Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 18 grudnia 2012 r.

Sąd Apelacyjny w Rzeszowie, III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący:

SSA Mirosław Szwagierczak

Sędziowie:

SSA Ewa Madera (spr.)

SSA Barbara Gonera

Protokolant

st.sekr.sądowy M. Piekiełek

po rozpoznaniu w dniu 18 grudnia 2012 r.

na rozprawie

sprawyz wniosku Szpitala (...) w J.

z udziałem zainteresowanego P. H.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w J.

o ustalenie podstawy wymiaru składek

na skutek apelacji Szpitala (...) w J.

od wyroku Sądu Okręgowego w Krośnie

z dnia 17 lipca 2012 r. sygn. akt IV U 622/12

u c h y l a zaskarżony wyrok oraz poprzedzającą go decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w J. z 19 marca 2012r.

i sprawę przekazuje do ponownego rozpoznania bezpośrednio temu organowi rentowemu.

Sygn. akt III AUa 947/12

UZASADNIENIE

Decyzją z 19 marca 2012 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział
w J. stwierdził, że podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne P. H., podlegającego ubezpieczeniom jako pracownik płatnika składek – Szpitala (...) w J., wynosi: za styczeń 2006 r. – na ubezpieczenie społeczne –3.024,00 zł, na ubezpieczenie zdrowotne – 2.458,21 zł oraz za luty 2006 r. – na ubezpieczenia społeczne 3.561,18 zł, i na ubezpieczenie zdrowotne –2.894,88 zł.

ZUS uznał, iż płatnik składek w imiennych raportach za styczeń i luty 2006r. winien uwzględnić przychód P. H. uzyskany przez niego z tytułu wykonywania umowy zlecenia zawartej z NZOZ(...)której przedmiotem było świadczenie pracy na rzecz Szpitala (...) w J. – sumując ten przychód z wynagrodzeniem za pracę.

W odwołaniu od tej decyzji Szpital (...) w J. podniósł, że zgodnie z art. 4 pkt 2 lit.a zd. drugie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych płatnikiem składek ubezpieczeniowych za P. H., z tytułu umowy zlecenia którą zawarł
z NZOZ(...) powinien być zleceniodawca, dlatego niewłaściwe jest stosowanie tu art. 8 ust. 2a przepisów powołanej wyżej ustawy.

Odpowiadając na odwołanie O/ZUS w J. podtrzymał swoje stanowisko.

Sąd Okręgowy Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Krośnie, po rozpoznaniu sprawy, wyrokiem z 17 lipca 2012 roku oddalił odwołanie. Uznał bowiem, że „płatnikiem składek dla P. H. pozostającego w stosunku pracy ze Szpitalem (...) w J. i jednocześnie wykonującego na jego rzecz pracę w ramach umowy cywilnoprawnej zawartej z NZOZ(...) jest Szpital (...) w J.. Podstawą wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne zainteresowanego stanowi łączny przychód uzyskany przez niego z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy i wspomnianej umowy zlecenia. Tak więc Szpital (...) w J. ustalając podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne P. H., powinien zsumować jego wynagrodzenia z umowy zlecenia z wynagrodzeniem ze stosunku pracy” – konkluduje Sąd Okręgowy powołując się na treść art. 8 ust. 2a s.u.s., art. 4 pkt 2 lit. a s.u.s.. art. 18 ust. 1a s.u.s. oraz art. 477 14 § 1 kpc.

Powyższy wyrok zaskarżył Szpital (...) w J. zarzucając naruszenie prawa materialnego tj. art. 8 ust. 2a ustawy systemowej z 13 października 1998 r. – poprzez błędną wykładnię i zastosowanie, co doprowadziło do ustalenia, że P. H. nie podlega obowiązkowemu ubezpieczeniu emerytalnemu, rentowemu, chorobowemu i wypadkowemu jako pracownik zatrudniony w NZOZ(...)

Skarżący domagał się zmiany zaskarżonego wyroku lub jego uchylenia i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji.

Organ rentowy oraz zainteresowany nie odnieśli się do apelacji.

Rozpoznając sprawę Sąd Apelacyjny ustalił i rozważył, co następuje:

Apelacja jest zasadna, o ile skutkuje uchylenie zaskarżonego wyroku oraz poprzedzającej go decyzji organu rentowego z 19 marca 2012 r. i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania bezpośrednio temu organowi rentowemu.

Bezspornym w sprawie jest, iż zainteresowany P. H. w styczniu i lutym 2006 r. był zatrudniony na podstawie umowy o pracę w Szpitalu (...) w J. i z tego tytułu był zgłoszony do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego. Jako pracownik Szpitala zawarł umowę z Niepublicznym Zakładem Opieki Zdrowotnej (...) J. K., zaś jej przedmiotem było świadczenie pracy na rzecz Szpitala (...) w J., który z NZOZ(...) łączyła umowa o świadczenia zdrowotne.

Za ugruntowany w judykaturze (patrz np. uchwała SN z 2 IX 2009 r. – II UZP 6/09 czy wyrok S.A. w Rzeszowie z 20.10.2010 III AUa 669/10) należy przyjąć pogląd, iż płatnikiem składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe z tytułu umowy cywilnej zawartej z osobą trzecią (jak umowa o dzieło czy zlecenie) jest pracodawca, którego pracownik wykonuje pracę na jego rzecz w ramach tej umowy. Skoro więc art. 8 ust. 2a tej ustawy rozszerza pojęcie pracownika na jego dalszą aktywność wykonywaną na podstawie m. in. umowy zlecenia czy umowy o dzieło, jeżeli w jej ramach świadczy on pracę na rzecz swojego pracodawcy to, zgodnie z wykładnią literalną tego przepisu, należy przyjąć, że także w zakresie czynności wynikających z zawartej umowy cywilnoprawnej należy go uznać na potrzeby prawa ubezpieczeń społecznych ) za pracownika. Jak stwierdził Sąd Najwyższy w uzasadnieniu powołanej uchwały, a Sąd Apelacyjny w składzie orzekającym pogląd ten podziela „za taką wykładnią przemawia także art. 18 ust. 1a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, według którego, w przypadku ubezpieczonych, o których mowa w art. 8 ust. 2a, w podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe uwzględnia się również przychód z tytułu umowy agencyjnej, umowy zlecenia (…). Z przepisu tego wynika logicznie, że płatnikiem jest pracodawca, a przychód z tytułu umowy cywilnoprawnej jedynie „uwzględnia się” w podstawie wymiaru składek z tytułu stosunku pracy”. Takie rozwiązanie wydaje się w pełni uzasadnione w sytuacji, gdy umowa cywilnoprawna została zawarta z innym podmiotem (osobą trzecią), lecz praca w jej ramach jest wykonywana na rzecz pracodawcy. Zaprezentowane stanowisko zostało powtórzone w uzasadnieniu wyroku Sądu Najwyższego z dnia 22 lutego 2010r. I UK 259/09.

Sąd Apelacyjny rozpoznając apelację Szpitala (...) w J. od wyroku Sądu I instancji stwierdził, że przedmiotową decyzję ZUS należy uznać za przedwczesną. Podstawowym skutkiem uznania osoby wskazanej w art. 8 ust 2a ustawy systemowej za pracownika, jest objęcie jej obowiązkowymi ubezpieczeniami emerytalno – rentowym, chorobowym i wypadkowym tak jak pracownika na podstawie art. 6 ust 1 pkt 1 , art. 11 ust 1 i art. 12 ust 1 ustawy systemowej. W związku z tym osoba ta podlega obowiązkowi zgłoszenia z tego tytułu do wymienionych ubezpieczeń społecznych, co skutkuje uwzględnieniem w podstawie wymiaru składek przychodu uzyskanego z umowy zlecenia. Obowiązek ten obciąża płatnika składek zgodnie z art. 36 ust 1 i 2 ustawy systemowej (por. wyrok SN z 22.02.2010r. I UK 259/09 publ. Lex nr 588727). Jeżeli płatnik składek nie dopełni tego obowiązku, to organ rentowy w trybie art. 83 § 1 pkt 1 ustawy systemowej w pierwszej kolejności powinien wydać decyzję o objęciu zainteresowanego obowiązkiem ubezpieczenia społecznego u tego płatnika składek, tak jak pracownika z tytułu umowy zlecenia zawartej przez niego z osobą trzecią, a świadczonej w istocie na rzecz swojego pracodawcy. Powoływanie się przez Zakład na rozstrzygnięcia zapadłe w innej sprawie może być argumentem na rzecz wykładni czy też stosowania prawa, nie zwalnia jednak organu rentowego od obowiązku przeprowadzenia prawidłowego postępowania w tej sprawie. Powyższa decyzja o podleganiu ubezpieczeniom określi jego tytuł oraz płatnika składek. W postępowaniu tym zbadany może być charakter umów łączących Szpital z NZOZ(...) co będzie decydować o tytule do objęcia zainteresowanego obowiązkowymi ubezpieczeniami (ale i o wysokości składek).

Dopiero dysponując powyższą decyzją ustalającą podleganie ubezpieczeniom społecznym, organ rentowy w przypadku braku zgłoszenia przez płatnika składek deklaracji korygujących podstawę wymiaru składek, może wydać decyzję określającą wysokość podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne u płatnika składek z uwzględnieniem przychodu z tytułu umowy zlecenia w podstawie wymiaru składek z tytułu umowy o pracę.

Kolejność wydania w/w decyzji uzasadniona jest również przedmiotem postępowania odwoławczego wyznaczonego przez treść tych decyzji, jak również wagą procesową postępowania odwoławczego w sprawie o objęcie obowiązkiem ubezpieczenia społecznego (od wyroku Sądu II instancji przysługuje skarga kasacyjna).

Skoro zatem istotą sprawy jest rozstrzygnięcie sporu dotyczącego obowiązku ubezpieczenia społecznego i zdrowotnego ubezpieczonego P. H. to przed wydaniem zaskarżonej decyzji wymiarowej, koniecznym było zajęcie stanowiska
w powołanej wyżej kwestii.

Już tylko na marginesie należy wskazać, iż zaskarżona decyzja nie poddaje się kontroli rachunkowo – rozliczeniowym. Nie sposób dokonać weryfikacji podawanych przez ZUS wielkości podstawy wymiaru składek w sytuacji gdy nie tylko brak jakichkolwiek danych wyjściowych, ale nawet nie przedstawienia protokołu kontroli (v. – art. 91 ust. 5 s.u.s.) na który powołano się w uzasadnieniu decyzji. Odtworzenie sposobu wyliczenia kwot ustalonych przez ZUS jest zatem niemożliwe, co przesądza o istotnej wadliwości tej decyzji.

Z tych wszystkich względów orzeczono jak w sentencji zgodnie z treścią art. 477 14a kpc.

(...)

1/(...)

2/(...)