Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 8 listopada 2017 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie Wydział IV Cywilny

w składzie: SSO Andrzej Sterkowicz

protokolant: sekretarz sądowy Edyta Prządka

po rozpoznaniu w dniu 25 października 2017 r. w Warszawie

sprawy z powództwa O. M.

przeciwko Przedsiębiorstwu Państwowemu (...) w W.

o zapłatę

1.  Oddala powództwo;

2.  Zasądza od powódki O. M. na rzecz strony pozwanej Przedsiębiorstwa Państwowego (...) w W. kwotę 7.217 zł (siedem tysięcy dwieście siedemnaście złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego;

3.  Pozostawia szczegółowe wyliczenie kosztów postępowania referendarzowi sądowemu.

SSO Andrzej Sterkowicz

Sygn. akt IV C 747/11

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 24 sierpnia 2009 roku (data prezentaty) powódka O. M. wniosła o zasądzenie od pozwanego Przedsiębiorstwa Państwowego (...) w W. na jej rzecz odszkodowania w kwocie ustalonej w toku niniejszego postępowania sądowego z tytułu konieczności poniesienia kosztów rewitalizacji akustycznej budynku mieszkalnego stanowiącego własność powódki, położonego w obszarze ograniczonego użytkowania dla (...) im. (...) w W., w związku z określeniem na tym obszarze wymagań technicznych dotyczących istniejących budynków, z odsetkami ustawowymi od dnia wydania orzeczenia do dnia zapłaty. Ponadto wniosła również o zasądzenie od pozwanego na jej rzecz odszkodowania w kwocie ustalonej w toku niniejszego postępowania sądowego, za szkodę wyrządzoną przez ruch przedsiębiorstwa pozwanego wprawianego w ruch za pomocą sił przyrody, z odsetkami ustawowymi od dnia wydania orzeczenia do dnia zapłaty. Jako podstawę prawną swoich roszczeń powódka wskazała art. 129 ust. 2 w zw. z art. 136 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001r. Prawo ochrony środowiska (u.p.o.ś.) oraz art. 435 kodeksu cywilnego (k.c.) w zw. z art. 322 i 325 u.p.o.ś. ( pozew k. 2 – 7).

Pismem z dnia 24 września 2009 roku powódka dokonała oznaczenia żądanej od pozwanego kwoty, wskazując że dochodzi ona kwoty 75.000 złotych z tytułu konieczności poniesienia kosztów rewitalizacji akustycznej budynku mieszkalnego. Jednocześnie z uwagi na fakt, że sprawa została skierowana do postępowania upominawczego, powódka wycofała pozew w zakresie żądania o zasądzenie na jej rzecz odszkodowania za szkodę wyrządzoną przez ruch przedsiębiorstwa pozwanego wprawianego w ruch za pomocą sił przyrody (pismo k. 18).

W odpowiedzi na pozew pozwany wniósł o oddalenie powództwa w całości, zasądzenie od powódki na rzecz pozwanego kosztów postępowania wraz z kosztami zastępstwa procesowego według norm przepisanych. W uzasadnieniu pozwany wskazał, że Rozporządzenie nr (...) Wojewody (...), na które powołuje się powódka, obowiązujące do dnia 15 listopada 2008 roku, nie wprowadzało obowiązku a jedynie zalecenia zastosowania zabezpieczeń akustycznych, co z kolei skutkuje brakiem podstaw prawnych dla roszczeń zgłoszonych przez powódkę. Ponadto pozwany wskazał, że powódka nie wykazała poniesienia wydatków w celu zapewnienia właściwego klimatu akustycznego w pomieszczeniach, co jest warunkiem odpowiedzialności pozwanego (odpowiedź na pozew k. 25 – 32).

Pismem z dnia 14 września 2010 roku (data stempla pocztowego) powódka wskazała, że modyfikuje żądanie pozwu poprzez kumulację zgłoszonych roszczeń z tytułu konieczności poniesienia kosztów rewitalizacji akustycznej budynku mieszkalnego oraz odszkodowania za szkodę wyrządzoną przez ruch przedsiębiorstwa pozwanego wprawianego w ruch za pomocą sił przyrody w ramach kwoty 75.000 złotych (pismo z dn. 14.09.2010 k. 123 – 131).

Powódka pismem z dnia 28 lutego 2011 roku oświadczyła, że modyfikuje powództwo w taki sposób, że żądaniem głównym powódki jest żądanie zasądzenia od pozwanego na rzecz powódki odszkodowania w kwocie 77.500 złotych wraz z odsetkami ustawowymi od dnia złożenia pozwu, wywodzonego ze skutków wprowadzenia obszaru ograniczonego użytkowania za Rozporządzeniem nr (...) Wojewody (...) o utworzeniu obszaru ograniczonego użytkowania dla (...) im. (...) w W., przy czym na dochodzoną kwotę składają się: obniżenie wartości użytkowej i rynkowej nieruchomości powódki oraz nakłady niezbędne dla zapewnienia właściwego klimatu akustycznego w budynku mieszkalnym powódki. Powódka zgłosiła również roszczenia ewentualne, na wypadek oddalenia przez Sąd żądania głównego, o odszkodowanie za szkodę wyrządzoną przez ruch przedsiębiorstwa pozwanego wprawianego w ruch za pomocą sił przyrody, z tytułu zmniejszenia z tego powodu wartości użytkowej i rynkowej jej nieruchomości, wraz z odsetkami ustawowymi od dnia złożenia pozwu oraz o zaniechanie naruszania środowiska poprzez nakazanie pozwanemu zaprzestania działalności i skierowaniu w takim przypadku sprawy w tym zakresie do właściwego sądu gospodarczego. Powódka oświadczyła również, że odstępuje od modyfikacji roszczenia w sposób wskazany w piśmie z dnia 14 września 2010 roku (pismo z dnia 28.02.2011 k. 173 – 183).

W piśmie datowanym na dzień 16 kwietnia 2014 roku powódka złożyła oświadczenie o modyfikacji powództwa w ten sposób, że w zakresie dochodzenia roszczenia z tytułu odszkodowania za utratę wartości nieruchomości położonej w M. przy ul. (...) rozszerza powództwo i wnosi o zasądzenie od pozwanego na rzecz powódki kwoty 122.000 złotych wraz z odsetkami ustawowymi liczonymi od kwoty 75.000 złotych od dnia 24 września 2009 roku do dnia zapłaty oraz od kwoty 47.000 złotych od dnia 16 kwietnia 2015 roku do dnia zapłaty, natomiast w zakresie dochodzenia roszczenia z tytułu rewitalizacji akustycznej budynku posadowionego na jej nieruchomości cofa powództwo w całości ze zrzeczeniem się roszczenia (pismo z dn. 16.04.2014 r k. 641 – 644).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Powódka O. M. jest właścicielką nieruchomości składającej się z działki gruntu nr (...) o powierzchni 900 m ² zabudowanej budynkiem mieszkalnym w zabudowie bliźniaczej o powierzchni użytkowej 255 m ² położonej w M. przy ul. (...), dla której Sąd Rejonowy w Pruszkowie VI Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą nr (...) (odpis zwykły z księgi wieczystej nr (...) k. 8 – 10).

Nieruchomość powódka otrzymała w darowiźnie od rodziców w roku 2007, którzy wybudowali budynek mieszkalny znajdujący się na niej w roku 2000. Od 2011 roku zamieszkuje tam z mężem oraz dwójką dzieci (zeznania powódki – k. 809 – 810, odpis zwykły z księgi wieczystej k. 8 – 10).

Powódka wymieniła okna na werandzie budynku mieszkalnego oraz zamontowała podwieszony sufit w celu jego wyciszenia (zeznania powódki k. 967 verte).

Rozporządzeniem Wojewody (...) numer (...) z dnia 7 sierpnia 2007 roku w sprawie utworzenia obszaru ograniczonego użytkowania dla (...) im. (...) w W., które weszło w życie 25 sierpnia 2007 roku, utworzono obszar ograniczonego użytkowania dla (...) im. (...) w W.. Rozporządzenie to zostało wydane w oparciu o art. 135 ust. 2 ustawy z 27 kwietnia 2001 roku Prawo ochrony środowiska. W § 1 ust. 2 zapisano, że w obszarze ograniczonego użytkowania wyróżnia się strefę ograniczeń zabudowy mieszkaniowej, zwaną dalej „strefą M”. Zgodnie z § 4 ust. 1 tego rozporządzenia w obszarze ograniczonego użytkowania zabroniono:

1)  przeznaczania nowych terenów pod szpitale, domy opieki oraz zabudowę związaną ze stałym lub wielogodzinnym pobytem dzieci i młodzieży, a w strefie M także pod zabudowę mieszkaniową;

2)  zmiany sposobu użytkowania budynków w całości lub w części na szpitale i domy opieki oraz na stały lub wielogodzinny pobyt dzieci i młodzieży, a w strefie M - także na cele mieszkaniowe – z zastrzeżeniem ust. 2.;

3)  budowy nowych szpitali, domów opieki, zabudowy związanej ze stałym lub wielogodzinnym pobytem dzieci i młodzieży, a w strefie M także budynków mieszkalnych, z zastrzeżeniem ust.2. W ust. 2 § 4 rozporządzenia zapisano, że w strefie M dopuszcza się zmianę sposobu użytkowania budynków w całości lub w części na cele mieszkaniowe oraz budowę nowych budynków mieszkalnych jednorodzinnych jako towarzyszących innym funkcjom, na warunkach określonych w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego, a w przypadku braku planu miejscowego, na warunkach określonych w decyzji o warunkach zabudowy.

Stosownie zaś do § 5 rozporządzenia wprowadzono następujące wymagania techniczne dotyczące budynków:

1)  w nowoprojektowanych budynkach należy zapewnić izolacyjność ścian zewnętrznych, okien i drzwi w ścianach zewnętrznych, dachów i stropodachów - zgodnie z Polskimi Normami dotyczącymi izolacyjności akustycznej przegród w budynkach oraz izolacyjności akustycznej elementów budowlanych;

2)  w istniejących budynkach należy zastosować zabezpieczenia zapewniające właściwy klimat akustyczny w pomieszczeniach poprzez zwiększenie izolacyjności ścian zewnętrznych, okien i drzwi w ścianach zewnętrznych, dachów i stropodachów - zgodnie z Polskimi Normami dotyczącymi ochrony przed hałasem pomieszczeń w budynkach.

Zgodnie z § 2 rozporządzenia wykaz działek położonych w obszarze ograniczonego użytkowania określa załącznik nr 6 do rozporządzenia (Dziennik Urzędowy Województwa (...) z 2007 roku, nr 156, poz. 4276).

Nieruchomość powódki O. M. położona przy ul. (...) w M. była objęta ograniczeniami wynikającymi z Rozporządzenia nr (...), gdyż znajdowała się w całości w ograniczonym obszarze użytkowania, jednakże poza strefą M (dowód: pismo Wójta Gminy M. k. 12).

Uchwałą numer (...) Sejmiku Województwa (...) z 20 czerwca 2011 roku, która weszła w życie 4 sierpnia 2011 roku, utworzono obszar ograniczonego użytkowania dla (...) im. (...) w W.. Zgodnie z § 6 uchwały wprowadzono wymagania techniczne dotyczące budynków objętych obszarem ograniczonego użytkowania polegające na określeniu, że:

1)  w nowoprojektowanych budynkach należy zapewnić odpowiednią izolacyjność ścian zewnętrznych, okien i drzwi w ścianach zewnętrznych, dachów i stropodachów – zgodnie z ustawą z 7 lipca 1994 roku prawo budowlane (Dz.U. z 2010 roku, nr 243, poz. 1623 oraz z 2011 roku nr 32, poz. 159 i nr 45, poz. 235) i przepisami wykonawczymi do tej ustawy;

2)  w istniejących budynkach należy zastosować zabezpieczenia zapewniające właściwy klimat akustyczny w pomieszczeniach zgodnie z ustawą z 7 lipca 1994 roku prawo budowlane (Dz.U. z 2010 roku, nr 243, poz. 1623 oraz z 2011 roku nr 32, poz. 159 i nr 45, poz. 235) i przepisami wykonawczymi do tej ustawy

Zgodnie z § 10 uchwały wykaz działek ewidencyjnych, które w całości lub w części znajdują się na terenie obszaru ograniczonego użytkowania oraz w poszczególnych strefach Z1 i Z2, określa załącznik nr 6 do uchwały (Dziennik Urzędowy Województwa (...) z 2011 roku, nr 128, poz. 4086).

Nieruchomość należąca do powódki znalazła się poza obszarem ograniczonego użytkowania (bezsporne, k. 250).

Sąd postanowieniem wydanym na rozprawie w dniu 3 listopada 2011 roku dopuścił dowód z opinii biegłego z zakresu organizacji przedsiębiorstw na okoliczność ustalenia zasad funkcjonowania pozwanego, a w szczególności na okoliczność ustalenia czy pozwany jest przedsiębiorstwem, którego funkcjonowanie jest uzależnione od użycia sił przyrody, tj. paliw płynnych, gazu, pary itp. Sporządzający opinię biegły J. K. stwierdził, że pozwany ponosi odpowiedzialność za szkodę spowodowaną ruchem przedsiębiorstwa, a w szczególności przez statki powietrzne oddziałujące hałasem na środowisko na podstawie art. 435 k.c. Odpowiedzialność ta, zdaniem biegłego, wynika z tego że pozwany może być uznany za przedsiębiorstwo wprawiane w ruch za pomocą sił przyrody bowiem usługi związane z przyjmowaniem i odprawianiem samolotów w ruchu pasażerskim i towarowym stanowią zasadniczą część działalności pozwanego – funkcjonowanie portu lotniczego jest podporządkowane tej kategorii usług i z niej pozwany czerpie ponad 69% swoich przychodów, bez ruchu samolotów pozwany nie osiągnąłby głównego celu dla którego został powołany. Samoloty należą do urządzeń wprawianych w ruch za pomocą sił przyrody, a choć pozwany nie jest ich właścicielem, to sprawuje nad nimi władztwo w strefie lotniska i decyduje o stopniu zanieczyszczenia środowiska hałasem zarówno przez lokalizację lotniska jak i jego parametry (np. kierunek i długość pasów startowych) jak i obowiązujące procedury startów i lądowań i kołowania na płycie lotniska. Biegły wskazał również, że bez lotniska w danym miejscu negatywny wpływ samolotów na środowisko byłby w tym miejscu minimalny (opinia zasadnicza biegłego K. k. 288 – 319).

W dniu 26 listopada 2012 roku Sąd postanowił dopuścić dowód z opinii biegłego z zakresu wyceny nieruchomości na okoliczność ustalenia kwoty o jaką spadła wartość rynkowa nieruchomości powódki, składającej się z działki gruntu nr (...) położonej w M. przy ul. (...), na skutek ruchu przedsiębiorstwa pozwanego wprawianego w ruch za pomocą sił przyrody, w porównaniu do podobnych nieruchomości nie objętych emisją hałasu z przedsiębiorstwa pozwanego. Ponadto Sąd dopuścił również dowód z opinii biegłego sądowego z dziedziny budownictwa oraz akustyki na okoliczność ustalenia prac, których wykonanie jest konieczne dla zapewnienia właściwego klimatu akustycznego budynku oraz ich wartości, a także okoliczność utraty użyteczności nieruchomości powódki składającej się z działki gruntu nr (...) położonej w M. przy ul. (...).

Opinię w przedmiocie ustalenia kwoty o jaką spadła wartość rynkowa nieruchomości powódki sporządził biegły rzeczoznawca majątkowy mgr inż. S. M.. Biegła ustaliła kwotę obniżenia wartości prawa własności nieruchomości jako iloczyn wskaźnika obniżenia cen nieruchomości oraz jej wartości określoną przy założeniu, iż znajduje się w znacznej odległości od granicy obszaru ograniczonego użytkowania ustanowionej uchwałą Sejmiku Województwa (...) nr (...) dla (...) im. (...) na O.. Według wyliczeń biegłej obniżenie wartości nieruchomości wyniosło 216.329,1 złotych (opinia zasadnicza biegłej M. k. 383 – 402). Z uwagi na fakt, że biegła oświadczyła że sama wystąpiła z powództwem przeciwko pozwanemu, Sąd na wniosek pozwanego, postanowił zwolnić biegłą od opiniowania w sprawie oraz dopuścił dowód z innego biegłego na tą samą okoliczność (protokół z rozprawy z dnia 23 października 2013 roku k. 457 – 458). Kolejną opinię z zakresu wyceny nieruchomości sporządził biegły sądowy mgr inż. K. R., który spadek wartości rynkowej nieruchomości powódki na skutek ruchu przedsiębiorstwa pozwanego, w porównaniu do podobnych nieruchomości nie objętych emisją hałasu z przedsiębiorstwa pozwanego wyliczył na kwotę 122.000 złotych. W ocenie biegłego określona wartość uwzględnia m.in. takie cechy nieruchomości stanowiącej przedmiot wyceny jak lokalizację, stan i standard budynku, wielkość budynku, wielkość działki, zagospodarowanie działki, przy czym dodatnio na wartość wpływa duża powierzchnia działki oraz korzystne zagospodarowanie terenu, natomiast ujemnie przeciętna lokalizacja nieruchomości (oddalenie od stacji kolejki (...)), duża powierzchnia użytkowa budynku oraz stan techniczny budynku (opinia zasadnicza biegłego R. k. 532 – 590).

Postanowieniem z dnia 8 lipca 2014 roku Sąd dopuścił dowód z uzupełniającej opinii biegłego sądowego ds. szacowania nieruchomości K. R. na okoliczność ustalenia kwoty o jaką spadła wartość rynkowa nieruchomości powódki na skutek ruchu przedsiębiorstwa pozwanego wprawianego w ruch za pomocą sił przyrody, w porównaniu do podobnych nieruchomości nie objętych emisją hałasu z przedsiębiorstwa pozwanego w oparciu o sprawozdanie Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska w W. nr (...) oraz korekty do sprawozdania (...) oraz w celu odniesienia się do zastrzeżeń zgłoszonych przez stronę pozwaną. Biegły w opinii uzupełniającej stwierdził, że ustalona przez niego utrata wartości nieruchomości powódki wynikająca z występującego na przedmiotowej nieruchomości hałasu lotniczego jest właściwa, a z nowego materiału dowodowego tj. sprawozdania oraz korekty do sprawozdania wynika że uciążliwy hałas występował na nieruchomości powódki także w 2013 roku. Biegły wskazał również, że nieruchomość na dzień dzisiejszy (tj. 16 kwietnia 2015 roku) znajduje się poza obszarem ograniczonego użytkowania, z uwagi na zmianę granic, natomiast szkoda powstała pierwotnie z datą wejścia w życie Rozporządzenia nr (...), określającego granice obszaru ograniczonego użytkowania (opinia uzupełniająca biegłego R. k. 683 – 693, ustna opinia uzupełniająca biegłego R. k. 756 - 758).

Na rozprawie w dniu 21 października 2015 roku Sąd postanowił dopuścić dowód z opinii biegłego akustyka na okoliczność ustalenia jaki hałas i o jakim natężeniu, związany z działalnością Lotniska (...) w W. określony w LDWN oddziałuje na nieruchomość powódki. Na podstawie pisma z dnia 6 listopada 2015 roku złożonego przez biegłego A. K. Sąd wyraził zgodę na zmianę zakresu pomiarów zgodnie z zastrzeżeniem zgłoszonym przez biegłego. Biegły A. K. w opinii sporządzonej na potrzeby niniejszego postępowania wskazał, że nieruchomość powódki usytuowana jest przy granicy obszaru ograniczonego użytkowania określonego w uchwale nr (...) Sejmiku Województwa (...) z dnia 20 czerwca 2011 roku w sprawie utworzenia obszaru ograniczonego użytkowania dla (...) im. (...) w W.. Granica o.o.u. została ustalona w oparciu o zasięg oddziaływania hałasu wyznaczony przy zastosowaniu wskaźników LAeqD i LAeqN odnoszących się do jednej doby, gdzie w przypadku współczynnika LAeqD oznacza równoważny poziom dźwięku dla pory dnia tj. 6:00 – 22:00, natomiast LAeqN oznacza równoważny poziom dźwięku dla pory nocy tj. 22:00 – 6:00. Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Ochrony Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 roku w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku, dopuszczalny poziom dźwięku pochodzącego od startów, lądowania i przelotów statków powietrznych dla terenów mieszkaniowo – usługowych wynosi w ciągu dnia 60 dB, w nocy (...) dB. Granicę o.o.u. określono wyznaczając tereny na których przy założonym wzroście ruchu lotniczego mogą być przekroczone (nawet tylko w ciągu jednej doby w roku) dopuszczalne dobowe poziomu hałasu lotniczego wynoszące 45 dB w nocy i 55 dB w dzień. Na podstawie dokonanych przez biegłego pomiarów, stwierdził on, że dla 11 zdarzeń akustycznych (startów samolotów) w dniu wykonywania pomiarów w porze nocnej poziom równoważny zmierzonego hałasu wynosi 45,6 dB. W ocenie biegłego nieruchomość pozwanej spełnia warunki określone dla obszaru ograniczonego użytkowania (opinia zasadnicza biegłego K. k. 824 – 831). W opinii uzupełniającej, dopuszczonej przez Sąd postanowieniem z dnia 12 października 2016 roku, biegły A. K. wskazał, że pomiary wykonane w dniach 21stycznia 2016 roku oraz 4 lutego 2016 roku podczas startów samolotów nie wykazały przekroczeń wartości dopuszczalnych określonych dla pory dziennej i nocnej. Biegły stwierdził również, że stwierdzono przekroczenia wartości dopuszczalnej LAmax wewnątrz pomieszczeń pomimo, że nie stwierdzono przekroczeń wartości dopuszczalnych na zewnątrz budynku i izolacyjność ścian była zgodna z wymaganymi normami. Ponadto biegły podniósł, że opinia odnosiła się do nieruchomości powódki natomiast pomiary uzyskane przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w W. na terenie nieruchomości położonej przy ul. (...) w M. nie były uwzględnione w opinii, jak również pismo Dyrektora Urzędu Marszałkowskiego Województwa (...) w W. z dnia 13 marca 2014 roku (opinia uzupełniająca biegłego K. k. 916 – 918).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie całokształtu materiału dowodowego zgromadzonego w aktach niniejszej sprawy, a w szczególności na podstawie dokumentów wskazanych we wcześniejszej części uzasadnienia

Sąd dał wiarę załączonym do akt sprawy dokumentom, gdyż ich prawdziwość i wiarygodność w świetle wszechstronnego rozważenia zebranego materiału dowodowego nie nasuwa żadnych wątpliwości i nie była kwestionowana przez żadną ze stron.

Sąd oparł się na opiniach biegłych, sporządzonych na potrzeby niniejszego postępowania, z wyłączeniem opinii sporządzonej przez biegłą S. M., gdyż są one merytoryczne, wyczerpujące oraz przyczyniły się do rozstrzygnięcia niniejszego postępowania, a także pomimo kwestionowania ich przez obie strony biegli zdołali odnieść się do zgłaszanych zastrzeżeń i je wyjaśnić.

Sąd zważył co następuje:

Powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie.

Przedmiotem niniejszego postępowania, po dokonanych przez powódkę modyfikacjach powództwa, było roszczenie z tytułu odszkodowania za utratę wartości nieruchomości położonej w M. przy ul. (...).

Bezspornym pozostawało to, że nieruchomość powódki położona przy ul. (...) w M. była objęta ograniczeniami wynikającymi z Rozporządzenia nr (...), gdyż znajdowała się w całości w ograniczonym obszarze użytkowania, jednakże poza strefą M, natomiast po wejściu w życie uchwały nr (...) Sejmiku Województwa (...) z 20 czerwca 2011 roku znalazła się poza obszarem ograniczonego użytkowania.

Zgodnie z art. 129 ust. 1 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 roku Prawo ochrony środowiska (u.p.o.ś.), jeżeli w związku z ograniczeniem sposobu korzystania z nieruchomości korzystanie z niej lub z jej części w dotychczasowy sposób lub zgodny z dotychczasowym przeznaczeniem stało się niemożliwe lub istotnie ograniczone, właściciel nieruchomości może żądać wykupienia nieruchomości lub jej części. Ustęp 2 tego artykułu stanowi, że w związku z ograniczeniem sposobu korzystania z nieruchomości jej właściciel może żądać odszkodowania za poniesioną szkodę; szkoda obejmuje również zmniejszenie wartości nieruchomości. W orzecznictwie Sądu Najwyższego ukształtował się przy tym pogląd, zgodnie z którym ograniczeniem sposobu korzystania z nieruchomości według art. 129 ust. 2 ustawy prawo ochrony środowiska jest samo ustanowienie obszaru ograniczonego użytkowania. W związku z ustanowieniem takiego obszaru pozostaje nie tylko obniżenie wartości nieruchomości, będące następstwem ograniczeń przewidzianych bezpośrednio w treści aktu ustanawiającego ten obszar (zwłaszcza dotyczących ograniczeń zabudowy), lecz także obniżenie wartości nieruchomości wynikające z tego, że wskutek wejścia w życie tego aktu dochodzi do zawężenia granic własności (art. 140 w związku z art. 144 k.c.) i tym samym ścieśnienia wyłącznego władztwa właściciela względem nieruchomości położonej na obszarze ograniczonego użytkowania, który będzie musiał znosić dopuszczalne na tym obszarze immisje, w tym - hałas. Taka interpretacja jest przejawem dążenia do kompleksowego uregulowania skutków ustanowienia obszaru ograniczonego użytkowania, prowadzących do obniżenia wartości nieruchomości. Konsekwencją powyższego jest, m.in., poddanie roszczeń właścicieli szczególnym ograniczeniom czasowym przewidzianym w art. 129 ust. 4 tej ustawy (wyrok Sądu Najwyższego z 6 maja 2010 roku, sygn. akt II CSK 602/09, LEX nr 585768; postanowienie Sądu Najwyższego z 9 kwietnia 2010 roku, sygn. akt III CZP 17/10, LEX nr 584036; postanowienie Sądu Najwyższego z 24 lutego 2010 roku, sygn. akt III CZP 128/09, LEX nr 578138, wyrok Sądu Najwyższego z 25 maja 2012 roku, sygn. akt I CSK 509/11, LEX nr 1215402).

W myśl zaś przepisu art. 129 ust. 4 u.p.o.ś. z roszczeniem, o którym mowa w ust. 1-3, można wystąpić w okresie 2 lat od dnia wejścia w życie rozporządzenia lub aktu prawa miejscowego powodującego ograniczenie sposobu korzystania z nieruchomości. Termin określony w tym przepisie jest terminem zawitym, a nie terminem przedawnienia. Wskazać przy tym należy, że art. 129 ust. 4 u.p.o.ś. jest przepisem szczególnym, podlegającym ścisłej wykładni. Konstytuuje on uprawnienie limitowane w czasie, tj. ograniczone terminem prekluzyjnym prawa materialnego, po upływie którego uprawnienie wygasa. Wystąpienie z roszczeniem w przewidzianym ustawą terminie jest podstawową przesłanką odpowiedzialności odszkodowawczej pozwanego. Powyższy przepis z jednej strony stanowi bowiem ułatwienie dla osób występujących z roszczeniami związanymi z ograniczeniem sposobu korzystania z nieruchomości, a z drugiej strony określenie 2 – letniego terminu zawitego na ich dochodzenie pozwala na stosunkowo szybkie wywiązanie się z zobowiązań związanych z ograniczeniami oraz zagwarantowanie, że roszczenia nie będą się pojawiać w przyszłości, co umożliwia prowadzenie przewidywalnej gospodarki finansowej.

Wskazany termin 2 lat jest terminem zawitym (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 października 2008 roku, II CSK 216/08 – teza 4), a zatem z chwilą jego upływu wygasa prawo dochodzenia roszczeń. Jest to termin wyznaczony dla zgłoszenia roszczeń wskazanych w art. 129 ust. 1-3 u.p.o.ś. obowiązanemu do ich realizacji, którego dochowanie warunkuje zachowanie tych roszczeń. W tym zakresie Sąd Okręgowy podziela wykładnie przepisu art. 129 ust. 4 u.p.o.ś zgodnie, z którym z wystąpieniem z roszczeniem, jest zgłoszenie roszczenia obowiązanemu do jego zaspokojenia, np. wystąpienie do niego o wypłatę odszkodowania (wyrok Sądu Najwyższego dnia 10 października 2008 r., II CSK 216/08, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 sierpnia 2013 r., II CSK 578/12, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 grudnia 2013 r., II CSK 161/13). Zgodzić się należy z poglądem Sądu Najwyższego wyrażonym w wyroku z dnia 2 października 2015 roku, że chodzi tu o oświadczenie skierowane do obowiązanego, które - celem dochowania terminu określonego w art. 129 ust. 4 u.p.o.ś. - musi przed jego upływem do niego dojść w taki sposób, aby mógł się z nim zapoznać (art. 61 k.c.). W razie, gdy nośnikiem tego oświadczenia jest pozew lub inne pismo procesowe, dla dochowania terminu, o którym mowa w powołanym przepisie, konieczne jest, aby przed jego upływem pozew lub to pismo zostały doręczone obowiązanemu, nie wystarcza zaś to, że przed tym upływem powództwo zostanie wytoczone lub pismo zostanie wniesione do sądu (II CSK 720/14).

Podnieść należy, że upływ terminu zawitego Sąd ma obowiązek wziąć pod uwagę z urzędu, gdyż skutkuje on wygaśnięciem roszczenia.

W uzasadnieniu wyroku z dnia 10 października 2008 roku Sąd Najwyższy wskazał, że w/w termin ma charakter terminu zawitego i dla jego zachowania konieczne jest zgłoszenie w terminie 2 lat od dnia wejścia w życie rozporządzenia lub aktu prawa miejscowego roszczenia do obowiązanego do wypłaty odszkodowania lub wykupu nieruchomości (II CSK 216/08).

W ocenie Sądu powódka nie zachowała terminu z art. 129 ust. 4 ustawy - Prawo ochrony środowiska w odniesieniu do roszczenia mającego na względzie zmniejszenie się wartości należącej do niej nieruchomości. Z roszczeniem tym powódka wystąpiła wprawdzie przed upływem dwóch lat od daty wejścia w życie rzeczonej uchwały Sejmiku Województwa (...), ale nie przesądza to samo z siebie o zachowaniu terminu. Ustawodawca wiąże zawity termin z przywołanego na wstępie przepisu z wejściem w życie aktu prawa miejscowego "powodującego ograniczenie sposobu korzystania z nieruchomości", a więc tylko takiego, które prowadzi do uszczuplenia prawa własności bądź użytkowania wieczystego (art. 129 ust. 3 ustawy). Tymczasem, przed wejściem w życie uchwały Sejmiku nieruchomość powódki znajdowała się w strefie M, zgodnie z nomenklaturą przewidzianą w obowiązującym do daty wejścia w życie uchwały (tak przyjęto w uchwale składu 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 22 listopada 2016 r., III CZP 62/16) rozporządzeniu Wojewody (...) z dnia 7 sierpnia 2007 r., a nowy akt prawa miejscowego w niczym nie uszczuplił praw powódki do nieruchomości.

Konieczną przesłanką odpowiedzialności odszkodowawczej z art. 129 prawa ochrony środowiska jest szkoda, której źródłem jest rozporządzenie lub akt prawa miejscowego powodujący ograniczenie sposobu korzystania z nieruchomości. Szkoda ma być normalnym następstwem wejścia w życie rozporządzenia lub aktu prawa miejscowego wprowadzającego ograniczenia w sposobie korzystania z nieruchomości. Szkoda taka może powstać, gdy akt prawa miejscowego wprowadza nowe lub zwiększa dotychczasowe ograniczenia co do sposobu korzystania z nieruchomości lub też przedłuża na kolejny okres ograniczenia, które zostały wprowadzone na określony czas. Szkoda nie powstaje natomiast, gdy kolejny akt prawny utrzymuje zakres ograniczeń na dotychczasowym poziomie (jak poprzednio obowiązujący) (tak Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z dnia 27 czerwca 2012 r., IV CSK 28/12; w tym samym duchu uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 1 grudnia 2010 r., I CSK 86/10). Tymczasem, uchwała Sejmiku nie wprowadziła w stosunku do nieruchomości powódki żadnych dalej idących ograniczeń niż te, które wynikały z rozporządzenia Wojewody. Wejście w życie uchwały Sejmiku nie wyrządziło powódce szkody.

Warto przy tym zaznaczyć, że powódka w pozwie domagała się odszkodowania w kwocie ustalonej w toku niniejszego postępowania sądowego, za szkodę wyrządzoną przez ruch przedsiębiorstwa pozwanego wprawianego w ruch za pomocą sił przyrody. Nie dochodziła pierwotnie roszczeń z tytułu utraty wartości nieruchomości. Tymczasem, o zachowaniu terminu z art. 124 ust. 4 prawa ochrony środowiska rozstrzyga treść żądania, w tym jego podstawa faktyczna (por. uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 29 listopada 2012 r., II CSK 254/12). Do skutecznej zmiany powództwa doszło w piśmie z dnia 28 lutego 2011 roku w którym oświadczyła, że modyfikuje powództwo w taki sposób, że żądaniem głównym powódki jest żądanie zasądzenia od pozwanego na rzecz powódki odszkodowania w kwocie 77.500 złotych wraz z odsetkami ustawowymi od dnia złożenia pozwu, wywodzonego ze skutków wprowadzenia obszaru ograniczonego użytkowania za Rozporządzeniem nr (...) Wojewody (...) o utworzeniu obszaru ograniczonego użytkowania dla (...) im. (...) w W., przy czym na dochodzoną kwotę składają się: obniżenie wartości użytkowej i rynkowej nieruchomości powódki oraz nakłady niezbędne dla zapewnienia właściwego klimatu akustycznego w budynku mieszkalnym powódki. Tymczasem, roszczenie powódki z tego tytułu powstało wraz z wejściem w życie rozporządzenia Wojewody (...) z dnia 7 sierpnia 2007 r., a termin do wystąpienia z roszczeniem, o którym mowa w art. 129 ust. 4 ustawy, ekspirował w dacie wytoczenia powództwa, czyli 24 sierpnia 2008 roku.

W związku z powyższym uznać należy, że powódka wystąpiła z roszczeniem po upływie terminu zawitego i w związku z tym jej roszczenie wygasło.

Na koniec trzeba wskazać, że brak jest podstaw zastosowania w niniejszej sprawie art. 435 kodeksu cywilnego (k.c.). Sąd Najwyższy wypowiedział się o możliwości zastosowania tego przepisu w stosunku do przedsiębiorstwa będącego portem lotniczym, uznał że takie przedsiębiorstwo jest wprawiane w ruch za pomocą sił przyrody (wyrok z dnia 25 maja 2012 r., I CSK 509/11).

Jednakże orzecznictwo wskazuje, że w przypadku szkody wyrządzonej przez port lotniczy w związku z wprowadzeniem ograniczeń w korzystaniu z nieruchomości, podstawę stanowią przepisy ustawy Prawo ochrony środowiska, a dopiero, gdy na gruncie tego uregulowania nie można znaleźć ochrony, podstawę odpowiedzialności portu lotniczego może stanowić art. 435 k.c.

Powódka domagała się na gruncie niniejszej sprawy odszkodowania z tytułu utraty wartości nieruchomości w związku z wprowadzonymi ograniczeniami w korzystaniu nieruchomości oraz koniecznością znoszenia immisji w postaci hałasu. Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 25 maja 2012 r., (I CSK 509/11) jednoznacznie się wypowiedział, że w takim wypadku właściwą podstawę prawną uzyskania przez poszkodowanego ochrony w zakresie roszczenia o naprawienie szkody w postaci zmniejszenia się wartości nieruchomości, wynikającej z faktycznego oddziaływania lotniska pozwanego, emitującego hałas w stopniu, który uzasadniał utworzenie obszaru ograniczonego użytkowania uznać należy art. 129 ust. 2 u.p.o.ś.. Wyłączył tym samym możliwość oparcia powództwa na przepisie art. 435 k.c.

Z uwagi na powyższe stwierdzić należało, że zgłoszone przez powódkę roszczenie nie zasługiwało na uwzględnienie, w związku z czym Sąd orzekł jak w punkcie I wyroku, oddalając powództwo w całości.

O kosztach zastępstwa procesowego Sąd orzekł na podstawie art. 98 kodeksu postępowania cywilnego (k.p.c.), obciążając nimi powódkę jako stronę, która przegrała proces, natomiast szczegółowe wyliczenie kosztów postępowania pozostawił referendarzowi sądowemu - zgodnie z art. 108 zd. 2 k.p.c.