem z 31 lipca 2017 r. (k. 188) zwrócono się do Sądu Rejonowego w Grajewie celem rozważenia wszczęcia postępowania w trybie art. 795 § 2 k.p.c. w sprawie Km 750/13 Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Grajewie.

Zważając na powyższe, brak było zatem podstaw do podzielenia zapatrywania powoda, że nie rozpoznano wszystkich żądań jego pozwu. Jak wynika bowiem z sentencji oraz uzasadnienia zaskarżonego orzeczenia Sądu Okręgowego, Sąd ten orzekł co do kwestii zasadności roszczenia objętego powództwem, uwzględniając podstawy faktyczne, na których skarżący oparł swoje żądanie (niezgodne z prawem działanie Komornika Sądowego w sprawie egzekucyjnej Km 750/13, przewlekłe prowadzenie postępowań czy też zaniechania Sądu Rejonowego w Grajewie oraz Sądu Okręgowego w Łomży). Okoliczność zaś, że powód nie zgadza się z rozstrzygnięciem Sądu I instancji nie usprawiedliwia tak postawionego zarzutu.

Tym samym, całkowicie niezasadny okazał się również zarzut dotyczący kwestionowania dochodzonego odszkodowania od pozwanych. Takie sformułowanie zarzutu oznacza, iż apelujący w istocie neguje prawidłowość oddalenia wniesionego przez niego powództwa. Argumentacja skarżącego w tym zakresie sprowadza się do wywodu o potrzebie uwzględnienia żądania pozwu, przy czym powód dopatrując się nieprawidłowości w działaniach pozwanych, ogranicza się wyłącznie do wyrażenia swojego niezadowolenia wobec czynności i rozstrzygnięć Sądu Okręgowego w Łomży, Sądu Rejonowego w Grajewie oraz Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Grajewie, nie wykazując w tym zakresie istnienia jakiejkolwiek szkody majątkowej, jak i niemajątkowej. Podnoszone zatem w apelacji twierdzenia o doznanej przez powoda szkodzie, jako mające jedynie charakter polemiczny, nie mogły przynieść zamierzonego przez skarżącego skutku.

Mając powyższe na uwadze, Sąd Apelacyjny oddalił apelację powoda na podstawie art. 385 k.p.c. jako nieuzasadnioną.

O kosztach zastępstwa procesowego rozstrzygnięto zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynika sporu (art. 98 k.p.c.). Wysokość zasądzonych kosztów wynika z § 10 ust. 1 pkt 2 w zw. z § 2 pkt 7 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie).

(...)