Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 28 czerwca 2018r.

Sąd Rejonowy w Słupsku I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodnicząca: SSR Joanna Kończyk

Protokolant: starszy sekretarz sądowy Aneta Jaśkiewicz

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 28 czerwca 2018 r. w S. sprawy

z powództwa E. B.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w S.

o zapłatę

I.  oddala powództwo,

II.  zasądza od powódki E. B. na rzecz pozwanego Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. kwotę 90 zł (dziewięćdziesiąt złotych i 00/100) tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sygn. akt I C 4534/17

UZASADNIENIE

Powódka E. B. reprezentowana przez pełnomocnika w osobie męża I. B. wniosła o zasądzenie od pozwanego Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w S. kwoty 498 zł z odsetkami od dnia 27.09.2016 r. z tytułu poniesionej szkody i utraconych korzyści oraz o zasądzenie zwrotu kosztów procesu.

Uzasadniając żądanie pełnomocnik powódki wskazał, iż dochodzona kwota stanowi 1% całości poniesionej rzeczywiście szkody w kwocie 49797,76 zł. Pozwany za okres 33 miesięcy tj. od 1 marca 2009 r. do 30 listopada 2011 r. z powodu popełnienia oczywistego błędu wypłacił małżonkowi powódki I. B., z którym powódka była i jest nadal we wspólności ustawowej małżeńskiej emeryturę zaniżoną o kwotę 49.797,76 zł. Przez co pozwany spowodował znaczny uszczerbek w budżecie domowym powódki poprzez spowodowanie nie budzącej wątpliwości szkody po stronie powódki, ponieważ wspólność ustawowa jest bezudziałowa. O powstaniu ewidentnej szkody powódka dowiedziała się dopiero z prawomocnego wyroku z uzasadnieniem Sądu Apelacyjnego w Gdańsku sygn.. III AUa 650/16 który wpłynął na adres powódki i jej męża w dniu 19.10.2016 r. Gdyby pozwany prawidłowo wyliczył wysokość należnego świadczenia to wpłynęłoby ono do wspólnego budżetu domowego i powódka mogłaby z tego zwiększonego budżetu korzystać. Powódka z powodu uszczuplenia z winy pozwanego wspólnego budżetu małżeńskiego pozbawiona została korzyści, jakie mogłaby uzyskać gdyby należne świadczenie małżonka powódki wpłynęło do ich wspólnego budżetu domowego w prawidłowej wysokości. Po wypłacie przez pozwaną należnych kwot środki te stanowiłyby wspólność majątkową małżeńską, a co za tym idzie zaniechanie ich wypłaty w prawidłowej wysokości stanowi znaczne uszczuplenie majątku wspólnego powódki na zasadzie utraconych przez powódkę korzyści lucrum cessans.

Pozwany Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. , reprezentowany przez pełnomocnika w osobie radcy prawnego, wniósł o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie na jego rzecz zwrotu kosztów procesu wg norm przepisanych. Pozwany wskazał, że kwestionuje żądanie pozwu w całości, podnosząc w szczególności brak legitymacji czynnej do wystąpienia z żądaniem odszkodowania. Żaden przepis prawa materialnego nie przyznaje bowiem małżonkowi emeryta roszczenia o wypłatę emerytury przysługującej drugiemu małżonkowi ani nie przyznaje roszczeń odszkodowawczych w przypadku zaniżenia wypłaty emerytury drugiego małżonka. Z ostrożności procesowej pełnomocnik pozwanego podniósł również zarzut przedawnienia dochodzonego roszczenia. Jednocześnie pełnomocnik pozwanego wskazał, iż okoliczności faktyczne wskazane w pozwie przez pełnomocnika powoda co do ustalenia wysokości świadczenia emerytalnego wyrokiem Sądu Okręgowego w Słupsku z dnia 18.02.2016 r. w sprawie sygn. V U 225/15 są bezsporne.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W małżeństwie I. B. i E. B. panuje ustrój majątkowy wspólności ustawowej małżeńskiej.

bezsporne

Sąd Okręgowy w Słupsku V Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych wyrokiem z dnia 18 lutego 2016 r. sygn. V U 225/15 w sprawie z odwołania I. B. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. z dnia 27 stycznia 2015 r. znaj (...) zmienił zaskarżoną decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. w ten sposób, że ustalił prawo ubezpieczonego I. B. do przeliczenia emerytury z uwzględnieniem powiększenia o kwotę wynikającą z podzielenia składek zaewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego według zasad wynikających z art. 108 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych i podwyższył należne ubezpieczonemu wyrównanie emerytury za okres od 01 grudnia 2011 r. dodatkowo o kwotę 17.888,99 zł, przyznał ubezpieczonemu prawo do odsetek ustawowych z tytułu opóźnienia w wypłacie emerytury liczonych od różnicy między świadczeniem należnym a wypłaconym za poszczególne miesiące od 21-go każdego miesiąca poczynając od 21 grudnia 2011 r. do dnia zapłaty. W pozostałym zakresie Sąd Okręgowy oddalił odwołanie I. B.

bezsporne, a nadto kopia wyroku Sądu Okręgowego w Słupsku z uzasadnieniem k. 10, 11-15

Wyrokiem z dnia 27 września 2016 w sprawie sygn. III AUa 650/16 Sąd Apelacyjny w Gdańsku oddalił apelację I. B. od wyroku Sądu Okręgowego w Słupsku V Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 18 lutego 2016 r. sygn. akt V U 225/15

bezsporne, a nadto kopia wyroku Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z uzasadnieniem k. 16, 17-23

Pismem z dnia 22 maja 2017 r. E. B. wezwała Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. do zapłaty na jej rzecz w terminie 14 dni kwoty 49.797,76 zł wraz z należnymi odsetkami tytułem odszkodowania „za szkodę w budżecie” ich związku małżeńskiego. W odpowiedzi na wezwanie Zakład Ubezpieczeń Społecznych w S. Oddział w S. uznał zgłoszone roszczenia za bezzasadne.

bezsporne, a nadto pismo k. 8, odpowiedź (...) Oddział w S. k. 9

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo podlegało oddaleniu.

Stan faktyczny w niniejszej sprawie był bezsporny. Sporna pozostawała ocena prawna dotycząca tego, czy w sytuacji, gdy ubezpieczonemu organ rentowy wskutek własnego błędu wydał decyzję ustalającą zaniżone świadczenie emerytalne, małżonek tego ubezpieczonego może dochodzić odszkodowania na zasadzie art. 417 kc w zw. z art. 4171 § 2 kc powołując się na szkodę w postaci utraconych korzyści.

W pierwszej kolejności stwierdzić należy, iż prawo do emerytury nie ma charakteru cywilnoprawnego, bowiem nie występuje tu równorzędność podmiotów stosunku prawnego. Prawo do świadczenia emerytalnego jest częścią ustawowo normowanego systemu zabezpieczenia społecznego realizowanego przez państwo w sferze dominium, a reguluje je ustawa z dnia 13 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (j.t. 2017. (...) ze zm.; dalej jako ustawa o emeryturach i rentach z (...) ). Nie budzi również wątpliwości Sądu, iż prawo to ma charakter niezbywalny, a jego powstanie determinuje spełnienie przez ubezpieczonego przesłanek określonych w ustawie o emeryturach i rentach z (...). Wbrew stanowisku pełnomocnika powódki, który wskazywał, iż w konsekwencji nie wypłacenia mu w całości kwoty wynikającej z zaniżenia świadczenia emerytalnego, Zakład Ubezpieczeń Społecznych pozostaje bezpodstawnie wzbogacony, jednostka ta jest jedynie dysponentem, a nie właścicielem, środków, z których wypłaca świadczenia emerytalne i rentowe ubezpieczonym.

Niekwestionowaną okolicznością był fakt, że w małżeństwie powódki i jej pełnomocnika panuje ustrój wspólności ustawowej małżeńskiej. Zgodnie z przepisem art. 33 pkt 5 ustawy kodeks rodzinny i opiekuńczy ( dalej jako: k.r.o.) prawa niezbywalne należą do majątku osobistego. Dopiero wypłacone świadczenia emerytalne stają się składnikiem majątku wspólnego małżonków (art. 31 § 2 pkt 1 krio). Stanowisko takie, podzielane przez Sąd orzekający w niniejszej sprawę, jest ugruntowane niezmiennie w doktrynie i orzecznictwie od lat. Jako przykład przytoczyć można tezę z postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 16.11.2012 r., sygn. III CZP 60/12, zgodnie z którą: „Emerytura jest świadczeniem o charakterze osobistym związanym z osobą uprawnionego, ponadto prawem o charakterze niezbywalnym. Oznacza to, że wierzytelność przysługuje wyłącznie emerytowi i należy do jego majątku osobistego (poprzednio: odrębnego), a nie małżonkom łącznie. Za powyższym stanowiskiem przemawiają również argumenty wynikające z wykładni systemowej art. 33 k.r.o. Konsekwentnie dopiero zmiana stanu prawnego, wynikająca z realizacji świadczenia przez zobowiązanego na rzecz uprawnionego, skutkuje przejściem pobranej należności do majątku wspólnego (art. 31 § 1 i 2 k.r.o.).”

Fakt, że wskutek błędu organu rentowego wysokość świadczenia emerytalnego I. B. ustalona decyzją Zakładu Ubezpieczeń Społecznych została zaniżona, czego pozwany nie kwestionował, nie powodował zaistnienia szkody po stronie powódki, albowiem dopiero pobrana emerytura staje się składnikiem majątku wspólnego. Tym samym takie zachowanie organu rentowego wobec I. B. nie mogło spowodować szkody w sferze praw powódki. W przekonaniu Sądu sam pełnomocnik powódki rozumiał tę okoliczność, wskazując wprost w treści pozwu, iż „po wypłacie przez pozwaną należnych kwot środki te stanowiłyby wspólność majątkową małżeńską”. Sama wierzytelność z tytułu emerytury jest zawsze składnikiem majątku osobistego. Pełnomocnik powódki podkreślał wielokrotnie, że powódka nie dochodzi wierzytelności, a odszkodowania, jednak w istocie powództwo E. B. pozbawione jest podstawy prawnej, bowiem w żaden sposób nie doszło do bezprawnego naruszenia przez pozwanego prawa podmiotowego powódki. Sąd nie neguje przy tym stanowiska Sądu Najwyższego wyrażonego w wyroku z 24 lipca 2003 r., III CKN 568/01, zgodnie z którym przepisów ustawy o emeryturach i rentach z (...), regulujących w sposób odmienny od zasad ogólnych odpowiedzialność Skarbu Państwa, przewidzianą w przepisach art. 417-420 k.c. nie można rozciągać na przypadki wyrządzenia szkody przez organ rentowy osobom trzecim, nie będącym podmiotami stosunku ubezpieczeniowego Jednak ten wyrok Sądu Najwyższego został wydany w zupełnie odmiennym stanie faktycznym -dotyczył bezprawnego zaniechania wypłaty uprzednio przyznanego przez organ rentowy świadczenia rentowego uprawnionemu małoletniemu. Pełnomocnik powódki wywodził zaś zaistnienie szkody jedynie z uszczuplenia majątku wspólnego jego i powódki. Do tego uszczuplenia jednak nie doszło, bo samo prawo do emerytury, ani wierzytelność o wypłatę świadczenia emerytalnego nie stanowią składników majątku wspólnego, a zatem nie został wykazany przez powódkę fakt zaistnienia szkody.

Wobec powyższego Sąd uwzględniając powyższe przepisy oddalił powództwo.

Na podstawie art. 108 § 1 kpc w zw. z art. 98 § 1 i 3 kpc oraz § 2 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22.10.2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. 2015.1804 ze zm.) Sąd zasądził od powódki na rzecz pozwanego zwrot kosztów procesu-kosztów zastępstwa procesowego w wysokości 90 zł.