Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

W pozwie z dnia 23 czerwca 2017r. (data wpływu) powód (...) S.A. 2 SKA we W. wniósł o nakazanie stronie pozwanej W. W. wydania powodowi samochodu osobowego M. (...), rok produkcji 2009, nr VIN (...), nr rej. (...), znajdującego się w jej władaniu, a stanowiącego własność powoda oraz zasądzenie od strony pozwanej na rzecz powoda kosztów procesu wg norm przepisanych, w tym: opłaty od pozwu w kwocie 4.719 zł, kosztów zastępstwa procesowego w kwocie 5400 zł, wydatków z tytułu opłaty skarbowej od pełnomocnictwa 17,00 zł (pozew k. 2-2v akt).

W odpowiedzi na pozew pozwana wniosła o oddalenie powództwa i zasądzenie od powoda na rzecz pozwanej kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych (odpowiedź na pozew k. 65-67 akt).

Odnosząc się do roszczenia o zwrot przedmiotu leasingu w postaci pojazdu marki M., pozwana podniosła, że strony w dniu 02.07.2014 r. zawarły umowę leasingu, wskutek której W. W. (3) była uprawniona do użytkowania w/w pojazdu. Jako podstawę niniejszego powództwa (...) S.A. 2 SKA wskazał wypowiedzenie przedmiotowej umowy w trybie §24 ust. la OWUL, co stanowiło konsekwencję nieuiszczania przez pozwaną opłat leasingowych w przewidzianych harmonogramem terminach. Strona powodowa pismem z dnia 15.09.2016 r., pod warunkiem zawieszającym- uiszczenia przez W. W. (3) w nieprzekraczalnym terminie do dnia 29.09.2016 r. pełnej kwoty zaległości- wypowiedziała pozwanej przedmiotową umowę. Pozwana zwróciła uwagę, że ustanowiony przez powoda warunek jest tzw. warunkiem potestatywnym, tj. ziszczenie się warunku zależy od woli strony stosunku prawnego (w niniejszej sprawie od W. W. (3)). Zgodnie z doktryną, uzależnienie skutków prawnych wyłącznie od woli jednej ze stron pozostaje w sprzeczności z istotą stosunku prawnego. Mając powyższą argumentację na uwadze, pozwana stwierdziła, iż strona powodowa złożyła oświadczenie woli o wypowiedzeniu umowy pod warunkiem zawieszającym, który jest przeciwny ustawie. Zgodnie z art. 94 k.c., warunek zawieszający przeciwny ustawie pociąga za sobą nieważność czynności prawnej, a tym samym wypowiedzenie umowy leasingu dokonane pismem z dnia 15 września 2016 r. jest nieważne. Nie bez znaczenia jest również fakt, iż strona powodowa nie jest w stanie określić daty rzekomego wypowiedzenia przedmiotowej umowy. W piśmie z dnia 15 września 2016 r. wskazuje datę 29 września 2016 r., natomiast w wiadomości e- mail z dnia 27 września 2016 r. (...) S.A. 2 SKA informuje, iż pozwana od dnia 15 września 2016 r. użytkuje przedmiot leasingu nielegalnie. Powyższa rozbieżność narusza zasadę pewności obrotu w stosunkach gospodarczych, co dodatkowo potwierdza argumentację W. W. (3), iż do rzeczywistego wypowiedzenia umowy nie doszło. Nie można bowiem uznać, że tak znaczący na rynku podmiot jak powód w konkretnym stanie faktycznym zmienia w sposób znaczący stanowisko co do rzekomej daty wypowiedzenia umowy. Dodatkowo pozwana zauważyła, iż powód nie złożył w późniejszej dacie oświadczenia o wypowiedzeniu przedmiotowej umowy, dlatego też pozwana nadal uprawniona jest do użytkowania pojazdu marki (...), a powództwo wytoczono niezasadnie oraz przedwcześnie. Pozwana od września 2016 r. do lutego 2017 r. dokonała szeregu wpłat na spłatę rat leasingowych, celem wywiązania się z niewypowiedzianej umowy leasingu. Brak kolejnych płatności jest jedynie wynikiem nielojalnego i bezpodstawnego niewystawiania przez stronę powodową kolejnych faktur VAT za następne raty wynikające z w/w umowy mimo, iż W. W. (3) wielokrotnie wnosiła o ich nadesłanie, jak również o nadesłanie aktualnego harmonogramu spłaty. Powyższe potwierdza, w ocenie pozwanej, argumentację, iż pozwana nie uznała wypowiedzenia umowy leasingu za skuteczne (odpowiedź na pozew k. 65-67 akt).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Powód jest następcą prawnym (...) S.K.A. (poprzednik prawny- KRS (...)).

Powód nabył w drodze aportu od pierwotnego leasingodawcy, zawierającego umowy, tj. (...) Spółka Akcyjna S.K.A. (KRS (...)) zorganizowaną część przedsiębiorstwa tej spółki, w skład której wchodziły w szczególności: własność przedmiotów umów leasingu oraz ogół praw i obowiązków z tych umów i wynikających z nich wierzytelności, jakie przysługiwały poprzednikowi prawnemu wskutek ich nabycia.

Powód (...) S.A. 2 SKA we W. stał się w ten sposób właścicielem samochodu osobowego M. (...), rok produkcji 2009, nr VIN (...), nr rej. (...) (dowód: faktura VAT nr (...) z dnia 04.07.2014 r. wraz z oświadczeniem k. 3-4; pozwolenie czasowe seria PC/ (...), dowód rejestracyjny seria DR/BAK (...) k. 5-6, oświadczenie z 01.04.2015 r. o przejściu z dniem 01.04.2015 r. własności pojazdu oraz praw i obowiązków z umowy leasingu z (...) Spółka Akcyjna S.K.A. na (...) Sp. z o.o. 2 S.K.A k. 7; oświadczenie z 12.06.2017 r. o przejściu z dniem 01.06.2015 r. własności pojazdu oraz praw i obowiązków z umowy leasingu z (...) S.K.A. na (...) S.K.A. - wraz z pełnomocnictwem osób podpisujących 8-10; odpis pełny z rejestru przedsiębiorców KRS (...) S.K.A. (poprzednik prawny) k. 11-14; odpis pełny z rejestru przedsiębiorców KRS (...) Spółka Akcyjna S.K.A. (pierwotny leasingodawca); odpis pełny z rejestru przedsiębiorców KRS powoda, odpis pełny z rejestru przedsiębiorców KRS spółki (...) S.A. jako reprezentanta powoda k. 15-26 akt).

Strona pozwana w dniu 02.07.2014 r. zawarła z (...) S.K.A. umowę leasingu nr (...). W wykonaniu tej umowy pozwanej został przekazany do używania samochód osobowy (...) klasa G, rok produkcji 2009, nr VIN (...), nr rej. (...) (dowód: umowa leasingu nr (...) z dnia 02.07.2014 r. wraz z harmonogramem płatności i ogólnymi warunkami k. 27-30, protokół wydania przedmiotu leasingu stronie pozwanej k. 31 akt).

Pozwana przestała uiszczać raty leasingowe, stąd leasingodawca w piśmie z dnia 29.08.2016 r. wyznaczył dodatkowy termin do dnia 12 września 2016r. do zapłaty zaległych i bieżących opłat.

W konsekwencji nieuiszczania przez pozwaną opłat leasingowych w terminach przewidzianych harmonogramem, doszło do wypowiedzenia umowy w trybie § 24 ust.1a ogólnych warunków umowy (owul). Oświadczenie o wypowiedzeniu złożone zostało pismem z 15.09.2016 r. zgodnie z §24 ust. la OWUL, pod warunkiem zawieszającym: uiszczenia, w nieprzekraczalnym terminie do dnia 29.09.2016r. pełnej kwoty zaległości tj. 8.540,92 zł wraz z należnymi odsetkami oraz kwoty 4.586,09 zł tytułem opłaty manipulacyjnej za wyznaczenie dodatkowego, ostatecznego terminu płatności. W przypadku ziszczenia się warunku, tj. braku wpływu na rachunek (...) S.K.A. całej kwoty zaległości w wyznaczonym wyżej terminie, miało nastąpić rozwiązanie umowy leasingu ze skutkiem od dnia następującego po dniu wyznaczonym jako ostateczny termin płatności. Jednocześnie poinformowano, iż w takim przypadku:

1.  dotąd wpłacone opłaty leasingowe nie będą podlegały zwrotowi,

2.  przedmiot leasingu podlega zwrotowi do leasingodawcy - brak zwrotu przedmiotu leasingu w określonym powyżej terminie spowoduje, iż zostanie on odebrany przez odpowiednio upełnomocnioną firmę windykacyjną na koszt leasingobiorcy,

3.  zgodnie z §24 OWUL pozwana jest zobowiązana do zapłaty, w terminie 14 dni od dnia rozwiązania umowy, zaległych zafakturowanych opłat leasingowych oraz odszkodowania z tytułu rozwiązania umowy w wysokości wszystkich przewidzianych w umowie a niezapłaconych zdyskontowanych opłat leasingowych, a także kaucji gwarancyjnej, powiększonych o poniesione przez leasingodawcę koszty windykacji, w wysokości co najmniej 15% kwoty zaległości, nie mniej niż 1.500 zł. Przedmiot leasingu zostanie wystawiony do sprzedaży, a wysokość wymienionego wyżej odszkodowania zostanie pomniejszona o kwotę, jaką leasingodawca uzyskał ze sprzedaży przedmiotu leasingu. W przypadku gdy sprzedaż przedmiotu leasingu nie nastąpiła w ciągu 30 dni od dnia jego przejęcia przez leasingodawcę, określone powyżej zobowiązanie pomniejszone miało zostać o wartość przedmiotu leasingu określoną przez powołanego przez leasingodawcę rzeczoznawcę, z zastrzeżeniem, iż w przypadku gdy uzyskana, w terminie późniejszym, kwota ze sprzedaży przedmiotu leasingu będzie niższa niż kwota z wyceny, pozwana będzie zobowiązana do pokrycia brakującej różnicy. Wszelkie należności uiszczone od daty pisma, (...) S.K.A. miał traktować jako kaucję na zabezpieczenie kwot należnych z tytułu rozwiązania umowy leasingu z przyczyn leżących po stronie leasingobiorcy (dowód: wezwanie do zapłaty z wyznaczeniem dodatkowego terminu z dnia 29.08.2016 r. k. 32, pismo o wypowiedzeniu umowy z wezwaniem do zwrotu przedmiotu leasingu z 15.09.2016 r. z dowodem doręczenia k. 33-35, zestawienie wszystkich wpłat pozwanego do przedmiotowej umowy leasingu ze wskazaniem sposobu ich zaliczenia („rozksięgowania”) na poszczególne zobowiązania umowne k. 36-37 akt).

Po otrzymaniu pisma wypowiadającego umowę, pozwana nie dokonała zwrotu przedmiotu leasingu zgodnie z postanowieniami § 27 ogólnych warunków.

W piśmie z 23.09.2016 r. pozwana podniosła, że w obecnej sytuacji i z racji faktu chęci polubownego rozwiązania zaistniałego problemu, nie może zgodzić się z wypowiedzeniem umowy, jak również z faktem obciążenia jej dodatkową wysoką opłatą w kwocie 4586,09zł, której nie jest w stanie uregulować. Ponadto, aby ustabilizować sytuację zobowiązań leasingowych i powrócić do terminowej obsługi wspomnianej umowy leasingowej, pozwana w dniu 16.09.2016 złożyła poprzez portal internetowy Bank (...) stosowny wniosek o zmniejszenie kwoty rat leasingowych. Pozwana podkreśliła, że uzyskanie możliwości regulowania rat leasingowych w niższej wysokości pozwoliłoby na ustabilizowanie obsługi wspomnianej umowy przy obecnej sytuacji i pozwoliłoby na terminowe regulowanie rat leasingowych. Pozwana uznała, że zgodnie z posiadanymi dowodami wpłat, zobowiązana jest do uregulowania dwóch rat:

-

rata nr 026 pozostałość w kwocie 1121,75zł -fv (...)/OPER/ (...),

-rata nr 027 w kwocie 3821,75zł -fv (...)/OPER/ (...). Zobowiązania wynikały z faktu dokonywania wpłat w niższej wysokości, niż w harmonogramie:

-wpłata dnia 04.07.2016 w kwocie 3821,75 zł tytułem raty nr 024 fv (...)/OPER/ (...),

-wpłata dnia 04.08.2016 w kwocie 1500 zł tytułem raty nr (...)OPER/ (...),

-wpłata dnia 22.08.2016 w kwocie 2321,75 zł tytułem raty nr 025 fv (...)/OPER/ (...),

- wpłata dnia 05.09.2016 w kwocie 1200 zł tytułem raty nr 026 fv (...)/OPER/ (...),

-wpłata dnia 15.09.2016 w kwocie 1500 zł tytułem raty nr 026 fv (...)/OPER/ (...).

Pozwana w piśmie podkreśliła, że opóźnienie w zapłacie dwóch niepełnych rat leasingowych miało miejsce po raz pierwszy w trakcie obowiązywania danej umowy leasingowej i było spowodowane utrzymującym się problemem w odzyskiwaniu należności od odbiorców. W obecnej sytuacji dokonywane są częściowe spłaty przez pozwaną w miarę posiadanych możliwości, w celu uregulowania powstałych zobowiązań (dowód: pismo pozwanej z 23 września 2016r. k. 40-41 akt).

Powód podtrzymał stanowisko co do wypowiedzenia umowy i ponownie w dniu 14.12.2016 r. wysłał pozwanej kolejne wezwanie do zwrotu rzeczy (dowód: wezwanie z dnia 14.12.2016 r. z dowodem doręczenia k . 38 ).

Pozwana ustanowiła pełnomocnika w osobie adwokata A. Ś., który w dniu 19 grudnia 2016r. złożył powodowi dowód uiszczenia przez pozwaną kwoty 1500zł i wniósł o podanie aktualnego stanu zadłużenia z rozbiciem na raty leasingowe, odsetki i koszty. Prosił, również o podanie warunków, jakie należy spełnić do wznowienia umowy leasingu oraz, czy powód wyraża zgodę na cesję praw i obowiązków z umowy leasingu na inny podmiot, który spłaciłby zaległości (dowód: pismo pełnomocnika pozwanej z pełnomocnictwem k. 42-43 akt).

Powód odpowiadając na to pismo, uzależnił negocjacje dotyczące kontynuowania umowy pod warunkiem zwrotu samochodu (dowód: pismo powoda z 16 stycznia 2017r. k. 44-45 akt).

W kolejnym piśmie z dnia 26 stycznia 2017r. pełnomocnik pozwanej zwrócił się do (...) S.A. o wyrażenie zgody na cesję praw i obowiązków z umowy leasingu na inny podmiot, który zostanie zaakceptowany pod względem zdolności leasingowej przez powoda (dowód: pismo pełnomocnika pozwanej z dnia 26 stycznia 2017r. k. 46 akt).

Powód w korespondencji elektronicznej z 30.01.2017 r. nie wyraził zgody na tę propozycję i uzależnił dalsze rozmowy ugodowe od okazania przedmiotu leasingu pełnomocnikowi powoda oraz wpłaty kwoty 20.000,00 zł; na te propozycje pozwana już nie zareagowała. W kolejnym piśmie z dnia 6 lutego 2017r. powód nie wyraził zgody na cesję umowy, która została wypowiedziana. Wskazał na warunki, które musiałyby być spełnione, by nawiązać ponownie stosunek kontraktowy (dowód: pismo powoda z dnia 6 lutego 2017r. k. 47-48 akt, korespondencja elektroniczna z okresu od dnia 04.01.2017 r. do 06.03.2017 r. k. 49-54 akt).

Wobec braku zwrotu przedmiotu leasingu pełnomocnik powoda w dniu 08.03.2017 r. skierował do pozwanej przedprocesowe wezwanie do wydania rzeczy, które również okazało się bezskuteczne (dowód: wezwanie do wydania rzeczy z dnia 08.03.2017 r. z dowodem nadania k. 55 akt).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie powołanych dowodów z dokumentów prywatnych.

Zgodnie z art. 245 k.p.c. dokument prywatny stanowi dowód tego, że osoba, która go podpisała, złożyła oświadczenie zawarte w dokumencie.

Formalna moc dowodowa dokumentu prywatnego wyraża się w tym, że zawarte w nim oświadczenie pochodzi od osoby, która złożyła podpis na dokumencie, jednakże nie rozciąga się ona na okoliczności towarzyszące złożeniu oświadczenia. Nie przesądza ona sama przez się o mocy materialnej dokumentu (kwestii jego ważności, skuteczności, a także prawdziwości). Dokument prywatny nie jest więc dowodem rzeczywistego stanu rzeczy (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 7 sierpnia 2015 r. VI ACa 1031/14 LEX nr 1794400).

Podobnie w wyroku Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 26 sierpnia 2015 r.

(I ACa 238/15 LEX nr 1797159) wskazano, że dokument prywatny nie korzysta z domniemania zgodności z prawdą złożonych w nim oświadczeń - formalna moc dowodowa tego dokumentu nie przesądza jego mocy materialnej. Dokument prywatny nie jest sam przez się dowodem rzeczywistego stanu rzeczy.

Orzecznictwo sądów powszechnych idzie jeszcze dalej, zauważając nawet, że sam fakt, że dane pismo nie spełnia warunków dokumentu określonego w art. 244 k.p.c. i art. 245 k.p.c. nie oznacza, że nie może ono stanowić dowodu w sprawie (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 28 września 2015 r. III AUa 611/15 LEX nr 1820426).

Zgodnie z zasadą swobodnej oceny dowodów wyrażoną w art. 233 k.p.c. sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania, na podstawie "wszechstronnego rozważenia zebranego materiału" (a zatem, jak podkreśla się w orzecznictwie, z uwzględnieniem wszystkich dowodów przeprowadzonych w postępowaniu, jak również wszelkich okoliczności towarzyszących przeprowadzaniu poszczególnych dowodów i mających znaczenie dla oceny ich mocy i wiarygodności (por. wyrok SN z dnia 17 listopada 1966 r., II CR 423/66, OSNPG 1967, nr 5-6, poz. 21; uzasadnienie wyroku SN z dnia 24 marca 1999 r., I PKN 632/98, OSNAPiUS 2000, nr 10, poz. 382; uzasadnienie postanowienia SN z dnia 11 lipca 2002 r., IV CKN 1218/00, LEX nr 80266; uzasadnienie postanowienia SN z dnia 18 lipca 2002 r., IV CKN 1256/00, LEX nr 80267; wyrok SA w P. (...) z dnia 12 czerwca 2013 r., III AUa 51/13, LEX nr 1356634).

Jak twierdzi się w literaturze, moc dowodowa oznacza siłę przekonania uzyskaną przez sąd wskutek przeprowadzenia określonych środków dowodowych na potwierdzenie prawdziwości lub nieprawdziwości twierdzeń na temat okoliczności faktycznych, istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy. Wiarygodność zaś decyduje o tym, czy określony środek dowodowy, ze względu na jego indywidualne cechy i obiektywne okoliczności, zasługuje na wiarę (por. wyrok SA w P. (...) z dnia 21 marca 2013 r., III AUa 1431/12, LEX nr 1322011; wyrok SA w Łodzi z dnia 5 czerwca 2013 r., I ACa 50/13, LEX nr 1345548; wyrok SA w Łodzi z dnia 23 lipca 2013 r., I ACa 90/13, LEX nr 1356578).

Przyjmuje się, że ramy swobodnej oceny dowodów muszą być zakreślone wymaganiami prawa procesowego, doświadczenia życiowego, regułami logicznego myślenia oraz pewnego poziomu świadomości prawnej, według których sąd w sposób bezstronny, racjonalny i wszechstronny rozważa materiał dowodowy jako całość, dokonuje wyboru określonych środków dowodowych i ważąc ich moc oraz wiarygodność, odnosi je do pozostałego materiału dowodowego (por. uzasadnienie wyroku SN z dnia 20 marca 1980 r., II URN 175/79, OSNC 1980, nr 10, poz. 200; uzasadnienie wyroku SN z dnia 10 czerwca 1999 r., II UKN 685/98, OSNAPiUS 2000, nr 17, poz. 655; uzasadnienie postanowienia SN z dnia 15 lutego 2000 r., III CKN 1049/99, LEX nr 51627; uzasadnienie wyroku SN z dnia 16 maja 2000 r., IV CKN 1097/00, LEX nr 52624; uzasadnienie wyroku SN z dnia 29 września 2000 r., V CKN 94/00, LEX nr 52589; uzasadnienie wyroku SN z dnia 15 listopada 2000 r., IV CKN 1383/00, LEX nr 52544; wyrok SN z dnia 19 czerwca 2001 r., II UKN 423/00, OSNP 2003, nr 5, poz. 137; uzasadnienie wyroku SN z dnia 14 marca 2002 r., IV CKN 859/00, LEX nr 53923; uzasadnienie postanowienia SN z dnia 16 maja 2002 r., IV CKN 1050/00, LEX nr 55499; uzasadnienie wyroku SN z dnia 27 września 2002 r., II CKN 817/00, LEX nr 56906; uzasadnienie wyroku SN z dnia 27 września 2002 r., IV CKN 1316/00, LEX nr 80273).

W przedmiotowej sprawie, Sąd uznał dokumenty prywatne złożone przez stronę powodową za wiarygodne, potwierdzające rzeczywisty stan rzeczy, w tym zawarcie umowy leasingowej, jej warunki, przekazanie samochodu do używania pozwanej, brak zapłaty rat leasingowych, wypowiedzenie umowy leasingowej, brak zapłaty przez pozwaną wszystkich rat leasingowych. Natomiast skuteczność wypowiedzenia o treści takiej jak w piśmie z dnia 15 września 2016r. jest przedmiotem oceny prawnej. Rozstrzygnięcie sporu ogniskującego się wokół kwestii prawnych czyniło ostatecznie zbędnym przesłuchanie pozwanej w charakterze strony. Przesłuchanie to nie wniosło by nic istotnego do sprawy, tym bardziej, że pozwana w pismach kierowanych do powoda nie kwestionowała zaległości.

W ocenie Sądu, zaistniała sytuacja procesowa i wnioski pozwanej o odroczenie rozprawy prowadziły jedynie do przewlekłości sprawy, a przesłuchanie pozwanej nie maiłoby znaczenia dla oceny prawnej skuteczności wypowiedzenia umowy leasingu. Sąd może pomijać dowód wskazywany przez stronę jedynie wówczas, gdy dowodzi on twierdzeń już przez nią wykazanych albo jest oczywiście nieprzydatny do stwierdzenia tezy dowodowej lub w razie uznania, że prowadzi to do zwłoki, co należy wiązać z tym, że nieistotne jest dla rozstrzygnięcia w sprawie przeprowadzenie takiego dowodu (por. wyrok SN z 19 IX 1999 r. II CK 308/96 - (...) 1970, nr 7-8, poz. 130, z 12 X 1972 r. II CK 388/72 - niepubl., z 15 X 1999 r. I PKN 316/99 - OSNP 2001 Nr 5, poz. 151, z 7 maja 1997 r. II CKN 211/97 - niepubl.).

Ubocznie jedynie można wskazać, że na dwukrotne wezwania Sądu pozwana nie stawiała się, przedkładając zwolnienia lekarskie. Pierwszy wniosek o odroczenie rozprawy w dniu 18 grudnia 2017r. Sąd uwzględnił, natomiast kolejny o odroczenie rozprawy w dniu 15 stycznia 2018r. nie został uwzględniony. Pełnomocnik pozwanej w ogóle nie potrafił powiedzieć, czy pozwana będzie mogła stawić się do Sądu, jeśli tak, to w jakim ewentualnie terminie, nadto nie wnioskował o przesłuchanie pozwanej w miejscu pobytu, mimo popierania wniosku o przeprowadzenie tego dowodu jak mającego znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy.

Podkreślenia wymaga, że co do zasady choroba strony uniemożliwiająca stawiennictwo na rozprawie stanowi przyczynę nieobecności, którą w rozumieniu art. 214 k.p.c. należy zakwalifikować jako przeszkodę, której nie można przezwyciężyć i obliguje ona sąd do odroczenia rozprawy. Jednakże niezastosowanie się przez sąd do dyspozycji tego przepisu nie we wszystkich przypadkach będzie prowadzić do nieważności postępowania z powodu pozbawienia strony możności obrony swoich praw. Kwestię pozbawienia strony możliwości obrony jej praw należy bowiem oceniać zawsze w świetle konkretnych okoliczności sprawy. Jako przyczyny nieważności postępowania, mieszczą się tylko te przypadki, gdy strona na skutek wadliwości procesowych sądu lub strony przeciwnej nie mogła brać udziału w postępowaniu lub jego istotnej części, a pozbawienie to, aby mogło stanowić przyczynę nieważności, musi być całkowite i w sposób bezwzględny wyłączające możliwość obrony. Sąd Okręgowy podziela w pełni wyrażany w orzecznictwie sądowym pogląd, zgodnie z którym nawet w sytuacji istnienia obligatoryjnych przesłanek odroczenia rozprawy z art. 214 § 1 k.p.c., uchybienie powołanemu przepisowi przez sąd nie musi powodować nieważności postępowania, jeżeli z okoliczności sprawy wynika, że strona już zajęła stanowisko co do wszystkich kwestii prawnomaterialnych w postępowaniu, zgłosiła wszystkie istotne dowody dla poparcia swoich tez, ustosunkowała się do twierdzeń strony przeciwnej (por: postanowienie Sądu Najwyższego dnia 10 kwietnia 2014 roku, IV CSK 463113, L., wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 3 grudnia 2014 roku, sygn. akt I AC a 875/12, L. lis). Dokonując oceny należy mieć na uwadze, że stosowanie przez sąd konkretnego przepisu postępowania następuje w danym kontekście normatywnym, a urzeczywistnienie celu rzetelnego procesu nakłada określone obowiązki na sąd oraz określone ciężary procesowe na strony. Na oceniane z tej perspektywy obowiązku składa się m.in. powinność respektowania i realizowania zasady efektywności postępowania oraz zasady równouprawnienia stron. Sąd Najwyższy słusznie również zwrócił uwagę w uchwale z dnia 11 grudnia 2013 roku, III CZP 78/13 (LEX) na uwzględnienie przy ocenie danej sytuacji procesowej istotnego elementu rzetelnego procesu, jakim jest zakaz nadużycia praw procesowych. Zaakcentowane zostało, że jedną z najczęstszych przyczyn przedłużania postępowania, uniemożliwiających rozpatrzenie sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki jest odraczanie rozpraw na podstawie art. 214 § 1 k.p.c. z powodu nieobecności strony wywołanej długotrwałą chorobą. Powołanie się na taką przyczynę odroczenia rozprawy jest niewątpliwie uprawnieniem procesowym strony, co jednak nie wyłącza możliwości dokonania przez sąd kontroli pod kątem ewentualnego nadużycia tego uprawnienia, dokonanej w kontekście całościowej podstawy strony w postępowaniu. W każdym przypadku zatem istotne znaczenie ma to, czy korzystanie z tej przyczyny odroczenia następuje dla realizacji celu, jakiemu ten przepis służy, czyli prawa do wysłuchania oraz czy nieodroczenie rozprawy w takiej sytuacji procesowej spowoduje naruszenie tego prawa. Jeżeli choroba strony stanęła na przeszkodzie jedynie jej obecności na rozprawie, a nie ograniczyła aktywności w postępowaniu, wyrażającej się w składaniu pism przedstawiających stanowisko w sprawie, zgłaszaniu wniosków i dowodów oraz wypowiadaniu się co do twierdzeń i dowodów drugiej strony, to można zasadnie twierdzić, że jej prawo do wysłuchania zostało zrealizowane. W tym kontekście istotne znaczenie dla oceny, czy doszło do naruszenia prawa do obrony ma również okoliczność zastępowania strony przez pełnomocnika procesowego. Wynika to ze znaczenia, jakie udział pełnomocnika procesowego zastępującego stronę w podejmowaniu czynności, ma w realizacji jej uprawnień i osiągnięcia zamierzonego celu procesu. Nie ma podstaw do twierdzenia, że osiągnięcie tego celu zapewnia tylko osobisty udział strony w rozprawie, niezależnie od udziału w nich pełnomocnika (por. uchwała SN z dnia 11 grudnia 2013 roku, III CZP 78/13, L., wyrok SN z dnia 16 lipca 2009 r. I CSK 30/09, L.).

W rozpoznawanej sprawie strona pozwana miała zagwarantowaną możliwość zaprezentowania swojego stanowiska w sprawie i wysłuchania. Uprawnienie to zostało przez stronę pozwaną zrealizowane i nie doznało żadnych ograniczeń. Pozwana reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika w odpowiedzi na pozew zaprezentowała swoje stanowisko w sprawie, przytaczając argumentację mającą świadczyć o bezzasadności powództwa, wypowiedziała się co do materialnych przesłanek powództwa, a także zgłosiła wszystkie wnioski dowodowe. W tej sytuacji nie można uznać, aby samo niestawiennictwo pozwanej na rozprawie spowodowane chorobą, na której mogła zostać przesłuchany w charakterze strony pozbawiało możliwości jej obrony w procesie, zwłaszcza, że jak już podkreślono, spór dotyczy kwestii prawnych, a nie okoliczności faktycznych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Powództwo okazało się w pełni zasadne.

Odnosząc się do najistotniejszych dla rozstrzygnięcia kwestii należy podnieść, że:

Zgodnie art. 89 k.c. z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych albo wynikających z właściwości czynności prawnej, powstanie lub ustanie skutków czynności prawnej można uzależnić od zdarzenia przyszłego i niepewnego (warunek).

Warunek to element treści (zastrzeżenie, postanowienie, klauzula) czynności prawnej, uzależniający powstanie albo ustanie skutków czynności prawnej od zdarzenia przyszłego i niepewnego (por. A. Janiak, w: Kidyba, Komentarz KC, t. I, 2012, 578; J. Strzebinczyk, w: Gniewek, Machnikowski, Komentarz KC, 2014, s. 239; P. Nazaruk, w: Ciszewski, Komentarz KC, 2014, s. 201; M. Piekarski, w: Komentarz KC, t. I, 1972, s. 225; S. Grzybowski, w: System PrCyw, t. III, cz. 2, 1976, s. 517; Z. Radwański, w: System PrCyw, t. I, 1985, s. 537 i n.; Z. Radwański, w: System PrPryw, t. 2, 2008, s. 259 i n.; B. Swaczyna, Warunkowe, s. 5 i n.; P. Sobolewski, w: Osajda, KC. Komentarz, t. I, s. 774; M. Pazdan, w: Pietrzykowski, Komentarz KC, t. I, 2013, s. 344; w orzecznictwie zwłaszcza post. SN (7) z 22.3.2013 r., III CZP 85/12, OSNC 2013, Nr 11, poz. 132).

Zastrzeżenie, na mocy którego skutki czynności prawnej powstawałyby dopiero z chwilą wykonania zobowiązania przez dłużnika wydaje się w zasadzie dopuszczalne, przynajmniej wówczas, gdy wykonanie zobowiązania nie przybierałoby postaci złożenia określonego oświadczenia woli przez dłużnika (w przeciwnym razie byłby to warunek si voluero, niedopuszczalny na gruncie dominującego poglądu orzecznictwa). Spełnienie świadczenia ma bowiem w takich przypadkach (a raczej in casu może mieć) charakter zdarzenia, dla którego wola dłużnika jest warunkiem wprawdzie koniecznym, ale niewystarczającym (za dopuszczalnością takich warunków zwłaszcza Z. Radwański, w: System PrCyw, t. I, 1985, s. 541; Z. Radwański, w: System PrPryw, t. 2, s. 267; A. Janiak, w: Kidyba, Komentarz KC, t. I, 2012, s. 584; J. Pisuliński, Glosa do wyr. SN z 8.3.2002 r., III CKN 748/00, OSP 2003, Nr 3, poz. 37; B. Giesen, w: Pyziak-Szafnicka, Księżak, Komentarz KC, 2014, s. 1049). Jakkolwiek trudno mówić o jakiejś dominującej linii orzeczniczej, stanowisko takie jest również reprezentowane w orzecznictwie [por. wyr. SN z 8.3.2002 r., III CKN 748/00, OSNC 2003, Nr 3, poz. 33, gdzie uznano dopuszczalność uzależnienia skutków czynności prawnej od zapłaty w terminie długu; wyr. SN z 31.3.2005 r., V CK 490/04, L., gdzie uznano dopuszczalność zastrzeżenia wiążącego ustanie skutków czynności prawnej od niewykonania zobowiązania w terminie i ostatnio wyr. SN z 4.4.2012 r., I CSK 359/11, OSNC 2012, Nr 9, poz. 111; wyr. SN z 17.3.2011 r., IV CSK 358/10, OSNC 2011, Nr 12, poz. 136; zob. także wyr. SN z 27.6.1999 r., I CR 7/95, OSNC 1995, Nr 12, poz. 183; wyr. SN z 9.10.2003 r., V CK 285/02, L.; wyr. SN z 26.9.2007 r., IV CSK 118/07, OSP 2008, Nr 12, poz. 125; wyr. SN z 25.9.2014 r., II CSK 664/13, L., gdzie uznano dopuszczalność uzależnienia skutków rzeczowych umowy sprzedaży od zapłaty przez kupującego za rzecz (zwierzę); z orzecznictwa sądów powszechnych zob. np. wyr SA w B. z 26.1.2010 r., I ACA 409/09, MoP 2012, Nr 10, s. 536 i n.; wyr SA w K. z 8.7.2005 r., I ACA 350/05, OSA/Kat. 2005, Nr 4, poz. 4 (gdzie uznając dopuszczalność uzależnienia skutku rozporządzającego umowy cesji od zapłaty sumy za cedowaną wierzytelność przez cesjonariusza, nie uznano takiego uzależnienia za "warunek")].

Nie można jednak pominąć licznych [aczkolwiek poddanych jednoznacznej krytyce w post. SN (7) z 22.3.2013 r., III CZP 85/12, OSNC 2013, Nr 11, poz. 132] orzeczeń stających na przeciwnym stanowisku (zob. np. post. SN z 5.3.1999 r., I CKN 1069/98, OSNC 1999, Nr 9, poz. 160; wyr. SN z 29.5.2000 r., III CKN 246/00, OSNC 2000, Nr 11, poz. 213; wyr. SN z 5.6.2002 r., II CKN 701/00, OSP 2003, Nr 10, poz. 124 z glosą krytyczną Z. Radwańskiego; wyr. SN z 11.10.2002 r., I CKN 1044/00, Legalis; wyr. SN z 10.4.2003 r., II CKN 1335/00, Legalis; wyr SN z 15.1.2004 r., II CK 341/02, Legalis; wyr. SN z 19.2.2004 r., IV CK 69/03, Legalis; wyr. SN z 24.6.2004 r., V CK 799/04, Legalis; wyr. SN z 5.1.2005 r., II CK 343/04; Legalis; wyr. SN z 10.6.2005 r., II CK 712/04, Legalis i ostatnio w wyr. SN z 13.1.2011 r., III CSK 116/10, Legalis; wyr. SA w Szczecinie z 6.12.2012 r., I ACA 531/12, Legalis; z orzecznictwa sądów powszechnych np. wyr SA w Łodzi z 28.9.2010 r., I ACA 572/10, OSAŁ 2011, Nr 1, poz. 2).

Analiza tych orzeczeń skłania jednak do wniosku, że w większości przypadków warunek potestatywny powinien zostać uznany za niedopuszczalny nie z racji swego potestatywnego charakteru, lecz jako rażąco sprzeczny z zasadami współżycia społecznego (uderzający w równowagę kontraktową; art. 353 ¹ k.c.).

Należy jednak podnieść, że dopuszczalność zawierania w treści czynności prawnych warunków potestatywnych sensu stricto uzasadniana jest w pierwszej kolejności tekstem aktu normatywnego. Skoro zastrzeżenie takie spełnia kryteria definicyjne "warunku", lege non distinguende należy przyjąć jego dopuszczalność [na tą okoliczność zwraca zwłaszcza uwagę SN w wyr. z 26.9.2007 r., IV CSK 118/07, OSP 2008, Nr 12, poz. 125 z glosą S. R. ; później zwłaszcza post. SN (7) z 22.3.2013 r., III CZP 85/12, OSNC 2013, Nr 11, poz. 132]. Możliwość zastrzegania takich warunków zdaje się też pośrednio wynikać z art. 93 k.c. oraz, choć w mniejszym stopniu, z art. 592 k.c. Argumentem systemowym byłaby fundamentalna dla prawa cywilnego zasada autonomii woli, znajdująca swój najpełniejszy zapewne wyraz w zasadzie swobody umów (art. 353 ¹ k.c.). Powoływana jest też argumentacja funkcjonalna; warunki takie poszerzają (a przynajmniej mogą poszerzać) mianowicie sferę wpływania przez czynność prawną na cudze działania, wiążąc oczekiwane przez jedną ze stron zachowanie drugiej strony z uzyskiwanymi przez tą drugą stronę korzyściami (zwłaszcza wobec powstania skutków prawnych czynności zawartej pod warunkiem zawieszającym; zob. Z. Radwański, w: System PrCyw, t. I, s. 541; Z. Radwański, w: System PrPryw, t. 2, 2008, s. 275; A. Janiak, w: Kidyba, Komentarz KC, t. I, 2012, s. 584; B. Giesen, w: Pyziak-Szafnicka, Księżak, Komentarz KC, 2014, s. 1059 i n.).

W doktrynie postuluje się nadto, by każdorazowo dokonywać oceny warunku potestywnego pod kątem zgodności z zasadami współżycia społecznego (słuszności kontraktowej, art. 353 ¹ k.c.).

W przedmiotowej sprawie w oświadczeniu z dnia 15.09.2016 r. powód wskazał, że „ wypowiada umowę zgodnie z §24 ust. 1a OWUL, pod warunkiem zawieszającym: uiszczenia, w nieprzekraczalnym terminie do dnia 29.09.2016r. pełnej kwoty zaległości tj. 8.540,92 zł wraz z należnymi odsetkami oraz kwoty 4.586,09 zł tytułem opłaty manipulacyjnej za wyznaczenie dodatkowego, ostatecznego terminu płatności. W przypadku ziszczenia się warunku, tj. braku wpływu na rachunek (...) S.K.A. całej kwoty zaległości w wyznaczonym wyżej terminie, miało nastąpić rozwiązanie umowy leasingu ze skutkiem od dnia następującego po dniu wyznaczonym jako ostateczny termin płatności”.

Jak wynika z powyższego, powód zastrzegł warunek zawieszający o charakterze potestatywnym, przy czym warunkiem tym, miał być brak zapłaty przez pozwaną zaległości w opłatach leasingowych. Skutek wypowiedzenia warunkowany był brakiem zapłaty, czyli zdarzenia faktycznego, zależnego jednak nie tylko od woli pozwanej, ale od szereg zdarzeń zewnętrznych w obrocie gospodarczym i relacjach z innymi kontrahentami, na które pozwana nie miała wpływu. Zresztą pozwana sama wskazywała, że nie ma pieniędzy z powodu zatorów płatniczych odbiorców.

Taka klauzula, w ocenie Sądu, jest zgodna z zasadą swobody umów (art. 353 ¹ k.c.), nie narusza zasad współżycia (art. 5 k.c.), nie powoduje nieważności czynności prawnej (art. 58 k.c.), jest dopuszczalna w świetle prawa, bowiem trzeba mieć na uwadze, że pozwana uzyskała dodatkowy czas na spłatę zadłużenia, nie kwestionowała długu, a samej pozwanej, jak wynika z treści jej pism, zależało na kontynuowaniu umowy leasingu.

W orzecznictwie sądów powszechnych przyjmuje się, że :

„D opuszczalne jest, co do zasady, dokonanie czynności prawnej zawierającej zastrzeżenie, że jej skutek zależy od skorzystania z uprawnienia lub woli wykonującego zobowiązanie, a zdarzenie zależne od zachowania strony może polegać na spełnieniu lub niespełnieniu świadczenia. Zastrzeżenie to podlega ocenie na podstawie art. 353 ¹ k.c., z uwzględnieniem normatywnej konstrukcji warunku określonej w art. 89 k.c.. Nie została wyłączona dopuszczalność zastrzeżenia warunku także w jednostronnej czynności prawnej obejmującej wypowiedzenie umowy. Zaakceptowane zostało stanowisko, że warunkiem może być także spełnienie świadczenia, ponieważ zapłata nie zawsze jest zdarzeniem całkowicie uzależnionym od dłużnika. Nie ulega wątpliwości, że pozwany nie wywiązywał się z zobowiązań, jakie nakładała na niego umowa kredytowa, nie spłacał rat w wymaganej wysokości, doprowadził do powstania zaległości, a następnie zaprzestał spłacania rat w terminie wynikającym z umowy. Stworzenie pozwanemu możliwości doprowadzenia do kontynuacji umowy przez zależne od jego woli działanie polegające na wpłacie w terminie wypowiedzenia kwoty 4.523,04 zł i zniweczenie tym samym skutku wypowiedzenia nie może prowadzić do uznania nieważności dokonanego wypowiedzenia z powołaniem się na zakwalifikowanie tej możliwości jako warunku w rozumieniu art. 89 k.c.
(por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach - I Wydział Cywilny
z dnia 14 września 2017 r. I ACa 329/17, Legalis numer 1683230).

W związku z tym, że pozwana nie spłaciła zadłużenia, doszło do skutecznego wypowiedzenia umowy leasingu ze skutkiem na dzień 30 września 2016r. Zasadnym zatem było uwzględnienie powództwa na podstawie art. 222 § 1 k.c., w związku z § 27 ust.1 ogólnych warunków umów leasingu, bowiem pozwana w dacie orzekania nadal bezprawnie władała przedmiotem leasingu.

O kosztach procesu należnych stronie powodowej od pozwanej orzeczono na podstawie art. 98 k.p.c. Na koszty te złożyły się: opłata od pozwu 4719zł, opłata od pełnomocnictwa 17zł, opłata od zażalenia 944zł, wynagrodzenie pełnomocnika za I instancję 5400zł (rozporządzenie MS z dnia 22 października 2015r. – wersja od 27 października 2016r. par. 2 pkt 6), wynagrodzenie pełnomocnika za II instancję za postępowanie zażaleniowe 2700zł, łącznie 13.780zł.

ZARZĄDZENIE

1.  uzasadnienie sporządzone przez sędziego,

2.  odpis wyrokuz uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi pozwanej.