Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 28 czerwca 2018 r.

Sąd Rejonowy w Zambrowie Wydział I Cywilny

W składzie następującym:

Przewodniczący SSR Tomasz Makaruk

Protokolant: Jadwiga Styła

po rozpoznaniu w dniu 28 czerwca 2018 r. w Zambrowie

przy udziale: ----

na rozprawie

sprawy z wniosku T. Z.

z udziałem W. Z., R. Z., A. F., M. Z. (1), K. K. (1)

o zasiedzenie

postanawia:

I.  Stwierdzić, iż: W. Z. w udziale 20/32 (dwadzieścia trzydziestych drugich), R. Z. w udziale 3/32 (trzy trzydzieste drugie), T. Z. w udziale 3/32 (trzy trzydzieste drugie), A. F. w udziale 3/32 (trzy trzydzieste drugie), M. Z. (1) w udziale 3/32 (trzy trzydzieste drugie) nabyli z dniem 1.1.2004 r. przez zasiedzenie własność działki gruntu położonej w obrębie wsi Ć. o pow. 0,0139 ha, oznaczonej numerem geodezyjnym (...), powstałej w wyniku podziału działki o numerze geodezyjnym (...), zgodnie z projektem podziału sporządzonym przez biegłego geodetę J. T. (1) na mapie sytuacyjnej (k. 82 akt), stanowiącej integralną część niniejszego postanowienia;

II.  ustalić, iż nieuiszczone koszty sądowe obciążają w całości uczestnika K. K. (1), zaś szczegółowe wyliczenie tych kosztów pozostawić referendarzowi sądowemu;

III.  stwierdzić, iż w pozostałym zakresie zainteresowani ponoszą koszty postępowania związane ze swoim udziałem w sprawie.

Sygn. akt I Ns 265/17

UZASADNIENIE

T. Z. reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika po ostatecznym sprecyzowaniu żądania wniósł o stwierdzenie, że z dniem 31 grudnia 2003 r. przez zasiedzenie prawo własności działki położonej w miejscowości Ć. w gmina K. o numerze geodezyjnym (...), powstałej w wyniku podziału działki (...), nabyli: R. Z. w udziale 3/32, W. Z. w udziale 20/32, T. Z. w udziale 3/32, A. F. w udziale 3/32 oraz M. Z. (1) w udziale 3/32. W uzasadnieniu wniosku wskazał, że w 1973 r. doszło do nieformalnej zamiany gruntów pomiędzy jego dziadkami G. i M. małżonkami Z., a W. E. i J. małżonkami K. w wyniku której działka oznaczona numerem geodezyjnym (...) znalazła się w samoistnym posiadaniu jego rodziny. Posiadanie ww. działki zostało następnie przeniesione na rzecz rodziców wnioskodawcy W. Z. oraz jego żony B. Z. (1). B. Z. (1) zmarła (...) r. Spadek po niej na podstawie ustawy nabyli mąż W. Z. w 4/16 części oraz dzieci R. Z., A. F., T. Z. i M. Z. (1) po 3/16 części.

Uczestnicy W. Z., R. Z., A. F. poparli wniosek.

Uczestnik K. K. (1) wniósł o oddalenie wniosku. Przyznał, iż była kiedyś nieformalna umowa zamiany gruntów, ale ponieważ on w swojej sprawie o zasiedzenie działki (...) należącej do pozostałych uczestników niniejszego postępowania, nie uzyskał jej zasiedzenia w całości, aktualnie wnosi o oddalenie wniosku w niniejszej sprawie.

Z kolei uczestnik M. Z. (1) nie zajął stanowiska w sprawie.

Sąd Rejonowy ustalił i zważył, co następuje:

Własność nieruchomości gruntowej, położonej w obrębie wsi Ć., składającej się z działek oznaczonych numerami geodezyjnymi (...) na podstawie Aktu Własności Ziemi nr (...) nabyli W. K. i jego żona J. K.. W następstwie odnowienia operatu ewidencji gruntów wykonanego w 1984 r. działka (...) otrzymała numer (...). Umową o dożywocie z dnia 5 lutego 1992 r. prawo własności między innymi tej działki W. E. i J. małżonkowie K. przenieśli na swojego syna K. K. (1). W późniejszych latach doszło do podziału tej działki o powierzchni 0,59 ha na działkę nr (...) o powierzchni 0,5798 ha.

Działka oznaczona numerem (...) stanowiła początkowo własność G. i M. Z. (2). Po śmierci G. Z., na podstawie umowy darowizny zawartej w dniu 13 marca 1991 r. M. Z. (2) darowała swojej synowej B. A. Z. prawo własności zabudowanej nieruchomości gruntowej oznaczonej w ewidencji gruntów jako działka nr (...) o powierzchni 0,1600 ha do majątku objętego wspólności ustawową obdarowanej i jej męża W. Z..

B. Z. (2) zmarła w dniu (...) r., a spadek po niej nabyli mąż W. Z. w 4/16 części oraz dzieci R. Z., A. Z., T. Z. i M. Z. (1) w równych częściach tj. po 3/16 części każdy (postanowienie Sądu Rejonowego w Zambrowie z dnia 5 sierpnia 2009 r. w sprawie sygn. akt I Ns 212/09).

W bliżej nieokreślonym dniu w 1973 r., spokrewnione ze sobą rodziny K. i Z. dokonały zamiany części stanowiących ich własność działek gruntu. W związku z wybudowaniem przez W. K., ojca K. K. (1), stodoły, której fragment został wzniesiony na sąsiedniej działce nr (...) i koniecznością zapewnienia możliwości wjazdu do stodoły, doszło do nieformalnej zamiany gruntów, w wyniku której K. otrzymali w samoistne posiadanie część zajętej pod stodołę działki nr (...) oraz część znajdującą się bezpośrednio za stodołą wykorzystując ją jako wjazd oraz wyjazd prowadzący do tego budynku z drogi gruntowej, a w zamian za to Z. otrzymali w samoistne posiadanie sąsiadującą z ich nieruchomością od strony wschodniej działkę w postaci klina wydzieloną z ówczesnej działki (...). Przez wiele lat nie było żadnych nieporozumień miedzy sąsiadami na tle przebiegu granic i zakresu korzystania z przygranicznych gruntów.

Celem prawnego uregulowania stanu istniejącego w następstwie zawarcia nieformalnej umowy zamiany gruntów przez W. E. i J. małżonków K. oraz G. i M. małżonków Z., ich następcy prawni K. K. (1) oraz W. Z., R. Z., A. Z., T. Z. i M. Z. (1), w dniu 15 czerwca 2010 r. złożyli do U. G. K. wspólny wniosek o podział działek (...) zgodnie z przygotowanym wstępnym projektem. Postanowieniem z dnia 17 czerwca 2010 r wójt wsi K. pozytywnie zaopiniował wstępny projekt podziału działki o numerze ewidencyjnym (...) o powierzchni 0,5798 ha na dwie działki: (...) o powierzchni 0,0172 ha i (...) o powierzchni 0,5626 ha oraz działki oznaczonej numerem ewidencyjnym (...) o powierzchni 0,1725 ha na dwie działki: (...) o powierzchni 0,1314 ha i (...) o powierzchni 0,0411 ha. Ostatecznie między stronami nie doszło do zawarcia formalnych umów, które przeniosłyby własność nowo wydzielonych działek oznaczonych numerami (...) na rzecz K. K. (1) zaś działki nr (...) na rzecz rodziny Z..

W dniu 15 lipca 2011 r. K. K. (1) złożył wniosek o stwierdzenie zasiedzenia niezabudowanej nieruchomości oznaczonej numerem geodezyjnym (...) o powierzchni 0,0411 ha. Postanowieniem z dnia 3 lipca 2012 r. wydanym w sprawie oznaczonej sygn. akt I Ns 197/11 Sąd Rejonowy w Zambrowie stwierdził, że K. K. (1) nabył z dniem 21 kwietnia 2011 r. prawo własności nowopowstałej działki o numerze geodezyjnym (...) o powierzchni 0,0256 ha, stanowiącej część działki uprzednio oznaczonej numerem geodezyjnym (...). Orzeczenie to nie było kwestionowane przez żadną ze stron.

R. Z., W. Z., A. Z., T. Z. i M. Z. (1) w dniu 28 stycznia 2014 r. wystąpili z pozwem przeciwko K. K. (1), w którym wnieśli o nakazanie K. K. (1) wydania im części nieruchomości gruntowej położonej w Ć. oznaczonej numerem geodezyjnym (...) oraz nakazanie jemu jej opróżnienia poprzez usunięcie znajdującego się na niej ogrodzenia i wszelkich przedmiotów należnych do niego w terminie 2 tygodni od uprawomocnienia się orzeczenia. Po rozpoznaniu sprawy, wyrokiem z dnia 21 listopada 2014 r. wydanym w sprawie sygn. akt I C 38/14, Sąd Rejonowy w Zambrowie nakazał pozwanemu K. K. (1) wydanie powodom R. Z., W. markowi Z., A. Z., T. Z. i M. Z. (1) część nieruchomości gruntowej położonej we wsi Ć. oznaczonej w ewidencji gruntów jako działka o numerze (...) będącej własnością powodów w obszarze pasa gruntu o powierzchni 159 m ² oznaczonej punktami (...) na mapie sytuacyjnej sporządzonej przez biegłego z zakresu geodezji J. T. (1) jako załącznik nr 1 do opinii (k. 91), która to mapa stanowiła integralną część tego orzeczenia oraz nakazał pozwanemu usunięcie znajdującego się na tej części nieruchomości ogrodzenia betonowego i wszelkich innych przedmiotów należących do pozwanego w terminie 2 tygodni od uprawomocnienia się tego orzeczenia. Orzeczenie to zostało zaskarżone przez pozwanego apelacją, która została prawomocnie oddalona wyrokiem Sądu Okręgowego w Łomży z dnia 11 czerwca 2015 r. w sprawie I Ca 137/15.

Od czasu dokonania zamiany gruntów najpierw G. i M. Z. (2) korzystali z przekazanego im fragmentu działki (...) (oznaczonego w opinii biegłego geodety jako działka (...)), a po nich obszar ten uprawiał M. Z. (3), który siał tam warzywa, ziemniaki, a później trawę. Przy granicy z działką K. K. (1) złożył on cegły z rozebranego komina. W latach 90-tych ogrodził w części ten obszar od działki sąsiada płotem z wmurowywanych metalowych słupków z siatką. Płot ten stał w tej samej linii, gdzie wcześniej stał płot drewniany. Poprzednicy prawni K. K. (1) nie korzystali z działki (...), nie uprawiali jej, respektowali ustalony wcześniej podział. Rodziny żyły w zgodzie. Na obszarze objętym wnioskiem o zasiedzenie rosną cztery sosny oraz zostały posadzone przez M. Z. (3) jarzębina, bez i dwa świerki. Obszar objęty wnioskiem o zasiedzenie położony jest wyżej niż działka należąca do K. K. (1) – widoczna jest skarpa.

Od około 2010 r. K. K. (1) zaczął utrudniać rodzinie Z. korzystanie z działki objętej wnioskiem o zasiedzenie. Złożył na niej gruz, betonowe kręgi, bele, fragmenty starych maszyn. Obecnie obszar ten jest zaniedbany, zachwaszczony, nieużytkowany rolniczo.

Sąd ustalił powyższy stan faktyczny w oparciu o: zeznania świadków: H. G. (k.34-34v), J. G. (k.34v-35), J. T. (2) (k.53-53v), R. T. (k.53v), oględziny (k.67-69), opinię biegłego geodety J. T. (1) (k.80-83), dokumentację znajdującą się na k. 21, 45, pism inicjujących postępowanie, odpowiedzi na nie, protokołów rozpraw i oględzin, orzeczeń z uzasadnieniami w sprawach I Ns 197/11, I Ns 212/09, I C 38/14 tutejszego Sądu, akt KW (...), (...) tutejszego Sądu, wypisu i wyrysu (k. 63 akt I Ns 175/17 tutejszego Sądu).

Zgodnie z art. 172 kc posiadacz nieruchomości niebędący jej właścicielem nabywa własność, jeżeli posiada nieruchomość nieprzerwanie od lat dwudziestu jako posiadacz samoistny, chyba że uzyskał posiadanie w złej wierze (zasiedzenie). Po upływie lat trzydziestu posiadacz nieruchomości nabywa jej własność, choćby uzyskał posiadanie w złej wierze.

Posiadanie prowadzące do zasiedzenia musi mieć charakter posiadania samoistnego. Wola posiadania „jak właściciel”, a wiec traktowanie siebie jak właściciela jest zasadniczym elementem posiadania prowadzącego do zasiedzenia. Nie mniej jednak podkreślić należy, iż stan posiadania współtworzą fizyczny element (corpus) władania rzeczą oraz intelektualny element zamiaru (animus) władania rzeczą dla siebie (animus rem sibi habendi). Praktycznie zaś wypada kierować się – przy ustalaniu charakteru posiadania – manifestowanym na zewnątrz wobec otoczenia zachowaniem posiadacza” (tak E. Gniewek „Kodeks cywilny. Własność i inne prawa rzeczowe. Komentarz” Wyd. Zakamycze, 2001 r.; komentarz do art. 172 kc).

Drugą obok posiadania przesłanką zasiedzenia jest upływ czasu. Do nabycia nieruchomości przez zasiedzenie konieczne jest, aby władający nieruchomością był jej posiadaczem samoistnym oraz aby posiadanie trwało przez czas określony w ustawie.

Kodeks cywilny przed zmianą z dnia 28.07.1990r przewidywał 10-letni termin zasiedzenia w dobrej wierze i 20 lat w złej wierze. Z dniem 1.10.1990r., na skutek wejścia w życie Ustawy z dnia 28 lipca 1990 r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny terminy zasiedzenia zostały przedłużone odpowiednio do 20 i 30 lat.

Zgodnie z art. 176 § 1 kc „Jeżeli podczas biegu zasiedzenia nastąpiło przeniesienie posiadania, obecny posiadacz może doliczyć do czasu, przez który sam posiada, czas posiadania swego poprzednika. Jeżeli jednak poprzedni posiadacz uzyskał posiadanie nieruchomości w złej wierze, czas jego posiadania może być doliczony tylko wtedy, gdy łącznie z czasem posiadania obecnego posiadacza wynosi przynajmniej lat trzydzieści”.

Powołany powyżej art. 172 kc i 176 kc łączy przepisany dla nabycia własności nieruchomości w drodze zasiedzenia upływ czasu z kwalifikacją posiadania według kryterium dobrej lub złej wiary posiadacza w chwili uzyskania przez niego posiadania.

Zgodnie z utrwalonym poglądem tak doktryny jak i orzecznictwa „osoba, która weszła w posiadanie nieruchomości na podstawie umowy mającej na celu przeniesienie własności zawartej bez zachowania formy aktu notarialnego nie jest samoistnym posiadaczem w dobrej wierze” (tak Uchwała Składu Siedmiu Sędziów Sądu Najwyższego - Izba Cywilna - zasada prawna z dnia 6 grudnia 1991 r. sygn. III CZP 108/91; OSNCP 1992 nr 4, poz. 48).

Mając na uwadze treść powołanych przepisów, a także materiał dowodowy zgromadzony w niniejszej sprawie, należy stanowczo stwierdzić, iż wniosek zasługuje w pełni na uwzględnienie.

W pierwszej kolejności wskazać należy, iż za zasadnością wniosku przemawiają zeznania w charakterze strony złożone przez (sprzeciwiającego się wnioskowi) K. K. (1) w sprawie I Ns 197/11 tut. Sądu. Otóż zeznał on: „Potwierdzam to, co mówiłem w wyjaśnieniach informacyjnych. Jestem właścicielem działki (...). Działka (...) na okazanej mi mapie należy do mnie, ale działkę tą użytkują Z. w zamian za działkę (...), która to działka została zamieniona przez moich rodziców z M. Z. (4). Po zamianie mój ojciec użytkował działkę (...), a Z. (...). Ja żadnych praw do działki (...) nie rościłem. Na działce tej Z. postawili budynki około 20 lat temu. Zamiana ta nastąpiła jak mój ojciec budował stodołę. Zamienili się na działki, ponieważ nie było miejsca na pobudowanie stodoły i na przejazd za stodołą (…)” (k.64 akt I Ns 197/11). W wyjaśnieniach informacyjnych (k.23v-24) K. K. (1) wskazał, iż do zamiany doszło w 1973 r.. W toku oględzin sądowych przeprowadzanych w tej sprawie, w których uczestniczył zarówno K. K. (1) jak i W. Z., uczestniczący zgodnie przyznali, iż rodzina Z. ma w posiadaniu samoistnym większą część działki (...) – aż do rury metalowej oznaczonej „303” na załączniku nr 3 do opinii w sprawie I Ns 179/11 (k.100 tych akt). Fakt dokonania tej zamiany potwierdziła także nieżyjąca już matka K. J. K. przesłuchana w tamtej sprawie w charakterze świadka (k.25-25v) oraz jego stryj M. K. (k.25v).

Również świadkowie przesłuchani w niniejszej sprawie i to nie tylko zawnioskowani przez wnioskodawcę tj. H. G. (k.34-34v) i J. G. (k.34v-35), ale także zgłoszeni przez K. J. T. (k.53-53v) i R. T. (k.53v) zgodnie zeznali, iż już od lat 70-tych nieruchomości stron oddzielał najpierw płot z żerdzi, a następnie postawiony w tym samym miejscu płot z siatki, którego pozostałości stały w czasie administracyjnego postępowania rozgraniczeniowego. Każda z rodzin korzystała ze swojej działki do płotu. Z zeznaniami tymi w sprzeczności pozostają, niewiarygodne twierdzenia K. K. (1) (k.34), iż płot, którego resztki stoją, postawił jego ojciec ok 1992 r. (25 lat temu), aby ogrodzić warzywa z trzech stron – od strony ich działki, od północy i od południa. Według tych twierdzeń warzywa były nieogrodzone tylko od strony domu rodziny Z.. W ocenie Sądu takiego sposobu wykonania ogrodzenia nie da się w sposób racjonalny wytłumaczyć, a twierdzenia uczestnika w tym zakresie pozostają w sprzeczności z przytoczonymi powyżej zeznaniami składanymi przez niego samego. Innym przykładem niewiarygodnych twierdzeń uczestnika są te odnoszące się do składowanych na obszarze objętym wnioskiem o zasiedzenie cegieł – według niego pochodzą one z rozbiórki obory (k.68). Uczestnik R. Z. wskazywał, iż cegły te należą do ich rodziny i pochodzą z rozbiórki komina drewnianego domu (k.68). Ponieważ cegły te pokryte są sadzą, nie budzi wątpliwości Sądu prawdziwość twierdzeń uczestnika R. Z.. Wracając jeszcze do zeznań świadków H. G. i J. G. wskazać należy, iż zgodnie zeznali oni, iż na obszarze objętym wnioskiem o zasiedzenie rodzina Z. uprawiała ziemniaki, warzywo, a potem zasiali tam trawę. Żadnych upraw na tym terenie nie prowadziła rodzina K..

W ocenie Sądu wskazane powyżej dowody tworzą spójną i logiczną całość, wzajemnie się uzupełniając. W oparciu o nie w pełni zasadnym jest uznanie, iż od 1 stycznia 1974 r. (gdyż wedle zeznań świadków i K. K. (1) w sprawie I Ns 197/11 zamiana gruntów miała miejsce w bliżej nieokreślonym dniu roku 1973) najpierw G. i M. Z. (2), później W. Z. i B. Z. (2), a po jej śmierci W. Z. wraz R. Z., A. F., T. Z. i M. Z. (1) byli samoistnymi posiadaczami działki gruntu oznaczonej numerem geodezyjnym (...) o pow. 0,0139 ha, powstałej w wyniku podziału działki o numerze geodezyjnym (...) zgodnie projektem podziału sporządzonym przez biegłego geodetę J. T. (1) (opinia – mapa sytuacyjna z projektem podziału k. 82 akt). Biegły sporządzając opinię wykonał pomiar geodezyjny, a do określenia granicy zasiedzenia przebiegającej linią starego ogrodzenia przyjął pomiar własny oraz pomiar z dnia 24.01.2017 r. wykonany podczas rozgraniczenia administracyjnego, gdy pomierzono większy istniejący wówczas fragment ogrodzenia. Biegły wziął także pod uwagę zgodne twierdzenia stron przedstawione w trakcie oględzin (k.90-92) w sprawie I Ns 197/11. Strony nie kwestionowały powyższej opinii, która została sporządzona przez biegłego posiadającego odpowiednią wiedzę i doświadczenie.

W tym miejscu wskazać jeszcze należy, iż jeśli chodzi o zeznania świadków W. G. (k.52v-53), T. K. (k.53) i A. K. (k.53v-54) to nie wniosły one nic istotnego do sprawy. Świadek G. zeznała, iż według jej wiedzy chodzi o zasiedzenie przez K. K. (1) fragmentu działki sąsiadów, a zapytana o wskazanie, o który fragment działki chodzi, wskazała zupełnie inny obszar niż objęty postępowaniem. Świadek T. K. nie pamiętał, ani granicy między siedliskami, ani miejsca z którego odbierał ziemniaki od K. K. (1). Z kolei świadek C. K. nie potrafił określić, ani jak przebiegała granica, ani gdzie były uprawiane ziemniaki przez jego brata.

Końcowo zauważyć należy, iż w prawomocnie zakończonej sprawie I C 38/14 Sąd Rejonowy także ustalił, iż po wybudowaniu w 1973 r. stodoły przez W. K. doszło do nieformalnej zamiany gruntów pomiędzy sąsiadami, na podstawie której K. przez następne lata swobodnie użytkowali część działki nr (...), a Z. sąsiadującą z ich nieruchomością nr (...) od strony wschodu działkę w postaci klina, wydzieloną z części nieruchomości oznaczonej nr (...) (k.137v – uzasadnienie). W apelacji od wyroku w sprawie I C 38/14 K. K. (1) nie tylko, że nie kwestionował tych ustaleń, ale je potwierdził.

Podsumowując, w ocenie Sądu wnioskodawca T. Z. oraz uczestnicy R. Z., A. F. i M. Z. (1) jako spadkobiercy po B. A. Z., a W. Z. także z racji współposiadania nieruchomości wraz z żoną, doliczając czas samoistnego posiadania działki (...) przez ich poprzedników prawnych, nabyli jej własność przez zasiedzenie z dniem 1 stycznia 2004 r..

O kosztach Sąd orzekł mając na uwadze treść rozstrzygnięcia w tej materii, jaka zapadła w sprawie I Ns 197/11, a więc w sprawie z wniosku K. K. (1) o zasiedzenie. Skoro tamta sprawa dotyczyła działki objętej zamianą z działką, której dotyczyła niniejsza sprawa, rozstrzygnięcie o kosztach winno być takie same, aby żadna ze stron nie była pokrzywdzona tą zamianą. Mając to na względzie Sąd ustalił, iż nieuiszczone koszty sądowe obciążają w całości uczestnika K. K. (1) (w sprawie I Ns 197/11 nieuiszczone koszty sądowe obciążyły solidarnie A. Z., M. Z. (1), R. Z., T. Z., W. Z.). Ponieważ uczestnik K. K. (1) zaskarżył postanowienie o przyznaniu wynagrodzenia biegłemu, szczegółowe wyliczenie tych kosztów aktualnie nie jest możliwe.

O pozostałych kosztach orzeczono na mocy art. 520 § 1 kpc.