Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 14 października 2013 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Tryb. Wydział II Cywilny Odwoławczy w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 14 października 2013 roku w Piotrkowie Trybunalskim

na rozprawie sprawy z powództwa (...) Spółki Akcyjnej V. (...) w W.

przeciwko K. J.

o zapłatę

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Rejonowego w Opocznie z dnia 28 czerwca 2013 roku, sygn. akt I C 60/12

oddala apelację.

Na oryginale właściwe podpisy

Sygn. akt II Ca 586/13

UZASADNIENIE

W pozwie z dnia 5 grudnia 2011 roku (...) S.A. V. (...) domagała się zasądzenia od K. J. kwoty 48.752,40 złotych wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi od dnia 23 lipca 2010 roku oraz należnych kosztów procesu. W uzasadnieniu strona powodowa wskazała, że w dniu 11 maja 2008 roku pozwany jako kierujący pojazdem, był sprawcą wypadku i bezpośrednio po zdarzeniu zbiegł z miejsca zdarzenia. W wyniku wypadku obrażeń doznał pasażer P. H., a strona powodowa wypłaciła na jego rzecz kwotę 48.752,40 złotych z tytułu odpowiedzialności cywilnej posiadacza pojazdu – pozwanego w niniejszej sprawie. W przedmiotowym pozwie strona powodowa wystąpiła przeciwko pozwanemu z roszczeniem regresowym.

Pozwany wniósł o oddalenie powództwa.

Zaskarżonym wyrokiem Sąd Rejonowy w Opocznie oddalił powództwo.

Sąd I instancji dokonując ustaleń faktycznych wskazał, że bezsporne było, iż pozwany K. J. w dniu 11 maja 2008 roku jako kierujący pojazdem A. (...) o nr rej. (...), spowodował wypadek w wyniku którego obrażeń ciała doznał pasażer samochodu P. H.. K. J. w dniu zdarzenia miał ważną umowę ubezpieczenia OC zawartą z (...) S.A. V. (...). Ubezpieczyciel w ramach powyższej umowy wypłacił na rzecz P. H. kwotę 48.752,40 złotych tytułem likwidacji szkody powstałej na skutek wypadku.

Ponadto Sąd Rejonowy ustalił, że K. J. został oskarżony o spowodowanie wypadku, w wyniku którego P. H. doznał rozstroju zdrowia na okres powyżej siedmiu dni i oddalenie się z miejsca zdarzenia, tj. o czyn z art. 177 § 1 k.k. w zw. z art. 178 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. Wyrokiem Sądu Rejonowego w opocznie został skazany za powyższy czyn. Na skutek apelacji wniesionej od powyższego wyroku Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim, po przeprowadzeniu dowodu z opinii Kliniki (...) w W., zmienił zaskarżony wyrok poprzez wyeliminowanie z opisu czynu sformułowania, iż kierujący oddalił się z miejsca wypadku drogowego oraz przyjął, że czyn K. J. wyczerpał dyspozycję art. 177 § 1 k.k. Powyższa zmiana wynikała z przyjęcia, że w okresie bezpośrednim po wypadku K. J. nie miał zachowanej zdolności rozpoznania znaczenia swojego czynu i pokierowania swoim postępowaniem.

Przy tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Rejonowy zważył, że poza sporem pozostawał fakt, że pozwany, jako kierujący pojazdem mechanicznym, ponosi odpowiedzialność odszkodowawczą za skutki wypadku. Jednakże z uwagi na ważnie zawartą umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów przez pozwanego, odpowiedzialność za szkody wyrządzone wypadkiem poniosła strona powodowa. Wobec czego Sąd Rejonowy dokonał oceny, czy zostały spełnione przesłanki z art. 43 pkt 1 lub 4 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych. Pierwszy z powyższych punktów przewiduje odpowiedzialność regresową sprawcy wypadku względem zakładu ubezpieczeń w sytuacji, gdy kierujący pojazdem w chwili wypadku znajdował się w staniu po użyciu alkoholu lub w stanie nietrzeźwości. Okoliczność ta, w świetle art. 6 k.c. nie została udowodniona przez stronę powodową, gdyż z zeznań świadka M. T., słuchanego na tą okoliczność nie wynikało w sposób jednoznaczny, że pozwany w chwili wypadku znajdował się w stanie nietrzeźwości. Natomiast jak chodzi o okoliczność dotyczącą ewentualnego zbiegnięcia przez pozwanego z miejsca zdarzenia, co również stanowi podstawę odpowiedzialności regresowej, to w ocenie Sądu Rejonowego pozwany K. J. w czasie, gdy oddalił się z miejsca zdarzenia nie miał zdolności rozpoznania znaczenia swojego zachowania oraz pokierowania własnym postępowaniem, co uniemożliwia przyjęcie, iż zbiegł z miejsca zdarzenia.

Apelację od powyższego wyroku wniosła strona powodowa skarżąc go w całości i podnosząc zarzuty: (1) naruszenia prawa materialnego, tj. art. 43 pkt 4 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych z dnia 22 maja 2003 roku w związku z art. 6 k.c., poprzez błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie skutkujące uznaniem przez Sąd Rejonowy, że powódka nie udowodniła, że pozwany zbiegł z miejsca zdarzenia, podczas gdy zachowanie pozwanego polegające na opuszczeniu miejsca zdarzenia bez uprzedniego pozostawienia swoich danych identyfikujących, spełniało przesłanki uprawniające zakład ubezpieczeń do wystąpienia z regresem ubezpieczeniowym; (2) naruszenia prawa materialnego, tj. art. 44 ustawy prawo o ruchu drogowym , polegające na jego niezastosowaniu, w sytuacji gdy pozwany bezpośrednio po zdarzeniu mając taki obowiązek nie pozostawił swoich danych w celu ułatwienia swojej identyfikacji po zdarzeniu; (3) naruszenie prawa materialnego, tj. art. 43 pkt 1 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, w związku z art. 6 k.c, poprzez błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie skutkujące uznaniem przez Sąd Rejonowy, że powódka nie udowodniła, że pozwany w dniu zdarzenia z dnia 11 maja 2008 roku kierował pojazdem po użyciu alkoholu, podczas gdy z zeznań samego pozwanego złożonych w trakcie postępowania karnego - przygotowawczego wynika, że pił alkohol przed zdarzeniem, co spełniało przesłanki uprawniające zakład ubezpieczeń do wystąpienia z regresem ubezpieczeniowym; (4) naruszenia prawa materialnego, tj. art. 11 k.p.c. poprzez jego błędne zastosowanie tj. stwierdzenie, przez Sąd Rejonowy, iż ustalenie zawarte w wyroku Sądu Okręgowego w Piotrkowie Trybunalskim w sprawie IV Ka 670/11, który wyeliminował z opisu zarzucanemu K. J. czynu sformułowanie „a następnie kierujący oddalił się z miejsca zdarzenia" wiążą sąd w postępowaniu cywilnym, podczas gdy zgodnie z regułą wyrażoną w art. 11 k.p.c. związanie sądu cywilnego dotyczy wyłącznie pozytywnie ustalonych w jego sentencji znamion przestępstwa, a ustalenia poczynione w sprawie cywilnej mogą iść dalej niż to wynika z wyroku w sprawie karnej i w konsekwencji ustalić do ustaleń mniej korzystnych dla pozwanego; (5) naruszenia art. 227 k.p.c. w zw. z art. 232 k.p.c. w zw. z art. 278 par. 1 k.p.c., poprzez oddalenie wniosku o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego sądowego psychiatry, podczas gdy przeprowadzenie dowodu zmierzało do wykazania faktów mających dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie, a z których powódka wywodziła skutki sporne i które były sporne między stronami, a których wykazanie wymagało wiadomości specjalnych; (6) naruszenie przepisów prawa procesowego, tj. art. 278 par. 1 k.p.c. w zw. z 236 k.p.c., polegające na wydaniu rozstrzygnięcia przez Sąd I instancji w oparciu o dowód w postaci wydanej postępowaniu karnym zespołowej opinii biegłych psychiatrów, neurologa i psychologa Kliniki (...) w W., pomimo, że Sąd I instancji nie wydał postanowienia o dopuszczeniu dowodu z opinii biegłego sądowego, nie wyznaczył osoby biegłego, nie zakreślił biegłemu przedmiotu, ani granic w jakich biegły miał się wypowiedzieć, a opinia nie została doręczona stronie powodowej, celem ustosunkowania się do opinii i zgłoszenia ewentualnych zarzutów; (7) naruszenia przepisów prawa procesowego, tj. art. 233 par. 1 k.p.c. polegające na przekroczeniu zasady swobodnej oceny dowodów poprzez: (a) pominięcie przez Sąd I instancji rozważenia w sposób wszechstronny całości zebranego materiału dowodowego i błędy polegające na budowaniu wniosków sprzecznych z zebranym w sprawie materiałem dowodowym oraz (b) dowolną, a nie swobodną ocenę dowodów tj. przyjęcie za wiarygodne zeznań pozwanego w sytuacji, gdy pozwany jest bezpośrednio zainteresowanym w niniejszej sprawie, a te zeznania nie zostały potwierdzone żadnym innym dowodem.

Przy tak podniesionych zarzutach strona powodowa wniosła o zmianę wyroku poprzez zasądzenie od pozwanego K. J. na rzecz powoda kwoty 48.752,40 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 23 lipca 2010 roku oraz zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów procesu w I instancji, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm prawem przepisanych, zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów postępowania apelacyjnego według norm prawem przepisanych. Na wypadek nie uwzględnienia powyższego wniosku wniosła o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi I Instancji do ponownego rozpoznania wraz z rozstrzygnięciem o kosztach instancji odwoławczej.

Pozwany nie zajął stanowiska w przedmiocie apelacji.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja nie jest zasadna.

Sąd Okręgowy podziela ustalenia faktyczne prawidłowo poczynione przez Sąd Rejonowy i przyjmuje je za własne.

W pierwszej kolejności odnieść należy się do zarzutów dotyczących obrazy przez Sąd Rejonowy przepisów postępowania dotyczących naruszenia art. 233 k.p.c., art. 278 § 1 k.p.c. w zw. z art. 236 k.p.c. i art. 227 k.p.c. w zw. z art. 232 k.p.c. w zw. z art. 278 § 1 k.p.c.. W ocenie Sądu Odwoławczego, jak chodzi o oddalenie przez Sąd Rejonowy wniosku strony powodowej o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego sądowego psychiatry, to było ono uzasadnione z kilku przyczyn. Po pierwsze Sąd Rejonowy dopuścił dowód z opinii sądowej psychiatryczno-neurologiczno-psychologicznej sporządzonej przez zespół biegłych Instytutu (...) w W. oraz uzupełniającej opinii wydanej przez ten sam zespół na potrzeby toczącego się postępowania karnego w sprawie o sygn. akt IV Ka 670/11. Oczywiste jest, że powyższy dowód, dla potrzeb postępowania cywilnego w rozpoznawanej sprawie stanowił co najmniej dowód prywatny, zgodnie z art. 245 k.p.c. Po drugie Sąd Rejonowy dysponując treścią powyższej opinii, sporządzonej przez wybitnych specjalistów z dziedziny psychiatrii i neurologii, uprawniony był do zastosowania norm wynikających z art. 228 § 1 k.p.c. oraz art. 231 k.p.c. i uznanie faktów zawartych w powyższej opinii za nie wymagających dowodu. Wskazana powyżej opinia sądowa, została sporządzona przez instytut naukowy w sposób kompleksowy, jasny, pełny i przekonywający. Jeżeli przeciwstawi się powyższemu rozumowaniu wniosek pełnomocnika strony powodowej o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego sądowego psychiatrii na okoliczność ustalenia, czy pozwany po spowodowaniu wypadku drogowego z dnia 11 maja 2008 roku miał zdolność rozpoznania znaczenia swojego zachowania oraz pokierowania własnym postępowaniem, to nie sposób oprzeć się wrażeniu, że wniosek ten prowadziłby tylko i wyłącznie do przedłużenia postępowania w sprawie. Jeżeli pełnomocnik strony powodowej dążył do wykazania innych okoliczności, niż wynikające z opinii sporządzonej przez instytut, to zasadne byłoby wystąpienie z wnioskiem o wydanie przez inny instytut kolejnej opinii. Gdyż nie byłoby celowe i uzasadnione korzystanie z opinii jednego biegłego psychiatry i ewentualne przeciwstawianie je z opinią instytutu naukowego. Co do zasady opinia wydawana przez instytut naukowy jest kolejną opinią w sprawie i służy wyjaśnieniu rozbieżności powstałych w poprzednich opiniach albo wydawana jest w sprawach skomplikowanych, wymagających wysokiej wiedzy specjalistycznej i bogatego doświadczenia zawodowego biegłych. Sąd Rejonowy oddalając wniosek dowodowy pełnomocnika powoda na rozprawie w dniu 26 czerwca 2013 roku, odroczył ogłoszenie orzeczenia w sprawie do dnia 28 czerwca 2013 roku. A zatem pełnomocnik powoda nieobecny w tym dniu na rozprawie, miał możliwość zapoznania się z tym postanowieniem i podjęcia stosownych działań przed wydaniem orzeczenia w sprawie, czego nie uczynił. W konsekwencji powyższe zarzuty apelacji nie zasługiwały na uwzględnienie.

Natomiast jak chodzi o zarzut naruszenia art. 11 k.p.c., to Sąd Okręgowy podziela pogląd prawny apelującego, iż zakres związania sądu w postępowaniu cywilnym ograniczony jest tylko do pozytywnych ustaleń prawomocnego wyroku skazującego co do popełnienia przestępstwa wydanego w postępowaniu karnym. W rozpoznawanej sprawie, Sąd Rejonowy nie dopuścił się naruszenia powyższego przepisu. Jak wynika z pisemnego uzasadnienia oddalił on wniosek dowodowy powoda o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego sądowego, uznając że jego przeprowadzenie jest zbędne wobec treści opinii instytutu naukowego, co do której brak jest jakichkolwiek podstaw do jej zakwestionowania. W tym zakresie w celu uniknięcia zbędnych powtórzeń, należy odesłać do rozważań poczynionych powyżej.

Odnosząc się do pozostałych zarzutów, dotyczących naruszenia prawa materialnego, stwierdzić należy, że strona powodowa w świetle art. 6 k.c. nie udowodniła, ze pozwany zbiegł z miejsca zdarzenia, jak również nie udowodniła, że pozwany kierował pojazdem w chwili zdarzenia w stanie po spożyciu alkoholu. Przeprowadzone przez Sąd Rejonowy postępowanie dowodowe z zeznań świadka T., nie potwierdziło tezy, że w chwili zdarzenia od pozwanego była wyczuwalna woń alkoholu. Natomiast sam pozwany zaprzeczył, aby spożywał alkohol w dniu zdarzenia i przyznał, że nie pamięta co się działo od momentu wypadku. Biorąc pod uwagę, że Sąd Rejonowy powołał się na opinie sądową opracowaną przez Instytut (...) w W., w której jednoznacznie stwierdzono, że pozwany, który doznał wstrząśnienia mózgu i wystąpiło u niego zjawisko zaniku pamięci, biorąc pod uwagę jego dramatyczne przeżycia związane z wydarzeniami rodzinnymi z przeszłości, nie można stwierdzić, że pozwany w sposób celowy i świadomy zbiegł z miejsca zdarzenia w myśl art. 43 pkt 4 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych . Skoro powyższe przesłanki ewentualnej odpowiedzialności pozwanego nie zostały udowodnione, to powództwo zasadnie podlegało oddaleniu, a w konsekwencji zarzuty apelacyjne uznać należało za chybione. Zastosowanie ma art. 425 § 1 k.c. zgodnie z którym nie odpowiada za szkodę osoba znajdująca się w stanie wyłączającym świadome albo swobodne podjęcie decyzji i wyrażenie woli. Jeżeli ta norma wyłącza odpowiedzialność za szkodę w sytuacji, gdy osoba znajdowała się w stanie wyłączającym świadome albo świadome podjęcie decyzji, to tym bardziej wyłącza możliwość przyjęcia, że osoba znajdująca się w takim stanie zbiegła z miejsca zdarzenia.

Sąd Okręgowy działając na podstawie art. 378 § 1 k.p.c. z urzędu wziął pod uwagę okoliczności mogące stanowić nieważność postępowania, jednakże nie stwierdził, aby Sąd Rejonowy procedując w niniejszej sprawie dokonał naruszenia art. 379 pkt 1-6 k.p.c.

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację.

Na oryginale właściwe podpisy