Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt X GC 1018/17

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 28 listopada 2017 roku powódka (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w Ł. wniosła o wydanie nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym i zasądzenie od pozwanego P. C. prowadzącego działalność gospodarczą pod nazwą (...) kwoty 176.853 zł wraz z odsetkami ustawowymi liczonymi od dnia 26 października 2017 r. do dnia zapłaty oraz koszty zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwu powódka wskazała, że dochodzone roszczenie wynika z faktu niezapłacenia przez pozwanego faktur wystawionych przez powódkę w związku z realizacją przez nią zlecenia z umów zawartych z pozwanym w dniu 28 października 2016 roku.

(pozew, k. 3-6)

Zarządzeniem z dnia 6 grudnia 2017 roku sprawa została skierowana do rozpoznania w postępowaniu zwykłym.

(zarządzenie, k. 31)

W dniu 18 stycznia 2018 roku Sąd Okręgowy w Łodzi wydał wyrok zaoczny, orzekając zgodnie z żądaniem pozwu.

(wyrok zaoczny, k. 46)

W dniu 19 lutego 2018 roku pozwany złożył sprzeciw od powyższego wyroku, wnosząc o jego uchylenie oraz o oddalenie powództwa w całości, a także o zasądzenie od powódki na rzecz pozwanego zwrotu kosztów procesu, w tym zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwany wskazał, iż powodowa spółka nie zrealizowała usługi, która mogłaby być podstawą do wystawienia faktur, które stanowią podstawę dochodzonego roszczenia. Podniósł ponadto, iż zaangażował powodową spółkę do wykonania prac elektrycznych w ramach inwestycji, w której działał on jako podwykonawca spółki (...) S.A. oraz przyznał, że zawarł z nią dwie umowy zlecenia z dnia 28 października 2016 roku. Wynagrodzenie miało zostać obliczone w oparciu o stawkę godzinową za jednego pracownika oraz listę obecności pracowników przedłożoną przez powódkę. Powódka nie wykonała powyższego zobowiązania, a także podjęła samodzielną współpracę ze spółką (...) S.A. i w jej ramach wykonała wszystkie prace, za co uzyskała wynagrodzenie.

(sprzeciw od wyroku zaocznego, k. 52-56)

W odpowiedzi na sprzeciw powódka wskazała, iż pozwany zaakceptował faktury, składając na nich swój podpis, a co za tym idzie, potwierdził również wykonanie objętych nimi usług.

(odpowiedź na sprzeciw, k. 88-96)

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Powódka prowadzi działalność gospodarczą, w zakresie której mieści się również wykonywanie robót elektrycznych jako podwykonawca innych podmiotów.

(okoliczność bezsporna)

Pozwany w ramach prowadzonej działalności gospodarczej realizował jako zgłoszony podwykonawca zlecenie polegające na wykonywaniu robót elektrycznych na obiekcie Zespołu Szkolno-Przedszkolnego przy ul. (...) we W.. Zlecenie było realizowane na rzecz przedsiębiorstwa (...) sp. z o.o., zaś generalnym wykonawcą była spółka (...) S.A.

(okoliczność bezsporna)

W dniu 28 października 2016 roku pomiędzy powódką i pozwanym została zawarta umowa zlecenia wykonania robót elektrycznych. Zgodnie z jej treścią, pozwany zlecił powódce wykonanie prac na wskazanym wyżej obiekcie. W warunkach zlecenia wynagrodzenie wykonawcy za zlecone prace zostało określone ryczałtowo jako 25 złotych netto za jedną roboczogodzinę. Termin realizacji prac oznaczono na dzień 30 listopada 2016 roku. Faktury miały być wystawiane dwa razy w miesiącu z terminem płatności 7 dni od daty wystawienia faktury, zgodnie z listą obecności pracowników wykonawcy.

Delegowani do pracy pracownicy mieli posiadać aktualne badania lekarskie oraz ukończone szkolenia BHP. Ewentualne usterki powstałe przy wykonaniu prac miały być usuwane w terminie tygodnia od dnia ich zgłoszenia.

(umowa, k. 25-26)

Tego samego dnia pomiędzy stronami zawarta została druga umowa o analogicznej treści, jednakże, z terminem realizacji zleconych prac określonym do 30 kwietnia 2017 roku.

(umowa, k. 27-28)

W wykonaniu powyższych umów powódka z kolei zawarła jako zleceniodawca łącznie 36 umów zlecenia z pracownikami jako zleceniobiorcami wykonującymi prace na terenie powyższej inwestycji. Ilość pracowników oraz zakres wykonanych przez nich prac były na bieżąco kontrolowane przez pracowników przedsiębiorstwa (...) sp. z o.o. oraz przez pozwanego. Pozwany miał także możliwość kontrolowania faktu posiadania przez robotników wymaganych kwalifikacji. Zatrudnione osoby podpisywały listy obecnośc . Listy te były, bez pokwitowania, przekazywane pozwanemu po 14 dniach każdego miesiąca.

(lista zleceniobiorców, k. 87-87v; zeznania świadka Z. N., e-protokół z dn. 29 marca 2018 r., 00:19:42-00:43:52; k. 99-100; zeznania świadka K. Z., e-protokół z dn. 29 marca 2018 r., 00:44:41-01:02:25)

W związku z realizacją umowy i stosownie do jej treści powódka wystawiła następujące faktury:

- fakturę VAT nr (...) na kwotę 25.430,25 zł płatną do dnia 22 listopada 2016 r.,

- fakturę VAT nr (...) na kwotę 47.902,35 zł płatną do dnia 7 grudnia 2016 r.,

- fakturę nr (...) na kwotę 66.950 zł płatną do dnia 14 lutego 2017 r.,

- faktura nr (...) na kwotę 50.675 zł płatną do dnia 22 lutego 2017 r.,

- fakturę nr (...) na kwotę 39.150 zł płatną do dnia 7 marca 2017 r.,

- fakturę nr (...) na kwotę 41.175 zł płatną do dnia 14 kwietnia 2017 r..

Powyższe faktury oraz wskazane na nich kwoty nie były przez pozwanego kwestionowane. Pozwany potwierdził ich prawidłowość poprzez podpisanie każdej z faktur.

(kopie faktur, k. 14; 18; 21-24)

W związku z wystawieniem dwóch pierwszych faktur, pozwany dokonał płatności na łączną kwotę 94.430,25 zł.

(potwierdzenia przelewu, k. 15-17; 19-20)

Pomimo wystawienia powyższych faktur pozwany nie dokonał zapłaty w całości za wykonanie zlecenia. W związku z powyższym, zleceniobiorcy powódki nie otrzymywali na bieżąco wynagrodzeń. Z tego powodu zdarzały się akcje strajkowe, ale nie było dłuższych przerw w pracy.

(zeznania świadka Z. N., e-protokół z dn. 29 marca 2018 r., 00:19:42-00:43:52; k. 99-100; zeznania świadka K. Z., e-protokół z dn. 29 marca 2018 r., 00:44:41-01:02:25)

Z uwagi na nieuregulowanie należności, pismem oznaczonym datą 19 października 2017 roku, powódka wezwała pozwanego do zapłaty kwoty 176.852,35 zł w terminie do dnia 25 października 2017 roku, a także do zapłaty kwoty 40 euro od każdej nie zapłaconej w terminie faktury zgodnie z art. 10 ustawy o terminach zapłaty w transakcjach handlowych.

Pozwany nie ustosunkował się do powyższego wezwania.

(wezwanie do zapłaty, k. 29-30)

Ustalając powyższy stan faktyczny, Sąd Okręgowy oparł się na dowodach z dokumentów załączonych do akt sprawy oraz zeznaniach świadków.

Złożone w toku rozprawy zeznania świadków K. Z. oraz Z. N. okazały się przydatne dla potrzeb ustalenia stanu faktycznego sprawy, bowiem potwierdziły przekazywanie pozwanemu list obecności pracowników kierowanych przez powoda, a wykonujących czynności na terenie inwestycji, niezgłaszanie przez pozwanego zastrzeżeń co do ich kompetencji, czy jakości świadczonej pracy, ilości przepracowanych godzin. Zeznania tych świadków oceniane w kontekście logiki i doświadczenia życiowego wykluczają wersję pozwanego zaprezentowaną w sprzeciwie, a mianowicie, iż do świadczenia pracy i wykonania umowy przez powoda w ogóle nie doszło, a faktury zostały wystawione wręcz fikcyjnie. Ubocznie, można jedynie wskazać, że sam pozwany przyznaje się do poświadczenia nieprawdy, bowiem miał podpisywać faktury wystawione bez podstawy faktycznej i prawnej, wręcz fikcyjne, mimo, że miało to skutkować określonymi obowiązkami rachunkowymi i podatkowymi. Sam pozwany zresztą wskazując tezy dla zawnioskowanych świadków, popadł w sprzeczność, skoro bowiem twierdził, że powód nie wykonał w ogóle świadczenia, to trudno formułować dla świadków pytania na okoliczność nienależytego wykonania zlecenia, co samo w sobie zakłada realizację obowiązków umownych, przy czy w sposób sprzeczny z umową.

Nie ulega zatem wątpliwości, w ocenie Sądu, że pozwany podniósł zarzuty w sprzeciwie jedynie na użytek tej sprawy. Podobnie, zgłoszone wnioski dowodowe jak się okazało zmierzały jedynie dla wydłużenia postępowania, bowiem wskazani przez pozwanego świadkowie nie podejmowali wezwań pod wskazanym adresem, a część z nich- osoby pochodzące z Ukrainy nie przebywa już na terenie Polski, o czym strona pozwana powinna wiedzieć. Z uwagi na powyższe, Sąd pominął pozostałe wnioski dowodowe pozwanego z uwagi na zwłokę w postępowaniu (art. 242 k.p.c.).

Należy wskazać, że pozwany podpisał faktury Vat wystawione przez powoda bez zastrzeżeń, nie wykazał, by uprzednio podnosił brak wykonania świadczenia lub reklamował jakość świadczenia powoda, mimo że jest profesjonalnym podmiotem występującym w obrocie gospodarczym.

Nadto, w toku postępowania Sąd analizował dokumenty prywatne przedstawione przez stronę powodową. Zgodnie z art. 245 k.p.c. dokument prywatny stanowi dowód tego, że osoba, która go podpisała, złożyła oświadczenie zawarte w dokumencie.

Formalna moc dowodowa dokumentu prywatnego wyraża się w tym, że zawarte w nim oświadczenie pochodzi od osoby, która złożyła podpis na dokumencie, jednakże nie rozciąga się ona na okoliczności towarzyszące złożeniu oświadczenia. Nie przesądza ona sama przez się o mocy materialnej dokumentu (kwestii jego ważności, skuteczności, a także prawdziwości). Dokument prywatny nie jest więc dowodem rzeczywistego stanu rzeczy (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 7 sierpnia 2015 r. VI ACa 1031/14 LEX nr 1794400).

Podobnie w wyroku Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 26 sierpnia 2015 r. (I ACa 238/15 LEX nr 1797159) wskazano, że dokument prywatny nie korzysta z domniemania zgodności z prawdą złożonych w nim oświadczeń - formalna moc dowodowa tego dokumentu nie przesądza jego mocy materialnej. Dokument prywatny nie jest sam przez się dowodem rzeczywistego stanu rzeczy.

Załączone do akt faktury oraz umowy, a także lista zleceniobiorców powódki niewątpliwie są dokumentami prywatnymi w rozumieniu art. 245 k.c. (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 15 lipca 2015 r. V ACa 174/15 LEX nr 1842230).

Zgodnie z zasadą swobodnej oceny dowodów wyrażoną w art. 233 k.p.c. sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania, na podstawie "wszechstronnego rozważenia zebranego materiału", a zatem, jak podkreśla się w orzecznictwie, z uwzględnieniem wszystkich dowodów przeprowadzonych w postępowaniu, jak również wszelkich okoliczności towarzyszących przeprowadzaniu poszczególnych dowodów i mających znaczenie dla oceny ich mocy i wiarygodności (por. wyrok SN z dnia 17 listopada 1966 r., II CR 423/66, OSNPG 1967, nr 5-6, poz. 21; uzasadnienie wyroku SN z dnia 24 marca 1999 r., I PKN 632/98, OSNAPiUS 2000, nr 10, poz. 382; uzasadnienie postanowienia SN z dnia 11 lipca 2002 r., IV CKN 1218/00, LEX nr 80266; uzasadnienie postanowienia SN z dnia 18 lipca 2002 r., IV CKN 1256/00, LEX nr 80267; wyrok SA w Poznaniu z dnia 12 czerwca 2013 r., III AUa 51/13, LEX nr 1356634).

Jak twierdzi się w literaturze, moc dowodowa oznacza siłę przekonania uzyskaną przez sąd wskutek przeprowadzenia określonych środków dowodowych na potwierdzenie prawdziwości lub nieprawdziwości twierdzeń na temat okoliczności faktycznych, istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy. Wiarygodność zaś decyduje o tym, czy określony środek dowodowy, ze względu na jego indywidualne cechy i obiektywne okoliczności, zasługuje na wiarę (por. wyrok SA w Poznaniu z dnia 21 marca 2013 r., III AUa 1431/12, LEX nr 1322011; wyrok SA w Łodzi z dnia 5 czerwca 2013 r., I ACa 50/13, LEX nr 1345548; wyrok SA w Łodzi z dnia 23 lipca 2013 r., I ACa 90/13, LEX nr 1356578).

Przyjmuje się, że ramy swobodnej oceny dowodów muszą być zakreślone wymaganiami prawa procesowego, doświadczenia życiowego, regułami logicznego myślenia oraz pewnego poziomu świadomości prawnej, według których sąd w sposób bezstronny, racjonalny i wszechstronny rozważa materiał dowodowy jako całość, dokonuje wyboru określonych środków dowodowych i ważąc ich moc oraz wiarygodność, odnosi je do pozostałego materiału dowodowego (por. uzasadnienie wyroku SN z dnia 20 marca 1980 r., II URN 175/79, OSNC 1980, nr 10, poz. 200; uzasadnienie wyroku SN z dnia 10 czerwca 1999 r., II UKN 685/98, OSNAPiUS 2000, nr 17, poz. 655; uzasadnienie postanowienia SN z dnia 15 lutego 2000 r., III CKN 1049/99, LEX nr 51627; uzasadnienie wyroku SN z dnia 16 maja 2000 r., IV CKN 1097/00, LEX nr 52624; uzasadnienie wyroku SN z dnia 29 września 2000 r., V CKN 94/00, LEX nr 52589; uzasadnienie wyroku SN z dnia 15 listopada 2000 r., IV CKN 1383/00, LEX nr 52544; wyrok SN z dnia 19 czerwca 2001 r., II UKN 423/00, OSNP 2003, nr 5, poz. 137; uzasadnienie wyroku SN z dnia 14 marca 2002 r., IV CKN 859/00, LEX nr 53923; uzasadnienie postanowienia SN z dnia 16 maja 2002 r., IV CKN 1050/00, LEX nr 55499; uzasadnienie wyroku SN z dnia 27 września 2002 r., II CKN 817/00, LEX nr 56906; uzasadnienie wyroku SN z dnia 27 września 2002 r., IV CKN 1316/00, LEX nr 80273).

Podkreślenia wymaga fakt, na gruncie przepisów postępowania cywilnego nie ma podstaw, aby nadawać fakturze moc dowodową inną niż jakimkolwiek innym dokumentom. W orzecznictwie zauważa się, że wyłącznie na podstawie faktury VAT nie sposób ustalić, że strony łączyła umowa określonej treści, jak i tego, czy i w jakim zakresie umowa ta została zrealizowana (por. wyrok Sądu Najwyższego - Izba Cywilna z dnia 7 listopada 2007 roku, II CNP 129/07). Nigdy zatem faktura VAT nie będzie wyłącznym dowodem uzasadniającym roszczenie. Może ona jedynie wskazywać na zawarcie przez strony ustnej umowy. Jednak treść takiej umowy oraz jej wykonanie przez strony zawsze musi zostać wykazane dodatkowymi dowodami. W tym kontekście oczywistym jest, że sama faktura nie jest źródłem stosunku cywilnoprawnego (wyrok SN z dnia 6 czerwca 2001 r., CKN 291/00).

Zatem, wskazane dowody z dokumentów prywatnych w postaci faktur i umów oraz listy zleceniobiorców, ocenione zostały przez Sąd jako wiarygodne, wraz z zeznaniami świadków pozwoliły na poczynienie ustaleń faktycznych zgodnie ze wskazaną przez powoda podstawą faktyczną powództwa.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Wydany w sprawie wyrok zaoczny należało utrzymać w mocy na podstawie art. 347 k.p.c.

Oceniając stosunek kontraktowy stron należy podnieść, że wykonanie samej instalacji elektrycznej (roboty elektryczne) nie jest robotą ściśle budowlaną. Pamiętając należy, że definicje zawarte w Prawie budowlanym są przyjęte dla potrzeb wynikających z prawa administracyjnego i nie można ich przenosić wprost do prawa cywilnego (vide wyrok SN z 25 stycznia 2006 r. I CK 247/05, Lex 346091), to jednak fakt, że przedmiot świadczenia pozwanego –roboty elektryczne, stanowiła część składową budynku, nakazuje uznać, że strony łączyła umowa o roboty budowlane (vide wyroki SN z: 7 grudnia 2005 r. V CK 423/05, Lex 269751; 25 marca 1998 r. II CKN 653/97, OSNC 1998/12/207).

Zdaniem Sądu, trafnie przyjmuje się w orzecznictwie, że dopuszczalne jest, aby przedmiotem umowy o roboty budowlane nie było wykonanie całego obiektu budowlanego, lecz jego części, albo prac, których rezultatem nie jest wykonanie całego obiektu ani nawet jego dającej się wyodrębnić części, a które jednak składają się na wykonanie obiektu, stanowiąc część składową finalnego rezultatu (vide wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12 października 2011 roku, II CSK 63/11, LEX nr 1229546; wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 15 marca 2013 roku, VI ACa 1230/12, LEX nr 1372485).

Umowa o roboty budowlane została uregulowana w art. 647 k.c. Stosownie do jego treści, przez umowę o roboty budowlane wykonawca zobowiązuje się do oddania przewidzianego w umowie obiektu, wykonanego zgodnie z projektem i z zasadami wiedzy technicznej, a inwestor zobowiązuje się do dokonania wymaganych przez właściwe przepisy czynności związanych z przygotowaniem robót, w szczególności do przekazania terenu budowy i dostarczenia projektu, oraz do odebrania obiektu i zapłaty umówionego wynagrodzenia.

Jak wynika z przytoczonej definicji umowy o roboty budowlane, jednym z obowiązków włożonych na stronę zlecającą wykonanie robót, w niniejszej sprawie pozwanego, jest zapłata należnego wynagrodzenia. Jak wynika z ustalonego przez Sąd stanu faktycznego, pozwany nie dokonał płatności za faktury wymienione w uzasadnieniu pozwu, co przyczyniło się do skorzystania przez stronę powodową z możliwości dochodzenia swoich roszczeń na drodze postępowania sądowego.

W przedmiotowej sprawie strony postępowania zawarły w dniu 28 października 2016 roku dwie umowy, na podstawie których pozwany zlecił powodowej spółce realizację robót elektrycznych w ramach realizowanego przez (...) P. C. podwykonawstwa przy pracach w ramach Zespołu Szkolno-Przedszkolnego we W.. W umowie określono sposób określenia wysokości wynagrodzenia, odnosząc go do ilości roboczogodzin wypracowanych przez każdego z pracowników, a także termin realizacji prac.

Z ustalonego w sprawie stanu faktycznego jednoznacznie wynika, iż powódka wywiązywała się z objętego umową zobowiązania. Zeznania świadków potwierdziły okoliczność przedkładania pozwanemu list obecności pracowników, w oparciu o które następowało późniejsze ustalenie wysokości wynagrodzenia. Z materiału dowodowego wynika także to, iż główną przyczyną opóźnień w regulowaniu przez pozwanego zobowiązań wynikających z umowy była kondycja finansowa pozwanego, nie zaś jego uwagi co do sposobu wykonywania umowy, czy też nieposiadania przez pracowników powódki wymaganych kwalifikacji. Dla pozwanego znaczenie miało jedynie posiadanie przez osoby wprowadzane na teren budowy aktualnych badań i przeszkolenia BHP, nie zaś podstawa prawna ich zatrudnienia i relacje z powodem, a także rozliczenia finansowe między tymi podmiotami.

Mając na uwadze powyższe, Sąd utrzymał w mocy wydany wyrok zaoczny w zakresie roszczenia zasądzającego od pozwanego na rzecz powodów kwotę 176.853 zł.

Podobnie za zasadne należało uznać rozstrzygnięcie w przedmiocie odsetek, podjęte w oparciu o dyspozycję art. 481 § 1 i 2 k.c. Jeżeli bowiem dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. W wypadku zaś, gdy stopa odsetek za opóźnienie nie była oznaczona, należą się odsetki ustawowe za opóźnienie w wysokości równej sumie stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego i 5,5 punktów procentowych. Zasadnym zatem było zasądzenie od pozwanego odsetek od wskazanej kwoty za okres od dnia 26 października 2017 roku do dnia zapłaty z uwagi na termin wskazany w wezwaniu do zapłaty .

O kosztach procesu w wyroku zaocznym w oparciu o dyspozycję art. 98 k.p.c. Przepis ten statuuje zasadę odpowiedzialności stron za wynik procesu i nakłada na stronę przegrywającą obowiązek ich zwrotu na rzecz przeciwnika.

W przedmiotowej sprawie na koszty powódki złożyły się opłata od pozwu w kwocie 2.211 zł, koszty zastępstwa procesowego w kwocie 5.400 zł (stosownie do treści § 2 pkt 6 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie, Dz.U.2015.1800 z dnia 2015.11.05) oraz 17 zł tytułem opłaty od pełnomocnictwa. Jednocześnie z uwagi na fakt, iż w sprawie pozostały nierozliczone koszty związane z nieuzupełnioną przez powódkę opłatą od pozwu w kwocie 6.833 zł, należało nakazać pobrać od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Łodzi powyższą kwotę, kierując się dyspozycją art. 113 ust. 1 u.k.s.c. w zw. z art. 98 k.p.c.

Mając na uwadze powyższe, orzeczono jak w wyroku.

ZARZĄDZENIE

1.  odpis wyroku wraz z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi pozwanego.

2.  Projekt uzasadnienia przygotowany przez asystenta-nie zaakceptowany przez sędziego, uzasadnienie sporządzone przez sędziego.