Uzasadnienie

VIII Pa 54/18

Podstawa prawna:

art.77^5^kp

Powołane przepisy:

  1. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz. U. z 1997 r. Nr 78, poz. 483 - art. 190; art. 190 ust. 1; art. 2; art. 20; art. 21; art. 22; art. 31; art. 31 ust. 3; art. 32; art. 64; art. 77; art. 8) Przejdź do ustawy w dzienniku ustaw
  2. Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. z 2002 r. Nr 163, poz. 1349 - § 11; § 11 ust. 1; § 11 ust. 1 pkt. 2; § 12; § 12 ust. 1; § 12 ust. 1 pkt. 1; § 6; § 6 pkt. 5) Przejdź do ustawy w dzienniku ustaw
  3. Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. z 1964 r. Nr 43, poz. 296 - art. 100; art. 100 zd. 1; art. 162; art. 177; art. 177 § 1; art. 177 § 1 pkt. 1; art. 217; art. 217 § 1; art. 233; art. 233 § 1; art. 244; art. 244 § 1; art. 278; art. 278 § 1; art. 328; art. 328 § 2; art. 380; art. 382; art. 385; art. 386; art. 386 § 1; art. 398; art. 415; art. 450; art. 451; art. 451 § 3; art. 477(2); art. 477(2) § 1; art. 4772; art. 4772 § 1; art. 98; art. 98 § 1; art. 98 § 3; § 1) Przejdź do ustawy w dzienniku ustaw
  4. Ustawa z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. z 2005 r. Nr 167, poz. 1398 - art. 113; art. 113 ust. 1) Przejdź do ustawy w dzienniku ustaw
  5. Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o czasie pracy kierowców (Dz. U. z 2004 r. Nr 92, poz. 879 - art. 2; art. 2 pkt. 7; art. 21 a) Przejdź do ustawy w dzienniku ustaw
  6. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93 - art. 227; art. 3; art. 359; art. 359 § 1; art. 410; art. 450; art. 451; art. 451 § 1; art. 451 § 3; art. 476; art. 481; art. 481 § 1; art. 505; art. 505 pkt. 4; art. 65; art. 65 § 1; art. 65 § 2) Przejdź do ustawy w dzienniku ustaw
  7. Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (Dz. U. z 1974 r. Nr 24, poz. 141 - art. 18; art. 18 § 1; art. 18 § 2; art. 300; art. 55; art. 55 § 3; art. 55 § 4; art. 55 § 5; art. 77; art. 77 § 3; art. 77 § 4; art. 77 § 5; art. 77(5); art. 77(5) § 1; art. 77(5) § 2; art. 77(5) § 2 k; art. 77(5) § 3; art. 77(5) § 4; art. 77(5) § 5; art. 775; art. 775 § 1; art. 78; art. 8; art. 84; art. 87; art. 87 § 1; art. 9; art. 9 § 1; art. 9 § 2; art. 9 § 3; art. 91; art. z; dział 3; dział 3 art. 77(1); rozdział 2; § 1; § 2; § 3; § 4; § 5) Przejdź do ustawy w dzienniku ustaw
Zmiana nazwy sędziego z "A. Domańska-Jakubowska, A. Przybylska" na "A. Domańska-Jakubowska A. Przybylska".
Automatyczne korekty wprowadzone przez system SAOS w czasie importu orzeczenia z zewnętrznego systemu

Dodatkowe informacje:

Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt VII Pa 54/18

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 7 grudnia 2015 roku Sąd Rejonowy dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi, X Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych:

I. zasądził od pozwanego (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w Ł. na rzecz powoda A. L. kwotę łącznie 32.213,65 zł tytułem ryczałtu za noclegi wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi od kwot i dat szczegółowo wskazanych w sentencji,

II. zasądził od pozwanego (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w Ł. na rzecz powoda W. C. kwotę 38.227,02 zł tytułem ryczałtu za noclegi wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi od kwot i dat szczegółowo wskazanych w sentencji,

III. zasądził od pozwanego (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w Ł. na rzecz A. W. kwotę 42.767,52 zł tytułem ryczałtu za noclegi wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi od kwot i dat szczegółowo wskazanych w sentencji.

IV. zasądził od (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w Ł. na rzecz:

1. A. L. kwotę 5.046,19 zł tytułem zwrotu kosztów procesu poniesionych w pierwszej i w drugiej instancji;

2. W. C. kwotę 5.046,19 zł tytułem zwrotu kosztów procesu poniesionych w pierwszej i w drugiej instancji;

3. A. W. kwotę 5.046,19 zł tytułem zwrotu kosztów procesu poniesionych w pierwszej i w drugiej instancji;

V. zasądził od (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w Ł. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi kwotę 9.745,08 zł tytułem zwrotu koszów sądowych;

VI. nadał wyrokowi rygor natychmiastowej wykonalności:

w punkcie I w zakresie kwoty 1.875 zł;

w punkcie II w zakresie kwoty 2.075 zł;

w punkcie III w zakresie kwoty 2.075 zł.

Przy ponownym rozpoznaniu sprawy powyższe orzeczenie zapadło w oparciu o następujące ustalenia faktyczne.

A. L. był zatrudniony w (...) sp. z o.o. w Ł. w okresie od 10 września 2009 r. do 20 sierpnia 2011 r. w charakterze kierowcy samochodu ciężarowego w transporcie międzynarodowym.

W umowach o pracę zawartych z A. L. na okres próbny od 10 września 2009 roku do 9 grudnia 2009 roku i na czas określony od 10 grudnia 2009 roku do 22 sierpnia 2011 roku określono, że wynagrodzenie składa się z następujących składników:

1) wynagrodzenia zasadniczego;

2) świadczenia z tytułu podroży służbowych krajowych – według zasad i wysokości wynikającej z przepisów dotyczących podróży służbowych na obszarze kraju dla pracowników sfery budżetowej;

3) świadczenia z tytułu podroży służbowych zagranicznych – według zasad wynikających z przepisów dotyczących podróży służbowych za granicą dla pracowników sfery budżetowej, przy czym wysokość diety, niezależnie od kraju, ustalono na 42 EURO;

4) ryczałt za pracę w godzinach nadliczbowych i za czas dyżuru w kwocie 400 zł miesięcznie.

A. W. był zatrudniony w (...) sp. z o.o. w okresie od 3 lutego 2009 roku do 30 kwietnia 2011 roku jako kierowca samochodu ciężarowego w transporcie międzynarodowym.

W umowach o pracę zawartych z A. W. na okres próbny od 3 lutego 2009 roku do 30 kwietnia 2009 roku i na czas określony od 1 maja 2009 roku do 30 kwietnia 2011 roku określono, że wynagrodzenie składa się z następujących składników:

1) wynagrodzenia zasadniczego;

2) świadczenia z tytułu podroży służbowych krajowych – według zasad i wysokości wynikającej z przepisów dotyczących podróży służbowych na obszarze kraju dla pracowników sfery budżetowej;

3) świadczenia z tytułu podroży służbowych zagranicznych – według zasad wynikających z przepisów dotyczących podróży służbowych za granicą dla pracowników sfery budżetowej, przy czym wysokość diety, niezależnie od kraju, ustalono na 42 EURO;

4) ryczałt za pracę w godzinach nadliczbowych i za czas dyżuru w kwocie 400 zł miesięcznie.

W. C. był zatrudniony w (...) sp. z o.o. w okresie od 2 stycznia 2008 roku do 31 marca 2011 roku jako kierowca samochodu ciężarowego w transporcie międzynarodowym.

W umowach o pracę zawartych z W. C. na okres próbny od 2 stycznia 2008 roku do 31 marca 2008 roku oraz na czas określony od 1 kwietnia 2008 roku do 31 marca 2010 roku i od 1 kwietnia 2010 roku do 22 sierpnia 2011 roku określono, że wynagrodzenie składa się z następujących składników:

1) wynagrodzenia zasadniczego;

2) świadczenia z tytułu podroży służbowych krajowych – według zasad i wysokości wynikającej z przepisów dotyczących podróży służbowych na obszarze kraju dla pracowników sfery budżetowej;

3) świadczenia z tytułu podroży służbowych zagranicznych – według zasad wynikających z przepisów dotyczących podróży służbowych za granicą dla pracowników sfery budżetowej, przy czym wysokość diety, niezależnie od kraju, ustalono na 42 EURO;

4) ryczałt za pracę w godzinach nadliczbowych i za czas dyżuru w kwocie 400 zł miesięcznie.

W (...) sp. z o.o. w Ł. obowiązuje regulamin wynagradzania. Punkt V tego regulaminu - w wersji obowiązującej w okresie od 1 września 2007 roku do 31 grudnia 2011 roku - stanowił, że pracownikowi odbywającemu podróż służbową przysługują świadczenia w następującej wysokości:

podróż krajowa – według zasad i wysokości wynikającej z przepisów dotyczących podróży służbowych na obszarze kraju dla pracowników sfery budżetowej;

podróż zagraniczna – według zasad wynikających z przepisów dotyczących podróży służbowych za granicą dla pracowników sfery budżetowej, przy czym wysokość diety, niezależnie od kraju, ustalono na 42 EURO.

Podejmując zatrudnienie powodowie podpisali oświadczenia, że zapoznali się z obowiązującym u pracodawcy regulaminem wynagradzania.

Aneksem z dnia 18 grudnia 2010 roku z dniem 1 stycznia 2011 roku zmieniono punkt V regulaminu, który otrzymał następujące brzmienie: „Pracownikowi odbywającemu podróż służbową przysługują świadczenia według zasad i wysokości wynikającej z przepisów dotyczących podróży służbowych dla pracowników sfery budżetowej, z następującymi wyjątkami:

w przypadku podróży zagranicznej wysokość diety, niezależnie od kraju, ustala się na 42 EURO;

kierowcy nie przysługuje ryczałt za nocleg, gdy miał możliwość odbycia go w przystosowanej do tego kabinie samochodu”.

W realizacji postanowień tego aneksu zawarto z A. L., W. C. i A. W. w dniu 2 stycznia 2011 roku porozumienia zmieniające zawarte umowy o pracę w zakresie wynagrodzenia do pracę. W przypadku każdego powodów w zakresie podróży zagranicznej dodano klauzulę o nie przysługującym kierowcy ryczałcie za nocleg, gdy miał możliwość odbycia go w przystosowanej do tego celu kabinie.

Zarówno na obszarze kraju jaki poza jego granicami powodowie podczas podróży służbowych noclegi odbywali w kabinach pojazdów.

Powodowie A. L. i W. C. raz tylko korzystali z noclegu w hotelu, było to w Polsce, w drodze powrotnej między Ł. a B.. Pozwany wyraził wtedy zgodę na nocleg w hotelu z limitem do wykorzystania w kwocie 200 zł za dwie osoby.

Pozwany dokonywał wypłat ryczałtów za noclegi odbywane wyłącznie w ramach podróży na terenie kraju.

Pozwany nie wypłacał powodom ryczałtów za noclegi w czasie podróży odbywanych poza granicami kraju ani w realizacji wypoczynku dobowego ani tygodniowego.

Pozwany posiadał około 30 samochodów. Były to samochody marki V. i M.. Żaden z samochodów nie posiadał klimatyzacji stacjonarnej, to jest funkcjonującej bez uruchomienia silnika.

Pojazdy były wyposażone w homologowane kabiny przystosowane do noclegu. W kabinie samochodu V. znajdowały się dwie leżanki, większa o wymiarach 2 m na 76 centymetrów oraz mniejsza o wymiarach 1,9 m na 60 cm lub 70 cm ; mniejszą leżankę można było złożyć powiększając tym samym przestrzeń użytkową kabiny. Kabiny posiadały homologacje.

Samochód, którym jeździł A. L. był wyposażony w leżankę o szerokości 70 cm umiejscowioną za siedzeniem kierowcy. Powód stojąc w kabinie, wyprostowany, dotykał głową sufitu. Samochód nie miał klimatyzacji postojowej. Latem temperatura w kabinie sięgała do około 40o C. Samochód był wyposażony w lodówkę.

Kierowcy poruszali się siecią autostrad.

Pozwany wymagał od kierowców postojów na tzw. parkingach bezpiecznych, płatnych. Powodowie W. C. i A. W. podpisali wobec pracodawcy oświadczenia, iż będą zatrzymywali swoje pojazdy na postój jedynie w miejscach dozwolonych i przeznaczonych do postoju pojazdów TIR, np. parkingach na stacjach benzynowych, zajazdach, z wyłączeniem parkingów leśnych. Takie oświadczenie podpisywali wszyscy kierowcy. Pracodawca zwracał kierowcom wydatki poniesione na parkingi.

Pozwany sprzeciwiał się postojom odbywanym na tzw. dzikich parkingach. A. L. zwykle jednak tam odbywał nocny postój, gdyż parkingi umiejscowione przy autostradzie, gdy na nie zjeżdżał po 22.00, były już zajęte.

W Szwecji w K. znajdowała się baza pozwanego, w której dla kierowców był ogrodzony parking i budynek z zapleczem socjalnym. Mieściła się tam toaleta, trzy prysznice, stołówka, pralki, telewizor, fotele. Pokojów noclegów w bazie nie było. Z bazy korzystało około 30 kierowców, ale zdarzało się, że nawet około 80, gdy wszyscy zjechali na weekend.

Powodowie, jak i inni zatrudnieni u pozwanego kierowcy, uważali, że ryczałt za noclegi w podróżach odbywanych za granicą im się należy, dlatego też temat niewypłacanego ryczałtu poruszali na zebraniach pracowników z reprezentantem pracodawcy. Takie zebrania odbywały się zanim pozwany wprost wyłączył w regulaminie wynagradzania prawo do ryczałtu za nocleg. Kierowcy domagali się zapewnienia im noclegów w hotelu bądź ryczałtu w przypadku noclegu w kabinie. Kierowcy zostali poinformowani przez pracodawcę, że mają spać w kabinach samochodu, a w przypadku skorzystania z noclegu w hotelu będą musieli sami ponieść jego koszt.

Temat ryczałtów za noclegi zaczął być u pozwanego poruszany przez kierowców w latach 2009 – 2010, a zaczął narastać w połowie 2010 roku. Finalna rozmowa w tym przedmiocie miała miejsce w grudniu 2010 roku. W efekcie rozmów jakie kierowcy prowadzili z pozwanym pojawiło się od 1 stycznia 2011 roku nowe brzmienie regulaminu wynagradzania i porozumienia do zawartych z kierowcami umów o pracę.

Delegacje pozwany rozliczał na koniec każdego miesiąca na podstawie kart drogowych wypełnionych przez kierowców. Dane z nich były wpisywane do programu komputerowego. Program ma wpisane stawki delegacji obowiązujące u pozwanego. Początkowo program miał wprowadzone stawki zróżnicowane w zależności od kraju, dopiero później do programu została wprowadzona jednolita stawka 42 EURO. W pewnym także czasie program był tak ustawiony, że naliczał ryczałt za noclegi krajowe, co zostało zmienione.

Wszyscy kierowcy otrzymywali z tytułu podróży służbowej dietę w ujednoliconej wysokości 42 EURO za każdy dzień delegacji.

Wypłacana przez pozwanego dieta obejmowała jedynie koszty wyżywienia. Pojęcie diety w rozumieniu pozwanego nie obejmowało ryczałtu za nocleg.

Aktualnie obowiązujący u pozwanego regulamin wynagradzania przewiduje stawkę 47 EURO obejmującą dietę i ryczałt za nocleg. Kwota ta obejmuje równowartość diety krajowej oraz ryczałt za nocleg. Stawka w tej wysokości obowiązuje od stycznia 2015 roku. W regulaminie obowiązującym od 2012 roku obejmującą dietę i ryczałt za nocleg stawka wynosiła 42 EURO. Zmianę taką pozwany wprowadził na skutek powództw wytoczonych przez powodów.

Stosunek pracy z A. L. został rozwiązany z dniem 20 sierpnia 2011 roku za wypowiedzeniem dokonanym przez pracodawcę. W ostatnim okresie wynagrodzenie powoda składało się z następujących stałych składników: wynagrodzenie zasadnicze w kwocie 1.475 zł, ryczałt za pracę w godzinach nadliczbowych w kwocie 210 zł, ryczałt za pracę w godzinach nocnych 30 zł, ryczałt za czas dyżuru i zaliczany do dyżuru w kwocie 160 zł, to jest łącznie kwota miesięcznie 1.875 zł.

Stosunek pracy z A. W. został rozwiązany z dniem 20 sierpnia 2011 roku z upływem okresu na jaki została zawarta umowa. W ostatnim okresie wynagrodzenie powoda składało się z następujących stałych składników: wynagrodzenie zasadnicze w kwocie 1.475 zł, ryczałt za pracę w godzinach nadliczbowych w kwocie 210 zł, ryczałt za pracę w godzinach nocnych 30 zł, ryczałt za czas dyżuru i zaliczany do dyżuru w kwocie 160 zł, to jest łącznie kwota miesięcznie 1.875 zł.

Stosunek pracy z W. C. został rozwiązany z dniem 31 marca 2011 roku za porozumieniem stron. W § 2 zawartego porozumienia zawarty został zapis: „Strony oświadczają, iż nie mają co do siebie żadnych roszczeń z tytułu rozwiązanej umowy o pracę”.

Z wnioskiem o rozwiązanie umowy za porozumieniem stron wystąpił powód.

Zawarte w porozumieniu oświadczeniu o braku wzajemnych roszczeń pracodawca uważał jako rozliczenie się z pracownikiem z mienia powierzonego, to jest telefonu służbowego, zaliczek, butów roboczych. Oświadczenie to nie obejmowało kwestii wynagrodzenia. Wzór porozumienia, które podpisał powód, obowiązywało u pozwanego od 2 – 3 lat. Wskazany w nim zapis miał wydźwięk psychologiczny i gwarancję, iż strony umowy o pracę ze sobą rozliczone.

Porozumienie (k.821, k. 822) z dnia 2 stycznia 2011 roku zmieniające warunki umowy o pracę powód podpisał w momencie podpisywania oświadczenia o rozwiązaniu stosunku pracy. Powodowi zależało na szybkim rozwiązaniu stosunku pracy, dlatego podpisał porozumienie z datą 2 stycznia 2011 roku. Powód dokładnie nie wczytywał się w treść zawartego porozumienia o rozwiązaniu stosunku pracy podpisując je.

W ostatnim okresie wynagrodzenie W. C. składało się z następujących stałych składników: wynagrodzenie zasadnicze w kwocie 1.675 zł, ryczałt za pracę w godzinach nadliczbowych w kwocie 210 zł, ryczałt za pracę w godzinach nocnych 30 zł, ryczałt za czas dyżuru i zaliczany do dyżuru w kwocie 160 zł, to jest łącznie kwota miesięcznie 2.075 zł.

W objętym sporem okresie zatrudnienia A. L. odbył 26 podróży służbowych (delegacji), podczas których łącznie korzystał z noclegów w ramach dobowego odpoczynku 291 razy. Delegacje A. L. miały miejsce w następujących terminach i generowały następujące kwoty ryczałtów (z wyłączeniem przepraw promowych):

w roku 2009:

-delegacja nr 1: od 14 września 2009 r. do 30 września 2009 r. (9 noclegów), rozliczona 14 października 2009 roku, ryczałt 1.090,32 zł,

-delegacje nr 2 i 3: od 1 października 2009 r. do 6 października 2009 r. i od 14 października 2009 roku do 30 października 2009 r. (14 noclegów), rozliczone 13 listopada 2009 r., ryczałt 1.505,11 zł,

-delegacje nr 4 i 5: od 1 listopada 2009 r. do 15 listopada 2009 r. i od 26 listopada 2009 r. do 30 listopada 2009 r. (16 noclegów), rozliczone 14 grudnia 2009 r., ryczałt 1.574,11 zł,

-delegacja nr 6: od 1 grudnia 2009 r. do 18 grudnia 2009 r. (14 noclegów), rozliczona 4 stycznia 2010 r., ryczałt 1.623,10 zł,

w roku 2010:

-delegacja nr 1: od 1 stycznia 2010 r. do 24 stycznia 2010 r. (15 noclegów), rozliczona 8 lutego 2010 r., ryczałt 1.723, 48 zł,

-delegacja nr 2: od 10 lutego 2010 r. do 28 lutego 2010 r. (13 noclegów), rozliczona 15 marca 2010 r., ryczałt 1.449,62 zł,

-delegacje nr 4 i 5: od 1 marca 2010 r. do 10 marca 2010 r. i od 26 marca 2010 r. do 28 marca 2010 r. (10 noclegów), rozliczone 12 kwietnia 2010 r., ryczałt 1.111,32 zł,

-delegacja nr 6: od 1 kwietnia 2010 r. do 30 kwietnia 2010 r. (17 noclegów), rozliczona 14 maja 2010 r., ryczałt 1.741,38 zł,

delegacje nr 7 i 8: od 1 maja 2010 r. do 4 maja 2010 r. i od 17 maja 2010 r. do 31 maja 2010 r. (12 noclegów), rozliczone 14 czerwca 2010 r., ryczałt 1.350,34 zł,

-delegacja nr 9: od 1 czerwca 2010 r. do 22 czerwca 2010 r. (17 noclegów), rozliczona 6 lipca 2010 r., ryczałt 1.824,86 zł,

-delegacja nr 10: od 23 lipca 2010 r. do 31 lipca 2010 r. (6 noclegów), rozliczona 16 sierpnia 2010 r., ryczałt 563,12 zł,

-delegacja nr 11: od 1 sierpnia 2010 r. do 31 sierpnia 2010 r. (21 noclegów), rozliczona 14 sierpnia 2010 r., ryczałt 2.456,59 zł,

-delegacja nr 12: od 1 września 2010 r. do 9 września 2010 r. (4 noclegi), rozliczona 14 września 2010 r., ryczałt 410, 66 zł,

-delegacja nr 13: od 14 listopada 2010 r. do 30 listopada 2010 r. (15 noclegów), rozliczona 14 grudnia 2010 r., ryczałt 1.629,24 zł,

-delegacja nr 14: od 1 grudnia 2010 r. do 21 grudnia 2010 r. (16 noclegów), rozliczona 4 stycznia 2011 r., ryczałt 1735, 10 zł,

w roku 2011:

-delegacja nr 1: od 16 stycznia 2011 r. do 31 stycznia 2011 r. (10 noclegów), rozliczona 14 lutego 2011 r., ryczałt 1.148,21 zł,

-delegacja nr 2: od 1 lutego 2011 r. do 27 lutego 2011 r. (20 noclegów), rozliczona 14 marca 2011 r., ryczałt 2.161,29 zł,

-delegacja nr 3: od 17 marca 2011 r. do 30 marca 2011 r. (9 noclegów), rozliczona 14 kwietnia 2011 r., ryczałt 1024,99 zł,

-delegacja nr 4: od 1 kwietnia 2011 r. do 23 kwietnia 2011 r. (19 noclegów), rozliczona 9 maja 2011 r., ryczałt 2.134, 37 zł,

-delegacja nr 5: od 11 maja 2011 r. do 28 maja 2011 r. (12 noclegów), rozliczona 13 czerwca 2011 r., ryczałt 1.422,92 zł,

-delegacja nr 6: od 9 czerwca 2011 r. do 30 czerwca 2011 r. (18 noclegów), rozliczona 14 lipca 2011 r., ryczałt 2.039,96 zł,

-delegacja nr 7: od 1 lipca 2011 r. do 7 lipca 2011 r. (4 noclegi), rozliczona 21 lipca 2011 r., ryczałt 493,58 zł.

Ogółem wartość ryczałtów przysługująca A. L. za noclegi w realizacji dobowego odpoczynku, z wyłączeniem przepraw promowych, opiewa na łączną kwotę 32.213, 65 zł.

W objętym sporem okresie zatrudnienia A. W. odbył 25 podróży służbowych (delegacji), podczas których łącznie korzystał z noclegów w ramach dobowego odpoczynku 383 razy. Delegacje A. W. miały miejsce w następujących terminach i generowały następujące kwoty ryczałtów (z wyłączeniem przepraw promowych):

w roku 2009:

-delegacja nr 1: od 11 lutego 2009 r. do 28 lutego 2009 r. (13 noclegów), rozliczona 14 marca 2009 r., ryczałt 1.717,52 zł,

-delegacja nr 2: od 1 marca 2009 r. do 30 marca 2009 r. (8 noclegów), rozliczona 14 kwietnia 2009 r., ryczałt 823,61 zł,

-delegacja nr 3: od 1 kwietnia 2009 r. do 30 kwietnia 2009 r. (18 noclegów), rozliczona 14 maja 2009 r., ryczałt 2.016,40 zł,

-delegacja nr 4: od 1 maja 2009 r. do 23 maja 2009 r. (20 noclegów), rozliczona 8 czerwca 2009 r., ryczałt 2.439,85 zł,

-delegacja nr 5: od 10 czerwca 2009 r. do 19 czerwca 2009 r. (9 noclegów), rozliczona 3 lipca 2009 r., ryczałt 1.059, 21 zł,

-delegacja nr 6: od 1 lipca 2009 r. do 31 lipca 2009 r. (25 noclegów), rozliczona 14 sierpnia 2009 r., ryczałt 2.552,88 zł,

-delegacja nr 7: od 3 sierpnia 2009 r. do 17 sierpnia 2009 r. (13 noclegów), rozliczona 31 sierpnia 2009 r., ryczałt 980,76 zł,

-delegacja nr 8: od 8 września 2009 r. do 30 września 2009 r. (18 noclegów), rozliczona 14 października 2009 r., ryczałt 1.658,18 zł,

-delegacja nr 9: od 1 października 2009 r. do 24 października 2009 r. (19 noclegów), rozliczona 9 listopada 2009 r., ryczałt 2.172,64 zł,

-delegacja nr 10: od 13 listopada 2009 r. do 29 listopada 2009 r. (13 noclegów), rozliczona 14 grudnia 2009 r., ryczałt 1.380,42 zł,

-delegacja nr 11: od 2 grudnia 2009 r. do 21 grudnia 2009 r. (17 noclegów), rozliczona 4 stycznia 2010 r., ryczałt 2.031,55 zł,

rok 2010:

-delegacja nr 1: od 10 stycznia 2010 r. do 31 stycznia 2010 r. (15 noclegów), rozliczona 15 lutego 2010 r., ryczałt 1.899,44 zł,

-delegacja nr 2: od 1 lutego 2010 r. do 28 lutego 2010 r. (10 noclegów), rozliczona 15 marca 2010 r., ryczałt 1.063,87 zł,

-delegacja nr 3: od 1 marca 2010 r. do 30 marca 2010 r. (19 noclegów), rozliczona 14 kwietnia 2010 r., ryczałt 2.128, 72 zł,

-delegacja nr 4: od 2 kwietnia 2010 r. do 30 kwietnia 2010 r. (9 noclegów), rozliczona 14 maja 2010 r., ryczałt 1.055,56 zł,

-delegacja nr 5: od 1 maja 2010 r. do 30 maja 2010 r. (25 noclegów), rozliczona 14 czerwca 2010 r., ryczałt 2.853,04 zł,

-delegacja nr 6: od 2 czerwca 2010 r. do 30 czerwca 2010 r. (11 noclegów), rozliczona 14 lipca 2010 r., ryczałt 1.159,51 zł,

-delegacja nr 7: od 1 lipca 2010 r. do 31 lipca 2010 r. (26 noclegów), rozliczona 16 sierpnia 2010 r., ryczałt 2.914,00 zł,

-delegacja nr 8: od 1 sierpnia 2010 r. do 4 sierpnia 2010 r. (2 noclegi), rozliczona 18 sierpnia 2010 r., ryczałt 231,14 zł,

-delegacja nr 9: od 13 września 2010 r. do 28 września 2010 r. (12 noclegów), rozliczona 12 października 2010 r., ryczałt 1.456,10 zł,

-delegacja nr 10: od 1 października 2010 r. do 27 października 2010 r. (21 noclegów), rozliczona 10 listopada 2010 r., ryczałt 2.496,79 zł,

-delegacja nr 11: od 2 grudnia 2010 r. do 30 grudnia 2010 r. (22 noclegi), rozliczona 13 stycznia 2011 r., ryczałt 2.691, 24 zł,

rok 2011:

-delegacja nr 1: od 1 stycznia 2011 r. do 17 stycznia 2011 r. (13 noclegów), rozliczona 31 stycznia 2011 r., ryczałt 1.406,11 zł,

-delegacja nr 2: od 10 lutego 2011 r. do 22 lutego 2011 r. (15 noclegów), rozliczona 8 marca 2011 r., ryczałt 1.543,74 zł,

-delegacja nr 3: od 4 marca 2011 r. do 16 marca 2011 r. (10 noclegów), rozliczona 30 marca 2011 r., ryczałt 1.035,24 zł.

Ogółem wartość ryczałtów przysługująca A. W. za noclegi w realizacji dobowego odpoczynku, z wyłączeniem przepraw promowych, opiewa na łączną kwotę 42.767,52 zł.

W objętym sporem, okresie zatrudnienia W. C. odbył 24 podróże służbowe (delegacje), podczas których łącznie korzystał z noclegów w ramach dobowego odpoczynku 349 razy. Delegacje W. C. miały miejsce w następujących terminach i generowały następujące kwoty ryczałtów (z wyłączeniem przepraw promowych):

w roku 2009:

-delegacja nr 1: od 1 lutego 2009 r. do 28 lutego 2009 r. (10 noclegów), rozliczona 14 marca 2009 r., ryczałt 1.098,87 zł,

-delegacja nr 2: od 1 marca 2009 r. do 31 marca 2009 r. (26 noclegów), rozliczona 14 kwietnia 2009 r., ryczałt 3.206,35 zł,

-delegacja nr 3: od 1 kwietnia 2009 r. do 5 kwietnia 2009 r. (3 noclegi), rozliczona 20 kwietnia 2009 r., ryczałt 362,89 zł,

-delegacja nr 4: od 1 maja 2009 r. do 31 maja 2009 r. (22 noclegi), rozliczona 15 czerwca 2009 r., ryczałt 2.529,76 zł,

-delegacja nr 5: od 1 czerwca 2009 r. do 17 czerwca 2009 r. (10 noclegów), rozliczona 1 lipca 2009 r., ryczałt 1.077,80 zł,

-delegacja nr 6: od 30 czerwca 2009 r. do 31 lipca 2009 r. (22 noclegi), rozliczona 14 sierpnia 2009 r., ryczałt 2.405,58 zł,

-delegacja nr 7: od 3 sierpnia 2009 r. do 26 sierpnia 2009 r. (20 noclegów), rozliczona 9 września 2009 r., ryczałt 2.257,48 zł,

-delegacja nr 8: od 10 września 2009 r. do 30 września 2009 r. (15 noclegów), rozliczona 14 października 2009 r., ryczałt 1.736,17 zł,

-delegacja nr 9: od 30 września 2009 r. do 22 października 2009 r. (18 noclegów), rozliczona 5 listopada 2009 r., ryczałt 2.074,41 zł,

-delegacja nr 10: od 19 listopada 2009 r. do 30 listopada 2009 r. (10 noclegów), rozliczona 14 grudnia 2009 r., ryczałt 827,59 zł,

-delegacja nr 11: od 1 grudnia 2009 r. do 19 grudnia 2009 r. (10 noclegów), rozliczona 4 stycznia 2010 r., ryczałt 1.147,95 zł,

rok 2010:

-delegacja nr 1: od 1 stycznia 2010 r. do 31 stycznia 2010 r. (21 noclegów), rozliczona 15 lutego 2010 r., ryczałt 2.278,07 zł,

-delegacja nr 2: od 31 stycznia 2010 r. do 23 lutego 2010 r. (16 noclegów), rozliczona 9 marca 2010 r., ryczałt 1.457,33 zł,

-delegacja nr 3: od 10 marca 2010 r. do 31 marca 2010 r. (17 noclegów), rozliczona 14 kwietnia 2010 r., ryczałt 1.789,97 zł,

-delegacja nr 4: od 31 marca 2010 r. do 23 kwietnia 2010 r. (12 noclegów), rozliczona 7 maja 2010 r., ryczałt 1.205,04 zł,

-delegacja nr 5: od 22 czerwca 2010 r. do 30 czerwca 2010 r. (5 noclegów), rozliczona 14 lipca 2010 r., ryczałt 557,79 zł,

-delegacja nr 6: od 30 czerwca 2010 r. do 30 lipca 2010 r. (22 noclegi), rozliczona 13 sierpnia 2010 r., ryczałt 2.359,89 zł,

-delegacja nr 7: od 30 lipca 2010 do 31 sierpnia 2010 r. (19 noclegów), rozliczona 14 września 2010 r., ryczałt 2.271,55 zł,

-delegacja nr 8: od 31 sierpnia 2010 r. do 16 września 2010 r. (8 noclegów), rozliczona 30 września 2010 r., ryczałt 750,66 zł,

-delegacja nr 9: od 12 października 2010 r. do 31 października 2010 r. (15 noclegów), rozliczona 15 listopada 2010 r., ryczałt 1.668,76 zł,

-delegacja nr 10: od 31 października 2010 r. do 30 listopada 2010 r. (19 noclegów), rozliczona 14 grudnia 2010 r., ryczałt 2.000,70 zł,

-delegacja nr 11: od 30 listopada 2010 r. do 24 grudnia 2010 r. (14 noclegów), rozliczona 7 stycznia 2011 r., ryczałt 1.661,02 zł,

rok 2011:

-delegacja nr 1: od 18 stycznia 2011 r. do 31 stycznia 2011 r. (9 noclegów), rozliczona 14 lutego 2011 r., ryczałt 845,30 zł,

-delegacja nr 2: od 1 lutego 2011 r. do 10 lutego 2011 r. (6 noclegów), rozliczona 24 lutego 2011 r., ryczałt 656,21 zł.

Ogółem wartość ryczałtów przysługująca W. C. za noclegi w realizacji dobowego odpoczynku, z wyłączeniem przepraw promowych, opiewa na łączną kwotę 38.227,02 zł.

Podczas podróży służbowych A. L. wykonywał tzw. regularny odpoczynek tygodniowy, to jest trwający powyżej 45 godzin, łącznie przez 33 noce, co generowało ryczałty za noclegi na łączną kwotę 3.450,98 zł, w tym:

- w październiku 2009 r. 2 noclegi, ryczałt 218, 51 zł,

- w listopadzie 2009 r. 2 noclegi, ryczałt 165, 72 zł,

- w grudniu 2009 r. 3 noclegi, ryczałt 317,36 zł,

- w maju 2010 r. 3 noclegi, ryczałt 328,80 zł,

- w czerwcu 2010 r. 3 noclegi, ryczałt 310, 94 zł,

- w lipcu 2010 r. 3 noclegi, ryczałt 309, 62 zł,

- w sierpniu 2010 r. 5 noclegów, ryczałt 565,37 zł,

- we wrześniu 2010 r. 4 noclegi, ryczałt 410,66 zł,

- w listopadzie 2010 r. 3 noclegi, ryczałt 366, 61 zł,

- w grudniu 2010 r. 5 noclegów, ryczałt 457,39 zł.

Podczas podróży służbowych A. W. wykonywał tzw. regularny odpoczynek tygodniowy, to jest trwający powyżej 45 godzin, łącznie przez 55 noce, co generowało ryczałty za noclegi na łączną kwotę 6.178,61 zł, w tym:

- w marcu 2009 r. – 5 noclegów, ryczałt 555,80 zł,

- w kwietniu 2009 r. – 2 noclegi, ryczałt 235,44 zł,

- w maju 2009 r. – 3 noclegi, ryczałt 351,13 zł,

- w czerwcu 2009 r. – 2 noclegi, ryczałt 240,08 zł,

- w lipcu 2009 r. – 2 noclegi, ryczałt 246, 48 zł,

- w sierpniu 2009 r. – 4 noclegi, ryczałt 286, 75 zł,

- we wrześniu 2009 r. – 2 noclegi, ryczałt 211,13 zł,

- w październiku 2009 r. – 3 noclegi, ryczałt 327,77 zł,

- w listopadzie 2009 r. – 3 noclegi, ryczałt 310, 73 zł,

- w grudniu 2009 r. – 2 noclegi, ryczałt 211, 57 zł,

- w styczniu 2010 r. – 3 noclegi, ryczałt 487,39 zł,

- w maju 2010 r. – 5 noclegów, ryczałt 611,55 zł,

- w lipcu 2010 r. – 8 noclegów, ryczałt 841,60 zł,

- we wrześniu 2010 r. – 3 noclegi, ryczałt 392,04 zł,

- w październiku 2010 r. – 5 noclegów, ryczałt 565,21 zł,

- w styczniu 2011 r. – 3 noclegi, ryczałt 303,94 zł.

Podczas podróży służbowych W. C. wykonywał tzw. regularny odpoczynek tygodniowy, to jest trwający powyżej 45 godzin, łącznie przez 55 noce, co generowało ryczałty za noclegi na łączną kwotę 6.134,88 zł, w tym:

- w lutym 2009 r. – 2 noclegi, ryczałt 250,04 zł,

- w marcu 2009 r. – 3 noclegi, ryczałt 378,72 zł,

- w maju 2009 r. – 2 noclegi, ryczałt 250,26 zł,

- w lipcu 2009 r. – 5 noclegów, ryczałt 538,28 zł,

- w sierpniu 2009 r. – 5 noclegów, ryczałt 211,14 zł,

- we wrześniu 2009 r. – 2 noclegi, ryczałt 217,46 zł,

- w październiku 2009 r. – 2 noclegi, ryczałt 327,77 zł,

- w listopadzie 2009 r. – 5 noclegów, ryczałt 465,06 zł,

- w grudniu 2009 r. – 5 noclegów, ryczałt 360,00 zł,

- w lutym 2010 r. – 4 noclegi, ryczałt 484,01 zł,

- w kwietniu 2010 r. – 4 noclegi, ryczałt 444,37 zł,

- w czerwcu 2010 r. –3 noclegi, ryczałt 320,26 zł,

- w lipcu 2010 r. – 6 noclegów, ryczałt 687,37 zł,

- w sierpniu 2010 r. – 2 noclegi, ryczałt 206,20 zł,

- we wrześniu 2010 r. – 2 noclegi, ryczałt 205,33 zł,

- w październiku 2010 r. – 2 noclegów, ryczałt 205,71 zł,

- w listopadzie 2010 r. – 2 noclegi, ryczałt 209,78 zł,

- w grudniu 2010 r. – 3 noclegi, ryczałt 373,12 zł.

U pozwanego we wrześniu i październiku 2011 roku Państwowa Inspekcja Pracy przeprowadziła kontrolę. Podczas kontroli pracodawca m.in. wyjaśnił, że wypłaca diety krajowe i ryczałt za noclegi na terenie kraju, natomiast wyjazdy zagraniczne są rozliczane po przeliczeniu diet z Euro na złotówki, przy czym ryczałty za noclegi odbywane za granicą nie są wypłacane, gdyż kierowcy śpią w kabinie samochodu. Wskazywał, że wszystkie należności są wypłacane w jednej kwocie – diecie, bez rozbicia na poszczególne składniki. Wyjaśnił, że nie był także wypłacany ryczałt za noclegi z tytułu regularnych tygodniowych odpoczynków (45 godzinnych). Ze sporządzonego protokołu kontroli wynika m.in., że pozwany dokonał wypłaty diet w kwotach wyższych niż należne.

Po odliczeniu od nadpłaty powstałej z tytułu wypłaconych diet wskazanych wyżej kwot wyliczonych jako ryczałty za noclegi odbywane w ramach 45-godzinnych odpoczynków (odpowiednio kwoty 3.450,98 zł w przypadku A. L., 6.178,61 zł - A. W. i 6.134,88 zł - W. C.) z tytułu wypłaconych diet pozostała nadpłata odpowiednio w kwotach:

- w przypadku A. L. – 2.897,43 zł,

- w przypadku A. W.– 1.689,01 zł,

- w przypadku W. C. – 1.307,47 zł.

Powyższych ustaleń Sąd Rejonowy dokonał na podstawie zeznań powodów, zgłoszonych świadków M. Z. (1) i T. J. oraz opinii dopuszczonego w sprawie biegłego rewidenta, który opinię swą wydał w oparciu o dokumenty zawarte w aktach sprawy, w szczególności poświadczające odbyte delegacje, karty drogowe i dane z programu T.. Wątpliwości i uwagi jakie obydwie strony zgłaszały w toku postępowania do opinii zostały w uznaniu Sądu wyczerpująco wyjaśnione w złożonych przez biegłego dwóch uzupełniających opiniach pisemnych oraz w dwóch opiniach ustnych przedstawionych na rozprawach. W konsekwencji Sąd uznał, że opinia biegłego, z uwzględnieniem przedstawionych korekt, w całości zasługuje na przydanie jej waloru wiarygodności. Została ona bowiem sporządzona przez biegłego posiadającego duże doświadczenie zawodowe oraz uznane kompetencje w zakresie swojej specjalności, co daje rękojmię tego, iż powierzone biegłemu obowiązki zostały wykonane z należytą rzetelnością i sumiennością.

Sąd pominął materiał dowodowy zmierzający do ustalenia standardu kabin, w których powodowie odbywali noclegi. Kwestia ta nie ma bowiem znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy. Mając na względzie aktualne orzecznictwo Sądu Najwyższego stwierdzić należy, że standard kabiny nie ma wpływu na nabycie prawa do ryczałtu za nocleg.

Po ponownym rozpoznaniu sprawy, Sąd Rejonowy uznał, iż powództwa zasługiwały na uwzględnienie.

Sąd podniósł, iż w rozpoznawanej sprawie powodowie A. L., A. W. i W. C., zatrudnieni u pozwanego jako kierowcy samochodów ciężarowych w transporcie międzynarodowym, w objętych sporem okresach zatrudnienia na przestrzeni lat 2009 - 2011 odbywali podróże zagraniczne, za które otrzymywali dietę w ujednoliconej wysokości 42 Euro za każdy dzień delegacji. Powyższe wynikało z obowiązującego u pozwanego regulaminu wynagradzania, jak i zapisów zawartych przez strony umów o pracę. Bezspornym jest, że z tytułu podroży zagranicznych powodowie, poza wspomnianą dietą, nie otrzymywali ryczałtów za nocleg tak w realizacji odpoczynku dobowego jak i odpoczynku tygodniowego, zaś noclegi spędzali w kabinie samochodu ciężarowego wyposażonej odpowiednio w miejsce do spania. Pozwany pracodawca od początku procesu konsekwentnie wyrażał i nadal wyraża pogląd, że prawo do ryczałtu za noclegi zatrudnionym w charakterze kierowców powodom nie przysługuje z uwagi na zapewniony bezpłatny nocleg w przystosowanej do tego celu kabinie samochodu.

Odnosząc się do powyższej spornej kwestii Sąd Rejonowy, będąc zresztą związany wykładnią przepisów dokonaną w rozpoznawanym stanie faktycznym przez Sąd Najwyższy w uchwale podjętej w dniu 7 października 2014 roku w sprawie o sygn. akt I PZP 3/14, stoi na stanowisku, iż zapewnienie pracownikowi – kierowcy samochodu ciężarowego odpoczynku nocnego w kabinie samochodu ciężarowego podczas wykonywania przewozów w transporcie międzynarodowym nie stanowi zapewnienia przez pracodawcę bezpłatnego noclegu w rozumieniu § 9 ust. 4 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 19 grudnia 2002 r. w sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej poza granicami kraju (Dz. U. Nr 236, poz. 1991 ze zm.)”.

Sąd Najwyższy podejmując uchwałę o treści jak wyżej w pełni podzielił argumentację prawną zawartą w uzasadnieniu uchwały składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z 12 czerwca 2014 r., sygn. II PZP 1/14. Przyjęto w niej, że zapewnienie pracownikowi - kierowcy samochodu ciężarowego odpowiedniego miejsca do spania w kabinie tego pojazdu podczas wykonywania przewozów w transporcie międzynarodowym nie stanowi zapewnienia przez pracodawcę bezpłatnego noclegu w rozumieniu § 9 ust. 4 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 19 grudnia 2002 r. w sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej poza granicami kraju, co powoduje, że pracownikowi przysługuje zwrot kosztów noclegu na warunkach i w wysokości określonych w § 9 ust. 1 -3 tego rozporządzenia albo na korzystniejszych warunkach i wysokości, określonych w umowie o pracę, układzie zbiorowym pracy lub innych przepisach prawa pracy. Konsekwencją tego jest uznanie, że zapewnienie przez pracodawcę pracownikowi odpowiedniego miejsca do spania w kabinie samochodu ciężarowego, czyli wyposażenie samochodu w odpowiednie urządzenia (leżankę, klimatyzację, ogrzewanie itp.) pozwala na wykorzystanie przez kierowcę w samochodzie dobowego (dziennego) odpoczynku, przy spełnieniu warunków określonych w art. 8 ust. 8 rozporządzenia (WE) nr 561/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 15 marca 2006 r. w sprawie harmonizacji niektórych przepisów socjalnych odnoszących się do transportu drogowego; natomiast nie oznacza zapewnienia mu przez pracodawcę bezpłatnego noclegu w rozumieniu § 9 ust. 4 rozporządzenia z 2002 r. Taki stan rzeczy uprawnia pracownika do otrzymania od pracodawcy zwrotu kosztów noclegu co najmniej na warunkach i w wysokości określonych w § 9 ust. 1 lub 2 tego rozporządzenia.

Sąd zauważył, że przedstawione Sądowi Najwyższemu do rozstrzygnięcia zagadnienie prawne dotyczyło tylko i wyłącznie wykładni § 9 ust. 4 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 19 grudnia 2002 r. w sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej poza granicami kraju, a ściślej wykładni użytego w tym przepisie zwrotu „bezpłatny nocleg”, nie dotyczyło natomiast konsekwencji prawnych ustalenia przez strony stosunku pracy warunków wypłacania należności z tytułu podróży służbowej pracownikowi zatrudnionemu u pracodawcy prywatnego (innego niż państwowa lub samorządowa jednostka sfery budżetowej) w układzie zbiorowym pracy lub w regulaminie wynagradzania albo w umowie o pracę, w sytuacji gdy strony stosunku pracy ustaliły, że pracownik nie będzie uprawniony do ryczałtu za nocleg, jeżeli odbywa go w przystosowanej do tego kabinie pojazdu. Poza zakresem rozważań Sądu Najwyższego znalazła się wobec tego kwestia, podnoszona i eksponowana w postępowaniu przez stronę pozwaną, że w stanie faktycznym rozpoznawanej sprawy pracodawca w regulaminie wynagradzania począwszy od 1 stycznia 2011 roku wyraźnie wyłączył prawo zatrudnionych kierowców do ryczałtu za noclegi w związku z zapewnieniem im bezpłatnego noclegu w kabinach samochodów ciężarowych.

Przechodząc do meritum sprawy Sąd przypomniał, że kwestie przysługujących pracownikowi należności na pokrycie kosztów związanych z podróżą służbową określa art. 77 5 § 1 k.p., zgodnie z którym należności tego rodzaju przysługują pracownikowi wykonującemu na polecenie pracodawcy zadanie służbowe poza miejscowością, w której znajduje się siedziba pracodawcy, lub poza stałym miejscem pracy.

W § 2 art. 77 5 przewidziano, że minister właściwy do spraw pracy określi, w drodze rozporządzenia, wysokość oraz warunki ustalania należności przysługujących pracownikowi, zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej, z tytułu podróży służbowej na obszarze kraju oraz poza granicami kraju. Rozporządzenie powinno w szczególności określać wysokość diet, z uwzględnieniem czasu trwania podróży, a w przypadku podróży poza granicami kraju - walutę, w jakiej będzie ustalana dieta i limit na nocleg w poszczególnych państwach, a także warunki zwrotu kosztów przejazdów, noclegów i innych wydatków.

W myśl § 3 warunki wypłacania należności z tytułu podróży służbowej pracownikowi zatrudnionemu u innego pracodawcy niż wymieniony w § 2 określa się w układzie zbiorowym pracy lub w regulaminie wynagradzania albo w umowie o pracę, jeżeli pracodawca nie jest objęty układem zbiorowym pracy lub nie jest obowiązany do ustalenia regulaminu wynagradzania.

Zgodnie z § 4 postanowienia układu zbiorowego pracy, regulaminu wynagradzania lub umowy o pracę nie mogą ustalać diety za dobę podróży służbowej na obszarze kraju oraz poza granicami kraju w wysokości niższej niż dieta z tytułu podróży służbowej na obszarze kraju określona dla pracownika, o którym mowa w § 2.

Zgodnie zaś z § 5 w przypadku gdy układ zbiorowy pracy, regulamin wynagradzania lub umowa o pracę nie zawiera postanowień, o których mowa w § 3, pracownikowi przysługują należności na pokrycie kosztów podróży służbowej odpowiednio według przepisów, o których mowa w § 2.

Na podstawie upoważnienia zawartego w art. 77 5§ 2 k.p. wydane zostało rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 19 grudnia 2002 r. w sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej poza granicami kraju (Dz.U. Nr 236, poz. 1991, z późn. zm.), które obowiązywało w okresie 1 stycznia 2003 roku do 28 lutego 2013 roku. W § 2 rozporządzenia dokonano rozróżnienia należności z tytułu podróży na diety oraz przysługujący pracownikowi zwrot kosztów, do tych ostatnich należą koszty przejazdów i dojazdów, noclegów i innych wydatków, określonych przez pracodawcę odpowiednio do uzasadnionych potrzeb.

Zgodnie z § 4 dieta jest przeznaczona na pokrycie kosztów wyżywienia i inne drobne wydatki i przysługuje w wysokości obowiązującej dla docelowego państwa podróży. Wysokość diety za dobę podróży w poszczególnych państwach została określona w załączniku do rozporządzenia.

Zgodnie zaś z § 9 za nocleg przysługuje pracownikowi zwrot kosztów w wysokości stwierdzonej rachunkiem hotelowym, w granicach ustalonego na ten cel limitu określonego w załączniku do rozporządzenia (ust. 1). W razie nieprzedłożenia rachunku za nocleg, pracownikowi przysługuje ryczałt w wysokości 25% limitu, o którym mowa w ust. 1. Ryczałt ten nie przysługuje za czas przejazdu (ust. 2) W uzasadnionych przypadkach pracodawca może wyrazić zgodę na zwrot kosztów za nocleg w hotelu, stwierdzonych rachunkiem, w wysokości przekraczającej limit, o którym mowa w ust. 1. (ust. 3) Przepisów ust. 1 i 2 nie stosuje się, jeżeli pracodawca lub strona zagraniczna zapewnia pracownikowi bezpłatny nocleg (ust. 4).

W ocenie sądu Rejonowego biorąc pod uwagę okres, którego spór dotyczy, oceny stanu prawnego jaki obowiązywał w okresie do 3 kwietnia 2010 roku i po tej dacie nie można dokonać z pominięciem pewnej sekwencji zdarzeń. Punktem zwrotnym była uchwała składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 19 listopada 2008 r., II PZP 11/08 (OSNP 2009 nr 13-14, poz. 166), w której przyjęto, że kierowca transportu międzynarodowego odbywający podróże w ramach wykonywania umówionej pracy i na określonym w umowie obszarze jako miejsce świadczenia pracy nie jest w podróży służbowej w rozumieniu art. 77 5 § 1 k.p. Wykładnia ta oznaczała, że do takich podróży w ogóle nie miał zastosowania ani art. 77 5k.p.ani przepisy wykonawcze wydane na podstawie art. 77 5 § 2 k.p. Wcześniej, przed wydaniem wskazanej uchwały, powszechnie przyjmowano, że kierowca transportu międzynarodowego wykonując powierzone mu obowiązki odbywa podróż służbową. Reakcją ustawodawcy na przedstawioną konwersję poglądów była nowelizacja ustawy o czasie pracy kierowców z dnia 16 kwietnia 2004 roku, która weszła w życie w dniu 3 kwietnia 2010 roku. Nowelizacja wprowadziła nową, szczególną definicję podróży służbowej kierowcy (art. 2 pkt 7 ustawy o czasie pracy kierowców), a w art. 21a znowelizowanej ustawy przyjęto, że kierowcy w podróży służbowej przysługują należności na pokrycie kosztów związanych z wykonywaniem tego zadania służbowego, ustalane na zasadach określonych w art. 77 5 § 3-5 k.p. W wyniku nowelizacji ustawy o czasie pracy kierowców powstała sytuacja prawna, w której podróże kierowców transportu międzynarodowego odbywane w okresie do 3 kwietnia 2010 roku nie stanowiły podróży służbowych w rozumieniu art. 77 5 § 1 k.p. (nie mają więc do nich zastosowania wprost przepisy powszechnie obowiązujące dotyczące zwrotu kosztów podróży służbowych), a po tej dacie stały się podróżami służbowymi (art. 2 pkt 7 ustawy o czasie pracy kierowców) i kierowcom przysługują w związku z tym należności na pokrycie kosztów związanych z wykonywaniem tego zadania służbowego, ustalane na zasadach określonych w art. 77 § 3-5 k.p. (art. 21a ustawy o czasie pracy kierowców). Jednakże w okresie do 3 kwietnia 2010 roku moc prawną zachowały korzystniejsze dla pracowników (przyznające diety i zwrot kosztów noclegu) postanowienia układów zbiorowych pracy, regulaminów wynagradzania oraz umów o pracę (art. 9 § 2 i art. 18 § 2 KP). W orzecznictwie, które w tej mierze należy uznać za ugruntowane, przyjmuje się, że w przypadku nieustalenia w układzie zbiorowym (regulaminie wynagradzania) lub umowie o pracę świadczeń z tytułu podróży odbywanych przez kierowcę, jej koszty mogą podlegać wyrównaniu w wysokości odpowiadającej należnościom z tytułu podróży służbowej przewidzianym w przepisach powszechnie obowiązujących dla pracowników wykonujących rzeczywiście podróże służbowe. Takie stanowisko wyraził Sąd Najwyższy w wydanej przedmiotowej sprawie uchwale z dnia 7 października 2010 roku, powołując się na przywołane w uzasadnieniu wyroki Sądu Najwyższego, a także w wyroku z dnia 4 września 2014 roku wydanym w sprawie o sygn. I PK 7/14 (opubl. Legalis Numer 1073317). W tym ostatnim orzeczeniu Sąd Najwyższy za aktualny uznał pogląd wyrażony w wyroku z dnia 1 kwietnia 2011 r. sygn. II PK 234/10 (OSNP 2012 nr 9-10, poz. 119), zgodnie z którym zwiększone koszty utrzymania kierowcy w czasie wykonywania zadań poza miejscem zamieszkania powinny być rekompensowane, choćby przez analogiczne stosowanie rozporządzeń o podróżach służbowych. Stanowisko to zostało wyrażone w stanie faktycznym, w którym prawo do ryczałtu za nocleg nie zostało przez pracodawcę uregulowane w regulaminie wynagradzania albo w układzie zbiorowym pracy (nie wynikało też z wiążącej strony umowy o pracę).W konsekwencji należy przyjąć, że także z tytułu podróży odbywanych przez kierowców transportu międzynarodowego w okresie do 3 kwietnia 2010 roku przysługują im należności co najmniej takie, jak wynikające z powszechnie obowiązujących aktów wykonawczych wydanych na podstawie art. 77 5k.p.

Przywołane zapatrywanie jest akceptowalne również w sytuacji, gdy w regulaminie wynagrodzenia obowiązującym u pracodawcy wyraźnie zastrzeżono, że pracownikom nie przysługuje ryczałt za noclegi. Zgoda na analogiczne stosowanie § 9 ust. 1 - 4 rozporządzenia z dnia 19 grudnia 2002 r. jest bowiem równoznaczna z poddaniem kwestii dotyczącej zapłaty za noclegi zasadzie wyrażonej w art. 9 § 2 k.p. (tak Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 4 września 2014 roku sygn. I PK 7/14, opubl. Legalis Numer 1073317).

Przenosząc powyższe na grunt rozpoznawanej sprawy Sąd przypomniał, że tak obowiązujący w objętych sporem latach 2009 – 2011 u pozwanego pracodawcy regulamin wynagradzania jak i zawarte z powodami umowy o pracę w kwestii świadczeń przysługujących pracownikowi odbywającemu podróż służbową odsyłały do przepisów regulujących podróż służbową pracowników sfery budżetowej odpowiednio na obszarze kraju i za granicą, z tym jednak zastrzeżeniem, że w przypadku podróży zagranicznej wysokość diety, niezależnie od kraju, ustalono na kwotę 42 EURO. W rezultacie te właśnie regulacje, to jest wynikające z przepisów wskazanego rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 19 grudnia 2002 r. w sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej poza granicami kraju oraz rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 19 grudnia 2002 r. w sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej na obszarze kraju, winny mieć zastosowanie dla ustalenia należnych powodom z tytułu podróży służbowej świadczeń zarówno w okresie pracy przypadającym przed jak i po 3 kwietnia 2010 roku. Oznacza to, że minimalny standard wszystkich świadczeń przysługujących powodom z tytułu podróży służbowych (to jest diet, zwrotu kosztów przejazdu, noclegów i innych wydatków) wyznaczają przepisy wykonawcze wydane na podstawie art.77 5 § 2k.p., które oczywiście w regulaminie wynagradzania albo w umowie o pracę mogą być uregulowane korzystniej dla pracownika. W razie braku takich regulacji lub uregulowania mniej korzystnego dla pracownika zastosowanie mają przepisy wykonawcze. To oznacza, że w razie nieprzedstawienia rachunku za hotel (motel) kierowcy przysługuje co najmniej ryczałt w wysokości 25% limitu ustalonego w przepisach wydanych na podstawie art.77 5 §2 kp. Zauważyć także należy, że odesłanie zawarte w art.21a ustawy z 2004 roku o czasie pracy kierowców do art.77 5 §3-5 k.p. oznacza pośrednio także odesłanie do art.77 5 §2 k.p., a w konsekwencji uznanie, że kierowcy- pracownikowi przysługuje zwrot kosztów noclegu według zasad ustalonych w przepisach wykonawczych wydanych na podstawie art. 77 5§2k.p. chyba, że korzystniejsze dla niego zasady zostały ustalone według art.77 5 §3 k.p. w układzie zbiorowym pracy lub regulaminie wynagradzania albo w umowie o pracę.

W konsekwencji powyższego, także przy uwzględnieniu przesądzonego w procesie przez Sąd Najwyższy faktu, iż zapewnienie kierowcy samochodu ciężarowego odpoczynku nocnego w kabinie samochodu podczas wykonywania przewozów w transporcie międzynarodowym nie stanowi zapewnienia przez pracodawcę bezpłatnego noclegu w rozumieniu § 9 ust. 4 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 19 grudnia 2002 r., przewidziane w obowiązującym u pracodawcy regulaminie wynagrodzenia wyraźne zastrzeżenie od 1 stycznia 2011 roku, zgodnie z którym zatrudnionym kierowcom ryczałt za noclegi nie przysługuje w związku z zapewnieniem bezpłatnego noclegu w kabinach samochodów ciężarowych, uznać należy za bezskuteczne. W myśl bowiem art. 9 § 2 k.p. postanowienia układów zbiorowych pracy i porozumień zbiorowych oraz regulaminów i statutów nie mogą być mniej korzystne dla pracowników niż przepisy Kodeksu pracy oraz innych ustaw i aktów wykonawczych, z czego wynika wprost, że przyjęty u pracodawcy regulamin wynagradzania nie może „wyłączyć” prawa pracownika do określonego składnika wynagrodzenia, jeżeli taka należność w konkretnej sytuacji jest przewidziana przepisami Kodeksu pracy (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 10 czerwca 2008 roku sygn. I PK 33/08, opubl. Legalis Numer 170443). Uregulowanie dla pracownika mniej korzystne, co zostało wyżej powiedziane, powoduje, że zastosowanie mają przepisy wykonawcze. Skoro przepis wewnętrzny przewidywał pobawienie prawa do ryczałtu za nocleg w związku z przyjęciem, że pracodawca zapewnia bezpłatny nocleg w kabinie, nie można uznać, że jest to uregulowanie bardziej korzystne, skoro aktualna wykładnia zakłada, że kabina samochodu nie może być kwalifikowana jako bezpłatny nocleg. Sąd wskazał, że przepisy powszechnie obowiązującego ustawodawstwa pracy mają w zasadzie semiimperatywny charakter, a więc wyznaczone w nich standardy świadczeń mogą być w normatywnych aktach konsensualnych przekraczane lecz jedynie w kierunku korzystnym dla pracownika. Dotyczy to również relacji pomiędzy poszczególnymi porozumieniami zbiorowymi oraz postanowieniami statutów i regulaminów (art. 9 § 3 k.p.). Akt hierarchicznie niższy, lecz korzystniejszy dla pracownika, ma zatem w prawie pracy pierwszeństwo zastosowania. Tak samo jest też ukształtowana relacja pomiędzy postanowieniami przepisów prawa pracy w rozumieniu art. 9 § 1 k.p. oraz umową o pracę lub pozostałymi podstawami nawiązania stosunku pracy (art. 18 k.p.).

Sąd wskazał, że w rozpoznawanej sprawie zasadnicze znaczenie w zakresie regulacji zwrotu kosztów podróży miały zawarte z powodami umowy o pracę i obowiązujący u pozwanego regulamin wynagradzania. Zgodnie z tymi aktami z tytułu podróży odbywanej poza granicami kraju powodowie mieli otrzymywać świadczenia przewidziane dla pracowników sfery budżetowej (a te zostały unormowane w rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 19 grudnia 2002 r.) z tym zastrzeżeniem, że kwota należnej diety, niezależnie od kraju, została ustalona na kwotę 42 Euro. Z poczynionych w sprawie ustaleń nie wynika aby dieta - w rozumieniu stron umowy o pracę - obejmowała wszystkie możliwe koszty, w szczególności obok kosztów wyżywienia także koszty ewentualnych noclegów. Przeciwnie zgromadzony w niniejszej sprawie materiał dowodowy wykazał, że pod pojęciem diety tak pracodawca jak i pracownicy rozumieli wyłącznie koszty wyżywienia. Zasadnicze znaczenie odegrały w tej kwestii zeznania świadka M. Z. (1) – zatrudnionej u pozwanego na stanowisku księgowej. Świadek ta jednoznacznie wskazała, że pojęcie diety obejmowało jedynie koszty wyżywienia, natomiast nie obejmowało ryczałtu a nocleg, gdyż pozwany w ogóle nie brał pod uwagę ani w okresie do 31 grudnia 2010 roku ani po tej dacie uprawnień kierowców do zwrotu kosztów noclegów bądź ryczałtu za nocleg z uwagi na zapewnienie kabiny samochodu wyposażonej w miejsce do spania. To, że taki ryczałt za nocleg odbywany w czasie podróży krajowej był wypłacany wynikało jedynie z błędu pracodawcy, którego rzeczywistym zamiarem nie było wypłacanie takiej należności. Trzeba także zauważyć, że z zeznań świadka wynika, że obowiązujące od 1 stycznia 2011 roku nowe brzmienie regulaminu wynagradzania, którym wyraźnie wyłączono prawo do ryczałtu za noclegi w związku z zapewnieniem miejsca do spania w pojeździe, w istocie pojawiło się dopiero w rezultacie żądań pracowników o wypłatę tego świadczenia. W tym miejscu w kwestii spornych noclegów odbywanych w bazie pozwanego mieszczącej się w K. Szwecji, wskazać należy, że w postępowaniu ustalono także ponad wszelką wątpliwość, że baza ta zapewniała kierowcom jedynie dostęp do sanitariatów, natomiast nie zapewniała miejsc noclegowych. Okoliczność tą, podnoszoną przez powodów, potwierdziła świadek M. Z. (1).

W konsekwencji powyższych rozważeń i ustaleń Sąd uznał, że roszczenie powodów, w świetle art. 18 § 2 kp. i art. 9 § 2 k.p., należało rozpatrywać na gruncie rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 19 grudnia 2002 r. dotyczącego odbywania podróży służbowej poza granicami kraju.

W rozpatrywanej sprawie bezspornym było, że powodowie (jak i inni zatrudnieniu u pozwanego kierowcy) nie otrzymywali w okresie spornym ryczałtu za noclegi odbywane w czasie podróży zagranicznych, zaś noclegi spędzali w kabinie samochodu ciężarowego. Samo ustalenie, że pracodawca nie zapewniał bezpłatnego noclegu przesądza o skuteczności roszczenia o ryczałt za noclegi. W przypadku ryczałtu bez znaczenia jest to, czy i w jakiej wysokości pracownik poniósł koszty noclegu. Ryczałt przysługuje bowiem nawet wtedy, gdy kosztów tych faktycznie pracownik nie poniósł. Ryczałt nie przysługuje tylko wtedy, gdy pracodawca zapewnił pracownikowi bezpłatny nocleg – w warunkach hotelu (motelu), a nie w dostosowanej do spania kabinie pojazdu. W razie zatem nie przedstawienia rachunku za hotel (motel) kierowcy przysługuje więc co najmniej ryczałt w wysokości 25 % limitu ustalonego w przepisach wydanych na podstawie art. 77 5 § 2 k.p., z czym w sprzeczności nie pozostaje możliwość „zaoszczędzenia” przez pracownika wydatków i zwiększenia w ten sposób dochodu uzyskiwanego z tytułu zatrudnienia. Zatem nawet, gdy kierowca nie pokrywa faktycznie kosztów noclegu, ponieważ korzysta w tym celu z kabiny pojazdu i w związku z tym nie przedstawia rachunku za hotel, należy mu się ryczałt (tak Sąd Najwyższy w uzasadnieniu do uchwały z dnia 7 października 2014 roku).

Konsekwentnie, skoro zostało przyjęte, że regulamin wynagradzania nie przewidywał w ramach wypłaty diety wypłaty ryczałtu za nocleg należało zasądzić na rzecz powodów ryczałt wynikający z treści rozporządzenia, przewidującego wypłatę świadczeń w związku z podróżą poza granicami kraju, w kwotach wyliczonych przez biegłego rewidenta w opinii pisemnej z dnia 27 lutego 2013 roku, przy uwzględnieniu korekty wynikającej z uzupełniającej opinii pisemnej z dnia 8 lipca 2013 roku. W ocenie Sądu Regulamin wynagradzania czy umowa o pracę nie stanowią wyłącznego źródła spornego świadczenia, gdyż silniejsza jest ustawa (art. 9 k.p.) i kierowcy mają prawo do należności na pokrycie kosztów związanych z wykonywaniem zadania służbowego, ustalanych na zasadach określonych w przepisach art. 77 § 3-5 k.p., czyli do ryczałtów za noclegi według stawek określonych w § 9 rozporządzenia z 19 grudnia 2002 roku (tak Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z dnia 13 sierpnia 2015 r. sygn. II PK 241/14, opubl. Legalis Numer 1337760).

Sąd oddalił wniosek dowodowy strony pozwanej o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego celem wyliczenia kosztów podróży zagranicznej według tzw. ustawowego minimum, które według pozwanego winna wyznaczać dieta krajowa (wynosząca w spornym okresie 23 zł) oraz ryczałt za nocleg w kwotach obliczonych jak dla podróży zagranicznej (który to opinia w istocie miała zweryfikować wyliczenia przedstawione przez stronę pozwaną), uznając, że wniosek ten nie ma znaczenia dla merytorycznego rozpoznania niniejszej sprawy. Sądowi jest znany pogląd wyrażony w uzasadnieniu wyroków Sądu Najwyższego z dnia 13 sierpnia 2015 roku sygn. II PK 241/14 (opubl. Legalis Numer 1337760) i z dnia 15 września 2015 roku sygn. II PK 248/14 (opubl. (...)), gdzie Sąd ten – podzielając stanowisko wyrażone w uchwale z 12 czerwca 2014 roku sygn.. II PZP 1/14 – wyraził jednocześnie zapatrywanie, zgodnie z którym określona w umowie o pracę (czy regulaminie) kwota może w pełni kompensować koszty podróży zagranicznej jeżeli nie jest ona mniej korzystna niż przepisy powszechne w zakresie minimalnych kosztów wyżywienia (według art. 77 5 § 4 k.p., czyli dieta krajowa) i ryczałtu za nocleg (według § 9 rozporządzenia). Strona pozwana zdaje się jednak nie dostrzegać, że obydwa wymienione orzeczenia zapadły w innych stanach faktycznych, a mianowicie takich gdzie strony umowy o pracę w umowie tej ustaliły, że określona kwota (konkretnie 42 Euro) obejmowała nie tylko wyżywienie podczas podróży służbowej, ale również ryczałt za noclegi. Tym samym pozwany, przedstawiając własne wyliczenia według powyższych założeń, pomija postanowienia umowne stron, zgodnie z którymi przysługująca z tytułu zagranicznej podróży służbowej kwota 42 Euro diety faktycznie obejmowała wyłącznie koszty wyżywienia. A zatem skoro strony skonkretyzowały w umowach o pracę i obowiązującym regulaminie wynagradzania, że kwota 42 Euro dotyczy tylko wyżywienia to nie ma podstaw do tego aby kwotą tą objąć także ryczałty za noclegi.

W ocenie Sądu I instancji na uwzględnienie nie zasługiwał podniesiony przez pozwanego zarzut potrącenia nadpłaty z tytułu wypłaconych powodom diet. Sąd przypomniał, że potrąceniu bez zgody pracownika podlegają tylko ściśle określone należności wymienione wyczerpująco w art. 87 § 1 k.p. Poza tym nie mogą być umorzone przez potrącenie wierzytelności, co do których potrącenie jest wyłączone przez przepisy szczególne (art. 505 pkt. 4 kc.). Ochronie przed możliwością dokonywania potrąceń, przewidzianej w art. 87 k.p., jak również zakazowi dotyczącemu zrzekania się wynagrodzenia z art. 84 k.p. nie podlegają przysługujące pracownikowi od pracodawcy świadczenia, których nie można traktować w kategoriach wynagrodzenia za pracę lub innych świadczeń związanych z pracą, uregulowanych w dziale trzecim Kodeksu pracy (art. 77 1 -93 k.p.) (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 stycznia 2009 r. sygn. II PK 117/08, opubl. Legalis Numer 230689; a także A. Sobczyk (red.), Kodeks pracy. Komentarz, Warszawa 2015, Rok 2015, Wydanie 2). Przysługujące pracownikowi należności z tytułu podróży służbowej, jako wymienione we wskazanym dziale, podlegają wobec tego szczególnej ochronie przed potrąceniem.

W związku z powyższym w ocenie Sądu I instancji pozwany pracodawca nie mógł dokonać niejako „zaliczenia” kwot wypłaconych powodom z tytułu diet na poczet należności z tytułu ryczałtu za noclegi. Niemożność zaliczenia wskazanych świadczeń wynikała po pierwsze z tej przyczyny, że nie mamy tu do czynienia z tymi samymi wierzytelnościami. Choć bowiem wynikają one z tego samego tytułu (podróży służbowej) to jednak, zgodnie z przepisami rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 19 grudnia 2002 roku, są to dwie odrębne należności. Przeznaczeniem jednej (diety) jest pokrycie kosztów wyżywienia i drobnych wydatków, zaś przeznaczeniem drugiej (ryczałtu) pokrycie kosztów noclegu. Nie ma więc żadnych podstaw prawnych do tego aby w aktach niższego rzędu (jakimi są regulamin wynagradzania i umowy o pracę) podział ten nie został zachowany, a w rezultacie zaliczyć nadpłatę jednego na poczet drugiego. Po drugie, co podnosiła strona powodowa, powodowie nigdy nie wyrazili zgody na dokonanie takiego potrącenia. Należy w tym miejscu podkreślić, że przepis art. 91 k.p. dla potrącenia z wynagrodzenia za pracę wymaga zgody pracownika wyrażonej na piśmie. Wymieniona w tym przepisie zgoda pracownika nie może być blankietowa. Powinna dotyczyć konkretnej, istniejącej wierzytelności /wyrok NSA w W. z dnia 21 grudnia 2012 r. sygn. I OSK 461/05, LEX nr 228247/.

W ocenie Sądu, także w świetle dodatkowo poczynionych w sprawie ustaleń, zawartą w porozumieniu z dnia 31 marca 2011 roku o rozwiązaniu umowy o pracę za porozumieniem stron klauzulę, w której powód W. C. oświadczył, że nie ma wobec pracodawcy żadnych roszczeń z tytułu rozwiązanej umowy o pracę, należy ocenić jako nieskuteczną w zakresie w jakim oświadczenie to dotyczyć by miało wynagrodzenia za pracę i jego elementów, w tym także należności przysługujących z tytułu podróży służbowej. Przede wszystkim, co zostało wyżej wywiedzione, judykatura obejmuje ochroną przewidzianą w rozdziale II działu trzeciego Kodeksu pracy oprócz wynagrodzenia za pracę w ścisłym znaczeniu, także inne należności przysługujące pracownikowi na podstawie przepisów prawa pracy w rozumieniu art. 9 § 1 KP i spełniające podobne funkcje jak wynagrodzenie za pracę. W tak rozumianym przedmiocie ochrony mieszczą się należności z tytułu podróży służbowej. Taka umowa (ugoda) pomiędzy stronami umowy o pracę regulująca zrzeczenie z przysługujących wzajemnie roszczeń byłaby zatem prawnie dopuszczalna o ile nie dotyczyłaby wynagrodzenia za pracę i inny świadczeń związanych z wykonywaną pracą (art. 84 k.p.), ale też jej treść pozwalałby na ustalenie woli stron, to jest jakie konkretnie roszczenia strony obejmowały swoją intencją. Zdaniem Sądu nie może budzić żadnych wątpliwości, że – wbrew temu, co podnosi strona pozwana – zawarte w dniu 31 marca 2011 roku porozumienie w ogóle nie dotyczyło należności przysługujących pracownikowi z tytułu podróży służbowej. Poczynione w sprawie ustalenia, w szczególności znaczenie tu miały zeznania świadka M. Z. (1), w sposób czytelny świadczą o tym, że stwierdzony w porozumieniu brak wzajemnych roszczeń stron w istocie obejmował jedynie rozliczenie się z pracownikiem z mienia powierzonego (telefonu służbowego, zaliczek, butów roboczych), natomiast nie obejmował innych świadczeń należnych w związku z wykonywaną pracą.

Mając powyższe na uwadze Sąd zasądził na rzecz powodów kwoty wskazane przez pełnomocnika w piśmie z dnia 17 sierpnia 2015 roku (k. 752-753), które to kwoty znalazły potwierdzenie w pisemnej opinii biegłego rewidenta.

W zakresie żądania zasądzenia odsetek Sąd zważył, iż stosownie do przepisu art. 481 § 1 k.c. w związku z art. 300 k.p., stanowiącego – zgodnie z dyspozycją art. 359 § 1 k.c. – formalne, ustawowe źródło odsetek, jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, choćby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. Istotne jest więc ustalenie momentu, w którym dłużnik opóźnił się ze spełnieniem świadczenia. Zgodnie z art. 476 k.c. dłużnik dopuszcza się zwłoki, gdy nie spełnia świadczenia w terminie, a jeżeli termin nie jest oznaczony, gdy nie spełnia świadczenia niezwłocznie po wezwaniu przez wierzyciela. Zgodnie zaś § 13 ust. 3 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 19 grudnia 2002 roku w sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej poza granicami kraju rozliczenie kosztów podróży jest dokonywane w walucie otrzymanej zaliczki, w walucie wymienialnej albo w walucie polskiej, w terminie 14 dni od dnia zakończenia podróży. Zobowiązanie pozwanego miało zatem charakter terminowy i stawało się wymagalne, a więc dłużnik popadał w opóźnienie, od dnia następnego po wyżej wymienionym terminie. W konsekwencji, uznając zasadność żądania powodów, należne odsetki ustawowe Sąd zasądził od 15-tego dnia po upływie terminów rozliczenia delegacji służbowych.

Sąd oddalił wniosek strony pozwanej o zawieszenie postępowania na podstawie art.177§1 pkt.1 k.p.c. (wniosek na k. 770 akt) w związku ze złożeniem do Trybunału Konstytucyjnego przez Związek (...) wniosku o kontrolę konstytucyjności norm prawnych z art.21 a ustawy o czasie pracy kierowców, art. 77 5 § 2-5 k.p., oraz przepisów dwóch kolejnych rozporządzeń Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 2002 roku i 2013 roku w sprawie należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej - w zakresie naruszenia przez te normy przepisów Konstytucji Rzeczypospolitej Polskie - jako nie mający oparcia w treści fakultatywnego przepisu art.177 § 1 pkt.1 k.p.c.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c.

Sąd obciążył pozwanego obowiązkiem zapłaty na rzecz każdego z powodów kwot po 5.046,19 zł tytułem zwrotu poniesionych niezbędnych kosztów procesu. Na koszty te w przypadku każdego z powodów analogicznie złożyły się:

- koszty zastępstwa procesowego w łącznej kwocie 4.500 zł, to jest 1.800 zł za I instancję, 900 zł za II instancję i 1.800 zł ponownie za I instancję, ustalone na podstawie § 11 ust. 1 pkt 2 w zw. § 6 pkt. 5 i § 12 ust. 1 pkt. 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (tj. Dz. U. z 2013 r. poz. 490, ze zm.);

- koszty sądowe w postaci uiszczonej opłaty od apelacji w kwocie 30 zł;

- wydatki pełnomocnika związane ze stawiennictwem do sądu i koszt nakazanego przez sąd osobistego stawiennictwa strony w kwocie 516,19 zł.

Wydatki pełnomocnika i koszt osobistego stawiennictwa strony nakazanego przez sąd – udokumentowane przez pełnomocnika powodów (k. 403-407, k. 692-693, k. 704-705 - wyniosły łączną kwotę 1.548,60 zł, którą to kwotę sąd podzielił na trzy równe kwoty (po 516,19 zł) na rzecz każdego z powodów. Na wydatki te złożyły się następujące kwoty:

- 448 zł (112 zł x 4) w związku ze stawiennictwem na rozprawie w dniu 5 września 2012 roku pełnomocnika i powodów zobowiązanych do osobistego stawiennictwa,

- 112 zł w związku ze stawiennictwem na rozprawie w dniu 18 grudnia 2012 roku pełnomocnika,

- 200 zł w związku ze stawiennictwem na rozprawie w dniu 19 czerwca 2013 roku pełnomocnika,

- 136,90 zł w związku ze stawiennictwem na rozprawie w dniu 9 stycznia 2014 roku pełnomocnika,

- 332,50 zł w związku ze stawiennictwem na rozprawie w dniu 12 lutego 2015 roku pełnomocnika,

- 319,20 zł w związku ze stawiennictwem na rozprawie w dniu 14 kwietnia 2015 roku pełnomocnika.

Zgodnie z art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (tj. Dz. U. z 2010 r., Nr 90, poz. 594, ze zm.), kosztami sądowymi, których strona nie miała obowiązku uiścić, Sąd w orzeczeniu kończącym sprawę w instancji obciąży przeciwnika, jeżeli istnieją do tego podstawy, przy odpowiednim zastosowaniu zasad obowiązujących przy zwrocie kosztów procesu. W niniejszej sprawie na koszty sądowe, których wygrywająca strona powodowa nie miała obowiązku uiścić z uwagi na jej ustawowe zwolnienie w tym zakresie (art. 96 ust. 1 pkt 4 ustawy), składały się:

- opłata od pozwu w łącznej wysokości 5.661 zł (5 % od zasądzonych w wyroku należności), ustalona na podstawie art. 35 ust. 1 w związku z art. 13 ust. i art. 21 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych,

- wynagrodzenie biegłego (art. 5 ust. 1 pkt. 3 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych) w łącznej kwocie 4.084,08 zł, w tym 2.642,64 zł (postanowienie k. 340), 720,72 zł (postanowienie k. 423) i 720,72 zł (postanowienie k. 499).

Mając na względzie treść uchwały Sądu Najwyższego z dnia 5 marca 2007 roku (I PZP 1/07, OSNP 2007/19-20/269), zgodnie z którą Sąd w orzeczeniu kończącym w instancji sprawę z zakresu prawa pracy, w której wartość przedmiotu sporu nie przewyższa kwoty 50.000 złotych obciąży pozwanego pracodawcę na zasadach określonych w art. 113 ust. 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, kosztami sądowymi, których nie miał obowiązku uiścić pracownik wnoszący powództwo, Sąd nakazał pobrać od pozwanej Spółki na rzecz Skarbu Państwa kwotę 5.661 zł tytułem nieuiszczonej opłaty od pozwu.

Wydatkami w postaci kosztów wynagrodzenia biegłego za sporządzone opinie pisemne Sąd obciążył pozwanego na podstawie art. 83 ust. 2 w zw. z art. 113 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych.

Łącznie zatem koszty sądowe, którymi Sąd obciążył stronę pozwaną na podstawie wskazanych wyżej przepisów wyniosły kwotę 9.745,08 zł.

Sąd nadał wyrokowi rygor natychmiastowej wykonalności na podstawie art. 4772 § 1 k.p.c., ustalając kwotę jednomiesięcznego wynagrodzenia każdego z powodów na podstawie zawartych w aktach osobowych dokumentów w postaci umów o pracę i zmieniających ich warunki porozumień.

Apelację od powyższego orzeczenia wniósł pozwany.

Zaskarżonemu wyrokowi zarzucił:

1. naruszenie prawa procesowego

a. art. 177 § 1 pkt. 1 kpc - przez niewłaściwą wykładnię prowadzącą do uznania, że wniosek powoda o zawieszenie postępowania nie znajduje oparcia w treści tego przepisu, w sytuacji uznania przez Sąd w tym samym składzie w/w przepisu jako podstawy zawieszenia postępowania w innym postępowaniu prowadzonym z udziałem pozwanego o takie samo roszczenie.

b. art. 328 § 2 kpc - przez niewskazanie przez Sąd I Instancji w uzasadnieniu wyroku wyjaśnienia podstawy prawnej wyroku z przytoczeniem przepisów prawa, w szczególności przez:

- brak wyjaśnienia oddalenia wniosku o zawieszenie postępowania na podstawie art. 177 § 1 pkt. 1 kpc,

- mimo powołania się pozwanego na klauzulę generalną z art. 8 kp zaniechanie rozważania zasadności roszczeń powodów z punktu widzenia nadużycia prawa i zasad współżycia społecznego,

- mimo podnoszonego przez pozwanego zarzutu, pominięcie rozważań kwestii wykładni postanowień Regulaminu wynagradzania i zawartych przez strony umów o pracę w kontekście zakresu zawartego w nich odwołania do przepisów dotyczących podróży służbowych dla pracowników sfery budżetowej,

- mimo podnoszonego przez pozwanego zarzutu, pominięcie rozważań kwestii wykładni postanowień Regulaminu wynagradzania oraz umów o pracę z zastosowaniem reguł wykładni oświadczenia woli i zaniechanie zbadania, jaki był zgodny zamiar stron w zakresie ukształtowania warunków zwrotu kosztów podróży służbowych w ramach łączącego strony stosunku pracy,

c. art. 233 § 1 kpc — przez uchybienie swobodnej ocenie dowodów wyznaczonej ramami proceduralnymi, regułami logicznego rozumowania i zasadami doświadczenia życiowego, w szczególności przez brak wszechstronnego rozważenia materiału dowodowego i jego wybiórczą ocenę prowadzącą do pominięcia faktów istotnych dla ustalenia stanu faktycznego sprawy w świetle podnoszonych przez pozwanego twierdzeń i zarzutów, szczególnie dotyczących ustalenia w drodze wykładni warunków wypłaty należności z tytułu podróży służbowych wynikających z postanowień łączących strony umów o pracę i obowiązującego Regulaminu wynagradzania oraz klauzuli generalnej z art. 8 kp i w wyniku powyższego nierozpoznanie w pełni istoty sprawy w zakresie:

- rozumienia przez strony pojęcia „diety” jako pokrywającej koszty wyżywienia nie jako przeciwstawnego do pokrycia wszystkich należnych kosztów podroży służbowej, ale jako tożsamego z tym z pojęciem,

- niezmienności wartości świadczeń wypłacanych kierowcom przez pozwanego na pokrycie kosztów podroży służbowej w czasie zatrudnienia pozwanych — wartość „diety” odpowiadała wartością świadczeniu występującemu po zmianie wykładni przepisów pod pojęciem ryczałtu na porycie wszystkich kosztów podroży służbowej pod którą obecnie rozumie się koszty wyżywienia (w wysokości diety minimalnej - krajowej) i ryczałt za nocleg,

- ustalenia czy wartość świadczeń wypłaconych powodom na pokrycie kosztów podróży służbowych pod pojęciem „diety” przewyższała minimalną wartość świadczeń na pokrycie kosztów podróży służbowych wynikającą z przepisów rozporządzenia z 19.12.2002 r. Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 19 grudnia 2002 r. (Dz.U. Nr 236, poz. 1991 ze zm.), tj. dietę krajową + ryczałt za nocleg,

- wykazania przez pozwanego przeliczeniem złożonym przy piśmie z 06.02.2015 r., że świadczenia wypłacone powodom przez pozwanego z tytułu zwrotu kosztów podróży służbowych są znacząco wyższe niż ustawowego minimum zgodnie z poglądem wyrażonym przez SN (z przyjęciem diety minimalnej + ryczałtu za nocleg w wysokości wyliczonej w opinii biegłego wg rozporządzenia),

- dokonywania przez pozwanego rozliczeń i wypłat z tytułu podróży służbowych bez podziału na poszczególne tytuły świadczeń, co nie pozwala na uznanie, iż wypłacone kwoty mogły dotyczyć wyłącznie diet i nie podlegały zaliczeniu na poczet innych świadczeń skoro pracodawca je wypłacił (niezależnie od tego czy miał taki zamiar czy nie),

- faktycznego dokonania przeliczenia świadczeń wypłaconych powodom z tytułu podróży służbowych z zaliczeniem nadpłaconych świadczeń na poczet ryczałtów za noclegi w wykonaniu nakazu Państwowej Inspekcji Pracy wynikającego z wystąpienia po kontroli z 09.10.2011 r. (protokół nr (...)), którego wykonanie zostało potwierdzone w protokole kontroli nr (...)- (...)- (...)-Pt/12,

d. art. 244 § 1 kpc - przez nieuznanie domniemania prawdziwości i zgodności z prawem protokołów i wystąpień z kontroli Państwowej Inspekcji Pracy, które nakazywały dokonanie przeliczenia kosztów podróży służbowych z uwzględnieniem wypłaty ryczałtów za noclegi związane z odpoczynkiem 45 godzinnym poza bazą oraz potwierdzały skuteczne dokonanie wypłaty tych świadczeń przez pozwaną,

e. art. 217 § 1 kpc w zw. z art. 227 kc i art. 278 § 1 kpc przez pominięcie dowodów mających istotne znaczenie dla sprawy w świetle twierdzeń i zarzutów pozwanego w postaci:

- złożonego przez pozwanego przy piśmie z dnia 06.02.2015 r. porównania wypłaconych powodom należności z tytułu zagranicznych podróży służbowych za okres objęty sporem z wyliczeniem kosztów zagranicznych podróży służbowych za ten sam okres wg ustawowego minimum zgodnie z poglądem wyrażonym przez SN (z przyjęciem diety minimalnej + ryczałtu za nocleg w wysokości wyliczonej w opinii biegłego wg rozporządzenia),

- dowodu z opinii biegłego na okoliczność weryfikacji przedstawionego wyliczenia,

2. naruszenie prawa materialnego:

a) art. 8 kp - przez niewłaściwe zastosowanie (niezastosowanie) w stanie faktycznym sprawy, mimo że wypłacenie powodom należności z tytułu ryczałtów za noclegi stanowi nadużycie prawa z uwagi na:

- nieuzgodnienie takiego świadczenia w łączącej strony umowie o pracę na co wskazuje wykładnia przepisów obowiązujących w czasie zawierania umów o pracę, świadomość i wola stron,

- wypłatę powodom przez pracodawcę nie tylko wszystkich świadczeń z tytułu podróży służbowych, na które strony się umówiły, ale nawet więcej, co pokryło już roszczenia powodów co najmniej w zakresie ryczałtów za noclegi 45 godzinne poza bazą w K. objęte roszczeniem dochodzonym w niniejszej sprawie,

- faktyczną tożsamość wysokości świadczeń wypłaconych powodom ze świadczeniami wypłacanymi dotąd kierowcom po zmianie regulacji wewnętrznych jako ryczałtu na pokrycie całości kosztów podróży służbowych,

- brak podstaw do nakładania na pracodawcę dodatkowych obowiązków ponad uzgodnione przez strony na podstawie nowej wykładni przepisów dokonanej już po ich uchyleniu oraz po ustaniu łączącego strony stosunku pracy,

b) art. 65 kc w zw. z art. 300 kp - przez niewłaściwe zastosowanie (niezastosowanie) w stanie faktycznym sprawy i zaniechanie analizy postanowień regulacji wewnętrznych obowiązujących u pozwanego oraz warunków łączących strony umów o pracę z zastosowaniem wykładni dającej pierwszeństwo temu znaczeniu oświadczenia, które rzeczywiście nadawały mu obie strony w chwili jego złożenia,

c) art. 3 kc w zw. z art. 300 kp i art. 2 Konstytucji RP - przez niewłaściwe zastosowanie (niezastosowanie) w stanie faktycznym sprawy i złamanie zakazu działania prawa wstecz przez zastosowanie do stanu faktycznego sprawy wykładni przepisów § 9 ust. 2 i 4 rozporządzenia z 19.12.2002 r. Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 19 grudnia 2002 r. (Dz.U. Nr 236, poz. 1991 ze zm.) jaka nie obowiązywała w czasie nawiązania i trwania stosunku pracy łączącego strony oraz w czasie obowiązywania rozporządzenia a nawet wydania po raz pierwszy wyroku w tej sprawie,

d) § 9 ust. 2 i 4 rozporządzenia z 19.12.2002 r. Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 19 grudnia 2002 r. (Dz.U. Nr 236, poz. 1991 ze zm.) w zw. z art. 77 5 § 2 kp oraz z art. 20-22, art. 32 i art. 64 w zw. z art. 31 ust. 3 Konstytucji RP - przez niewłaściwe zastosowanie (bezpodstawne zastosowanie) w stanie faktycznym sprawy mimo uregulowania przez pozwanego kwestii zwrotu kosztów podróży służbowych w regulaminie wynagradzania i umowach o pracę, w tym ustalenia przez pracodawcę, iż ryczałt się nie należy w przypadku zapewnienia noclegu w kabinie,

e) art. 21 a ustawy o czasie pracy kierowców w zw. z art. 20-22, art. 32 i art. 64 w zw. z art. 31 ust. 3 Konstytucji RP - przez błędną (rozszerzającą) wykładnię prowadzącą do wywodzenia z tego przepisu możliwości zastosowania do kierowców art. 77 5 § 2 kp i przepisów wydanych na podstawie zawartej w nim delegacji, mimo zawartego w art. 21 a w/w ustawy odwołania wyłącznie do art. 77 5 § 3 - 5 kp,

f) art. 77 5 § 3 - 5 kp w zw. z art. 20-22, art. 32 i art. 64 w zw. z art. 31 ust. 3 Konstytucji RP - przez błędną wykładnię prowadząca do ograniczenia praw pracodawcy w zakresie swobody kształtowania warunków zwrotu kosztów podróży służbowych ponad ograniczenia wynikające wprost z ustawy.

g) art. 84 i 91 kp - przez błędną wykładnię prowadzącą do utożsamiania należności z tytułu podróży służbowych z wynagrodzeniem za pracę i przypisywanie im ochrony adekwatnej dla wynagrodzenia.

Z uwagi na powyższe skarżący wniósł o zmianę wyroku wydanego przez Sąd I Instancji przez oddalenie powództwa w całości i zasądzenie na rzecz pozwanego kosztów procesu za obie instancje, względnie uchylenie wyroku i przekazanie sprawy Sądowi I Instancji do ponownego rozpoznania i rozstrzygnięcia o kosztach procesu, orzeczenie o obowiązku zwrotu na rzecz pozwanego kwot wypłaconych powodom na podstawie pkt. VI wyroku (z rygoru natychmiastowej wykonalności nadanego zgodnie z art. 477 2 § 1 kpc, tj.: kwoty 1.875 zł - od A. L., kwoty 2.075 zł - od W. C., kwoty 2.075 zł - od A. W..

W odpowiedzi na powyższe pełnomocnik powodów wniósł o oddalenie apelacji pozwanego w całości, zasądzenie od pozwanego na rzecz powodów zwrotu kosztów zastępstwa procesowego za instancje odwoławcza według norm przepisanych.

Pismem z dnia 5 kwietnia 2016 r. pełnomocnik strony pozwanej wniósł o zawieszenie postępowania w sprawie do czasu wydania orzeczenia przez Trybunał Konstytucyjny w sprawie K 11/15 w sprawie zgodności z konstytucją RP art. 21 a ustawy o czasie pracy Kierowców w zw. z art. 77 5 §2,3 i 5 kp oraz § 9 ust. 1, 2 i 4 rozporządzenia z 19.12.2002 Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 19 grudnia 2002 r. w zakresie w jakim znajduje zastosowanie do kierowców zatrudnionych w transporcie międzynarodowym z uwagi na to iż powyższe ma podstawowe znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy i jest bezpośrednio powiązane z zarzutami apelacji.

Wyrokiem z dnia 7 kwietnia 2016 roku Sąd Okręgowy w Łodzi oddalił apelację strony pozwanej oraz zasądził na rzecz powodów kwoty po 1800 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego za II instancję.

Od powyższego wyroku skargę kasacyjną wniosła strona pozwana.

Skarżąca wniosła o uchylenie w całości wydanych w sprawie orzeczeń: wyroku Sądu Okręgowego i wyroku Sądu Rejonowego oraz przekazanie sprawy Sądowi Rejonowemu do ponownego rozpoznania i rozstrzygnięcia o kosztach postępowania kasacyjnego. W skardze podniosła zarzuty prawa procesowego i materialnego.

W odpowiedzi na skargę kasacyjną powodowie wnieśli o jej oddalenie i zasądzenie zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu kasacyjnym.

Wyrokiem z dnia 19 grudnia 2017 roku Sąd Najwyższy uchylił zaskarżony wyrok i przekazał sprawę Sądowi Okręgowemu do ponownego rozpoznania i rozstrzygnięcia o kosztach postępowania kasacyjnego.

Sąd Najwyższy wskazał, że wszystkie kasacyjne zarzuty naruszenia prawa materialnego odnoszące się bezpośrednio do przepisów Konstytucji RP (czyli zarzuty naruszenia art. 2, art. 8, art. 20-22, art. 32 i art. 64 w związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji RP), a także do przepisów Kodeksu pracy i przepisów wykonawczych do Kodeksu pracy w powiązaniu z przepisami Konstytucji RP (czyli zarzuty naruszenia art. 77 ze zn.5 § 1-5 k.p. oraz § 9 ust. 2 i 4 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 19 grudnia 2002 r. w sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej poza granicami kraju w związku z art. 2, art. 8, art art. 8, art. 20-22, art. 32 i art. 64 w związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji RP) oraz zarzut naruszenia art. 21a ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o czasie pracy kierowców w związku z art. 2, art. 8, art. 20-22, art. 32 i art. 64 w związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji RP nie wymagają szczegółowych rozważań, ponieważ wszelkie wątpliwości konstytucyjne dotyczące regulacji prawnych odnoszących się do rozliczania kosztów podróży służbowej kierowców zatrudnionych w transporcie międzynarodowym rozstrzygnął Trybunał Konstytucyjny w wyroku z 24 listopada 2016 r., K 11/15. Wszystkie zarzuty dotyczące niekonstytucyjności powołanych przepisów zostały szczegółowo zbadane, ocenione i rozstrzygnięte przez Trybunał Konstytucyjny. Związane Sądu Najwyższego wyrokiem sądu konstytucyjnego (art. 190 ust. 1 Konstytucji RP) czyni zbędnym ponowne roztrząsanie tych samych zagadnień prawnych.

Biorąc pod uwagę aktualny stan prawny oraz orzeczenia Sądu Najwyższego zapadłe po wydaniu przez Trybunał Konstytucyjny wyroku w sprawie K 11/15, należy stwierdzić, zdaniem Sądu Najwyższego, że nieuzasadnione są kasacyjne zarzuty naruszenia:

(-) § 9 ust. 2 i 4 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 19 grudnia 2002 r. (Dz.U. Nr 236, poz. 1991 ze zm.) w związku z art. 77 ze zn. 5 § 2 i 5 k.p. oraz z art. 2, art. 20-22, art. 32 i art. 64 w związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji RP, ponieważ zastosowanie przez Sąd Okręgowy art. 77 ze zn. 5 § 2 i 5 k.p. oraz § 9 ust. 2 i 4 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 19 grudnia 2002 r. do ustalonego stanu faktycznego rozpoznawanej sprawy było uzasadnione i dopuszczalne, skoro pozwany pracodawca faktycznie nie uregulował kwestii zwrotu kosztów podróży służbowych w zakresie dotyczącym kosztów noclegów w regulaminie wynagradzania i umowach o pracę (uregulował ją „negatywnie”, a mianowicie ustalił, że ryczałt się nie należy w przypadku zapewnienia noclegu w kabinie pojazdu, co było bezskuteczne i może być uznane za tożsame z brakiem odpowiedniej regulacji), a to oznaczało możliwość zastosowania do roszczeń powodów przepisów powszechnie obowiązujących;

(-) art. 77 ze zn. 5 § 1-5 k.p. w związku z art. 2, art. 20-22, art. 32 i art. 64 w związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji RP, ponieważ wykładnia tych przepisów przyjęta przez Sąd Okręgowy nie prowadzi do ograniczenia praw pracodawcy w zakresie swobody kształtowania warunków zwrotu kosztów podróży służbowych ponad ograniczenia wynikające wprost z ustawy; wprost przeciwnie, Sąd Okręgowy kierował się tym, co wynikało bezpośrednio z ustawy i przepisów wykonawczych do ustawy, skoro pozwany pracodawca nie uregulował pozytywnie zasad i wysokości zwrotu kosztów noclegu, a jego twierdzenie jakoby uregulował kwestię zwrotu kosztów podróży służbowych według tzw. „minimalnego standardu” (czyli najniższa dieta według zasad obowiązujących w podróży krajowej + ryczałt za nocleg, mieszczące się łącznie w kwocie diety wynoszącej 42 euro za dobę), nie znalazło potwierdzenia w przeprowadzonych dowodach i wybiega poza ustalony przez Sąd Okręgowy stan faktyczny, wiążący w postępowaniu kasacyjnym;

(-) art. 21a ustawy z 16 kwietnia 2004 r. o czasie pracy kierowców w związku z art. 2, art. 20-22, art. 32 i art. 64 w związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji RP, ponieważ ostatecznie należało ocenić zasadność roszczeń powodów bezpośrednio na podstawie art. 77 ze zn.5 § 1-5 k.p. w związku z § 9 ust. 1-4 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 19 grudnia 2002 r., a nie według art. 21a ustawy o czasie pracy kierowców w związku z art. 77 ze z. 55 § 3-5 k.p., skoro przepisy te zostały uznane (zakresowo) za niezgodne z Konstytucją RP, co wyeliminowało z porządku prawnego z mocą ex tunc (od chwili ich uchwalenia);

(-) art. 9 § 2 k.p. i art. 18 § 1-2 k.p. w związku art. 21a ustawy o czasie pracy kierowców w związku z art. 2, art. 20-22, art. 32 i art. 8 w związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji RP, ponieważ pracodawca nie mógł wyłączyć w regulaminie wynagradzania oraz w umowach o pracę prawa pracowników do ryczałtu za noclegi w przypadku odbywania noclegów w przystosowanej do tego kabinie pojazdu; mógł natomiast uregulować ten ryczałt na poziomie niższym niż wynikający z limitu określonego w § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 19 grudnia 2002 r., czego jednak nie uczynił;

(-) art. 8 Konstytucji RP, ponieważ oceny zgodności z Konstytucją RP przepisów wskazanych w apelacji jako niezgodne z Konstytucją RP dokonał Trybunał Konstytucyjny w wyroku z 24 listopada 2016 r., K 11/15, co jednak nie miało wpływu na ocenę prawidłowości zastosowania przez Sąd Okręgowy art. 775 k.p. w związku z § 9 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 19 grudnia 2002 r.

W ocenie Sądu Najwyższego nie był także uzasadniony kasacyjny zarzut naruszenia art. 65 k.c. w związku z art. 300 k.p.

Sąd Najwyższy podkreślił, że gdyby u pozwanego pracodawcy obowiązywały (pozytywne) regulacje wewnętrzne dotyczące zasad rozliczania kosztów noclegu, to miałyby one w pierwszej kolejności zastosowanie do roszczeń powodów o zwrot ryczałtów za noclegi, wyprzedzając regulację wynikającą z prawa powszechnie obowiązującego (zwłaszcza rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 19 grudnia 2002 r.).

Przepis art. 77 ze zn.5 § 5 k.p. posługuje się zwrotem „nie zawiera postanowień o których mowa w § 3”. Chodzi więc o sytuację, w której zakładowe źródła prawa pracy albo umowa o pracę w ogóle nie regulują należności z tytułu podróży służbowej.

Brak regulacji należy rozpatrywać rodzajowo, tzn. jeżeli pracodawca reguluje kwestię diet, a pomija inne koszty podróży służbowej (np. koszty noclegu), to oznacza, że w tym zakresie u pracodawcy nie ma wewnętrznych regulacji, o których mowa w art. 77 ze zn. 5 § 3 k.p., a zatem możliwe jest sięgnięcie do przepisów powszechnie obowiązujących (w rozpatrywanym przypadku – do rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 19 grudnia 2002 r.).

Należy jednak pamiętać, zdaniem Sądu Najwyższego, że pod przyjętym w wewnętrznych regulacjach pojęciem „diety” albo „ryczałt” mogą się mieścić różne należności z tytułu podróży służbowych, a ustalenie, co się konkretnie mieści pod pojęciem użytym w regulacjach wewnętrznych lub w umowie o pracę (które nie musi odpowiadać semantycznie pojęciu zastosowanemu w powszechnie obowiązujących aktach prawnych), wymaga sądowej wykładni odpowiednich postanowień aktów wewnętrznych oraz umowy o pracę, uwzględniającej wszystkie istotne okoliczności sprawy.

Takiej wykładni (według zasad wynikających z art. 65 k.c. w związku z art. 300 k.p.) dokonał Sąd Okręgowy, w ocenie Sądu Najwyższego. Jest to kwestia ustaleń faktycznych, których skarga kasacyjna skutecznie nie podważa, są one zatem wiążące w postępowaniu kasacyjnym.

Ustalenie zasad rozliczeń stron stanowiło domenę ustaleń faktycznych, a te wykluczyły zasadność twierdzeń pozwanego, że w kwocie 42 euro mieściła się „minimalna” dieta (23 zł) oraz ryczałt za nocleg. Stąd również kasacyjne zarzuty naruszenia przepisów postępowania, kwestionujące odmowę dopuszczenia dowodu z opinii biegłego w celu ustalenia, czy wypłacone powodom należności odpowiadały temu – istniejącemu tylko w twierdzeniach pozwanego – schematowi „minimalnego standardu”, okazały się bezzasadne. Dopuszczenie dowodu na podane okoliczności było bezcelowe, skoro Sądy obu instancji odrzuciły „minimalny standard” jako zasadę rozliczeń przyjętą między stronami, bo nie przemawiały za tym żadne dowody poza twierdzeniami samego pozwanego pracodawcy.

Nie był zasadny także zarzut kasacyjny dotyczący naruszenia art. 8 kp.

Sąd Najwyższy podkreślił, że klauzule generalne z art. 8 k.p. zasadniczo nie powinny być stosowane, gdy chodzi o koszty pracodawcy i świadczenia należne pracownikowi w związku z rozliczeniem kosztów obciążających pracodawcę.

Nie był również uzasadniony zarzut naruszenia art. 3 k.c. w związku z art. 300 k.p. i art. 2 Konstytucji RP, które strona skarżąca łączy ze złamaniem zakazu działania prawa wstecz, co miało polegać na zastosowaniu do stanu faktycznego sprawy wykładni § 9 ust. 2 i 4 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 19 grudnia 2002 r. (Dz.U. Nr 236, poz. 1991 ze zm.) w zakresie noclegów kierowców, które odbywali w przystosowanej kabinie pojazdu, jaka nie obowiązywała w czasie nawiązania i trwania stosunku pracy łączącego strony.

Nie są w większości uzasadnione kasacyjne zarzuty naruszenia prawa procesowego.

Uzasadniony okazał się jedynie zarzut naruszenia przepisów postępowania (art. 382 k.p.c.) w zakresie dotyczącym pominięcia przez Sąd Okręgowy części materiału dowodowego zebranego w postępowaniu przez Sądem pierwszej instancji w odniesieniu d o okoliczności, na które dowody te zostały powołane, a mianowicie: protokołów z kontroli PIP nr (...)- (...)- (...)-PT/11 i nr (...)- (...)-Pt/12 co do częściowego spełnienia przez pozwanego świadczeń dochodzonych pozwem (częściowego zaspokojenia roszczeń powodów) oraz porównania (symulacji) faktycznie wypłaconych powodom w spornym okresie kwot z tytułu podróży służbowych z kwotami, jakie były im należne.

Skarga kasacyjna okazała się bowiem uzasadniona w części, w jakiej Sąd Okręgowy potraktował należności z tytułu podróży służbowych tak jak wynagrodzenie za pracę i z powołaniem się na przepisy o ochronie wynagrodzenia za pracę i zakaz potrąceń z wynagrodzenia (art. 84 k.p. i art. 87 k.p. w związku z art. 505 pkt 4 k.c.) odmówił zaliczenia należności (z tytułu diet) wypłaconych powodom w większej wysokości niż należna („nadpłaconych”) na poczet należności dochodzonych w rozpoznawanej sprawie.

Kierowca zatrudniony w transporcie międzynarodowym jest w podróży służbowej i ma prawo do świadczeń związanych z tą podróżą. Świadczenia te stanowią koszty pracy i dlatego obciążają pracodawcę. Świadczenia te nie stanowią wynagrodzenia za pracę. Nie potrąca się ich z wynagrodzenia, lecz rozlicza się w ramach tego samego rodzajowo świadczenia związanego z podróżą. Stosowne rozliczenie odbywa się przy tym w ramach wszystkich należności z tytułu podróży służbowej (wymienionych w § 2 rozporządzenia z 19 grudnia 2002 r.), a nie wyłącznie w ramach poszczególnych rodzajów tych należności (czyli diety pokrycie kosztów wyżywienia z dietami, zwrot kosztów noclegu z kosztami noclegu itd.). Wszystkie elementy składające się na należności z tytułu podróży służbowej stanowią jednorodną kategorię wydatków określoną w art. 775 § 1 k.p. jako „należności na pokrycie kosztów związanych z podróżą służbową”.

Koszty podróży służbowej należą się pracownikowi z innego tytułu niż wynagrodzenie za pracę. Pracodawca zawsze powinien wypłacić pracownikowi należne (ustalone w regulaminie albo umówione) koszty podróży służbowej, w tym diety na pokrycie kosztów wyżywienia i zwrot kosztów noclegu (np. w postaci ryczałtu za nocleg). Odrębność rodzajowa tych świadczeń od wynagrodzenia za pracę skłania do twierdzenia, że nie są to warunki płacy i nie zmienia tego uregulowanie zasad ich wypłaty w regulaminie wynagradzania. Nie stają się wynagrodzeniem za pracę tylko z tej przyczyny, że art. 77 ze zn. 5 k.p. przewiduje regulację ich dotycząca w regulaminie wynagradzania.

Uchylenie zaskarżonego wyroku w całości wynikało z tego, że nie wiadomo, jaką kwotę wypłaconą powodom nienależnie z tytułu diet („nadpłaconą”) należy zaliczyć na dochodzone przez nich świadczenia z tytułu zwrotu kosztów noclegu, ponieważ nie wynika to jednoznacznie z ustaleń Sądów Rejonowego i Okręgowego.

W piśmie z dnia 15 maja 2018 r skarżący wniósł o:

1.oddalenie powództwa i zasądzenie na rzecz pozwanego kosztów postępowania za wszystkie instancje oraz za postępowanie kasacyjne wraz ze zwrotem udokumentowanych wydatków związanych z dojazdem na rozprawę przed SN w kwocie 90 zł,

2.na podstawie art. 415 kpc w zw. z art. 398 ze zn. 15 § 1 kpc w przypadku oddalenia powództwa w całości , jeżeli w części – adekwatnie do wydanego orzeczenia ) o orzeczenie o obowiązku zwrotu przez powodów na rzecz pozwanego świadczeń wypłaconych powodom przez pozwanego: na podstawie pkt. VI wyroku Sądu I instancji w sprawie sygn. akt X P 329/15 z rygoru natychmiastowej wykonalności oraz na podstawie wyroku Sądu II instancji :

- kwoty 58.287,20 zł – od A. L.

- kwoty 70.842,93 zł – od W. C.

- kwoty 78.827,61 zł – od A. W..

W piśmie z dnia 24 maja 2018 roku powodowie reprezentowani przez pełnomocnika podnieśli zarzut przedawnienia wzajemnego roszczenia pozwanego wyrażonego w postaci zarzutu potrącenia w zakresie kwot w przypadku :

A. L. – 3450,98 zł, 2897,43 zł

W. C. – 6134,88 zł, 1307,47 zł

A. W. – 6178,61 zł, 1689,01 zł.

Wnieśli o zasądzenie dodatkowo kosztów związanych z podróżą pełnomocnika powodów do Sądu Okręgowego w dnia 7 kwietnia 2016 r i 24 maja 2018 r oraz w dniu 19 grudnia 2017 r do Sądu Najwyższego – w łącznej kwocie 1507,78 zł.

Sąd Okręgowy w Łodzi zważył, co następuje:

Apelacja zasługuje na uwzględnienie jedynie w części.

Sąd Okręgowy rozpoznaje apelację ponownie w związku z uchyleniem wyroku przez Sąd Najwyższy.

Należy w tym miejscu podnieść, że zgodnie z art. 398 ze zn. 20 kpc Sąd, któremu sprawa została przekazana, związany jest wykładnią prawa dokonaną w tej sprawie przez Sąd Najwyższy.

Związanie wykładnią Sądu Najwyższego oznacza, że sąd pierwszej lub drugiej instancji, któremu sprawa została przekazana, nie może przepisów prawa (materialnego i procesowego) interpretować odmiennie, niż to wynika z uzasadnienia orzeczenia zapadłego przed Sądem Najwyższym.

Jak się przyjmuje, sąd, któremu sprawa została przekazana do ponownego rozpoznania, nie będzie związany wykładnią dokonaną przez Sąd Najwyższy w razie zmiany stanu prawnego, zmiany stanu faktycznego (zob. wyrok SN z dnia 9 lipca 1998 r., I PKN 226/98, OSNP 1999, nr 15, poz. 486) albo w razie uchwalenia przez Sąd Najwyższy odmiennej zasady prawnej odnoszącej się do poprzednio wyjaśnionego przepisu prawnego.

Wykładnia Sądu Najwyższego nie będzie również wiązała w razie późniejszej zmiany stanu prawnego lub jeżeli Trybunał Konstytucyjny uznał zastosowany w danej sprawie przepis za niezgodny z Konstytucją.

Mając na uwadze to, że nie doszło do zmiany stanu faktycznego sprawy, dotychczas nie zapadło inne orzeczenie mające charakter zasady prawnej, nie doszło do zmiany treści przepisów, a Sąd Najwyższy rozpoznający skargę kasacyjną w niniejszym postępowaniu dokonał analizy orzecznictwa zarówno sądów powszechnych jaki i Trybunału Konstytucyjnego, Sąd Okręgowy jest związany wykładnia zaprezentowaną przez Sąd Najwyższy.

Zatem należy przypomnieć, za Sądem Najwyższym, że po wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 24 listopada 2016 r., K 11/15, konieczne stało się nowe podejście do treści normatywnej art. 77 ze zn. 5 k.p. w kontekście świadczeń przysługujących kierowcom z tytułu podróży służbowych w transporcie międzynarodowym. Przepis ten ma nadal odpowiednie zastosowanie do kierowców, do czasu odmiennego uregulowania kwestii przez ustawodawcę (por. wyrok Sądu Najwyższego z 30 maja 2017 r., II PK 122/16). Również po wydaniu przez Trybunał Konstytucyjny wyroku z 24 listopada 2016 r., K 11/15, istnieją w systemie prawa regulacje przewidujące zarówno prawo kierowcy zatrudnionego w transporcie międzynarodowym do zwrotu należności związanych z podróżą służbową (w szczególności diet, kosztów dojazdu, przejazdu i noclegów), jak i ustalające wysokość tych należności, a tym samym istnieją podstawy do zwrotu kosztów noclegów w razie ich niezapewnienia przez pracodawcę. Zagadnienie to rozważał i rozstrzygnął Sąd Najwyższy w wyroku z 21 lutego 2017 r., I PK 300/15 (LEX nr 2242158). W obecnym stanie prawnym kierowcy zatrudnieni w transporcie międzynarodowym odbywają podróże służbowe. W systemie prawnym pozostały przepisy o podróży służbowej (art. 2 pkt 7 ustawy o czasie pracy kierowców oraz art. 775 § 1 k.p., zgodnie z którym pracownikowi przysługują należności na pokrycie kosztów podróży służbowej). Do kierowców tych mogą zatem mieć zastosowanie przepisy powszechnie obowiązujące, regulujące należności pracowników z tytułu podróży służbowych (w tym rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 19 grudnia 2002 r. w sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej poza granicami kraju), jeżeli należności te nie zostały uregulowane w aktach prawa wewnętrznego (układzie zbiorowym pracy lub regulaminie wynagradzania) albo w umowie o pracę (art. 77 ze zn.5 § 5 k.p. w związku z art. 77 ze zn. 5 § 2 k.p.). Poza zakresem stosowania przepisów powszechnie obowiązujących (w tym rozporządzenia z 19 grudnia 2002 r.) pozostają natomiast kierowcy, których regulacje płacowe wynikają z postanowień układu zbiorowego pracy, regulaminu wynagradzania lub umowy o pracę, ponieważ wówczas nie istnieje konieczność posiłkowego stosowania przepisów powszechnie obowiązujących. Podobne stanowisko zajął Sąd Najwyższy w wyroku z 9 marca 2017 r., I PK 309/15 (LEX nr 2273875). Należy przyjąć, że układ zbiorowy pracy, regulamin wynagradzania albo umowa o pracę mogą w sposób dowolny regulować warunki wypłacania należności z tytułu podróży służbowej pracownikowi zatrudnionemu u innego pracodawcy niż państwowa lub samorządowa jednostka sfery budżetowej. Jedynym ograniczeniem dowolności jest w tym przypadku wysokość diety. Zgodnie z art. 77 ze zn. 5 § 4 k.p. postanowienia układu zbiorowego pracy, regulaminu wynagradzania lub umowy o pracę nie mogą ustalać diety za dobę podróży służbowej na obszarze kraju oraz poza granicami kraju w wysokości niższej niż dieta z tytułu podróży służbowej na obszarze kraju określona dla pracownika zatrudnionego w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej.

Już po wydaniu przez Trybunał Konstytucyjny wyroku z 24 listopada 2016 r., K 11/15, doszło do podjęcia przez Sąd Najwyższy w składzie siedmiu sędziów kolejnej istotnej uchwały z 26 października 2017 r., III PZP 2/17 (Biuletyn SN 2017, nr 10, s. 19-20), w której przyjęto, że ryczałt za nocleg w podróży służbowej kierowcy zatrudnionego w transporcie międzynarodowym może zostać określony w układzie zbiorowym pracy lub w regulaminie wynagradzania albo w umowie o pracę (art. 77 ze zn.5 § 3 k.p.) poniżej 25% limitu, o którym mowa w § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 19 grudnia 2002 r. w sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej poza granicami kraju (Dz.U. Nr 236, poz. 1991 ze zm.) oraz w § 16 ust. 2 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29 stycznia 2013 r. w sprawie należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej (Dz.U. z 2013 r., poz. 167). Pracodawca może w aktach prawa zakładowego albo w umowie o pracę ustalić niższy ryczałt za nocleg niż wynikający z przepisów powszechnie obowiązujących. Jeżeli jednak nie ustali wysokości ryczałtu, albo wyraźnie i jednoznacznie wykluczy jego wypłatę, wówczas przed pracownikiem otwiera się droga dochodzenia ryczałtu za nocleg w wysokości wynikającej z rozporządzeń wykonawczych wydanych na podstawie art. 77 ze zn.5 k.p.

W ocenie Sądu Okręgowego, mając na względzie powyższą wykładnię zaprezentowaną przez Sąd Najwyższy, Sąd pierwszej instancji wydał co do zasady (prawo do ryczałtu za nocleg) trafne orzeczenie, znajdujące oparcie zarówno w zebranym w sprawie materiale dowodowym, jak i obowiązujących przepisach prawa.

Zgodnie z art. 233 § 1 kpc Sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów, według własnego przekonania na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału.

Z kolei w myśl art. 328 § 2 k.p.c. uzasadnienie wyroku powinno zawierać wskazanie podstawy faktycznej rozstrzygnięcia, a mianowicie: ustalenie faktów, które sąd uznał za udowodnione, dowodów, na których się oparł, i przyczyn, dla których innym dowodom odmówił wiarygodności i mocy dowodowej, oraz wyjaśnienie podstawy prawnej wyroku z przytoczeniem przepisów prawa.

Oznacza to, że wszystkie ustalone w toku postępowania fakty powinny być brane pod uwagę przy ocenie dowodów, a tok rozumowania sądu powinien znaleźć odzwierciedlenie w pisemnych motywach wyroku.

W ocenie Sądu Okręgowego skuteczny zarzut przekroczenia granic swobody w ocenie dowodów może mieć zatem miejsce tylko w okolicznościach szczególnych. Dzieje się tak w razie pogwałcenia reguł logicznego rozumowania bądź sprzeniewierzenia się zasadom doświadczenia życiowego (por. wyrok SN z 6.11.2003 r. II CK 177/02 niepubl.). Podkreślenia wymaga także fakt, że dla skuteczności zarzutu naruszenia swobodnej oceny dowodów nie wystarcza stwierdzenie o wadliwości dokonanych ustaleń faktycznych, odwołujące się do stanu faktycznego, który w przekonaniu skarżącego odpowiada rzeczywistości. Koniecznym jest bowiem wskazanie przyczyn dyskwalifikujących postępowanie Sądu w tym zakresie. W szczególności skarżący powinien wskazać, jakie kryteria oceny dowodów naruszył Sąd przy ocenie konkretnych dowodów, uznając brak ich wiarygodności i mocy dowodowej lub niesłusznie im je przyznając. Ponadto, jeżeli z określonego materiału dowodowego sąd wyprowadza wnioski logicznie poprawne i zgodne z doświadczeniem życiowym, to dokonana ocena nie narusza reguł swobodnej oceny dowodów i musi się ostać, choćby w równym stopniu, na podstawie tego materiału dowodowego można było wysnuć wnioski odmienne (post SN z 23.01.2001 r. IV CKN 970/00, niepubl. wyrok SN z 27.09.2002 r. II CKN 817/00).

Skuteczne postawienie zarzutu naruszenia przez sąd art. 233 § 1 k.p.c. wymaga zatem wykazania, iż sąd uchybił zasadom logicznego rozumowania lub doświadczenia życiowego. Natomiast zarzut dowolnego i fragmentarycznego rozważenia materiału dowodowego wymaga dla swej skuteczności konkretyzacji, i to nie tylko przez wskazanie przepisów procesowych, z naruszeniem których apelujący łączy taki skutek, lecz również przez określenie, jakich dowodów lub jakiej części materiału zarzut dotyczy, a ponadto podania przesłanek dyskwalifikacji postępowania sądu pierwszej instancji w zakresie oceny poszczególnych dowodów, na tle znaczenia całokształtu materiału dowodowego oraz w zakresie przyjętej podstawy orzeczenia.

W ocenie Sądu Okręgowego wniesiona apelacja tych wymogów nie spełnia. Zarzuty skarżącego sprowadzają się w zasadzie jedynie do polemiki ze stanowiskiem Sądu i interpretacją dowodów dokonaną przez ten Sąd i jako takie nie mogą się ostać. Apelujący przeciwstawia bowiem ocenie dokonanej przez Sąd pierwszej instancji swoją analizę zgromadzonego materiału dowodowego i własny pogląd na sprawę, z pominięciem okoliczności dla niego niewygodnych lub nie odpowiadających jego wersji zdarzeń. Tymczasem zadaniem Sądu Rejonowego – właściwie przez Sąd wykonanym – było przeprowadzenie całościowej oceny zebranego w sprawie materiału, ponieważ tylko taka mogła dać pełny obraz spornych okoliczności i pozwalała na prawidłowe zastosowanie prawa materialnego.

Zgodnie z § 9 ust. 1. rozporządzenia z dnia 19 grudnia 2002 r. w sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce budżetowej z tytułu podróży służbowej poza granicami kraju (Dz.U. Nr 236, poz.191 ze zm.) za nocleg przysługuje pracownikowi zwrot kosztów w wysokości stwierdzonej rachunkiem hotelowym, w granicach ustalonego na ten cel limitu określonego w załączniku do rozporządzenia. W razie nieprzedłożenia rachunku za nocleg, pracownikowi przysługuje ryczałt w wysokości 25% limitu, o którym mowa w ust. 1. Ryczałt ten nie przysługuje za czas przejazdu (ust. 2 powołanego przepisu). W myśl § 9 ust. 4 rozporządzenia przepisów ust. 1 i 2 nie stosuje się, jeżeli pracodawca lub strona zagraniczna zapewnia pracownikowi bezpłatny nocleg.

W myśl art. 77 5 § 1 k.p. pracownikowi wykonującemu na polecenie pracodawcy zadanie służbowe poza miejscowością, w której znajduje się siedziba pracodawcy, lub poza stałym miejscem pracy przysługują należności na pokrycie kosztów związanych z podróżą służbową.

Minister właściwy do spraw pracy określi, w drodze rozporządzenia, wysokość oraz warunki ustalania należności przysługujących pracownikowi, zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej, z tytułu podróży służbowej na obszarze kraju oraz poza granicami kraju. Rozporządzenie powinno w szczególności określać wysokość diet, z uwzględnieniem czasu trwania podróży, a w przypadku podróży poza granicami kraju - walutę, w jakiej będzie ustalana dieta i limit na nocleg w poszczególnych państwach, a także warunki zwrotu kosztów przejazdów, noclegów i innych wydatków ( § 2 ).

Warunki wypłacania należności z tytułu podróży służbowej pracownikowi zatrudnionemu u innego pracodawcy niż wymieniony w § 2 określa się w układzie zbiorowym pracy lub w regulaminie wynagradzania albo w umowie o pracę, jeżeli pracodawca nie jest objęty układem zbiorowym pracy lub nie jest obowiązany do ustalenia regulaminu wynagradzania ( § 3). Postanowienia układu zbiorowego pracy, regulaminu wynagradzania lub umowy o pracę nie mogą ustalać diety za dobę podróży służbowej na obszarze kraju oraz poza granicami kraju w wysokości niższej niż dieta z tytułu podróży służbowej na obszarze kraju określona dla pracownika, o którym mowa w § 2 (§ 4). W przypadku gdy układ zbiorowy pracy, regulamin wynagradzania lub umowa o pracę nie zawiera postanowień, o których mowa w § 3, pracownikowi przysługują należności na pokrycie kosztów podróży służbowej odpowiednio według przepisów, o których mowa w § 2 (§ 5).

Zgodnie z art. 21 a ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o czasie pracy kierowców (Dz. U. z 2012 r., poz. 1155) obowiązującym od dnia 3 kwietnia 2010 r. kierowcy w podróży służbowej, przysługują należności na pokrycie kosztów związanych z wykonywaniem tego zadania służbowego, ustalane na zasadach określonych w przepisach art. 77 5 § 3-5 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy.

Stosownie zaś do treści art. 2 pkt. 8 powołanej ustawy użyte w ustawie określenia oznaczają - podróż służbowa - każde zadanie służbowe polegające na wykonywaniu, na polecenie pracodawcy:

a) przewozu drogowego poza miejscowość, o której mowa w pkt 4 lit. a, lub

b) wyjazdu poza miejscowość, o której mowa w pkt 4 lit. a, w celu wykonania przewozu drogowego.

W wyniku nowelizacji ustawy o czasie pracy kierowców i wprowadzenia wskazanych przepisów – na co słusznie wskazał Sąd I instancji - powstała sytuacja prawna, w której podróże kierowców transportu międzynarodowego odbywane w okresie do dnia 3 kwietnia 2010 r. nie stanowiły podróży służbowych w rozumieniu art. 77 5 § 1 k.p. (nie mają więc zastosowania wprost przepisy powszechnie obowiązujące dotyczące zwrotu kosztów podróży służbowych), a po tej dacie są one podróżami służbowymi (art. 2 pkt 7 ustawy o czasie pracy kierowców) i kierowcom przysługują należności na pokrycie kosztów związanych z wykonywaniem tego zadania służbowego, ustalane na zasadach określonych w art. 77 5 § 3-5 k.p. (art. 21a ustawy o czasie pracy kierowców). Jednakże za okres do dnia 3 kwietnia 2010 r. moc prawną zachowały korzystniejsze dla pracowników (przyznające diety i zwrot kosztów noclegu) postanowienia układów zbiorowych pracy (regulaminów wynagradzania) oraz umów o pracę (art. 9 § 2 i art. 18 § 2 k.p.). W orzecznictwie (które w tej mierze można uznać za utrwalone) przyjmuje się też, że w przypadku nieustalenia w układzie zbiorowym (regulaminie wynagradzania) lub umowie o pracę świadczeń z tytułu podróży odbywanych przez kierowcę, jej koszty mogą podlegać wyrównaniu w wysokości odpowiadającej należnościom (dietom) z tytułu podróży służbowej przewidzianym w przepisach powszechnie obowiązujących dla pracowników wykonujących rzeczywiście podróże służbowe (por. w szczególności wyroki Sądu Najwyższego z dnia 5 maja 2009 r., I PK 279/07, LEX nr 509051; z dnia 18 sierpnia 2009 r., I PK 51/09, OSNP 2011 nr 7-8, poz. 100; z dnia 23 czerwca 2010 r., II PK 372/09, Monitor Prawa Pracy 2010 nr 11, s. 597 oraz z dnia 1 kwietnia 2011 r., II PK 234/10, OSNP 2012 nr 9-10, poz. 119). W konsekwencji - w rzeczywistości - także z tytułu podróży odbywanych przez kierowców transportu międzynarodowego w okresie do dnia 3 kwietnia 2010 r. przysługują im należności co najmniej takie, jak wynikające z powszechnie obowiązujących aktów wykonawczych wydanych na podstawie art. 77 5 § 2 k.p. Tym samym brak uzasadnionych podstaw do jakiegokolwiek odwołania do przepisów cywilno – prawnych tym zakresie.

Mając na uwadze powyższe, jak i zarzuty apelacji, wskazać należy, że pozwany niewątpliwie nie jest podmiotem publicznym i może regulować należności pracowników związane z podróżą służbową w odmienny sposób niż w rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 19 grudnia 2002 r. w sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej poza granicami kraju, z wyjątkiem diety, która nie mogła być niższa niż dieta w podróży służbowej na obszarze kraju określona dla sfery budżetowej (art. 77 5 § 3 i 4 kp).

Bezsprzecznie jednak, pracodawca regulując w akcie wewnątrzzakładowym należności związane z podróżą służbową, zobligowany jest przyznać pracownikowi całokształt świadczeń z nią związanych. Przy czym nazwa tak określonego świadczenia nie ma decydującego znaczenia (wyrok SN z dnia 15 września 2015 II PK 248/14 niepubl). Jednakże pracodawca, bez względu jak nazwie świadczenia, musi zadbać o to, by pracownik otrzymał wszystkie świadczenia należne w związku z odbywaną podróżą służbową.

W uzasadnieniu wyroku SN z 4.09.2014 r. (I PK 7/14 Lex nr 1515145) zostało wskazane, że przepisy wykonawcze ustalają minimalne standardy wszystkich świadczeń z tytułu podróży służbowych (diet zwrotu kosztów przejazdu noclegu innych wydatków), które w układzie zbiorowym pracy, regulaminie wynagradzania albo umowie o pracę mogą być uregulowane wyłącznie korzystniej dla pracownika. Wobec tego w razie braku takich regulacji lub uregulowania mniej korzystnego dla pracownika, zastosowanie znajdują przepisy wykonawcze.

Tym samym Sąd Okręgowy nie przychyla się do stanowiska skarżącego, iż w stosunku do prywatnych przedsiębiorców pracodawców, innych niż sfera budżetowa, kodeks pracy w treści art. 77 5 § 3, 4 i 5, pozostawia (co prawda w ograniczonym zakresie z uwagi na określenie minimalnej wysokości diety) uregulowanie kwestii świadczeń zwianych z odbywaniem podróży służbowych tylko autonomicznej woli stron - dopuszczalnym jest więc uregulowanie przez pracodawcę zwrotu kosztów podróży służbowych w regulaminie wynagradzania i umowie o pracę w tym przez ustalenie, iż ryczałt się nie należy w przypadku zapewnienia noclegu w kabinie. Odwołanie się do art. 77 5 § 5 kp jest bowiem uprawnione wówczas gdy układ zbiorowy pracy, regulamin wynagradzania lub umowa o pracę nie zawiera postanowień, o których mowa w art. 77 5 § 3 kp czyli kwot należności dotyczących podróży służbowych. Należy zauważyć, iż w uzasadnieniu do w uchwały z dnia 12 czerwca 2014 r. (II PZP 1/14, Biuletyn SN 2014 nr 6, poz. 19) Sąd Najwyższy poszedł jeszcze dalej i uznał, iż odesłanie w art. 21a ustawy o czasie pracy kierowców do art. 77 5 § 3 -5 kp oznacza pośrednio odesłanie do art. 77 5 § 2 kp, a w konsekwencji uznanie, że kierowcy – pracownikowi przysługuje zwrot kosztów noclegu według zasad ustalonych w przepisach wykonawczych wydanych na podstawie art. 77 5 § 2 kp chyba, że korzystniejsze dla niego zasady zostały ustalone w układzie zbiorowym pracy lub w regulaminie wynagradzania albo w umowie o pracę.

Na gruncie rozpoznawanego przypadku pracodawca skorzystał z uprawnienia do uregulowania kwestii należnych świadczeń związanych z podróżą służbową w postaci diety. Zgodnie z Punkt V regulaminu wynagradzania - w wersji obowiązującej w okresie od 1 września 2007 roku do 31 grudnia 2011 roku - pracownikowi odbywającemu podróż służbową przysługują świadczenia w następującej wysokości:

- podróż krajowa – według zasad i wysokości wynikającej z przepisów dotyczących podróży służbowych na obszarze kraju dla pracowników sfery budżetowej;

- podróż zagraniczna – według zasad wynikających z przepisów dotyczących podróży służbowych za granicą dla pracowników sfery budżetowej, przy czym wysokość diety, niezależnie od kraju, ustalono na 42 EURO.

Aneksem z dnia 18 grudnia 2010 roku z dniem 1 stycznia 2011 roku zmieniono punkt V regulaminu, stanowiąc iż: „ Pracownikowi odbywającemu podróż służbową przysługują świadczenia według zasad i wysokości wynikającej z przepisów dotyczących podróży służbowych dla pracowników sfery budżetowej, z następującymi wyjątkami:

- w przypadku podróży zagranicznej wysokość diety, niezależnie od kraju, ustala się na 42 EURO;

- kierowcy nie przysługuje ryczałt za nocleg, gdy miał możliwość odbycia go w przystosowanej do tego kabinie samochodu”.

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy doszedł do przekonania, iż prawo do ryczałtu zostało wyłączone, gdy kierowca ma możliwość odbycia go w przystosowanej do tego kabinie samochodu.

Zgodnie z przytaczaną już (także przez Sąd Rejonowy) uchwałą Sądu Najwyższego w składzie siedmiu sędziów z 12 czerwca 2014 r., II PZP 1/14 Biuletyn SN 2014 nr 6, poz. zapewnienie pracownikowi-kierowcy samochodu ciężarowego odpoczynku nocnego w kabinie samochodu ciężarowego, podczas wykonywania przewozów w transporcie międzynarodowym, nie stanowi zapewnienia przez pracodawcę bezpłatnego noclegu w rozumieniu § 9 ust. 4 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 19 grudnia 2002 r. w sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce budżetowej z tytułu podróży służbowej poza granicami kraju (Dz.U. Nr 236, poz.191 ze zm.) co powoduje, że pracownikowi przysługuje zwrot kosztów noclegu na warunkach i w wysokości określonych w § 9 ust. 1-3 tego rozporządzenia albo na korzystniejszych warunkach i wysokości, określonych w umowie o pracę, układzie zbiorowym pracy lub innych przepisach prawa pracy. Powyższy pogląd został wyrażony też w uchwale Sądu Najwyższego z dnia 7 października 2014 r. (I PZP 3/14 OSNP 2015/4/47, LEX nr 1511152, (...) Biul.SN 2014/10/21, M.P.Pr. (...), (...)-69, M.P.Pr. (...)-144) wydanej w przedmiotowej sprawie. Zaakcentowano w niej, że obowiązkiem pracodawców zatrudniających kierowców w transporcie międzynarodowym, jest zapewnienie kierowcy bezpłatnego noclegu umożliwiającego odpowiednia regenerację sił, przy czym warunku tego nie spełnia miejsce do spania w kabinie pojazdu (nawet, gdy ma ono wysoki „godziwy” standard), i choć przepisy o czasie pracy kierowców dopuszczają realizację dobowego (ewentualnie także tygodniowego) odpoczynku kierowcy, w odpowiednio do tego przystosowanej kabinie pojazdu, nie wynika z nich jednak w żaden sposób, że w takich sytuacjach pracownikowi nie należy się rekompensata za nocleg w warunkach odbiegających od warunków hotelowych. Przepisy o czasie pracy kierowców w ogóle tej kwestii nie regulują, nie mogą więc stanowić zanegowania prawa pracowników – kierowców do ryczałtu za noclegi, jeżeli nocują w kabinie pojazdu, a nie w warunkach hotelowych.

W konsekwencji nie można zgodzić się ze skarżącym, że skoro dzienne okresy odpoczynku – nocleg i skrócone tygodniowe okresy odpoczynku – nocleg, mogą być wykorzystywane w pojeździe, dochodzony ryczałt w ogóle nie jest należny, a dokonane w regulaminie pracy zastrzeżenie pozbawiające kierowców nocujących w kabinach samochodów prawa do tego świadczenia, jest uprawnione.

Konkludując tę cześć rozważań Sąd Okręgowy doszedł do przekonania, że wobec przyjęcia stanowiska, iż zapewnienie kierowcy miejsca do spania w kabinie samochodu nie stanowi zapewnienia przez pracodawcę bezpłatnego noclegu (w rozumieniu §9 ust. 4 powoływanego rozporządzenia), przepisy Regulaminu Wynagradzania obowiązującego u strony pozwanej, które generalnie odnosząc się do zasad obowiązujących w strefie budżetowej przyznają prawo do ryczałtu za noclegi, a jednocześnie pozbawiają tego prawa tylko i wyłącznie kierowców nocujących w samochodach ciężarowych, pozbawione były mocy prawnej. Kierowca bowiem może nocować w samochodzie, stosownie do powołanych przepisów, jednakże powyższe nie może skutkować brakiem jego prawa do ryczałtu za nocleg, z tego powodu. Wyłączenie zaś prawa kierowców odbywających podróże zagraniczne do ryczałtu musi skutkować stosowaniem przepisów powszechnie obowiązujących regulujących tą kwestię. Skoro zatem pozwany nie ustalił wysokości ryczałtu (chociażby w sposób mniej korzystny niż to wynika z zapisów rozporządzenia), wyraźnie i jednoznacznie wykluczając jego wypłatę, wówczas przed powodami otwiera się droga dochodzenia ryczałtu za nocleg w wysokości wynikającej z rozporządzeń wykonawczych wydanych na podstawie art. 77 ze zn. 5 k.p.

W świetle zarzutów apelacji spornym jest jednak nadal czy w istocie ryczałt za nocleg nie został faktycznie powodom wypłacony.

W tym miejscu wskazać należy co miał na względzie również Sąd I instancji, iż pozwany w toku procesu wskazał dwa argumenty przemawiające, w jego ocenie, za brakiem zasadności roszczenia powodów. W pierwszej kolejności pozwany przywoływał fakt posiadania przez samochody, którymi jeździli powodowie, właściwego miejsca do spania, która to sytuacja uzasadniała według strony uznanie, że pracodawca zapewnił pracownikowi bezpłatny nocleg w przystosowanej kabinie samochodu. Z drugiej strony pozwany podnosił, że choć w swoich wewnętrznych regulacjach w ogóle nie przewidywał ryczałtów za noclegi nie oznacza to, iż nie wypłacił powodom wszystkich należnych z tytułu podróży służbowej świadczeń, gdyż te obejmowała ustanowiona przez niego tzw. dieta. Pomiędzy dietą – która w świetle zgodnej woli stron nie obejmowała ryczałtów - a wszystkimi kosztami z tytułu podróży służbowych w świetle ówczesnej wykładni przepisów oraz świadomości stron można było bowiem postawić znak równości.

W ocenie Sądu Okręgowego obydwa argumenty, niewątpliwie nastawione na wykazanie braku zasadności roszczeń powodów, wzajemnie się jednak wykluczają. Bo skoro pracodawca stanął na stanowisku, że zapewniając kierowcy bezpłatny nocleg, nie miał obowiązku wypłaty ryczałtu i dlatego go nie wypłacał, to jednocześnie nie może argumentować, że nawet gdyby uznać, że miał obowiązek jego wypłaty, to ryczałt ten był jednak wypłacany w ramach diety, która obejmowała wszystkie należne świadczenia przysługujące z tytułu odbywania podróży służbowych. Kwestia zapewnienia bezpłatnego noclegu poprzez zapewnienie możliwości spania w kabinie kierowcy została omówiona powyżej.

W Regulaminie Wynagradzania obowiązującym u pozwanego, określono prawo pracowników do diet w przypadku podróży zagranicznej, niezależnie od kraju, w wysokości 42 EURO. Nieuprawnionym jest przyjęcie sugestii pozwanego, iż ostatecznie przyznana kierowcom „dieta” zawierała wszystkie możliwe i należne z tytułu podróży świadczenia i że strony stosunku pracy na drodze zgodnego porozumienia (w świetle wykładni zgodnego zamiaru stron - art. 65 kc w zw. z 300 kp) wyraziły zgodę na takie ukształtowanie świadczeń, związanych z odbywaniem podróży służbowych.

W tym zakresie, co podkreślono powyżej, pozwany pracodawca wykazał się daleko idącą niekonsekwencją: z jednej strony twierdził, iż ryczałt za nocleg pracownikom się nie należał i był wyłączony z uwagi na zapewnienie kierowcom miejsca do spania i bezpłatnego noclegu (co znalazło wprost odzwierciedlenie w zapisach regulaminu wynagradzania), z drugiej zaś strony podnosił, iż ustalona na rzecz pracowników „dieta” wyczerpywała wszystkie należne im świadczenia z tytułu podróży służbowej, bowiem taka była wola stron w tym przedmiocie, przy ówczesnej interpretacji obowiązujących przepisów.

W ocenie Sądu II instancji w oparciu o materię sprawy brak podstaw do uznania, iż strony stosunku pracy zarówno w chwili zawierania umów o pracę jak i wprowadzania regulaminu wynagradzania tak właśnie interpretowały treść ww. zapisu jak podaje apelujący tj. iż miał on przyznawać kierowcom diety jako pełną rekompensatę świadczeń należnych z tytułu odbywania podróży służbowej.

Zgodnie z dyspozycją art. 65 § 1 kc w zw. z art. 300 kp oświadczenie woli należy tak tłumaczyć, jak tego wymagają ze względu na okoliczności, w których złożone zostało, zasady współżycia społecznego oraz ustalone zwyczaje. Z § 2 wynika zaś, że w umowach należy raczej badać, jaki był zgodny zamiar stron i cel umowy, aniżeli opierać się na jej dosłownym brzmieniu.

Zakres zastosowania art. 65 § 1 k.c. jest szeroki, odnosi się on do wszystkich oświadczeń woli, bez względu na rodzaj kreowanych przez nie czynności prawnych, a więc do oświadczeń woli składających się na jednostronne i dwustronne czynności prawne, uchwały itp. Natomiast przepis art. 65 § 2 k.c. literalnie dotyczy tylko umów. Jednakże judykatura i doktryna zgodnie przyjmują, że zawarte w tym przepisie dyrektywy wykładni, w szczególności reguła, aby przy wykładni oświadczeń woli nie opierać się wyłącznie na ich dosłownym brzmieniu, lecz by uwzględniać także zamiar stron oraz cel czynności prawnej, może być odnoszona nie tylko do umów, lecz także do wszelkich oświadczeń woli składanych innej osobie (por. uchw. SN z dnia 29 czerwca 1995 r., III CZP 66/95, OSNC 1995, nr 12, poz. 168; wyr. SN z dnia 8 maja 2000 r., V CKN 38/00, Lex nr 52432)

W ocenie Sądu II instancji na podstawie materiału dowodowego zebranego w sprawie – dowodów z zeznań świadków, nadto twierdzeń samej strony pozwanej nie sposób przyjąć, że początkowo strony sporu dokonywały zgodnej wykładni pkt V regulaminu wynagradzania, iż wprowadzał on dietę jako kompensatę wszelkich świadczeń należnych w związku z podróżą służbową.

Wbrew twierdzeniom apelacji nie wskazują na to ani zeznania M. Z. (1) ani powoda W. C., a ich interpretacja zaprezentowana przez stronę apelującą stanowi jedynie próbę obrony stanowiska procesowego strony. Zaznaczyć należy iż ww. wskazywali wprost że pod pojęciem dieta rozumiano wyłącznie koszty wyżywienia i nikt nigdy nie podciął pod nią ryczałtu za noclegi. Wobec tego ocena wskazanych dowodów dokonana przez Sąd Rejonowy, która prowadziła do poczynienia takich właśnie ustaleń nie może budzić żadnych zastrzeżeń. Warto zauważyć, iż definicja diety wynika z treści rozporządzeń, które wymieniają osobno diety oraz zwrot kosztów przejazdów, dojazdów i noclegów, nie ma więc podstaw prawnych, aby w aktach niższego rzędu ten podział nie został zachowany (por. wyrok SA we Wrocławiu z dnia 15 marca 2012 r, III APa 8/11, LEX nr 1238707). Jednocześnie Sąd Okręgowy nie kwestionuje faktu, iż pracodawca ustalając należności z tytułu podróży służbowej może ustanowić niejako jedno zbiorcze świadczenie określone przykładowo nazwą „dieta”, upraszczając tym samym system płatności. Niemniej jednak kierowcy, jako strona zawartej umowy, winni mieć pełną świadomość i jasność, jakie świadczenia otrzymują i wyrazić zgodę na taki system wynagradzania. Nadto ustanowienie świadczenia zbiorczego nie może prowadzić do uregulowania tylko części świadczeń należnych pracownikowi w związku z odbywanymi podróżami służbowymi. (por. uzasadnienie wyroku SN z dnia 15 września 2015 r. II PK 248/14 niepublikowane).

Na gruncie rozpoznawanej sprawy nie sposób uznać, że świadczenie określane jako dieta obejmowało wszelkie koszty z podróżą służbową związane bowiem nawet jeśli wówczas dokonywano takiej a nie innej wykładni pojęcia bezpłatny nocleg, która wyłączała prawo kierowców nocujących w kabinach ciężarówek do ryczałtów bezsprzecznie świadczenie takie poza dietą funkcjonowało i choćby hipotetycznie było należne w przypadku braku zagwarantowania bezpłatnego noclegu. Nie sposób zatem przyjąć, że strony zgodnie uzgodniły, iż wszystkie świadczenia należne tytułem odbywania podróży służbowych, będą kompensowane w ramach diety.

Bezspornie pozwany pracodawca ustanowił na rzecz pracowników dietę rekompensującej zwiększone koszty wyżywienia na poziomie 42 euro. Funkcja tej diety pokrywała się z dietą ustaloną w przepisach ogólnie obowiązujących, stąd też przyjąć należało, iż pracodawca ustanowił ją na poziomie korzystniejszym niż minimalny (ponad kwotę 23 zł) i ta stawka - z uwagi na zapisy Regulaminu - była obowiązującą. Tym samym nie można uznać, iż wskazane świadczenie obejmowało jakiekolwiek inne świadczenia należne z tytułu odbywania podróży służbowych i zaliczenia jak to czyni pozwany części diety na pokrycie zwiększonych kosztów wyżywienia ponad kwotę 23 zł, na poczet dochodzonych ryczałtów. Tego typu zabieg, z uwagi na treść Regulaminu w tym przedmiocie przeznaczenie diety na stricte określone cele, nie był bowiem dopuszczalny. Jak słusznie przyjął zatem Sąd I instancji uregulowania wewnętrzne pozwanego, dotyczące wszystkich należnych kierowcom świadczeń z tytułu odbywania podróży służbowych, nie zawierały zatem w zakresie ryczałtów za nocleg rozwiązań, które pozwalałyby na odstąpienie od stosowania przepisów powszechnie obowiązujących. Regulamin nie jest bowiem wyłącznym źródłem spornego świadczenia, gdyż silniejsza jest ustawa (art. 9 k.p) i kierowcy mają prawo do należności na pokrycie kosztów związanych z wykonywaniem zadania służbowego, ustalanych na zasadach określonych w przepisach ustawowych, w tym wypadku w art. 77 5 § 3-5 k.p. w związku art. 21a ustawy z 16 kwietnia 2004 r. o czasie pracy kierowców (jednolity tekst: Dz.U. z 2012 r., poz. 1155 ze zm.), czyli do ryczałtów za noclegi według stawek określonych w § 9 rozporządzenia z dnia 19 grudnia 2002 r.” (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 15 września 2015 roku II PK 248/14 niepublikowany oraz z dnia 13 sierpnia 2015 r. II PK 241/14 niepublikowany).

W konsekwencji powyższego nieuprawnionymi są zarzuty apelacji wskazujące na rzekomo bezpodstawne oddalenie wniosków dowodowych strony pozwanej o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego celem wyliczenia kosztów podróży zagranicznej według tzw. ustawowego minimum, które według pozwanego winna wyznaczać dieta krajowa (wynosząca w spornym okresie 23 zł) oraz ryczałt za nocleg w kwotach obliczonych jak dla podróży zagranicznej (który to opinia w istocie miała zweryfikować wyliczenia przedstawione przez stronę pozwaną), nadto pominięcia twierdzeń pozwanego, iż wypłacane przez niego świadczenia odpowiadały wartością świadczeniu obejmującemu wszystkie koszty należne z tytułu podróży służbowych, przez które rozumie się koszty wyżywienia w wysokości diety minimalnej krajowej i ryczałt za nocleg i zaniechania wyliczeń w tym przedmiocie.

Po pierwsze, jak przyjął Sąd Rejonowy, nie miały one znaczącego znaczenia dla rozstrzygnięcia. Pozwany, przedstawiając własne wyliczenia według powyższych założeń, pomijał bowiem postanowienia umowne stron, zgodnie z którymi przysługująca z tytułu zagranicznej podróży służbowej kwota 42 Euro diety faktycznie obejmowała wyłącznie koszty wyżywienia. Wobec tego skoro strony skonkretyzowały w umowach o pracę i obowiązującym regulaminie wynagradzania, że kwota 42 Euro dotyczy tylko wyżywienia to co już podniesiono nie było żadnych podstaw ku temu by kwotą tą objąć jakiekolwiek inne należności przysługujące z tytułu odbywania podróży służbowych w tym także ryczałty za noclegi. Ponadto nie sposób uwzględnić koncepcji minimalnego standardu prowadzącej do uznania, że wystarczające jest jedynie spełnienie obowiązku zachowania diety minimalnej w wysokości diety krajowej określonej w przepisach wykonawczych dotyczącej sfery budżetowej, bowiem pozwany dobrowolnie przyjął zasady i wysokość świadczeń wynikającą z regulacji odnoszących się do pracowników sfery budżetowej i nie przewidział w regulaminie wynagradzania odmiennych zasad rozliczania z kierowcami opartych na tym właśnie standardzie.

Po drugie, wobec oddalenia wniosku strony pozwanej o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego mającej potwierdzać wypłatę powodom świadczeń według tzw. „minimalnego standardu” strona pozwana nie wniosła wymaganych art. 162 kpc zastrzeżeń. Tymczasem stronie, która zastrzeżenia nie zgłosiła, nie przysługuje prawo powoływania się na takie uchybienia w dalszym toku postępowania, chyba że chodzi o przepisy postępowania, których naruszenie sąd powinien wziąć pod rozwagę z urzędu, albo że strona uprawdopodobni, iż nie zgłosiła zastrzeżeń bez swojej winy. Prekluzja przewidziana w art. 162 k.p.c. obejmuje bowiem swym zakresem wszystkie uchybienia procesowe, w tym i te które miały wpływ na wynik sprawy, w tym również w zakresie postępowania dowodowego, gdy naruszenie przepisów postępowania znalazło wyraz w wydanym w tej materii postanowieniu. (wyrok s.apel. w Katowicach 27-05-2010 V ACa 597/09 LEX nr 686895). Jeżeli uchybienie "utrwalone" w postanowieniu nie zostanie zgłoszone w terminie określonym w art. 162 k.p.c., strona utraci możliwość powołania się na nie w drodze zarzutu apelacyjnego, a tym samym wyłączona zostanie także kontrola przewidziana w art. 380 k.p.c. (por. wyrok s.apel. w Gdańsku 18-03-2013 V ACa 85/13 LEX nr 1353714). W konsekwencji stwierdzić zatem należy, iż pozwanemu nie przysługuje prawo powoływania się na uchybienia związane z oddaleniem jej wniosku w tym przedmiocie i podnoszenia twierdzeń iż de facto wszystkie minimalne zagwarantowane powodom świadczenia należne tytułem odbywania podróży służbowych wypłacił.

Chybionym jest też apelacyjny zarzut retroakcji tj. dokonania wykładni obowiązujących przepisów wbrew dominującym poglądom, utrwalonych w odmiennej linii orzeczniczej w chwili zawierania umowy przez strony i wbrew ich stanowisku w tym przedmiocie. Treść normy prawnej, na którą powołuje się skarżący nie uległa bowiem zmianie, choć w istocie w przedmiocie jej interpretacji istniało rozbieżne orzecznictwo. Powyższe jednak nie może sanować zachowania strony pozwanej i prowadzić nieprawidłowego stosowania prawa zwłaszcza, że – co już wspomniano - powołana przez niego interpretacja przepisów powszechnie obowiązujących jak i wewnątrzzakładowych nie była objęta zgodą pracowników i nie była powszechna. Wbrew twierdzeniom apelacji nie można uznać, też iż zaakceptowanie wskazanego stanowiska powoduje, iż na pozwanego zostały nałożone jakiekolwiek nowe obowiązki. Obowiązek wypłaty ryczałtu w przypadku niezapełnienia bezpłatnego noclegu w świetle powoływanych przepisów rozporządzenia z 2002 r. istniał bowiem zawsze, wątpliwym było jedynie czy nocleg w ciężarówce taki warunek spełnia. Tym samym nie można mówić o nowym obciążeniu pozwanego realizowanym z datą wsteczną. Nadto uchwała SN z dnia 12.06.2014 r, II PZP 1/14 potwierdziła jedynie dominującą linię orzecznictwa. /np. wyrok SN z dnia 1.04.2011, II PK 234/10, 10.09.2013, I PK 71/13/

W ocenie Sądu Okręgowego całkowicie nieuprawnionym jest też zarzut naruszenia art. 8 kp. Odnosząc się do powyższego wskazać należy, iż zgodnie z art. 8 kp nie można czynić ze swego prawa użytku, który byłby sprzeczny ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem tego prawa lub zasadami współżycia społecznego. Takie działanie lub zaniechanie uprawnionego nie jest uważane za wykonywanie prawa i nie korzysta z ochrony.

Klauzule "zasad współżycia społecznego" i "społeczno-gospodarczego przeznaczenia prawa" wyznaczają stronom stosunków pracy granice, w ramach których dopuszczalne jest korzystanie w stosunkach pracy z praw podmiotowych zagwarantowanych przepisami prawa pracy. Z istoty nadużycia prawa podmiotowego wynika, że dokonuje go strona, która wykonując swoje prawo, czyni to niezgodnie z zasadami współżycia społecznego lub społeczno-gospodarczym przeznaczeniem prawa (wyr. SN z 20.1.2011 r., I PK 135/10, MoPr 2011, Nr 9, s. 475). Artykuł 8 kp umożliwia dokonanie oceny organowi stosującemu prawo, a także sądowi pracy, czy korzystanie przez uprawnionego z zagwarantowanego mu przepisami prawa pracy prawa podmiotowego mieści się czy też wykracza poza granice zasad współżycia społecznego i społeczno-gospodarczego przeznaczenia prawa (wyr. SN z 17.9.1997 r., I PKN 273/97, OSNAPiUS 1998, Nr 13, poz. 394). Niemniej jednak w judykaturze ukształtował się pogląd, określany jako „zasada czystych rąk”, zgodnie z którym nie może powoływać się na naruszenie zasady współżycia społecznego osoba, która narusza przepisy prawa lub zasady współżycia społecznego. (wyr. SN z 6.3.1998 r., I PKN 552/97, OSNP 1999, Nr 4, poz. 124; wyr. SN z 8.6.1999 r., I PKN 96/99, OSNP 2000, Nr 16, poz. 615).

W rozpoznawanym przypadku, jak wynika ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, brak jakichkolwiek podstaw do uznania by powodowie nadużyli swych praw podmiotowych dochodząc spornych ryczałtów za noclegi. Łączące strony umowy o pracę, obowiązujące przepisy regulaminu wynagradzania jak i przepisy powszechnie obowiązujące ustanawiały standardy, które gwarantowały im świadczenia z tego tytułu. Pozwany, na co konsekwentnie wskazuje w procesie, uważał iż ryczałt za nocleg w ciężarówce kierowcy międzynarodowemu się nie należał dlatego konsekwentnie go nie wypłacał. Wobec tego dochodzenie tych roszczeń nie może być traktowane inaczej jak realizacja uprawnień do ochrony swych interesów.

Zarówno argument, iż strony nie umawiały się do wypłaty wskazanych świadczeń, pracodawca wypłacając powodom diety pokrywał wszystkie należności z tytuł podróży służbowej, nadto iż na pozwanego nałożono nowe obowiązki nie istniejące w chwili zawarcia umów nie ostały się w procesie.

Brak zasadności powyższych zarzutów apelacyjnych został potwierdzony w uzasadnieniu Sądu Najwyższego rozpoznającego skargę kasacyjną w niniejszej sprawie, bowiem w przeważającym zakresie zarzuty ze skargi kasacyjnej pokrywały się z zarzutami apelacji.

Uzasadniony okazał się jedynie zarzut naruszenia przepisów postępowania (art.233 k.p.c.) w zakresie dotyczącym pominięcia przez Sąd Okręgowy części materiału dowodowego zebranego w postępowaniu przez Sądem pierwszej instancji w odniesieniu do okoliczności, na które dowody te zostały powołane, a mianowicie: protokołów z kontroli PIP nr (...)- (...)- (...)-PT/11 i nr (...)- (...)-Pt/12 co do częściowego spełnienia przez pozwanego świadczeń dochodzonych pozwem (częściowego zaspokojenia roszczeń powodów) oraz porównania (symulacji) faktycznie wypłaconych powodom w spornym okresie kwot z tytułu podróży służbowych z kwotami, jakie były im należne.

Apelacja okazała się bowiem uzasadniona w części, w jakiej Sąd Okręgowy potraktował należności z tytułu podróży służbowych tak jak wynagrodzenie za pracę i z powołaniem się na przepisy o ochronie wynagrodzenia za pracę i zakaz potrąceń z wynagrodzenia (art. 84 k.p. i art. 87 k.p. w związku z art. 505 pkt 4 k.c.) odmówił zaliczenia należności (z tytułu diet) wypłaconych powodom w większej wysokości niż należna („nadpłaconych”) na poczet należności dochodzonych w rozpoznawanej sprawie. Pozwany pracodawca twierdził, że w pewnym zakresie dokonał nadpłaty z tytułu rozliczenia kosztów podróży powodów i w tym zakresie ta nadpłata powinna być zaliczona na należności dochodzone przez powodów. Powołał na tę okoliczność dowody (przede wszystkim z protokołów kontroli i zaleceń pokontrolnych Państwowej Inspekcji Pracy).

Jak podniósł Sąd Najwyższy, należności z tytułu podróży służbowych nie są elementem wynagrodzenia pracowników (choć w praktyce tak są przez nich traktowane). Nie odzwierciedlają rodzaju wykonywanej pracy ani kwalifikacji wymaganych przy jej wykonywaniu, nie uwzględniają także ilości i jakości świadczonej pracy (por. art. 78 k.p.). Są częścią kosztów pracy obciążających pracodawcę, które pracodawca powinien zwrócić pracownikowi – rozliczyć się z nim z tego tytułu. Do wydatków ponoszonych z tytułu podróży służbowych należy odnieść się raczej tak jak do zaliczek pieniężnych udzielonych pracownikowi niż jak do wynagrodzenia za pracę. Dlatego należności przekazane pracownikom z tego tytułu mogą być rozliczane, zaliczane czy też „potrącane” z kwot nienależnie im wypłaconych („nadpłaconych”). Nie ma do nich zastosowania art. 84 k.p. ani art. 87 k.p. w zakresie, w jakim nie dopuszcza do dokonywania potrąceń z wynagrodzenia, mają natomiast zastosowanie art. 450 i art. 451 § 3 k.c. w związku z art. 300 k.p. Koszty podróży służbowej należą się pracownikowi z innego tytułu niż wynagrodzenie za pracę. Pracodawca zawsze powinien wypłacić pracownikowi należne (ustalone w regulaminie albo umówione) koszty podróży służbowej, w tym diety na pokrycie kosztów wyżywienia i zwrot kosztów noclegu (np. w postaci ryczałtu za nocleg). Odrębność rodzajowa tych świadczeń od wynagrodzenia za pracę skłania do twierdzenia, że nie są to warunki płacy i nie zmienia tego uregulowanie zasad ich wypłaty w regulaminie wynagradzania. Nie stają się wynagrodzeniem za pracę tylko z tej przyczyny, że art. 775 k.p. przewiduje regulację ich dotycząca w regulaminie wynagradzania.

Kierowca zatrudniony w transporcie międzynarodowym jest bowiem w podróży służbowej i ma prawo do świadczeń związanych z tą podróżą. Świadczenia te stanowią koszty pracy i dlatego obciążają pracodawcę. Świadczenia te nie stanowią wynagrodzenia za pracę. Nie potrąca się ich z wynagrodzenia, lecz rozlicza się w ramach tego samego rodzajowo świadczenia związanego z podróżą. Stosowne rozliczenie odbywa się przy tym w ramach wszystkich należności z tytułu podróży służbowej (wymienionych w § 2 rozporządzenia z 19 grudnia 2002 r.), a nie wyłącznie w ramach poszczególnych rodzajów tych należności.

Zatem zgodnie z art. 450 kc wierzyciel nie może odmówić przyjęcia świadczenia częściowego, chociażby cała wierzytelność była już wymagalna, chyba że przyjęcie takiego świadczenia narusza jego uzasadniony interes.

Natomiast zgodnie z art. 451 kc dłużnik mający względem tego samego wierzyciela kilka długów tego samego rodzaju może przy spełnieniu świadczenia wskazać, który dług chce zaspokoić. Jednakże to, co przypada na poczet danego długu, wierzyciel może przede wszystkim zaliczyć na związane z tym długiem zaległe należności uboczne oraz na zalegające świadczenia główne.(§1)

Jeżeli dłużnik nie wskazał, który z kilku długów chce zaspokoić, a przyjął pokwitowanie, w którym wierzyciel zaliczył otrzymane świadczenie na poczet jednego z tych długów, dłużnik nie może już żądać zaliczenia na poczet innego długu.(§2)

W braku oświadczenia dłużnika lub wierzyciela spełnione świadczenie zalicza się przede wszystkim na poczet długu wymagalnego, a jeżeli jest kilka długów wymagalnych - na poczet najdawniej wymagalnego.(§3)

Z poczynionych przez Sąd Rejonowych ustaleń wynika, że podczas podróży służbowych A. L. wykonywał tzw. regularny odpoczynek tygodniowy, to jest trwający powyżej 45 godzin, łącznie przez 33 noce, co generowało ryczałty za noclegi na łączną kwotę 3.450,98 zł, w tym:

- w październiku 2009 r. 2 noclegi, ryczałt 218, 51 zł,

- w listopadzie 2009 r. 2 noclegi, ryczałt 165, 72 zł,

- w grudniu 2009 r. 3 noclegi, ryczałt 317,36 zł,

- w maju 2010 r. 3 noclegi, ryczałt 328,80 zł,

- w czerwcu 2010 r. 3 noclegi, ryczałt 310, 94 zł,

- w lipcu 2010 r. 3 noclegi, ryczałt 309, 62 zł,

- w sierpniu 2010 r. 5 noclegów, ryczałt 565,37 zł,

- we wrześniu 2010 r. 4 noclegi, ryczałt 410,66 zł,

- w listopadzie 2010 r. 3 noclegi, ryczałt 366, 61 zł,

- w grudniu 2010 r. 5 noclegów, ryczałt 457,39 zł.

Podczas podróży służbowych A. W. wykonywał tzw. regularny odpoczynek tygodniowy, to jest trwający powyżej 45 godzin, łącznie przez 55 noce, co generowało ryczałty za noclegi na łączną kwotę 6.178,61 zł, w tym:

- w marcu 2009 r. – 5 noclegów, ryczałt 555,80 zł,

- w kwietniu 2009 r. – 2 noclegi, ryczałt 235,44 zł,

- w maju 2009 r. – 3 noclegi, ryczałt 351,13 zł,

- w czerwcu 2009 r. – 2 noclegi, ryczałt 240,08 zł,

- w lipcu 2009 r. – 2 noclegi, ryczałt 246, 48 zł,

- w sierpniu 2009 r. – 4 noclegi, ryczałt 286, 75 zł,

- we wrześniu 2009 r. – 2 noclegi, ryczałt 211,13 zł,

- w październiku 2009 r. – 3 noclegi, ryczałt 327,77 zł,

- w listopadzie 2009 r. – 3 noclegi, ryczałt 310, 73 zł,

- w grudniu 2009 r. – 2 noclegi, ryczałt 211, 57 zł,

- w styczniu 2010 r. – 3 noclegi, ryczałt 487,39 zł,

- w maju 2010 r. – 5 noclegów, ryczałt 611,55 zł,

- w lipcu 2010 r. – 8 noclegów, ryczałt 841,60 zł,

- we wrześniu 2010 r. – 3 noclegi, ryczałt 392,04 zł,

- w październiku 2010 r. – 5 noclegów, ryczałt 565,21 zł,

- w styczniu 2011 r. – 3 noclegi, ryczałt 303,94 zł.

Podczas podróży służbowych W. C. wykonywał tzw. regularny odpoczynek tygodniowy, to jest trwający powyżej 45 godzin, łącznie przez 55 noce, co generowało ryczałty za noclegi na łączną kwotę 6.134,88 zł, w tym:

- w lutym 2009 r. – 2 noclegi, ryczałt 250,04 zł,

- w marcu 2009 r. – 3 noclegi, ryczałt 378,72 zł,

- w maju 2009 r. – 2 noclegi, ryczałt 250,26 zł,

- w lipcu 2009 r. – 5 noclegów, ryczałt 538,28 zł,

- w sierpniu 2009 r. – 5 noclegów, ryczałt 211,14 zł,

- we wrześniu 2009 r. – 2 noclegi, ryczałt 217,46 zł,

- w październiku 2009 r. – 2 noclegi, ryczałt 327,77 zł,

- w listopadzie 2009 r. – 5 noclegów, ryczałt 465,06 zł,

- w grudniu 2009 r. – 5 noclegów, ryczałt 360,00 zł,

- w lutym 2010 r. – 4 noclegi, ryczałt 484,01 zł,

- w kwietniu 2010 r. – 4 noclegi, ryczałt 444,37 zł,

- w czerwcu 2010 r. –3 noclegi, ryczałt 320,26 zł,

- w lipcu 2010 r. – 6 noclegów, ryczałt 687,37 zł,

- w sierpniu 2010 r. – 2 noclegi, ryczałt 206,20 zł,

- we wrześniu 2010 r. – 2 noclegi, ryczałt 205,33 zł,

- w październiku 2010 r. – 2 noclegów, ryczałt 205,71 zł,

- w listopadzie 2010 r. – 2 noclegi, ryczałt 209,78 zł,

- w grudniu 2010 r. – 3 noclegi, ryczałt 373,12 zł.

Jednocześnie u pozwanego we wrześniu i październiku 2011 roku Państwowa Inspekcja Pracy przeprowadziła kontrolę. Podczas kontroli pracodawca m.in. wyjaśnił, że wypłaca diety krajowe i ryczałt za noclegi na terenie kraju, natomiast wyjazdy zagraniczne są rozliczane po przeliczeniu diet z Euro na złotówki, przy czym ryczałty za noclegi odbywane za granicą nie są wypłacane, gdyż kierowcy śpią w kabinie samochodu. Wskazywał, że wszystkie należności są wypłacane w jednej kwocie – diecie, bez rozbicia na poszczególne składniki. Wyjaśnił, że nie był także wypłacany ryczałt za noclegi z tytułu regularnych tygodniowych odpoczynków. Po wydaniu zalecenia przez PIP wypłaty tych ryczałtów, pracodawca dokonał rozliczenia wypłacanych diet, wskazując, że nadpłacone kwoty stanowią wypłatę na poczet powyższych ryczałtów. Ze sporządzonego protokołu kontroli wynika m.in., że pozwany dokonał wypłaty diet w kwotach wyższych niż należne.

Po odliczeniu od nadpłaty powstałej z tytułu wypłaconych diet wskazanych wyżej kwot wyliczonych jako ryczałty za noclegi odbywane w ramach 45-godzinnych odpoczynków (odpowiednio kwoty 3.450,98 zł w przypadku A. L., 6.178,61 zł - A. W. i 6.134,88 zł - W. C.) z tytułu wypłaconych diet pozostała jeszcze nadpłata odpowiednio w kwotach:

- w przypadku A. L. – 2.897,43 zł,

- w przypadku A. W.– 1.689,01 zł,

- w przypadku W. C. – 1.307,47 zł.

Powyższe wyliczenie nadpłaty wynikało z opinii biegłego z zakresu księgowości, sporządzonej na podstawie dokumentacji pracodawcy związanej z odbywaniem i rozliczaniem podróży służbowej, zostało potwierdzone w protokole PIP, wynikało za „nadpłaconej” diety wyższej niż należna suma diet po 42 euro, w wyniku czego pozwany faktycznie wypłacił świadczenia należne co najmniej za ryczałty za noclegi 45-godzinne poza bazą. Powodowie, mimo, że poddawali w wątpliwość, czy faktycznie pozwany wypłacił powodom wyższe kwoty z tytułu diet, wskazując, że powodowie nie mogą odpowiadać za ewentualne błędy pracodawcy, skutecznie nie zakwestionowali wyliczeń biegłego co do zaistniałej nadpłaty.

Mając na względzie zatem to, że pracodawca spełnił świadczenie w części, bowiem wypłacił powodom z tytułu diet określonych w regulaminie kwoty wyższe niż należne i częściowo zostały one zaliczone na poczet ryczałtu za noclegi 45 – godzinne, co wynika także z ustaleń PIP, nadto pozostała jeszcze pozostała część „nadpłaty”, to biorąc pod uwagę regulację art. 450 i art. 451 § 3 kpc, wypłacone kwoty – przed wytoczeniem powództwa, należało uwzględnić przy orzekaniu, na co zwrócił uwagę Sąd Najwyższy, przyjmując, iż w tym zakresie roszczenie zostało zaspokojone przed wytoczeniem powództwa.

W ocenie Sądu w takiej sytuacji brak było podstaw do rozpoznawania zgłoszonego przez pełnomocnika powodów zarzutu przedawnienia co do zgłaszanego zarzutu potrącenia, bowiem strona pozwana nie występowała w stosunku do powodów z roszczeniem wzajemnym, jedynie z ostrożności procesowej podnosiła zarzut potrącenia, podnosząc, już w odpowiedziach na pozew, że doszło do częściowego spełnienia świadczenia i z tego powodu powództwo, przynajmniej w części winno być oddalone.

Brak było podstaw do przyjęcia, iż powód (...) zrzekł się roszczeń w całości w stosunku do pozwanego w porozumieniu z dnia 31 marca 2011 roku, co zostało słusznie ocenione przez Sąd Rejonowy. Pismo to nie zawiera wprost stwierdzenia, że powód zrzeka się konkretnych roszczeń, nadto z poczynionych ustaleń wynika, że strony podpisując porozumienie obejmowały jego treścią rozliczenie się z mienia powierzonego, natomiast nie obejmowało ono innych świadczeń należnych w związku z wykonywaną pracą.

Aktualna interpretacja strony pozwanej przeprowadzonego postępowania dowodowego na tę okoliczność (w szczególności ocena zeznań świadka M. Z.) stanowi wyłącznie przyjętą linię obrony i nie znajduje żadnego uzasadnienia, w świetle konkretnych zeznań świadka M. Z., które potwierdziły zeznania powoda (...).

Mając powyższe na uwadze, Sąd Okręgowy na podstawie art. 386 § 1 kpc zmienił zaskarżony wyrok w punkcie I – w stosunku do A. L. , uwzględniając poczynione na jego rzecz wypłaty z tytułu „nadpłaconych” diet i zasądził na jego rzecz kwotę 25.865,24 zł (32.213, 65 zł – 3450,98 zł- 2897,43 zł), przy czym w przypadku kwoty 3450, 98 zł została ona rozliczona w poszczególnych okresach rozliczeniowych – zgodnie z opinią biegłego, natomiast kwota (...),43 została rozliczona zgodnie z zasadą wyrażoną w art. 451 § 3 kc na najdawniej wymagane roszczenia, co w konsekwencji skutkowało zmianą wyroku w zakresie poszczególnych kwot, od których zasądzono odsetki, a mianowicie:

zasądzono kwotę 25.865,24 zł tytułem ryczałtu za noclegi wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi:

1.  od kwoty 887,88 zł od dnia 29 grudnia 2009 roku do dnia zapłaty (kwota z podpunktu 1 i 2 wyroku Sądu Rejonowego została w całości pokryta z dokonanych wypłat: 1090,32 zł + 1286,60 zł (kwota z pkt. 2 1505,11 została pomniejszona o kwotę 218,51 zł z opinii biegłego) = 2376,92 zł , w zakresie podpunktu 3 – kwota 1574,11 zł została najpierw pomniejszona o kwotę 165,42 zł – z opinii biegłego, co dało kwotę 1408,39 zł, pozostała jeszcze kwota nierozliczonej nadpłaty w kwocie 520,51 zł, co dało ostatecznie zasadzoną w tym punkcie kwotę),

2.  od kwoty 1305,74 zł od dnia 19 stycznia 2010 roku do dnia zapłaty ( 1623,10 zł – 317,36 zł)

3.  od kwoty 1723,48 zł od dnia 23 lutego 2010 roku do dnia zapłaty,(bez zmian)

4.  od kwoty 1449,62 zł od dnia 30 marca 2010 roku do dnia zapłaty,(bez zmian)

5.  od kwoty 1111,32 zł od dnia 27 kwietnia 2010 roku do dnia zapłaty,(bez zmian)

6. kwoty 2.039,74 zł od dnia 29 maja 2010 roku do dnia zapłaty, (bez zmian)

7. od kwoty (...),54 od dnia 29 czerwca 2010 roku do dnia zapłaty,(1350,34 zł – 328,80 zł)

8. od kwoty 1215,54 zł od dnia 21 lipca 2010 roku do dnia zapłaty,(1526,48 zł – 310,94 zł)

9. od kwoty 253,50 zł od dnia31 sierpnia 2010 roku do dnia zapłaty,(563,12 zł – 309,62 zł)

10. od kwoty 1891,22 zł od dnia 29 sierpnia 2010 roku do dnia zapłaty,(2456,59 zł- 565,37 zł)

(kwota z pkt. 13 wyroku – 410,66 zł została pokryta w całości z nadpłaty)

11. od kwoty 1.262,63 zł od dnia 29 grudnia 2010 roku do dnia zapłaty,(1629,24 zł – 366,61 zł)

12. od kwoty 1.277,71 zł od dnia 19 stycznia 2011 roku do dnia zapłaty,(1735,10 zł – 457,39 zł)

13. od kwoty 1.148,21 zł od dnia l marca 2011 roku do dnia zapłaty,(bez zmian)

14. od kwoty 2.161,29 zł od dnia 29 marca 2011 roku do dnia zapłaty, (bez zmian)

15. od kwoty 1.024,99 zł od dnia 29 kwietnia 2011 roku do dnia zapłaty, (bez zmian)

16. od kwoty 2.134,37 zł od dnia 24 maja 2011 roku do dnia zapłaty, (bez zmian)

17. od kwoty 1.422,92 zł od dnia 28 czerwca 2011 roku do dnia zapłaty, (bez zmian)

18. od kwoty 2.039,96 zł od dnia 29 lipca 2011 roku do dnia zapłaty, (bez zmian)

19. od kwoty 493,58 zł od dnia 5 sierpnia 2011 roku do dnia zapłaty(bez zmian)

oraz oddalił powództwo A. L. w pozostałym zakresie (co do kwot, które zostały zaliczone na poczet należnych ryczałtów, czyli łącznie w kwocie 6348,41 zł.

Sąd Okręgowy zmienił zaskarżony wyrok w punkcie II – w stosunku do W. C. , uwzględniając poczynione na jego rzecz wypłaty z tytułu „nadpłaconych” diet i zasądził na jego rzecz 30.784,67 zł (38.227,02 zł – 6134,88 zł- 1307,47 zł), przy czym w przypadku kwoty 6134,88 zł została ona rozliczona w poszczególnych okresach rozliczeniowych – zgodnie z opinią biegłego, natomiast kwota 1307,47 zł została rozliczona zgodnie z zasadą wyrażoną w art. 451 § 3 kc na najdawniej wymagane roszczenia, co w konsekwencji skutkowało zmianą wyroku w zakresie poszczególnych kwot, od których zasądzono odsetki, a mianowicie:

zasądzono kwotę 30.784,67 zł tytułem ryczałtu za noclegi wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi:

1.  od kwoty 2368,89 zł od dnia 29 kwietnia 2009 roku do dnia zapłaty (kwota z podpunktu 1 wyroku Sądu Rejonowego została w całości pokryta z dokonanych wypłat: kwota 1098,77 zł została pomniejszona o kwotę 250,04 zł z opinii biegłego, co dało kwotę 848,73 zł, kwota ta została pokryta w całości z pozostałej nadpłaty, pozostała jeszcze kwota nierozliczonej nadpłaty w kwocie 458,84 zł (1307,47 zł – 848,73 zł), w zakresie pkt. 2 wyroku – kwota 3206,35 zł została najpierw pomniejszona o kwotę 378,72 zł , co dało kwotę 2827,63 zł, która została pomniejszona o nierozliczoną nadpłatę, czyli kwotę 458,74 zł co dało ostatecznie zasadzoną w tym punkcie kwotę),

2.  od kwoty 362,89 zł od dnia 5 maja 2009 roku do dnia zapłaty,(bez zmian)

3.  od kwoty 2.279,50 zł od dnia 30 czerwca 2009 roku do dnia zapłaty,(2529,76 zł- 250,26 zł)

4.  od kwoty 1.077,80 zł od dnia 16 lipca 2009 roku do dnia zapłaty,(bez zmian)

5.  od kwoty 1867,30 zł od dnia 29 sierpnia 2009 roku do dnia zapłaty,(2405,58 zł – 538,28 zł)

6.  od kwoty 2.046,34 zł od dnia 24 września 2009 roku do dnia zapłaty,(2257,48 zł- 211,14 zł)

7.  od kwoty 1.518,71 zł od dnia 29 października 2009 roku do dnia zapłaty,(1736,17 zł- 217,46 zł)

8.  od kwoty 1746,64 zł od dnia 20 listopada 2009 roku do dnia zapłaty,(2074,41 zł-327,77 zł)

9.  od kwoty 362,53 zł od dnia 29 grudnia 2009 roku do dnia zapłaty,(827,59 zł- 465,06 zł)

10.  od kwoty 787,95 zł od dnia 19 stycznia 2010 roku do dnia zapłaty,(1147,95 zł – 360 zł)

11.  od kwoty 2.278,07 zł od dnia 2 marca 2010 roku do dnia zapłaty,(bez zmian)

12.od kwoty 973,32 zł od dnia 24 marca 2010 roku do dnia zapłaty,(1457,33 zł – 484,01 zł)

13. od kwoty 1.789,97 zł od dnia 29 kwietnia 2010 roku do dnia zapłaty,(bez zmian)

14. od kwoty 760,67 zł od dnia 22 maja 2010 roku do dnia zapłaty (1205,04 zł- 444,37 zł),

15. od kwoty 237,53 zł od dnia 29 lipca 2010 roku do dnia zapłaty,(557,79 zł – 320,26 zł)

16. od kwoty 1672,52 zł od dnia 28 sierpnia 2010 roku do dnia zapłaty, (2359,89 zł – 687,37 zł)

17. od kwoty 2065,35 zł od dnia 29 września 2010 roku do dnia zapłaty,(2271,55 zł- 206,20 zł)

18. od kwoty 545,33 zł od dnia 15 października 2010 roku do dnia zapłaty,(750,66 zł – 205,33 zł)

19. od kwoty 1.463,05 zł od dnia 30 listopada 2010 roku do dnia zapłaty,(1668,76 zł – 205,71 zł)

20. od kwoty 1790,92 zł od dnia 29 grudnia 2010 roku do dnia zapłaty,(2000,70 zł- 209,78 zł)

21. od kwoty 1.287,90 zł od dnia 22 stycznia 2011 roku do dnia zapłaty,(1661,02 zł- 373,12 zł)

22. od kwoty 845,30 zł od dnia l marca 2011 roku do dnia zapłaty,(bez zmian)

23. od kwoty 656,21 zł od dnia 11 marca 2011 roku do dnia zapłaty (bez zmian)

oraz oddalił powództwo W. C. w pozostałym zakresie( co do kwot, które zostały zaliczone na poczet należnych ryczałtów) – łącznie w zakresie kwoty 7442,35 zł.

Sąd Okręgowy zmienił zaskarżony wyrok w punkcie III – w stosunku do A. W. , uwzględniając poczynione na jego rzecz wypłaty z tytułu „nadpłaconych” diet i zasądził na jego rzecz 34.899,90 zł (42.767,52 zł – 6178,61 zł- 1689,01 zł), przy czym w przypadku kwoty 6178,61 zł została ona rozliczona w poszczególnych okresach rozliczeniowych – zgodnie z opinią biegłego, natomiast kwota 1689,01 zł została rozliczona zgodnie z zasadą wyrażoną w art. 451 § 3 kc na najdawniej wymagane roszczenia, co w konsekwencji skutkowało zmianą wyroku co do poszczególnych kwot, od których zasądzono odsetki, a mianowicie:

III. Sąd zasądził kwotę 34.899,90 zł tytułem ryczałtu za noclegi wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi:

l. od kwoty 28,51 zł od dnia 29 marca 2009 roku do dnia zapłaty (1717,52 zł – 1689,01 zł /kwota, która pozostała po uwzględnieniu pozostałej „nadpłaty”/,

2. od kwoty 267,81 zł od dnia 29 kwietnia 2009 roku do dnia zapłaty (823,61 zł- 555,80 zł),

3.od kwoty 1780,96 zł od dnia 29 maja 2009 roku do dnia zapłaty,(2016,40 zł- 235,44 zł)

4. od kwoty 2.088,72zł od dnia 23 czerwca 2009 roku do dnia zapłaty,(2439,85 zł – 351,13 zł)

5. od kwoty 819,13 zł od dnia 18 lipca 2009 roku do dnia zapłaty,(1059,21 zł- 240,08 zł)

6. od kwoty 2306,40 zł od dnia 29 sierpnia 2009 roku do dnia zapłaty,(2552,88 zł – 246,48 zł)

7. od kwoty 694,01 zł od dnia 15 września 2009 roku do dnia zapłaty,(980,76 zł- 286,75 zł)

8. od kwoty 1.447,05 zł od dnia 29 października 2009 roku do dnia zapłaty (1658,18 zł – 211,13 zł),

9. od kwoty 1844,87 zł od dnia 24 listopada 2009 roku do dnia zapłaty,(2172,64 zł – 327,77 zł)

10. od kwoty 1.069,69 zł od dnia 29 grudnia 2009 roku do dnia zapłaty,(1380,42 zł – 310,73 zł)

11. od kwoty 1819,98 zł od dnia 19 stycznia 2010 roku do dnia zapłaty,(2031,55 zł- 211,57 zł)

12. od kwoty 1.412,05 zł od dnia 2 marca 2010 roku do dnia zapłaty,(1899,44 zł – 487,39 zł)

13. od kwoty l.063,87 zł od dnia 30 marca 2010 roku do dnia zapłaty,(bez zmian)

14. od kwoty 2.128,72 zł od dnia 29 kwietnia 2010 roku do dnia zapłaty,(bez zmian)

15. od kwoty 1.055,56 zł od dnia 29 maja 2010 roku do dnia zapłaty,(bez zmian)

16. od kwoty 2.241,49 zł od dnia 29 czerwca 2010 roku do dnia zapłaty,(2853,04 zł – 611,55 zł)

17. od kwoty 1.159,51 zł od dnia 29 lipca 2010 roku do dnia zapłaty,(bez zmian)

18. od kwoty 2072,40 zł od dnia 31sierpnia 2010 roku do dnia zapłaty,(2914 zł – 841,60 zł)

19. od kwoty 231,14 zł od dnia 2 września 2010 roku do dnia zapłaty,(bez zmian)

20. od kwoty 1.064,06 zł od dnia 17 października 2010 roku do dnia zapłaty,(1456,10 zł – 392,04 zł)

21. od kwoty 1931,58 zł od dnia 25 listopada 2010 roku do dnia zapłaty,(2496,79 zł – 565,21 zł)

22. od kwoty 2.691,24 zł od dnia 28 stycznia 2011 roku do dnia zapłaty,(bez zmian)

23. od kwoty 1102,17 zł od dnia 15 lutego 2011 roku do dnia zapłaty,(1406,11 zł- 303,94 zł)

24. od kwoty 1.543,74 zł od dnia 23 marca 2011 roku do dnia zapłaty,(bez zmian)

25. od kwoty 1.035,24 zł od dnia 14 kwietnia 2011 roku do dnia zapłaty (bez zmian)

oraz oddalił powództwo A. W. w pozostałym zakresie ( co do kwot, które zostały zaliczone na poczet należnych ryczałtów), łącznie co do kwoty 7867,62 zł.

Konsekwencją oddalenia powództw w części jest zmiana wyroku także w punkcie IV dotyczącym kosztów procesu, gdzie w miejsce zasady odpowiedzialności za wynik procesu (art. 98 kpc), należało zastosować zasadę stosunkowego rozliczenia kosztów (art. 100 zd. 1 kpc). Mając na względzie procent wygranych powództw ( powód L. – 80% , powód (...) – 81%, powód W. 82 %), wysokość łączną kosztów (wyliczonych w oparciu o cytowane przez Sąd Rejonowy przepisy), które wyniosły łącznie 9546,19 zł (każdy z powodów: 4500 zł wynagrodzenie pełnomocnika, 30 zł – opłata od apelacji, 516,19 zł koszty dojazdu pełnomocnika, pozwana: 4500 zł), to należało zmienić zaskarżony wyrok i zasądzić tytułem zwrotu kosztów procesu poniesionych w pierwszej i drugiej instancji od pozwanego na rzecz:

1. A. L. kwotę 3136,95 zł (9546,19 zł x 80 %= 7636,95 zł - 4500 zł)

2. W. C. kwotę 3232,26 zł (9546,19 zł x 81 %= 7732,41 zł - 4500 zł)

3. A. W. kwotę 3327,87 zł( 9546,19 zł x 82 %= 7827,87 zł - 4500 zł)

W związku z oddaleniem powództw w części, należało zmienić wyrok także w części dotyczących kosztów sądowych, stosownie do przegranej części, zatem Sąd zmienił zaskarżony wyrok w punkcie V i nakazał pobrać od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa kwotę 7885,10 zł, na którą złożyły się opłaty od pozwu w wysokości 5 % od każdej z zasądzonych kwot (1293 zł, 1539 zł, 1745 zł), oraz kwota stanowiąca 81 % kosztów sądowych [(80% + 81%+82%):3], na które złożyło się wynagrodzenie biegłego (3308,10 zł) .

Uwzględniając wniosek pozwanego o zwrot wypłaconych świadczeń, mając na względzie treść art. 415 kpc, zgodnie z którym uchylając lub zmieniając wyrok, sąd na wniosek skarżącego w orzeczeniu kończącym postępowanie w sprawie orzeka o zwrocie spełnionego lub wyegzekwowanego świadczenia lub o przywróceniu stanu poprzedniego, Sąd Okręgowy orzekł na podstawie tego przepisu w związku z treścią art. 410 kc o obowiązku zwrotu przez powodów kwot wraz z ustawowymi odsetkami, których dotyczyło oddalenie powództw oraz w zakresie różnicy pomiędzy zasądzonymi kosztami procesu na mocy wyroku Sądu Rejonowego, a ostatecznie zasądzonymi w wyniku zmiany tego wyroku, zatem Sąd Okręgowy zobowiązał do zwrotu na rzecz pozwanego (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w Ł. wypłaconych świadczeń na podstawie pkt. VI wyroku Sądu Rejonowego dla Łodzi Śródmieścia w Łodzi wydanego w sprawie X P 329/15 oraz wyroku Sądu Okręgowego wydanego w sprawie VII Pa 46/16 przez :

1.  powoda A. L.:

a) w zakresie kwot głównych wraz z ustawowymi odsetkami co do kwot:

- 1090,32 zł z odsetkami liczonymi za okres od dnia 29 października 2009 roku do dnia faktycznej zapłaty,

- 1505,11 zł z odsetkami liczonymi za okres od dnia 28 listopada 2009 roku do dnia faktycznej zapłaty,

- 686,23 zł z odsetkami liczonymi za okres od dnia 29 grudnia 2009 roku do dnia faktycznej zapłaty,

- 317,36 zł z odsetkami liczonymi za okres od dnia 19 stycznia 2010 roku do dnia faktycznej zapłaty,

- 328,80 zł z odsetkami liczonymi za okres od dnia 29 czerwca 2010 roku do dnia faktycznej zapłaty,

- 310,94 zł z odsetkami liczonymi za okres od dnia 21 lipca 2010 roku do dnia faktycznej zapłaty,

- 309,62 zł z odsetkami liczonymi za okres od dnia 31 sierpnia 2010 roku do dnia faktycznej zapłaty,

- 565,37 zł z odsetkami liczonymi za okres od dnia 29 sierpnia 2010 roku do dnia faktycznej zapłaty,

- 410,66 zł z odsetkami liczonymi za okres od dnia 29 września 2010 roku do dnia faktycznej zapłaty,

- 366,61 zł z odsetkami liczonymi za okres od dnia 29 grudnia 2010 roku do dnia faktycznej zapłaty,

-457,39 zł z odsetkami liczonymi za okres od dnia 19 stycznia 2011 roku do dnia faktycznej zapłaty,

b) w zakresie kosztów procesu z wyroku X P 329/15 – kwotę 1909,24 zł ;

2.  powoda W. C. :

a)w zakresie kwot głównych wraz z ustawowymi odsetkami co do kwot:

-1098, 77 zł z odsetkami liczonymi za okres od dnia 29 marca 2009 roku do dnia faktycznej zapłaty,

- 837,46 zł z odsetkami liczonymi za okres od dnia 29 kwietnia 2009 roku do dnia faktycznej zapłaty,

- 250,26 zł z odsetkami liczonymi za okres od dnia 30 czerwca 2009 roku do dnia faktycznej zapłaty,

- 538,28 zł z odsetkami liczonymi za okres od dnia 29 sierpnia 2009 roku do dnia faktycznej zapłaty,

- 211,14 zł z odsetkami liczonymi za okres od dnia 24 września 2009 roku do dnia faktycznej zapłaty,

- 217,46 zł z odsetkami liczonymi za okres od dnia 29 października 2009 roku do dnia faktycznej zapłaty,

- 327,77 zł z odsetkami liczonymi za okres od dnia 20 listopada 2009 roku do dnia faktycznej zapłaty,

- 465,06 zł z odsetkami liczonymi za okres od dnia 29 grudnia 2009 roku do dnia faktycznej zapłaty,

- 360 zł z odsetkami liczonymi za okres od dnia 19 stycznia 2010 roku do dnia faktycznej zapłaty,

- 484,01 zł z odsetkami liczonymi za okres od dnia 24 marca 2010 roku do dnia faktycznej zapłaty,

- 444,37 zł z odsetkami liczonymi za okres od dnia 22 maja 2010 roku do dnia faktycznej zapłaty,

- 320,26 zł z odsetkami liczonymi za okres od dnia 29 lipca 2010 roku do dnia faktycznej zapłaty,

- 687,37 zł z odsetkami liczonymi za okres od dnia 28 sierpnia 2010 roku do dnia faktycznej zapłaty,

- 206,20 zł z odsetkami liczonymi za okres od dnia 29 września 2010 roku do dnia faktycznej zapłaty,

- 205,33 zł z odsetkami liczonymi za okres od dnia 15 października 2010 roku do dnia faktycznej zapłaty,

- 205,71 zł z odsetkami liczonymi za okres od dnia 30 listopada 2010 roku do dnia faktycznej zapłaty,

- 209,78 zł z odsetkami liczonymi za okres od dnia 29 grudnia 2010 roku do dnia faktycznej zapłaty,

- 373,12 zł z odsetkami liczonymi za okres od dnia 22 stycznia 2011 roku do dnia faktycznej zapłaty,

b)w zakresie kosztów procesu z wyroku X P 329/15 – kwotę 1813,78 zł ,

3. powoda A. W.:

w zakresie kwot głównych wraz z ustawowymi odsetkami co do kwot:

- 1.689,01 zł z odsetkami liczonymi za okres od dnia 29 marca 2009 roku do dnia faktycznej zapłaty,

- 555,80 zł z odsetkami liczonymi za okres od dnia 29 kwietnia 2009 roku do dnia faktycznej zapłaty,

- 235,44 zł z odsetkami liczonymi za okres od dnia 29 maja 2009 roku do dnia faktycznej zapłaty,

- 351,13 zł z odsetkami liczonymi za okres od dnia 23 czerwca 2009 roku do dnia faktycznej zapłaty,

- 240,08 zł z odsetkami liczonymi za okres od dnia 18 lipca 2009 roku do dnia faktycznej zapłaty,

- 246,48 zł z odsetkami liczonymi za okres od dnia 29 sierpnia 2009 roku do dnia faktycznej zapłaty,

- 286,75 zł z odsetkami liczonymi za okres od dnia 15 września 2009 roku do dnia faktycznej zapłaty,

- 211,13 zł z odsetkami liczonymi za okres od dnia 29 października 2009 roku do dnia faktycznej zapłaty,

- 327,77 zł z odsetkami liczonymi za okres od dnia 24 listopada 2009 roku do dnia faktycznej zapłaty,

- 310,73 zł z odsetkami liczonymi za okres od dnia 29 grudnia 2009 roku do dnia faktycznej zapłaty,

- 211,57 zł z odsetkami liczonymi za okres od dnia 19 stycznia 2010 roku do dnia faktycznej zapłaty,

- 487,39 zł z odsetkami liczonymi za okres od dnia 2 marca 2010 roku do dnia faktycznej zapłaty,

- 611,55 zł z odsetkami liczonymi za okres od dnia 29 czerwca 2010 roku do dnia faktycznej zapłaty,

- 841,60 zł z odsetkami liczonymi za okres od dnia 31 sierpnia 2010 roku do dnia faktycznej zapłaty,

- 392,04 zł z odsetkami liczonymi za okres od dnia 17 października 2010 roku do dnia faktycznej zapłaty,

- 565,21 zł z odsetkami liczonymi za okres od dnia 25 listopada 2010 roku do dnia faktycznej zapłaty,

- 303,94 zł z odsetkami liczonymi za okres od dnia 15 lutego 2011 roku do dnia faktycznej zapłaty,

b)w zakresie kosztów procesu z wyroku X P 329/15 – kwotę 1718,32 zł.

Strona pozwana wykazała, że spełniła świadczenie, a dokonując wypłaty świadczenia zastrzegła możliwość żądania zwrotu, w przypadku korzystnego dla strony rozstrzygnięcia.

W pozostałym zakresie, biorąc pod uwagę czynione wyżej rozważania, apelacja była niezasadna i podlegała oddaleniu na podstawie art. 385 kpc.

O kosztach postępowania apelacyjnego oraz kasacyjnego Sąd orzekł na podstawie art. 100 zd. 1 kpc , przyjmując, iż powodowie wygrali odpowiednio w 80%, 81%, 82%.

W postępowaniu apelacyjnym koszty wyniosły: po stronie każdego z powodów po 1742,26 zł (stawka wynagrodzenia pełnomocnika ustalona na podstawie § 10 ust. 1 pkt. 1 w zw. z § 9 ust. 1 pkt. 2 w zw. z § 2 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U.2015.1804 ze zm.) – 1350 zł (3600 zł x75% /2) – według stawek obowiązujących na dzień wyroku SN, jako zakończenia sprawy w danej instancji, koszty dojazdu pełnomocnika 392,26 zł (łączne koszty dojazdu wyniosły 1176,80 zł : 3 = 392,26 zł), natomiast po stronie pozwanej: 1440 zł (wynagrodzenie pełnomocnika 1350 zł i opłata od apelacji 90 zł). Przy uwzględnieniu łącznej wartości kosztów w kwocie 3182,26 zł i przyjętego procentu wygranej powodów, koszty postępowania za II instancję wyniosły na rzecz powoda L. kwotę 1105,80 zł, powoda (...) – kwotę 1137,63 zł, W. – 1169,45 zł.

W postępowaniu kasacyjnym koszty po stronie każdego z powodów wyniosły po 2810,31 zł (stawka wynagrodzenia pełnomocnika ustalona na podstawie § 10 ust. 4 pkt. 1 w zw. z § 9 ust. 1 pkt. 2 w zw. z § 2 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U.2015.1804 ze zm.- wg. stawek obowiązujących na dzień wniesienia skargi kasacyjnej) –2700 zł (4800 zł x75% x 75%), koszty dojazdu pełnomocnika 110,32 zł (łączne koszty dojazdu wyniosły 330,97 zł : 3 = 110,32 zł), natomiast po stronie pozwanej: 2880 zł (wynagrodzenie pełnomocnika2700 zł i opłata od skargi kasacyjnej 90 zł, koszty dojazdu pełnomocnika – 90 zł). Przy uwzględnieniu łącznej wartości kosztów w kwocie 5690,32 zł i przyjętego procentu wygranej powodów, koszty postępowania za postępowanie kasacyjne wyniosły na rzecz powoda L. kwotę 1672,25 zł, powoda (...) – kwotę 1729,15 zł, W. – 1786,06 zł.

Przewodnicząca: Sędziowie:

Kontakt: saos_malpka_saos_kropka_org_kropka_pl | Wersja SAOS: 0.9.13